MMMLBIJMSCEE (OCKINT.
r. i4o.
Maandag
16 Juni.
136* Jaargang.
1913
Du. oomit wnekijrt t.g.lijki, z»>* f
Prijl Mr kwuW, >oo».l roor lliddelbirg "or «U. plutie» im Nainlud hm pp. 3.
Afkoaitrlijk* ammmeri koiten 6 cost.
A t a t i bij aboaaemeat op voordeelig» voorwaard»!.
FrospMfcme* «ïp-m *i> sac bet bare»* te bokotnen.
^dyervejitiëD vcd* n«t Miwulgtad* »t»tui*7 wiwtss «-fdrta* t> 6 r
or be. imvocgd
w
w
Advarteaüfla 6 20 coat per rsgeL Bij aboaauaaat veal lager. Geboorte», dool- ea
slla nadere üaoiilieberiohtea ea Daakbetaigiagea vaa 17 regale i 1.60elke regel aiaer
20 eaat. Ecolaaat 40 seat par regaL Qroota letters aaar da plaati, die zjj iaaemaa.
Tot de plaatfiag raa advartaatiBR aa reclames, aiet afkomstig ait Zaal a ad, betrefleal*
•Uada:. Nvvcrbeid aa 1*ld*'aseR, ie gerechtigd het
A. LA Aa., V wturbar^w® '#8®, Aaa»*ev4«c'
=fc=
Qjg deze conraut behoort een bijvoegsel.
Zy, die zich thans op ons blad
abonneeren, ontvangen de nnm
mers tot 1 Juli gratis.
De groote dag.
Aan de kiezers in Zeeland bevelen wij
met nadruk aan morgen, Dinsdag, t ij cl i g
ter stembus te gaan. Hoe vroeger ge
komt, hoe meer ge het werk van uw
kiesvereeniging vergemakkelijkt, want
alle achterblijvers dieneu te worden aan
gespoord hun plicht te gaan vervullen.
Wanneer ge op reis moet, regelt het
dan liefst zoo, dat ge eerst nog kunt
gaan stemmen. Of anders zorgt dat ge
tijdig vóór vijf uur terug bent.
Komt allen ter stembus en brengt uw
stem uit
In bet district
Middelburg
op
Mr. E. E. VAN RAALTE.
In het district
Goes
op
J. G. MOOIJEN.
In het district
Zierikzee
op
llr. R J. H. PATIJN.
In het district
Hontenisse
op
JAC. WELLEMAN.
In het district
Oostburg
op
Jhr. R. R. L DE MURa.LT.
BINNENLAND.
ZEELAND EN DE TARIEFWET.
lil ©en vlugschrift, verspreid ter aanbeve
ling van d© Tariefwet, komt o.a. de stoute be
wering voor, dat de voordeelen de nadeelen ver
overtreffen, zoowel voor den middenstand door
den bevolkingsaanwas als voor de boeren door
h©t toenemend gebruik van landbouwpro
ducten.
Alsof in Zeeland 'waar geen enkele industrie
is die voordeel van het voorgesteld tarief zou
hebben, de middenstand iets van „bevolkings
aanwas," zou profiteeren.
En de boeren? Ze zouden voor veel benoo-
digdhedeo van hun bedrijf meer moeten beta
len, en ze zouden inplaats van dieu beloofden
bevolkingsaanwas een bedenbelijken uittocht
Zien van de toch al te klein in aantal zijnd©
landarbeiders. En dit zou de middenstand ook
voelen.
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Men verzoekt ons er nogmaals op altent te
maken, dat aan hei Bureau van het Cen
traal Vrijzinnig Propaganda-Comité op Walche
ren, gevestigd in de Sociëteit op de Markt
(Bioscoop) morgen steeds alle gewenschte in
lichtingen betreffende de stemming, ook tele-
phonisch worden verstrekt. Kiezers, die om
welke reden ooi, loopend het stembureau
niet kunnen Dereiken, hebben slechts een
boodschap te zenden en zij worden afge
haald.
Gisterenmiddag gaf het Middelburgsch Mu
ziekkorps zijn eerste matinee in den tuin
op het Noord-Bolwerk. Hoewel het tamelijk
goed bezet was, hadden wij bij dit prachtige
zomerweer een grooteren toeloop verwacht.
Dat velen buiten het hek gratis van de muziek
profiteerden behoeft wel niet vermeld te wor
den
's Avonds in het Schuttershof was het heel
wat drukker. Het schijnt wel dat de Zondag
avondconcerten nog steeds ia populariteit
stijgen. Eerlang beleven 'we nog dat de tuin
te klein is I
Zooals gewoonlijk worden de (muzieknum
mers met aandacht aangeboord en luid en luid
geapplaudiceerd, vooral de herhaling van den
festivalmarsch ,,ln Dulci Jubilo" bleek naar
den geest van het publiek te zijn, terwijl
zeker ook menigeen, met ons, blij was de
reien eens weer te hooren, zoowel om hun
muzikale Waarde, als om de aangename her
innering aan het kleurrijk marktfeest van nu
weer bijna een jaar her
Het Middellrtirgsch muziekkorps zal Vrijdag
20 Juni des avonds ten 8 uur op het Molen
water een muziekuitvoering geven.
I
Tegen. E. S. P., dienstbodo alhier, ver
dacht van diefstal van manufacturen, is pro
ces-verbaal opgiemaakt. Ze is ter beschik
king van de justitie gesteld.
De Belgische landmeters van 't kadaster
hebben in. Juli aanstaande een congres in de
in de ten toons telling te Gent. Ter dier ge-'
tegenheid wordt een uitstapje ingericht naar
Zeeland. De congressisten zullen eerst V1 i s-
singen en dan Middelburg bezoeken j
Donderdag 24 Juli.
Uit Vlissingen.
Te Vlissingen is opgericht een afdee-
ling van den Nationalen Bond van Protestant- j
sche kiezers, die de candidatuur van mr.
E. E. van Raalle zal aanbevelen
Morgan zal te Vlissingen de plaat
selijke af deeling van het Centraal Vrijzinnig
Propapandacomité zitting houden in het „Ho
tel Goes", hoek Nieuwen. Dijk. Wie inlichtin
gen wenscht of persoonlijk zijn hulp wil aan
bieden zal daar wolkom zijn.
Gisteren werd op het terrein van de voet-
balvereeniging E. M. M. aan den Koudekerk- j
schen weg te Vlissingen een meeting
gehouden door de S. D. A. P., waar de hee-
ren Lindoijer, Middelburg en ds. Koekebakker
als sprekers optraden.
De menigte op het E. M. M.-terrein wordt
op 700 personen geschat.
Het muziekgezelschap Excelsior uit Middel-
buig vroolijkte de bijeenkomst op.
Een reiziger gisteravond met den Zuid-,
duitschen mailtrein hier aangekomen, zakte,1
aan boord der nachtboot „Mecklenburg" ge-
komen, in elkander. Toeken en van leven waren
niet meer te bespeuren. Per ziekenwagentja
word bij naar Hotel Zeeland gebracht, waar
de inmiddels ontboden dr. Merckens den dood
constateerde. Het lijk werd naar het R. K.
weeshuis vervoerd en in 't lijkenhuisje bij-
Uit Walcheren.
Zaterdagavond trad te Westkapelle
voor een talrijk publiek op de heer mr. E.1
E. van Raalte, Wat in deze dagen in dit
district over liet huidige ministerie verteld
wordt, gaf hem aanleiding, het ministerie-
Heemskerk te vergelijken met het ministerie
PiersonBorgesius. Hij besprak op duidelijke, i
onderhoudende Wijze de gevolgen van een1
mogelijke invoering van de tariefwet, ver-
klaarde zich voor staatspensiojnneering, be
houd van de openbare school en uitbreiding
van stemrecht.
De rede van den spreker werd met zeer
groot,© aandacht gevplgd.
Uit Scbouwen-Duive 1 and.
Zaterdag werd in de gemeenteraadszitting
te Zierikzee.
de rekening der gasfabriek in handen ge
steld van een commissie, bestaande uit de
heeireu Pcdvliet, van. den Bout en Boone
voor kennisgeving aangenomen het adres van
het bestuur van het genootschap ter bevorde
ring van melkkunde, betreffende het nemen
van een proef met het stelsel eener gemeente-
Jijke jmielkcantrölo
de rekening der bewaarschool voor min
vermogenden over 1912 in handen gesteld van
een commissie bestaande uit de heeren de
Vriezo, Ribbens en Doeleman
besloten tot uitgifte van een strookje ge
meentegrond in de Zevengetijstraat in. erf
pacht aan de wed. A. Beije tot het aanleggen
van een stoep
tot onderhandsche verpachting van hot gras
gewas langs het Kaaskenswater aan W Ros
kam
tot het doen houwen van een houten loodsje
op het terrein der nieuwe stadsmestvaalt en
het aanschaffen van een asch- en een modder-
wagen, waarvan respectievelijk do kosten zijn
f 450, f 700, f 700 en om do eventueel vrij
komende keien der havendijken te bestemmen
voor bestrating op dat terrein
tot vorhooging der havendijken, den West
havendijk tot 2.80 M. boven H.W.., den Oost
havendijk tot 3.05 hoven H.W., door ophooging
van do straat met grond, en in verband daar
mede lot het verharden van een gedeelte derj
wegen, Slikweg, Werkendetscbenweg en den
Groenenweg.
liet voorstel van B. en W. om goed te vin-!
den. dat in de gemeentebegxooting voor 1914
de noodige gelden worden gebracht voor de
do inrichting van school C voor school M. U.
L. O met vereeniging van school B miet
school C. en de overbrenging, van school A
naai- school B is niot behandeld. Echter is
aan de leden toegeztoaden een ontwerp mot
toelichting enz.
(Dat op den Westiiavendijk een middenpad
van Winkers komt, zal een groot gerief ziju
voor de passagiers der spoorbootcn, die wan
neer het laag water is en de boot blijft zitten
dien dijk moeten passeeren, wat thans ge
schiedt over hobbelige keien, Ze krijgen thans
een fatsoenlijk pad).
Voor do afdeeling Schouwen en Duiveland
van den Bond van Nederlandsche Onderwijzers
trad Zaterdag te Zierikzee voor een volle
zaal op de heer P. K Peerlkamp te Middel
burg met het onderwerp „De openbare school
en de Verkiezingen".
Debat was er niet. Een 71jarig man, paling -
visscher, levend toonbeeld van een der mis-
deelden in Talma's wetsontwerp i. z. staats
pensioen gaf op zijne wijze het goede der
openbare school te kennen.
Te Renesse trad Zaterdagavond de heer
Patijn voor zijn kieZers op. De belangstelling]
was buitengewoon groot een half uur voor
den bepaalden tijd was de zaal reeds stampvol
en stonden de hoorders huiten voor de ramen.
Do heer Pahjn, met stormachtig applaus
ontvangen, besprak het geringe resultaat van
het afgeloopen parlementair tijdvak De anti
revolutionairen regeeren bij de gratie der
Roomsch© partij, daardoor kunnen zij hunne
beginselen niet uitwerken.
De vaccine-wet beslaat nog, de doodstraf is
nog niot ingevoerd, de' Zondagswet nog niet
verscherpt en de wetten die in het Staatsblad
verschenen, zijn niet specifiek anti-revolutio
nair ,eer het tegendeeL
Wat Wel goed ging en daarover zijn de
coalitie-mannen xociónd eenstemmig waren, de
subsidies voor de bijzondere scholen, welke
bij do Roomsch-Kalholieken voor een good
deel in de kloosterkassen Worden gestort. De
Calvinisten, die de ergste tegenstanders van
Rom© moesten zijn, zijn de slippedragers der
'Roomsche partij geworden. Juist de ministers
die de meeste posten te begeven hebben,
waterstaat, justitie en finantiön zijn Roomsch
Spreker gaf daarna nog een kritijek op
Talma's ouderdomswet, leverde eon warm plei
dooi voor Staatspensionneering en 6prak
over het dwaze om in oen land, dat voorspoed
geniet, een stap in het duister te doen met
een beschermend stelseleindelijk nog le
verde de voorgestelde grondwetsherziening hem
gelegenheid om te wijzen op het reactio
nair© dezer regeering.
Een langdurig applaus was sprekers deel
na het slot zijner toespraak. Van de gele
genheid tot debat werd geen gebruik ge
maakt
Vrijdagavond hield do heer Hogerzeil candi-
daat der rechtsche partij te Bruimisset
een politieke rede. Spreker was zeer gematigd
in zijn rede.
Door een vijftal personen waaronder de heer
Canes uit Zutfen werd aan het debat deelge
nomen waarbij het zeer heftig toeging. Telkens
werd den debaters bet woord ontnomen wat de
partij van links zeer verbitterde, zoodat het
zeer rumoerig eindigde.
Ui t Zeeu wsch-V la a udere n 0. D.
Do laatste dagen voor de stemming der
Tweede Kamer brachten in Zeeuwsch-Vlaande-
rons oostelijk deel nog tal van openbare ver
gaderingen. Voor een zaal die misschien maai
do helft van het aantal belangstellenden kon
bevatten trad te Z aam slag op mevr. Van
RielSmeenge, ter bevordering van de can
didatuur De Muralt.
De heer mr. P. Dieleman deed dit voor zich
zelf te Sas van Gent, en de heer Anker-
man voor hem te Terneuzen
In Sas van Gent was aanwezig de heer Dor-
hout Welke aan den heeT Dieleman debat
vroeg hetwelk geweigerd Werd met het oog
op den tijd, Daar de hotelhoudor weigerach
tig was zijn zaal voor een nieuiwe vergadering
af te staan, werd in allerijl een ander
lokaal gehuurd, en togen de bezoekers, door
velen versterkt, naar het ander lokaal, waai
de heer Dorhout toen de rede van mr. Die
leman aan critiek onderwierp.
Zondagmorgon sprak weer de heer mr. van
Bost tor aanbeveling van de candidatuur Die
leman en des namiddags te Sas van Gent,
waar de heer J van der Peijl gedurende 3
kwartier gelegenheid voor debat kreeg, Deze
heer hield dien avond nog een lezing op
Zwartenhoek, gemeente Westdorpe, om
de kiezers aan te sporen links te stemmen.
Heden, Maandagavond, spreken de candida-
ten in verschillende lokalen te Neuzen.
Het nitkeeringsfonds bij ziekte „Hulp in
Nood" te Neuzen hield Zaterdag de jaar
vergadering, bij welke gelegenheid tevens het
20-jarig bestaan der vereeniging werd her
dacht. Dat de vereeniging bloeit en in een
behoefte voorziet blijkt wel daaruit dat het
ledental bijna 400 bedraagt en dat gedurende
de verloopen 20 jaren werd ontvangen een
som van f 36 617.95i/o en uitgegeven f 34 049.30
Do vereeniging bezit thans een kapitaal van
f 25G8.65>/2 Er wordt aan zieken f6 per week
uitgekeerd. Onvoordeelig was de toestand der
vereeniging bij het tot stand komen der on
gevallenwet Ten slotte is toen bepaald dat
do leden die uitkeering genieten van de rijks
verzekeringsbank, geen ondersteuning genie
ten, tenzij ze minder krijgen dan f 6 per
week. Het laatste jaar was er een saldo van
f433.17.
Voorafgegaan door het muziekgezelschap
„De Vereenigde Werklieden" werd door de
leden der vereeniging met de aangeschafte
nieuwe vlag een tocht door de stad gehouden,
die veler belangstelling trok.
Daarna had in de versierde zaal van het
logement ,,'s Lands Welvaren" de jaarverga
dering plaats, waarbij tevens vele woorden
werden gewijd aan het jubilé der vereeni
ging en de beste wenschen voor haar uit
gesproken.
Uit Z ee u wach-V la a nd e r en W. D.
Met het vooruitzicht van den Vrijzinnigen
bondsdag op Zondag, was het bezoek aan de
laatste leziug, te Oostbuxg door jhr. de
te zien en te leeren kennen, en om tegen
woordig te zijn bij het afscheid dat do heer
Vorstcrman van Oijen van zijn kiezers nam.
Bladzijden, kolommen, zouden Wij kunnen,
schrijven van de indrukken aldaar door ons
verkregen van do wetenschap van vele dingen,
aldaar opgedaan, maar do ruimte laat dit niet
toe genoeg zij hot te vermelden dat alle spre
kers, zoowel de voorzitter de heer T II. Sie-
mclink, als onze candidaat De Muralt zelf,
zoowel mevrouw Van RielSmeenge als de
heer J. Dorhout, als de heer KI. De Vries en
de beer Vorsterman van Oijen telkens een
samengepakte menigte hoorders hadden, die in
de diepste stille, door applaus meermalen
onderbroken, de verschillende redevoeringen
aanhoorde. Aan het slot werd door gejuich
en door het geroep van leve de heer Do Mu
ralt I Leve De Muralt I Leve Vorsterman van
Oyen I hulde gebracht le aan den man op wien
alle vrijzinnigen morgen hunne stem zullen
en moeten uitbrengen en dien als het ware
een welkom toegeroepen. En hulde, welver
diende hulde werd gebracht aan den ve
teraan Vorsterman van Oijen, den scheidende,
met weemoed scheidende, die zijn geheele
leven voor de vrijzinnige idee, onze begin
selen heeft gestreden.
Even waardig als het begin, was tegen half
zes h zes uur het einde van den „Bondsdag"
Naar ons werd medegedeeld zouden ruim
3000 kaarten verkocht zijndeze waren even
wel slechts tot 2500 in voorraadhet ge-
Murajt Zaterdagavond aanvankelijk niet heel heele aantal aanwezigen werd door sommi-
groot, op zijn hoogst een 150 inenschen doch I gen wel op 5000 geschat,
la,ter aangegroeid tot wellicht 400 onder
een 30tal vrouwen men ziet ook onder deze
gropit de belangstelling
Bij het debat trachtte een in deze streek
wonende of verblijvende Axclscho veldarbeider
Jansen, met de Leerplichtwet en de Woning
wet de liberalen een hak te zetten, maar
zooals te begrijpen is, bleef er na het ant
woord vaflj den heer de Muralt, zoo goed als
niets van den debater over.
Vap socialistische zijde kwam ds. Koekebak
ker uit Aardenburg Weder op het podium met
ongeveer dezelfde bezwaren, door hem op
den avond van den heer Van Roodbuijzea te
berd© gebrachtook hij werd meer dan vol
doende opgeruimd
De „open brief" van Koelmans, voorzitter
der centrale a. r. kiesvereeniging werd nog
heel kort, maar zeer krachtig door den heer
de Muralt besproken. De spreker zou het
vuile ding dat heel listig vlak vóór den
gewichtigen dag, hier en daar is verspreid
als vrucht van een 4-jaiige studie van
iemand, die er in het debat zeker eens kaal
is vanaf gekomen, geheel zijn voorbijgegaan,
indien er geene besliste onwaarheden in ston
den, zooals hij er met voorbeelden aanwees.
Door het spelen van kinderen met lucifers
onLslond Zondagmiddag brand in de schuur
van do wed. P Rijckaert onder IJ zend ij ke
Het gebouw brandde geheel af, waarbij ook
npg cenig landbouwgerief verloren ging
De brandweer van Walerlandkcrkje was
spoedig ter plaatse, al kwam dit ongevalletje
velen ongelogen, die zich gereedmaakten om
den Bondsdag in Oostburg te gaan bijwonen.
Verzekering dekt de schade.
Voorts ontvingen we nog ter plaatsuig de
volgende dichterlijke uiting van geestdrift:
Vrijzinnige Bonsdag te Oostburg.
Welk een schoone dag mocht rjjzen
Voor hot Wesl-Zeeuwsch-Vlaaadrenland.
„Op naar Oostburg", klonk de mare
Van de igrens tot aan. het strand.
„Op Vrijzinnigen, thans te toornen,"
„Dat de bodem waar gij gaat,"
„Steeds nog draagt zijn vrij© zonen",
„Hoe belaagd ook, hoe gesmaad"
Duizenden, thans opgekomen
Scharen om het spreekgestoelt,
Om igetuig'nis af te leggen,
't Oude vuur nog in hen woelt.
Kom waar blijven zij, die meenden,
't Lib'ralisme zeeg ter nêer,
Lag in Vlaand*rens beemd te kwijnen,
Dra aanschouwde men 't niet meer.
Volksmisleiding was 't en hoonen,
Zie die sSamgestroomdo schaar,
Zie wat straalt uit aller blikken
Wie nog vreest er thans gevaar?
Nog is 't bloed der Hugenoten
Niet verbasterd, niet vermengd,
Leeft er nog een volk, dat gaarne
Offers voor de vrijheid plengt.
Kan een macht als hier zich toonde,
Falen in zijn strijd om recht?
Wordt niet hier aan eiken vijand
Kans tot zegepraal ontzegd?
VRIJZINNIGE BONDSDAG TE OOSTBURG.
Ja, ziet ge, met zulk prachtig weder en dan
op Zondag, wanneer ieder, na het vervullen j Als een. juichkreet hoort men schallen,
zijner kerkelijke plichten des morgens, lijd Wnlrom ia r ar.hnni
heeft, en dan voor de eerste maal, dat zulk
eeme bijeenkomst in ons kiesdistrict, althans,
naar we meenen aan deze zijde van den
Braakman, gehouden Wordt, het kan niet
anders of deze bijeenkomst moest gelukken
maar waren allo do genoemde omstandigheden
gumstig, wij zijn overtuigd, dat duizenden
dan waren op do weide te Oostburg om ge
tuigenis te geven van hunne vrijzinnige ge
voelens, uit een spontane aandrang om te too
nen, dat wel degelijk het land van Cadzand
niet gediend is van „christelijkheid op z'n
kop" zooals een der sprekers dat zoo juist uil-
drukte, sprekende over de zoogenaamde chris
tenen van onze dagen.
Reeds in den aanvang waren alle gedrukte
programma's, cirka 2500, verkocht,
toeloop hield maar niet oper moest aan
den ingang queue gemaakt Worden wel gedu
rende 3 kwartierhonderden fietsers, waar
onder een 150-tal uit Groede e. o. met een bord
voorop waarop stond„Kiest de Muralt" j
tal van vrijzinnigen en wandelaars kwamen
van allo zijden opzettende tram bracht
volgeladen wagens van den kant van Breskens,
Aardenburg en Cadzand, levens medebren
gende dc muziekgezelschappen van Breskens
en Zuidzande, kortom uit alle plaatsen van
't 4e district waren menschen gekomen (alleen
uit Ecde zagen wij niemand, al kunnen ook
vandaar bezoekers geweest zijn) wellicht deels
uit nieuwsgierigheid, maar toch ook zeker
„Waken, ja, voor school en kerk",
„Waken voor do aloude rechten"
„Zij en blijve hier ons werk".
Zult gij dulden, als zooveel reeds
Werd besnoeid nu en voorheen,
Dat doez' dwang nog zal vermêeren?
't Antwoord zij een dond'rend „Neen"l
Moog' geheel ons Neerland doelen
West-Zeeuwsch-Vlaand'ren'
En der bondgenooten strijdlust
Oost'iijk van den Braakmanvloed.
Dan herrees de vrijheidszonne,
Was vervaagd een vloekverbond.
Was verlamd, T geen onze rechten,
's Zwijgers nagedacht "mis schond.
B., 15 Juni 1913.
B.
VRIJZ. BONDSDAG TE ST. MAARTENSDIJK.
Zaterdag werd te St. M a a r t e n s d ij k in
de open lucht en begunstigd door het heerlijk
ste zomerweder een goed geslaagde vrijzinnige
Bondsdag gehouden, waaraan medewerking
werd verleend door het fanfarecorps van St.
Annaland en oen gezelschap zangers en zange
ressen. Zeker meer dan 500 personen waren
op het terrein aanwezig, waaronder uit bijna
voorzoover dit nog noodig was persoonlijk alle gemeenten van 't eiland,
den candidaat der vrijzinnigen jhr. De Muralt De heer Siemieljfnk uit Goes sprak een,
