MIDDEUIRGNCHE COERAIT.
r. li'
I86e Jaargang.
Dinsdag
20 Mei.
Binnenland.
üii het Vrijzinnig Manifest.
-BU1LLETON.
Onder vreemden invloed.
Bit de Staatscourant.
Bit Stad en Provincie.
1918
Due courant v«riehij*t 4 a g e 1 \j k t, met mitioiidoriig van Zo*- cm Pesitlagno.
f rlji par kwartaal, soowel *oor Middelburg alt toot alle plaatsen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijk» nusmori kosten 5 cent.
Ad7ortcntiBn bij abonnemont op voordeolige Toonraarden
Prospectassen daarran xijn aan bet bmrean te bekomen.
AdvertentiSn Toor bet tortfcvolgemds nnmmor moeten des middag, fóór één tsar
aan het bnreaa bezorgd zijn.
AdverttniiSn 20 otst per regel. Bij abonnement veel leger. Qoboorte-, dood en
alle anders familieberiobten en Dankbetaigisgen van 1—7 regel* f 1.50elke regel mee
20 oent. Sedaaes 40 ceat per regel Groote letters naar de plaats, die iij innemen
Tot do plaatsing var. adiertentiGa en reolamsa, niet afkomstig nit Zeeland, betre&end;
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het AlcesecE j
A. DE EiA BAK As., M.Z. Voarbrnrtwaï 308, An et er dcc?.
»De handelsvrijheid, waaronder land
bouw en ngverbeid, scheepvaarten handel,
bloeien als nooit te voren, wordt aan de
averechtsche sociale plannen der Regeering
ten offer gebrachteeu stelsel van be
scherming is voorgedragen, dat, reeds
afkeurenswaardig nit een oogpunt van
belastingpolitiek, buitendien onze welvaart
bedreigt ^en tot politiek bederf zal voe-
Het departement van marine zit met Zrjh Eer
waarde verlegen, en thans is dei minister met
vermelden voorsla# gekomen.
De correspondent vermoedt, dat het zaakje
wel niet zoo vlot zal gaan. Trouwens, het
zou wel wat dwaas zijn, meent hij, dat de vrij
zinnige gemeente, die met hand en tand zich
indertijd heeft verzet tegen den orthodoxen
vloolpredikant, en als tegenwicht Geestelijken
Bijstand heeft opgericht, nu dienzelfden or
thodoxen predikant zou binnenhalen.
DE EERSTE KAMER OVER DE
ZIEKTEWET.
Yerachcaien is het voorloopig verslag der
fierste Kamer over do Ziektewet.
Algemeen uitte men zijn tevredenheid
het feit, (dat, nu ook het ontwerp Ziektowejt
da Eerste Kamer had bereikt, aan den alge-
meenen wensch om Radenwet, hnvaliditeits-
eu Ouderdomswet en Ziekteverzekeringswet
gelijktijdig in openbare behandeling te bren
gen, zou kunnen worden voldaan, en de stem
ming over de ontwerpen geschieden in de
volgorde, welke de Kamer wenschelijk acht.
Toor vele leden bleef het echter een groote
teleurstelling, dat niet terzelfder lijd ook de
Fariefwet aan het oordeel dezer Kamer had
kunnen worden onderworpen. Er werd vast op
gerekend, dat het Ministerie, indien het bij
het ipgaan. der volgende wetgevende periode
nog aan het bewind mocht zijn, als eerste
werk do Tariefwet zal ter hand nemen.
Eenige leden meenden, dat de Eerste Ka
de zaak betreffende de aanwijzing der
in het reino kan brengen door met
de openbare behandeling en eventueelo aan
neming der drie wetsontwerpen, te wachten,
totdat ook een wetsontwerp, de geldmiddelen
aanwijzende, waaruit de kosten gedekt konden
worden, door de Tweede Kamer zou zijln aan-
Tel« leden verklaarden echter dit middel
te stellen met obstructie.
WIJZIGING WONINGWET.
Hot Centraal comité van antirev. kiesver.
•Oiigingen heeft in opdracht van die Depu-
tatcnvergadering, een adres gezonden aan den
Minister van binnenlandsche zaken, waarin
verzocht wordt om bij de voorgenomen her
ziening van de Woningwet, het vraagstuk der
•ehadevergooding wel nader in ernstige over
weging te willen nemen.
DE VLOOTPREDIKANT.
Uit Den Helder wordt aan de N. R. Ct. ge-
Ctfcrovar over een plan dex Christ. Officters-
vereemiging om den ,,Vlootdomiiné", dio haar
*U veel aan bijpassen kost, „ter overneming"
aan to bieden aan den kerkeraad der Ned.
Herr. Gemeente. Ds. Warners zou dan als ge
woon Ned. Herv. predikant aan de gemeente
van Den Helder verbonden worden ovenals
is. Buiskool, de vloolpredikant der vrijzinnigen.
Uit het jaarverslag van de Christ. Officiers-
vereeniging heeft men bij monde van den
voorzitter kunnen vernemen, dat het instituut
van den vloolpredikant niet aan do verwach
tingen beantwoordt en vrijwel overbodig is.
Roman naar het Duilsch van
0. CR OME SCHWIENING.
In het Huis ten Bosch heerschte de groot
ste verwarring en ontsteltenis. Er had een
vroeselijke scène plaats gehad in de vertrek*
kou der Indische gasten. Het was slechts met
moeite gelukt den Radja van Mataram te weer
houden met eigen hand een bloedig strafge
richt te voltrekken aan zijn schatbewaarder,
toen hij vernam dat de zak met diamanten ©n
kostbaarheden verdwenen was. De sidderende
Javaan, met zijn herculische gestalte, had het
leren alleen te danken aan het feit, dat hij
dfsx vorigen avond dronken geweest was en
dat de Radja hem dus bij zijn thuiskomst
niet den eigenlijken schat had toevertrouwd,
do kostbare kleinoodiën die hij op het gastmaal
gedragen had.
De ontsteltenis nam toe toen een der Bali-
neozen, dio den tolk wilde gaan halen, terug
keerde met ee(n bericht, dat do
DE A. S. KAMERVERKIEZINGEN.
De Kath. kiesvereeniging te Tilhurg heeft
opnieuw den heer Arts candidaat gesteld.
De antirev. kiesvereeniging in district I.
te 's Grayenhage, heeft gisteravond unaniem
candidaat gesteld mr. J. A de Wilde, advocaat
aldaar.
Men meldt aan de N. R. C. dat de ver
gadering1 van de centrale chr.-hist. kiesver
eeniging in het district Ommen, gisteren te
Almelo gehouden, geen resultaat heeft op
geleverd. Er Werden scherpe discussies ge
voerd. De heeren Van Veen en Ankerman,
leden van de Tweede Kamer, waren tegen
woordig.
Er Wordt de volgende week weer verga
derd.
Do antirev. kiesvereen. in het district Ede
heeft candidaat gesteld mr. A. baron van
Heeckeren van Keil, burgemeester van Ede.
Het bestuur van de centrale a -r. kiesver.
in het district Ede heeft vóór en aleer zij
overging tot het stellen van een candidaat
voor de Tweede Kamer nog getracht om sa
menwerking te verkrijgen. met het central)
bestuur der chr.-hist. kiesver. in dat district
welk ingediend voorstel door dat bestuur is
van de hand gewezen. (Ned.)
Te Kampen is een deel der vrijzinnigen niet
tevreden -met den copcenltratiecandidaat do
heer J. C. de Gast. Men wil trachten dien
heer te bewegen van de candidatuur af te
zien en in 'zijn plaats mr. P. Tideman stellen,
met 'wien men meer kans gelooft te zullen
hebben-
Bij het secretariaat van de S. D. A. P. is
blijkens Het Volk bericht ingekomen dat het
partijbestuur der Duitsche zusterpartij beslo
ten heeft, 5000 Mark voor de verkiezingen der
S. D. A. P. in Nederland te bestemmen.
DE DEFENSIE VAN NED.-INDIË.
Naar het Vad. meldt, is het rapport van
de staatscommissie voor de defensie van
Indië gereed, maar ligt het in het voornemen
der regeeinrg, het verslag wegens de zeer
kostbare voorstellen, die de commissie doet,
niet vóór den afloop der verkiezingen open
baar te maken.
Bjj het rapport is een afzonderlijke nota
van een der nict-militaire leden gevoegd,
waarin tegen, de kostbaarheid dezer voor
stellen wordt opgekomen.
Het Stbl. no. 136 bevat het Kon. besluit
van 21 April, houdende vaststelling van be
palingen omtrent de wijze van benoeming en
bevordering Van de ambtenaren en bedienden
bij de departementen van algemeen bestuur.
Het Stbl. no. 150 bevat de wet van 28
April 1913, tot vérhooging en aanvullong
het vierde hoofdstuk der Staatsbegrooting
het dienstjaar 1912
Het Stbl. no. 175 bevat het Kon besluit van
5 dezer tot aanwijzing van de krachtens do
Schepenwet erkende particuliere onderzoe-
kingsburea,ux.
Als zoodanig Zijn aan'genomen
lo. Lloyd's Register of British and Fo
reign Shipping; 2o. British Corporation for
the Suvey and Registry of Shipping; 3o.
Bureau Veritas to Parijs; -lo. Germanischer
Lloyd te Berlijn5o. del Norske Veritas te
Christiania.
Bijj kon. besluit
ia benoemd tot notaris te Stcenwjjk, L.
Volkers, candidaat te Amsterdam
is met ingang van. 1 Juli 1913 aan den
comm. der tel. 1ste kl. J. E. L. Ruytenburg,
op verzoek, eervol ontslag, verleend.
den Radja ten toppunt voerde. Een secre
taris vlooig naar den assistent-resident, dio bleek
van. ontsteltenis toesnelde. Van Linteloo een
zelfmoord (gepleegd de Radja bestolen
dat waren berichten die loodzwaar nedervielen
op de schouders van den Indiscben ambtenaar.
Gelukkig verloor hij zijn tegenwoordigheid van
geest met. Hij gaf zijn secretarissen beval de
nieuwsgierige bedienden en lakeien op een af
stand te honden en begaf zich dadelijk per
soonlijk naar den Radja om te vernemen hoe
veel het verlies ongeveer bedroeg.
Een weinig gerustgesteld door het bericht,
dat de onschatbare kleinoodiën van den in-
landschen vorst door een gelukkig toeval niet
waren igcstolen, was hij eerst in de veronder-
steBing dat de zelfmoord van zijn tolk in ver
band te brengen was met de misdaad. Zijn
secretaris was do eerste die oen bloed droppel
vond op de vensterbank van het vertrek, en
toon hij het venster aldus nader in oogen-
schouw nam kwam hij tot de overtuiging dat
de inbraak van buiten af moest zijn geschied.
Daarom telegrafeerde hij dadelijk naar het
politiebureau en liet den chef verzoeken on
middellijk in het Huis ten Bosch te komen.
Deze verscheen zoo snel als zgkx paarden
maar loopen konden. Ook h^j was in de hoog
ste mate ontsteld over hetgeen was voorgevallen
Uit Middelburg.
Door do politie alhier is aangehouden
i V., een landlooper, die reeds 9 maal naar
de rijkswerkinrichting te Veenhuizen, jgrerd ge
zonden en dus waarschijnlijk binnenkort voor
den tienden keer daarheen gestuurd zal
worden.
Mr. J. Adriaanse, alhier heeft voor de vrij
zinnige Statencandidatuur in Vlissingen
bedankt.
Uit Vlissingen.
Toen men op de werf De Schelde gisteren
bezig Was het bakboordswiel uit de mail
boot Prins Hendrik te lichten brak de ketting
waardoor het gevaarte in 't dok terecht
kwam. Persoonlijke ongelukken kwamen niet
voor. Hedenmorgen is» 't wiet uit 't dok ge
licht.
Gisterenmiddag is de werkman Schets op
de fabriek der kon. Mij. De Schelde do r
klinkhamer aan 't hoofd getroffen. Hij
as in het St. Joseph ziekenhuis opgenomen.
Met ingang van 1 Juni 1913 is eervol
ontslag verleend onder toekenning van pen
sioen aan den zeeloods A. J. de Kam en rijn
met jgelïjken datum bevorderd tot zeeloods
de loodskw. Ie kl. W. Rijkeboer, tot loods-
kwcekeling le kl. die der 2e kl. P. Knop
en tot loodskw. 2e kl. de matroos C. Ruig.
Uit Zuid-Bereland.
Gisteravond omstreeks 11 uur is tijdens
een hevig onweer do bliksem geslagen in de
schuur van den landbouwer van der Weele
te Wolfaartsdij k. De schuur en de na
bijgelegen Woning brandden geheel uit
De brand was liier in Middelburg duidelijk
waar te nemen.
Uit Naord-Beveland.
Het zoontje van M. H. te Colijnsplaat
boging de onvoorzichtigheid op een in werking
zijuden rolblok te klimmen. Hij viel er af en
kwam er onder terecht met het ongelukkig
gevolg, dat hjj zoodanig werd gekwetst, dat
geneeskundige hulp moest worden ingeroepen.
Uit Soh ouwen-Du ivo land.
De S. D. A. P. h ad te Zierikzee Zon
dag een vergadering belegd ben einde tot het
oprichten van een afdeeling te Zierikzee te
geraken. Van groot succes kan zij voorloopig
nog niet spreken Er waron slechts een 8-tal
inwoners opgekomen De afdeeling is echter
opgericht, waarvan do voorzitter Maandag
morgen rgeds als zoodanig bedankte.
Volgens do Z. N. hoeft men in 't geheel
geen afdeeling opgericht, daar er dan een mi
nimum van 10 leden moet rijn.
Uit Tho 1 en.
In de vergadering van de afd. Rotterdam
van ,,Schuttovacr" is besloten zich tot het
gemeentebestuur van T li o 1 e n to wenden om
do vaste brug over de Eendracht zoo hoog
mogelijk te maken met een trekpad aan beide
kanton Wenschelijk wordt geacht een hoogte
van 7 M. boven hoog water
Do heer J v II., metselaar te Oud Vos-
som oer had Zondagmorgen het ongeluk ge
lijkvloers uit te glijden met hot ongelukkig ge
volg, dat hij vrij ernstig zijn been brak
en reed dadelijk naar den. minister om dezen
te melden wat er was voorgevallen. Hij ver
zocht den assistent-resident door een zijner se
cretarissen een 'ijst te laten opmaken van het
geen er vermist werd; tevens gaf hij' het bevel
dat geen der in het Huis ten. Bosch aanwezige
personen het paleis mocht verlaten, voordal
hij verdere maatregelen genomen had.
Do minister besprak de zaak dadelijk met
zijn ambtgenoot van Koloniën, die er niet
minder door ontsteld was. Deze diefstal kon
al de hulde en het eerbetoon dat men den
gevaarlijken heerscher van Lombok bad bewe
zen, overvleugelen on het succes totaal ver
nietigen. Terwijl de minister van koloniën zich
dadelijk naar den Radja begaf, hem het diepe
leedwezen van de Nederlandsche rogeering be
tuigde over don diefstal en hem beloofde de
som uit to betalen die de kleinoodiën waard
waren in geval zo niet terug gevond- wer
den, hield do minister een conferentie met
den chef der geheime politie omtrent do maat
regelen welke genomen moesten worden.
Op éèn punt waren de heeren het dadelijk
eens. Alles moest in het werk gesteld worden
om te vermijden dat er ruchtbaarheid aan do
zaak werd gegeven. Do minister wilde het
onderzoek der zaak opdragen aan een bekwaam
beambte van den recherchedienst uit Am»ter-1
JHR. DE MURALT TE GOES.
Men meldt ons:
Voor een stampvolle zaal trad Maandagavond
do heer jhr. R. de Muralt, candidaat voor de
Tweede Kamer in het district Oostburg, te
Goes op mot een politieke rede, die, hetzij
ïu gerept, een overweldigenden indruk
maakte.
Spr. begon met te herinneren aan hetgeen
het kabinet-Borgesius, dat der sociale recht
vaardigheid geheeten, had gedaan op het
bied der soc-'ale wetgeving, welk ministerie
in 1901 werd vervangen door dat van Kuyper,
doordat de verkiezingen in dat jaar aan de
rechterzijde in de Tweede Kamer de meerder
heid; brachten.
Do verklaring van dezen uitslag der ver
kiezingen in 1901 is alleen te vinden in de
bonding der gegoede conservatieven legen do
sociale wetgevingen van het ministerie-Bor-
omdat het deze hun portemonnaie kost
te, en in het uitspelen van de Leerplichtwet'
als strijdig met de ordonnantiën Gods; thans
is de meening hieromtrent heelemaal gewijzigd.
En dan do Militiewet van het kabinet-Bor-
gesius, die algemeenen dienstplicht bracht, Zjj
werd door een deel der conservatieven, uit
den booze geacht. Wel hebben dezen den mond
Vaderland en Oranje, doch rij zien
liefst hun zoons geen soldaat ter verdediging
van land en vorst, maar laten dit bij voorkeur
over aan de zoons van de minder bedoelden.
In 1901 dan, zeido spr. werd de Naamlooze
Vennootschap der Christelijke beginselen opge
richt met dr. Kuyper als presidont-con ni,
saris, en het ging de firmanten-aandeelhouders
goed. Doch wat heeft het mmisterio-Kuyper
verricht? is de vraagt niet wat het beeft be
loofd.
Hét hoeft gebracht: 11 groote en 11 kleine
wetten, o. a. de Drankwet, ©pen toonbeeld van
wanwet, SneJvuurkanounen, het Speetwetjo
de haringen konden geen dag en geen nacht
wachten en dande School subsidies.
In 1905 hebben de kiezers aan dr. Kuyper
het „hiertoe en niet verder" toegezegd, het
liep toen le veel in de gaten dat er niet min
der dan 33 dominéés candidaat voor de Tweede
Kamer waren gesteld, en het waren politieke
dominéés van de slechte soort, die den gods
dienst misbruiken als politiek instrument.
Na de nederlaag van do verkiezing in 1905
door do rechterzijde, kwam het ministerie-
De Meester, dat oen te geringe meerderheid
had, U -j- 7 sociaal-democraten en 49 rechts,
om zgn wetsontwerpen te zien aangenomen.
dam of Rotterdam en liever niet uit Den Haag.
Dit was do chef van het politiebureau met hem
eens en hg gaf daarom den raad te telegia-
fceren aan den chef van het bureau te Rot
terdam, die over bijzonder bekwame beambten
te beschikken had. Het gevolg van dit alles
was dat commissaris van Rinschoten in de
eerste uren van zijn verlof werd ontboden.
De bedienden in hot paleis werden in de
meening gelaten dat do geheele drukte een ge
volg was van den zelfmoord van den tolk van
Linteloo, in een aanval van koorts gepleegd.
En inderdaad was men geneigd het treurige
geval toe te schrijven aan een aanval van
hersenziekte. Do secretaris betuigde dat hij
den hteer van Linteloo in een koortsachtige»,
opgewonden toestand had aangetroffenzijn
bagage werd onderzocht en daarbij niets ver
dachts feevonden.
Voorloopig, vóór de aankomst van van Rin
schoten, die met ongeduld verwacht werd,
nam de Ilaagsche chef van politie met den
assistent-resident de eerste maatregelen Zjj
hadden <*erst het hloedvlekjc, daarna bet stuk
je glas, daarna het gaatje bjj den grendel ge
vonden maar de politie-chef schudde het
hoofd toen hij het venster uit keek. Met be
hulp van een hooge, zware ladder alleen zou
het fcoogetjjk zijn dit rensrter te bereiken.
In de berbchte Staalnacht werd de levens
draad van dit Kabinet afgesneden.
In 1908 trad hot huidige ministerie-Heems
kerk op waarin aanvankelijk ministers uit
het kabinet-De Meester zitting namen als
mede een man valn volmaakt onverschillige po
litieke gevoelens, die de portefeuille nog in
handen heeft.
Alsnu werden door spr de christelijke be
ginselen, waarnaar dit ministerie heet te re-
geeren getoetst aan de meeningen die in do
„christelijke" kringen bij monde va» Kamer
leden zijn uitgesproken omtrent Eed-, Lo
terij- en Zondagswet.
Als treffend staaltje van tegenstrijdigheid
betreffende de Zondagsheiliging werd herin
nerd aan de houding van oen Kamerlid, die
geen bezwaar had om aan de Wereldtentoon
stelling te Brussel, die wercldsclio vermaken
op Zondag brengt, subsidie toe te staan, ter
wijl deze zelfde voor ons land consciëntie
bezwaren had om aan een gymnastiekvereeni-
ging, die op Zondag oefeningen hield, wel
subsidie te geven.
Een anti-revolutionair lid van Ged Sta
ten heeft zich beroepen op Calvijn om de
wereldscho uitspanning op Zondag te verde
digen (waarmee de katholieke broeders der
coalitie van harte instemmen.
Er Jieerscht in ons land een staalkundige
onwaarachtigheid, als nog nimmer aanschouwd
werd, de huichelarij neemt hand over hand
toe, waarvoor het voorbeeld door de hoog-
gezetenen in den lande wordt gegeven, de hui
chelarij, riep spr. uit, is epidemisch uitge
broken, zoo hij kleine als hooge ambtenaren
om zich een goede positie te verzekeren.
Spr. zeido te zijn een voorstander van don
godsdienst die onmisbaar is voor elke natie
in al zijn geleedingen maar een bestrijder
van de clericalen, die geen godsdienst be-
oogen maar politieke macht en heerscbzucht.
Komende tot de onderwijs-quaestie zette de
heer De Muralt deze uitvoerig uiteen van af
1888 tot dit jaar, waarin door het ministerie-
Heemskerk een nieuw onderwijsartikel in de
Grondwet wordt voorgesteld, dat de openbare
lagere school wil vernietigen en bet onderwijs
in de macht van de kerk, wil verclericalisee-
ren, in navolging van België, waar sedert dè
invoering van de kerkelijke scholen het aan
tal lotelingen, die niet kunnen lezen noch
schrijven schrikbarend is toegenomen. In 1903
waren er 11 van de 100 en in 1906 reeds
100 van dè 360 die niet lezen of schrijven
konden.
En dan komt men met het praatje aan, dat
do Nederlandsche natie de „christelijke" scho
len wü, terwijl in 1912 564 000 leerlingen do
openbare en 353.000 de „christelijke" en ka
tholieke scholen bezoeken.
Trouwens de katholieken moeten van de pro-
testantsche niets hebben en ook omgekeerd.
Wat op do katholieke scholen aan do kin
deren voorgehouden wordt is vijandschap te
gen het Protestantsche geloof en op do „chris
telijke" scholen wordt bet katholiek geloof als
bijgeloof gesignaleerd. En dan wat het onder
wijs in de vaderlandscbe geschiedenis betreft,
door de katholieken wordt Willem de Zwijger
als een verrader des lands gevloekt en door
de protestanten als de vader des vaderlands
vereerd.
Waar wel eens afgegeven wordt op gebrek
aan oranjeliefde bij de openbare onderwijzers,
voor de doorluchte telg uit het stamhuis van
Oranje mag wel eens eraan herinnerd worden
hoo Prins Willem I door het katholieke deel
der rechtscho coalitie door het slijk gesleurd
wordt.
Spr. was volkomen ervan overtuigd, dat dè
Daartoe zou meer dan één persoon noodig ge
weest zijnh et zou natuurlijk gehoord moeten
wezen door den schildwacht die dienst had;
gehad. Hij was dus zeer geneigd den dader
of de daders in hot palieis te zoekende
opening in de ruit was opzettelijk aangebracht
om te doen vermoeden dat de inbrekers van
buiten af waren gekomen.
Nu was het eerste wat geschiedde bij de
Balincezen een onderzoek in te stellen, hoe
wél de assistent-resident zulks afiried. Geen
hunner zou het gewaagd hebben zich te
vergrijpen aan hetgeen aan den vorst toe
behoord©. Het onderzoek leidde dan ook ner
gens toe. De zaak werd steeds raadsel achtiJ
ger toen de assistent-resident do opmerking)
maakte dat het vertrok waar de Balineezeni
sliepen, Izooals gewoonlijk aan den binnen
kant was gesloten. Het was dus onmogelijk
dat iemand van binnen uit deze kamer was
binnengetreden om in het slaapvertrek van'
den schatbewaarder te komen. Bij iedere
nieuwe ontdekking werd do zaak raadselach
tiger en do moeilijkheid van den, politie-bo-
ambte grooter.
(Woidt vetrolad).
