MIDDELBURGSE COUBAIT.
13C' Jaargang.
Zaterdag
31 Mei.
De reciitsche politiek op
Koloniaal terrein.
Dit Stad en Provincie.
H°. 127.
1913.
Dere courant variety at éagolijki, met «itzosdenmg yjl* Zo*- f eestdsgsn
prijs per kwartaal, «oowel voor Middelburg alt voor alle plaatse* ia Nsdarlu£ fruoo pp. f 2.
Afzoaderlijko aammeri koste* 6 cent.
Advorteatid* by aboaaemeat op voordeeligs voorwaarde*.
Prospsotaasen daarr&a sya aaa het bureau te bekome*
advertentifln voor het «erstvolgeade aimmer moetea dei middag» vóór éóa aar
*aa het bareaa bezorgd syu.
AdverteatiS* k 20 osnt per regel. By eboaaemoat veel lager. Geboorte-, dood- ea
die sadere familisberiohtea ea Daakbetaigiage* va* 1—7 regels f 1.50elke regel meet
20 cent. Xaolameo 40 eeat per regel. Groots letters aaar de plaats, dia sy^iaaemea
Tot de plaataiag, vaa adverteatiSa ea reolames, niet afkomstig ait Zeelaad, betreffead<
Ha.-del, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen AdTert©Sfi4S<vkJar»»tt
A» 5>K LA 25AB As., Sf.Z. Voorbmrfctral 858, Auaaterdaici.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
en Kinderblad.
EERSTE BEAD.
II.
Dan hebben wij voorts de actie van coa.
litiezijdo tegen bet opium-verbruik. Nu is
bekend, dat een de. best georganiseerde
takken van Staatsdienst, het opium mono
polie (regie) waarbij de Staat als leverancier
van het opium optreedt, geen genade kan
vinden in het oog van de rechtsche partijen;
men wil algeheeJe afschaffing vaD het opium-
debiet. Een utopie voor wie dat opium
verbruik kent. Men zou evengoed de af
schaffing van bet drankverbruik in Nederland
kunnen djcreteeren. "Voor hem dievannaby
met de opiumregie in aanraking kwam is het
geen geheim, dat zij een nuttige instelling
is, die door doelmatige contróle op ieöeren
verbruiker misbruik tamelijk zeker kan
keeren.
Bn, excessen komen overal voor. Ook
hier gaan gezinnen ten gronde tengevolge
van drankmisbruik. Het is echter in
India gemakkelijker om tegen die excessen
te wakeD met behulp van de opium-
regie, dan meD immer, gesteld a), dat men
zoo dwaas was het opiumverbruik eenvoudig
te verbieden, daarna tegen smokkelen zou
kuonen optreden. Toch komen van rechtsche
xyde periodiek stemmen tegen dit verbruik
welke van volslagen onkunde omtrent de
heerschende toestanden blyk geven en welke
overigens meer als verkiezingsleuzen, dan wel
als ernstige meeningen worden verkondigd.
Ook mogen dergelijke rechtsche propagan
disten niet verzuimen er tevens bij te ver
melden, dat met het vermindoren van het
opiumgebruik,decomsumptie van alcohol
op Java sterk toeneemt.
Wij mogen voorts het wankele optreden
Tan de regeering bij de Chineezen-opstanden
niet onopgemerkt voorbijgaan.
De Cbineesche Republiek was gevormd.
De Cbineezen in Indie wilden dit feestelijk
herdenken en de nieuwe vlag uithangen.
Wanneer nu onmiddellijk van Regee-
ringswege aan alle Bestuurshoofden was
te kennen gegeven, dat men die nieuwe vlag
onopgemerkt kon laten, dan ware waar-
schijnlijk veel onheil voorkomen. Maar
de Regeering had nog geen
bericht uit Nederland van de
erkenning van de Cbineesche
Republiek
Sedert hebben telkens uitingen van onte
vredenheid van Chineezen plaats. Trouwens
in haar gebeele Chineezenpolitiek was deze
Regeering latent. Chineesche mandarijnen
bereisden Java, om zich op' de hoogte te
stellen van interne bestuursaangelegenheden.
Gist het onder de Cbineezen, ook de in
landers, de Arabieren, de Indo's allen zijn
ontevreden. Het is wel zeer merkwaardig
dat deze min of meer spontane uitingen
van wrevel zich openbaren na eenige jaren
van geprononceerd «rechts» regeeren in den
Oost. En het gaat toch inderdaad niet aan,
dit all es toe te schrijven aan zuivere
evolutie 1
Daarvoor is het optreden te spontaan.
Ook op ander, dun zuiver inlandsch be
stuursgebied is het afgeloopen tijdperk van
rechts bewind op koloniaal torrein van een
bedenkelijk allooi gebleken.
Wij herinneren aan het optreden tegen
over Portugal, een staat, waarmee wij in
derdaad ons nog wel kunnen meten.
Wat geschiedde f De Portugoezen, die het
noordelijk deel van het eiland Timor bezit
ten, bewogen zich met militairen op het
ons toekomende grensgebied, wierpen er
verschansingen op, ja beschoten zelfs onze
troepen op ons eigen terrein, waarop door
de onzen begrijpelijkerwijze werd torng-
gevuurd en een paar zwarte huursoldaten
der PortngeeZen (feitelijk maraudeurs) vielen.
Voor dit feit maakt onze calvinistische
Gouv.-Gen. de excuses van den Nederland-
schen Staat
Waar wij, zoo in ons recht, tegonover
een dergelijken tegenstander zoo spoedig
bij de hand zijn met onze excuses, daar
zal men den koers der nationale eer wel
vele percenten gedaald moeten achten. Wij
lazen alleen nog niet, dat de militaire com
mandant van den troep uit 's lands dienst
werd ontslagen, hetgeen in de logische lijn
der gemaakte exonses zou hebben gelegen.
Toch nam de Goescbe afgevaardigde dat
j optreden in bescherming.
En hoe onder een rechtsch bewind met
het verleenen van rijkdom belovende con
cessies wordt omgesprongen, i6 gelukkiger
wijze aan bet licht gekomen. Heeft de
»gevierde" Colijn zich niet, terwijl hij nog
in staatsdienst was, laten vinden om als
ühnctionnaris in een groot Land syndicaat op
te treden, dat met »Hoogeu Stean" in Indië
beslag zou leggen op baast geheel Sumatra
voor zoover dat nog niet in cultivatie was
En op welke eigenaardige wijze Djeloe-
toeng concessies op Borneo aan een dnbieuse
Amerikaan8che Maatschappy werden uitge
geven ten nadeele van bet volk en van
eene bestaande Hollandsche Maatschappij
heeft ons de strijd geleerd, die het Kamer
lid Marchant ten deze heeft aangebonden
tegen den Katholieken Van Heutsz, com
missaris dier conces9ionnaris8e, in wier
dienst zich een zoon van dien oud-G.-G.
bevindt! De Regeering zal wel schromen
de inleidende stukken tot deze uitgifte,
waartegen o a. door het ex-lid in den Raad
van Ned.-Indië, Lietrinck, krachtig is ge
waarschuwd in het belang van de inland-
sche bevolking, te publiceeren.
En nu moge al de adjunct-bestnnrs-
advisenr Lulofs, alias Regeeringspublicist,
wel getracht hebben het pad der Regeering
te wieden, het feit alleen reeds, dat in zijn
rapport weer even een zendeling «le bean
róle"(in landbouwzaken l) moet spelen, doet
bij ons bepaalde vermoedens ontstaan.
Een rechtsche Regeering schroomt over
het algemeen niet haar ambtenaren aan den
lijve te laten voelen op welke wijze zy
gediend wil worden, en een handige amb
tenaar begrijpt zulks.
Te moer waar een hinderlijke centra
lisatie der Bataviasche en Buitenzorg-
sche bnreaux geheel het Indische roer van
staat in handen heeft.
Men spreekt rechts veel over die cen
tralisatie, betgeen voor dengene die weet
dat bij rechts zeggen en doen twee zijn,
voldoende is.
Zoo sprak men ook veel over het koelie-
vraagstuk ter Oostkust van Sumatra, doch
bracht niets tot stand en intnsschen worden
tuin-assistenten door het gespuis al frequen
ter aangevallen.
Het gedoe met de artt. 99 en 105 v./h.
Reg. Regl. gaan we maar voorbij.
Het heeft er allen schijn van, alsof bij
rechts alle perspectief op koloniaal
gebied zich juist openbaart in het irriteeren
van de groote massa en van de ambtenaren,
die zij het meeste noodig heeft tot het in
bedwang honden daarvan.
is daar te vermelden de beruchte
poging tot reorganisatie van het Bestnnr in
Indiö welke zoowel door de deskundigen als
door bekende Kamerleden werd ontraden
in den vorm waarin zij werd voortgebraoht
Zwichtte de rechtsche minister al voor den
storm in den lande, een tweede font werd
op de eerste gestapeld door den ontwerper
der afgekeurde plannen il raison van (mot
zijn personeel) sec halve ton gouds 'sjaars
wederom naar Indië le zenden met vrijwel
gelijke opdracht ah voorheen. De muu van
het «afschuwelijk misverstand" had echter
slechts" het Bestaurscorps en niet den
van God gegeven Leider met het boetekleed
tegenover zicb. Toch is dit ambtenaars
corps van onberekenbaar belang als straks
bvb. een andere rechtsche Regeering de
millioenen en millioec6n voor de uitvoering
van nieuwe duro 'ndisjhe defensie-plannen
uit den Ja-.aan schen belastingbetaler zal
willen persen. Dat de toewijding van dit
ambtelijk en maatschappelijk misdeelde corps
onuitputtelijk is bij het propageeren van
rechtsche lievelingsdenkbeelden mag aan
gogronden twijfel onderhevig geacht worden.
Het zal om deze en vele andere redenen
duidelijk worden, dat het Nederlandscbe
volk zijn plicht verzaakt, door zich eenvoudig
bij een: »wat gij-doet is welgedaan" neer
te leggen. Dat hot tijd wordt om juist bij
deze stembus blijk te geven zoowel van
plichtsbesef tegenover on/,e Koloniën, als van
welbegrepen eigenbelang, en een ramp te
voorkomen, die in hare gevolgen niet is te
overzien. Het wi-zen hierop is de plicht
ook van alle car- idaten der linkerzijde bij
hun programontplooiing aan de "kiezers.""
In dit verband stippeD wij met dankbaar
heid de woorden van het candidaat-lid voor
het district Oostburg jhr. de Murait
aan, waar hij zside dat het drijven der
rechtsche partijen een bedreiging van ons
Koloniaal bezit vormt.
Het lijdt geen twijfel, of bij een nieuwe
rechtsche meerderheid wordt wederom een
a.-r. Gouv.-Gen. voor Indië bestemd (tenzij
Rome zich ook eens aan deze zoete vrucht zon
willen laven) en het is eveneens zeker, dat,
wij releveerden hek hierboven reeds, bij een
voortgezet rechtsch bestnur over onze kolo
niën de ontevredenheid en gisting aldaar in
meerdere geprikkeldheid zullen overguan.
Lezen wij nu reeds in de Indische belichten,
dat inlanders gaan weigeren bij Europeanen
in dienst te treden, dat inlandsche couranten
boycot prediken van ieder wien het hun
goeddunktdat Europeanen te Batavia op
straat door inlanders worden belecdigd en
hun huis wordt belegerd, dat wapenhande
laars in korten tijd uitverkocht zijnvan
moordaanslagen op bestuursambtenaren hier,
op assistenten van plantages ginds, dan
gaat bet allen schijn krijgen of de wrake
dag van »Sentot" dreigt aan to breken.
Dat het »denkend deel der natie" bij de
a. 8. verkiezingen toone te beseffen, dat een
voortgezet rechtsch bestuur over onze eens
zoo schoone bezittingen in Azië, op niets
minder dan een volledige débAcle, waar
schijnlijk reeds binnen weinige jaren, zal
uitloopen.
Dit Middelburg
Naar uit de bekendmaking in dit num-
sr blijkt komt in de a.9. gemeenteraads
vergadering een voorstel van B. en W. in
behandeling tot onttrekking van een gedeelte
openbare straat aan den openbaren dienst.
Het betreft het thans met kalklijnen af
gezette gedeelte van de Groenmarkt. Mocht
het voorstel worden aangenomen en bestaan
er ook bij Ged. Staten geen bezwaren, wat
niet verwacht mag worden, dan ligt het in
het voornemen om aldaar in verband met
de toontoonstelling plan 1913 een franien
tuin te doen aanleggen, waartoe de afdeeling
Zeeland van de Maatschappij voor tuinbouw
bare medewerking zal verleenen.
Het zal voor dezen aanleg noodig zijn
het afgeteekende gedeelte van het plein ge
heel op te breken.
Thans kunnen wij meedeelen dat het in
het voornemen ligt om tijdens de tentoon
stelling in de Abdij een ïingryderij te or-
ganiseeren, doch geheel zeker is dit plan
nog niet.
De heer C. Hen-ving, photograaf op de
Markt a 1 h i er, heeft een aantal foto's
genomen van mgr. A. J. Callier, bisschop'
vun Haarlem, die den 5den Juni de Katho
lieken dag te Vlissingen zal leiden.
Een prachtige vergrooting van een der
portretten is in de étalage te zien. Een zeer
mooie reclame voor den heer Henning.
Maandag 2 Juni a.s en volw
zullen ter gelegenheid van de verpachting
van de oester- en mosselen perceelen een
tweetal voortreinen loopen en wel des mor
gens voor den trein die te 8.54 hier aan
komt een trein van Roosendaal naar Mid
delburg, die tien minuten vroeger rijdt en
dus te 8.44 hier komt en een voor den
trein van 5 nur van "Vlissingen naar Roo
sendaal, eveneens 10 mm. vroeger, vertrek
dus 4.50 uur.
Uit V lias ing en
Aan eenige jongelui, in dienst der Konink
lijke Maatschappij »de Schelde», die de
burger-avondschool of de avondschool voor
handwerkslieden bezoeken, werd heden door
de directie een spaaLboekje uitgereikt, waarop
geplaatst was ten name van heD, die bevor
derd zijn van de eerste naar de tweede
klasse f 5 en van hen, die met goed gevolg
eindexamen hebben afgelegd, f 10.
De gratificatiën worden verstrekt, teneinde
het volgen dier cursussen aan te moedigen.
Gisteren middag vond een zettersmaatje,
zekere H. v. D. in de Walstraat eeD por-
temonnaip wjerio. behalve eenig klein geld,
een bankbiljet van f 200 zat. Hij stelde
dat zijn patroon ter hand. Door middel
van de politie kwamen verliezer en vinder
met elkaar in aanraking. De laatste kreeg
voor zijn eerlijkheid een belooning van f 10.
Uit Walcheren.
Door B. en W. van Oost en West-Souburg
is bepaald, dat de stemming voor leden van
den gemeenteraad zal plaats hebben op
Vrijdag 4 Juli en zoo noodig de herstem
ming op Dinsdag 15 Jnli.
Gisteravond werd te R i 11 h e m in een
openbare vergadering door den heer J. G.
van Niftrik Jr. uit Vlissingen een voordracht
gehouden over de ontwikkeling van Wal
cheren.
Er was een bevredigend aantal belang
stellenden opgekomen en met groote aan
dacht werd de lezing gevolgd.
Door den spreker werd de oeconomische
toestand van Zeeland behandeld in vroegere
eeuwen en in den tegenwoordigen tijd.
Achtereen werdeD besproken handel, scheep
vaart, tuin- en landbouw, industrie, visscherij.
Voorts werden nagegaan de toestand van
de wegen op WalchereD, de invloed van het
stijgen van water in polders, het verkeer te
water en te land en nog een tal van andere
zaken die de welvaart onzer provincie raken
en die de zorg van het provinciaal bestuur
Na afloop der lezing werden verschillende
vragen door de aanwezigen gesteld, die door
spreker werden beantwoord.
Uit Zuid-Beveland.
Men schrijft ons:
Vrijdag bracht lord Reay (baron Mackay
van Ophemert) uit Engeland een bezoek
aan den Wilhelminapolder, welk
bezoek verband houdt met de suikerbieten
teelt, die zich in Engeland begint te ont
wikkelen.
Met groote belangstelling werd door den
bezoeker de akkers, bezaaid met suiker
buiten, bezichtigd en naar de bijzonderheden
van deze cultuur geïnformeerd.
Zooals bekend is, onttrekt de suikerbie-
tenverbouw in Engeland sedert het vbrige
jaar vele werkkrachten aan het landbouw
bedrijf, met name op de Zeeuwsche eilanden.
In de Donderdag te 6 o e s gehouden ver
gadering van stembevoegde ingelanden van
den «Perponcherpolder» werd de rekening
over het afgeloopen dienstjaar vastg steld
in ontvang op i 1260.84 en in uitgaaf op
f 1078.00s, nlzoo sluitende met een goed
slot van f 182.83'.
De begrooting over het dienstjaar 1913/14
werd vastgesteld in ontvang en uitgaaf op
f 1440.92s, met een onvoorzien ad f359,49.
Het dijkgeschot werd bepaald op f 7 per
HA.
De heer C. J. van Weele werd herbe
noemd tot plaatsvervangend dijkgraaf.
Tot buitengewoon opzichter bij het aan
leggen van den keiweg te Borssele be
noemden B. en W. don heer W. Gabriölse
te Middelburg ter vervanging van denbeer
J. de Rijk, die als zoodanig ontslag bad
aangevaagd tn verkregen, omdat bij door
den -Minister van Waterstaat is benoemd
tot buitengewoon opzichter bij bet aanleggen
van een slui9 te Dwingeloo in Drenthe.
Door stembevoegde ingelanden van den
Schengepolder werd in de Donderdag te
Goe- gebonden vergndering over bet afge
loopen dienstjaar vastgesteld in ontvang op
f 7503.71 en in uitgaaf op f 5655.921alzoo
sluitende met een goed slot van f 1847.78'.
De begrooting over bet loopend e jaar
werd in ontvang en uitgaaf vastgesteld op
f 8621.231, met een post onvoorziene uit
gaven ad t 1150.33.
Het dijkge8cbot. voor de bijdrage in de
kosten van het Waterschap de Piet werd
bepaald op f 3.50 per H.A. ten behoeve bet
beheer van den polder op f 0.60 per f 100
geschatte waarde per H.A.
Inzake de verdediging tegen het door de
achterliggende polders ingesteld beroep be
treffende het besluit van Gedeputeerde Staten
d.d. 14 Maart 1913 tot wijziging der kos-
tenverdeeling van de waterschapslasten, ver
kreeg het bestnur opdracht zich van rechts
kundigen bijstand te voorzien.
Op den staat van aanbeveling ter benoe
ming van een gezworene wegens periodieke
aftreding van den heer J. L. de Jager,
I werden geplaatst de heeren J. L. de Jager
(aftredend), L. de Jager G z. en J. de Jager
j G.z., allen wonende te 's Heer-Arendskerke.
Donderdag vergaderden te N i s s e inge
landen van het waterschap Nisse—Stelle.
Bij de rekening en verantwoording over
1912/1913 bleken de ontvangsten f 2934.31
te zijn en de uïtgavon f 2725.57.
Op de begrooting 1913/1914 werden ont
vangsten en uitgaven geBteld op f 1133.18
met een post van f 47.23 voor onvoorziene
uitgaven. Het dijkgeschot zal f 6.50 per
H.A. zijn als het vorige jaar.
Hierna kwamen ingelanden van het wa
terschap Bnitenpolders van Nisse bijeen.
Hier waren volgens de rekening 1912/1913
de ontvangsten f 2104.51 eu de uitgaven
f 2069.63. De begrooting voor 1912/1913
werd ie ontvangst en uitgave gesteld op
op f 2009.45 met een post voor onvoor
ziene uitgaven van f 42.20. Het dijkgeschot
zal vermoedelijk f 5,60 per H.A. zijn tegen
f 5 het vorige jaar.
51 Een vierjarig jongetje van den werkman
Jansen te Hansweert heeft in een onbe-
W8akt oogenblik nit een fleschje, gevuld
met creoline gedronken.
Het kind leed veel pijn, maar is thans
buiten gevaar.
Uit Noord-Be re land.
In de Vrijdag gehouden vergadering van
den gemeenteraad van C 01 ij n 8 p 1 a a t,
had de beëediging plaats der nieuwe leden
H. M. Haringman en I. P. van der Weele.
Goedkeuring van H. H. Ged. Staten was
ingekomen op de raadsbesluiten inzake aan
koop grond voor scboolverbouwing en geld-
leening. Een overschrijving van f 120 bad
plaats van den post voor onvoorzien naar
die voor „Onderhoud van gebouwen".
Een paar requesten werden aangehouden
tot een volgende vergadering.
Uit Schouwen en Duiveland.
Vrijdag 30 Mei trad voor de anti-revolu-
tionnaire partij te Zierikzee in café Juliana
aldaar op de ,heer H. Scboltens, directeur
eener Cbr. kweekschool te Rotterdam, die
in een klein uur, een stak schoolgeschiede
nis gat van 1798 af, met hare wetten, de
wording der Openbare school, en daarna
kort art. 192 Grondwet besprak.
Van de gelegenheid tot debat werd gebrnik
gemaakt door de bh. A. Geluk en P. A. Perrels,
onderwijzers der openbare school te Zierikzee.
De spreker van den avond was niet sterk
in debat. Er gingen dan ook wel eens item-
men van afkenriug op.
Uit Zeeuwse h-V laanderenO. D.
Inde Donderdag te A iel gehouden ver
gadering van stembevoegde ingelanden van
den polder »Coegors" werd herbenoemd als
dijkgraaf de heer J, van Hoeve eu benoemd
als gezworene de heer A. Ramond van
TernenzeD, in plaats van den heer K. de
Koeijer, overleden. Het dijkgeschot werd
gebracht van f 3.25 op f 2.75 per HA.
In do Vrijdag te Axel gehouden verga
dering van stembevoegde ingelanden van den
polder »Noord" werd benoemd als dijkgraaf
de heer C. A. Dekker in plaats van den
