MIDDELBÜRGSCHE HOTiAST.
r. tie.
iö6' Jaargang.
Maandag
19 Mei.
jjibflstpliclt voor de Vrouw.
Dit Stad sn Provincie.
Ksrknienws.
191».
Doze courant virichijat Aagelijka, mat aitaoMiiring ni Sea- cm Frtatiagaa.
?cij« per kwartaal, ioowal voor Middelburg all voor alle plaatiam im N«4«rlamd framso pp.
A&omderlijki ïnameri koitu 5 oaat
A d t o r t e a f, i a a bij aboamemeat op voordeslige voorwaardsa
Proipeotmaiom daarram zijn aam bet buroau te bekomen.
Advertontien voor bet ecbitTolgeada auromor moetem dei middag, vóór éóz mar
aam bet bureau bezorgd zijm.
Advsrtemtidm 4 20 tramt per rageL Bij aboamememt veel lagor. Geboorte dood en
alle amdere famdliibiriobtam ea Daakbetmigimgem T&a 1—7 regels f 1.60elke regel meer
20 eemt. Reelameu 10 eeat per regel Groote lettere maar do plaats, die sij ianomea.
Tot do plaatsing van aAvcitautiiS* em rool&mes, niet afkomstig uit Zetland, betieSemd»
Handel, Nijverheid em Geldwezen, ic gerechtigd bet Algemeaa Advert*m£3c-2$araR5
A. UB EaA SAB Am., S5.K, Woorbarfcwal SÈ6S, Amatvadmsi..
het
Bfl deze courant behoort ©en bgvoegsel.
Voor iedere vrouw is hel een. ze-
igen zoo zij tenminste eenmaal in
het leven krachtigen, ernstigen ar
beid in een groote gemeenschap
leert kennen.
Wat wc kier als motto boven plaatsen is
een aanhaling uit een beschouwing van oen
der meer dan 3000 Duitsclie vrouwen en
meisjes die een zg. „vrijwilligersjaar" hebben
«fgodiend in het Diaconio-seminairie, door de
Evangelische Diacopie-Verein in Berlin-Zelden-
dorf opgericht in 1894.
We stellen dit feit voorop om bij de leze
ressen en vooral de lozers reeds dadelijk
door een voorbeeld uit de werkelijkheid de ge
dachte te verzwakken, dat een „dienstplicht"
voor de vrouw een niet te verwezenlijken
Het is een denkbeeld van de laatste jaren,
maar het vindt veel ijveraars, en den 26sten
dezor zal dat vraagstuk van „compulsory
social service", van gedwongen maatschappe
lijke dienst, behandeld worden op de in Den
Haag te houden vergadering van den Nationalen
Vrouwenraad, waar spreeksters van verschil
lende nationaliteit er hun meening over zullen
geren.
Juist omdat hot denkbeeld nog zoo nieuw is,
loopen de aan de hand gedane oplossingen nog
ver uiteen. Maar het is merkwaardig zoo spon
taan in verschillende landen de gedachte
tegelijk is geuit, door personen die niet van
elkaar afwisten. Wanneer We hier or een ar
tikel aan wijden, dan is het niet om een
nieuwe oplossing] aan de hand te doen, maar
om in breeden kring het vraagstuk onder de
aandacht te brengen.
In ons land: hebben we reeds sedert ©enige
Jaren een ijverige propagandiste voor dat on
derwerp, n!. mevr. W. Wynaendts Francken—
Dyserinck. Er verscheen dezer dagen oen bro-
«fcuro, uitgegeven door den Bond voor Vrou
wenkiesrecht, waarin onder den titel „Vrou
wenplicht en Gemeenschapsdienst" twee opstel-
ten zijki opgenomen, door haar in de Nieuwe
§ids aan de kwestie gewijd.
Dat is een brochure, die iedcren belangstel
ten op wat bij uitstek maatschappelijke vróu-
wenarbeid is.
Het ligt ook al weer voor de hand dat de
eerste plannen zich aansloten, bij den leger
dienst, zooals men die voor do mannen
kendo, en dat or vóór alles gedacht is aan
dienst "bij hgt Roode Kruis en aan leger-
administratie, Eenige jaren geleden heeft ge
neraal Staal in zij» bekend, geestdriftig Gids
artikel over onze weerkracht ook daarvoor
een betoog geleverd.
Maar waarom zou men zich daartoe bepa
len? Waarom alleen Roode Kruis-dienst, terwijl
er ook in vredestijd zooveel behoefte is aan
vrouwelijke hulp, (gedeeltelijk in de kieken
huizon maar nog veel meer daarbuiten, in de
huisgezinnen? En toen mon eenmaal zoo ver
was, ging de gedachte verder, en vroeg men
zich af, of de vrouw niet dienstbaar en zeer
diensti,g kan zijn ten opzichte voor de alge
meene hygiëne, de huishoudkunst in zijn meest
uitgebreide®, vorm, de kinderverzorging, en
bovenal: de kraamvrouwenverplegjng.
En nu we die „takken van dienst" hebben
opgenoemd, komen we ook weer van zelf aan
een anderen factor der kwestie-, het nut dat een
jaar of langer maatschappelijk werk zou heb
ben voor de vrouw niet alleen, maar voor
de heele gemeenschap.
Het is goed dat nut wèl in 't oog te houden,
want het gevaar kan bestaan dat er te veel
gedacht wordt aan een „damesdienstplicht",
't Is waar dat d&ar, onder de dames, die niets
doenidan feestjes naloopen, een jaar-dienen won
deren zou kunnen doen. Als men spreekt van
de ongebruikte kracht, die nu braak ligt, denkt
men bet eerst aan die kringen. Voor de vr<
uit de arbeidende klasse, en voor de meesten
uit da burgerklasse bestaat de behoefte can
een dienstplicht niet om te leeren werken. Ze
moeten wel, En voor hen vervalt dus het mo
tief dat hun kracht ongebruik blijft.
Maar toch, zou het niet voor die vrouwen
van groot nut zijn, wanneer ook zq een jaar
dienst moesten doormaken, waarin zij konden
leeren wat tot vrouwenwerk behoort, lendat
zij nu maar al te vaak niet leeren? De mees
ten gaan van school regelrecht naar de fa
briek, het atelier of den winkel, en als ze dan
trouwen „doet de lorrenman goede zaken",
zooals een lid van de gazondh-'idscommissici
te Winterswijk het uitdrukte. Immers als aan
een kleedingstuk wat te veel hapert, wordt
het aan hem voor een prikje verkocht, want
do vrouw das huizes ziet .geen kans het te
En vraag eens aan den man hoe het eten is
eés?tvrouw die nooit koken heeft
1 m de vrouwenbeweging zal boeien. Ze
geeft een gedachten-wekkend overzicht van. e^ste
yat er reeds voor bevordering van dat denk-
Beeld is gedaan, en men zal verbaasd slaan
.1. mm uit dat overzicht loert, ür hoeverre1 01 em d»tter- 1731 de «""'S"1 z«»
mm reed. gevederd i. fa de «toikkelihg dier' d8 d» «teder..
Bedachte, id i, ook de ektdvorm nog niet go-1 "ouw ««eudheidKegeto
vonden Zou een „dienstplicht" als verpleegster,
Trouwen., wij kannai m. niet voorstellen °ok' alt5'™s
dat mon voor aüe landen dezelfden vorm] mi»sto3 b™ <»b'ieks- ™keb
eoi kunnen aannemen. Het is geen wonder 'rbdd "'""teen met echt vwuwm-werk, haar
dat sommige der voorstanders en voorstand- 11181 eea voorbereiding geven voor
iters in BuitscWand dodetSk aan een SOTrl haar latere taak ala huisvrouw t
kazeme-levon hebben gedacht, dn evenmin dat] alette willen we oog oven aanstippen
dit kazerne-plan in andere landen met zwaklo-
Uce discipline-geest dadelijk verzet uitlokte.
Maar overal is de grondgedachte dezelfde;
de vrouw moet evengoed als do ma® door
zij® dienst in het leger een tijdlang haar
krach tan beschikbaar stellen te® bate der ge
meenschap Wie voor vrouwenkiesrecht jjVert,
dient ook aan vrouwenplicht to denken. En als
do staat het ombaar acht den jongen man een
tqdlang te dwingen zich in den dienst der ge-dienst? verwacht zij niets. En anderen in het
meenschap te stellen, door zijn aandeel te ne- buitenland zijn va® dezelfde gedachte,
men in do verdediging va® het land, dan is Toch vreezen we dat het zéér lang zal
hot evengoed geoorloofd de Twnw ta ji•-
de goede uitwerking va® het in aanraking
komen van de vrouwen uit verschillend©
standen.
De hoofdzaak is echter nog: hoe inoet dat
denkbeeld verwezenlijkt worden
Mevr Wynaendts FranckcnDyserinck acht
het niet mogelijk zonder ee® door den staat
opgelegde® dwang. Va® een „vrijwillige®.'
op te roependuren voor een dergelijk wettelijk voorschrift
or een tijdelijke dienstbetrekking eveneens zou tot stand komen Is het da® onmogelijk
wille va® allen, zij 't ook dat daarbij aan om in den tusschentijd reeds iets in die rich-
heel andere dingen giedachl wordt da® aan
militairisme.
De vrouwenbeweging ondergaat een verande
ring. De aandrang tot gelijkstelling, die een
tijdlang het karakter van een pleidooi voor
volkomen gelijkheid van man en vrouw had,
wordt langzamerhand omg, i in oen propa
ganda voor meerdere erkenning van de waardevolgd, en ook een „Vrjfwilligersjaar" ingesteld
der vrouw als vrouw, ook daarin waarin zonder, zooals de Bcrlijnsche vereeniging al-
ze van den man verschilt. i gemeene ontwikkeling als eisch te stellen.
Wanneer er nu door vrouwen en ook doorj Ih Zürich heeft men een school voor ver
mannen uit de vrouwenbeweging wordt gepleit pleegsters om kraamvrouwen te verzorgen ook
voor een maatschappelijke® dienstplicht van de opengesteld voor meisjes die, zonder verpleeg-
vtouw, dan gaan zij daarbjj allen uit van do ster te willen worden, ©co praktische» cursus
Bedachte dat die dienstplicht Eich moot rich-voor laekenverpleiging! wenschj©n te volgen te®
ting to probeeren?
We meenon dat het in den aanvang van
dit artikel genoemde voorbeeld van de Dia-
conie-Verein in Berlin-Zchlendorf daarop een
bevestigend antwoord geeft. Dat voorbeeld
staat trouwens niet alleen. Andere diaconie-
vereeniginge® in Duitschland hebben het ge-
vol cd. en ook een VrifwillifTAfaoJo-av" iuuu.t.1]
einde in haar familie de zieken en voorname
lijk de kraamvrouwen en pas geborenen te
kunnen verplegen. En een vrouwelijk dokter
in die stad heeft nu een voorstel geopperd om
voor meisjes na hot voleindigde 18de jaar een
éénjaran dienst in ziekenhuizen, toe vluchten,
vrouwenklinieken, crèches of volkskeukens in
te stellen.
Wijzen die voorbeelden niet den weg aan om
het denkbeeld zooveel ingang te doen vinden,
dat ten slotte een algemeene regeling bij de
wet mogelijk wordt?
De weg zal heel lang zijn. Er zullen nog
heel veel moeilijkheden op te lossen zijn, en
nog meer vooroordeelen overwonnen. Maar de
grondgedachte lijkt ons gezond, en daarom
hebben we er ook onzerzijds de aandacht op
gevestigd. We zij® ons maar al te bewust
dat dit korte overzicht geen antwoord geeft
op tal van tegenwerpingen. Dat is eigenlijk ook
maar goed, want hoe meer er over gesproken
wordt, hoe b eter. Het is een nieuw vraag
stuk, waaraan nog veel gevijld moet worden.
RECHTERLIJKE TRACTEMENTEN.
Het „Rotterdamsch Nieuwsbl." heeft een ar
tikel van een ko'om over een geval van diepe
armoede van een rechter te Rotterdam, wiens
naam uit discretie niet genoemd wordt. Deze
rechter, 59 jaar oud en van adel, zou als een
armelijk gekleed heer aan een advokaat in
do advokatenkaraer van het gerechtsgebouw
klein bedrag „terleen" hebben gevraagd.
Daar de advokaat den man niet kende en naar
zijn uiterljjk vermoedde met een oplichter
te doen te hebben, waarschuwde hij de po
litie, die den rechter meenam en eerst vrij
liet, toen hij door een anderen advokaat
herkend werd
Zoodra de president van de rechtbank ken
nis kreeg van het gebeurde gaf hjj den rech
ter bevel pensioen te vragen, en binnen «8
uur was dit verleend.
Het genoemd blad knoopt hieraan een be
schouwing vast over de veel te lage trakte
menten onzer rechters.
„Met waren heldenmoed trachten vele
functionarissen de nood en de armoede
van hun leven, die zoo kras staan tegen
over de beteekenis en de verantwoordelijk
heid van hun beroep, voor de buiten
wereld te verbergen endaardoor merkt
ook de buitenwereld er Weinig van
Naar aanleiding van dit betoog hebben we
eens de begrooting van justitie opgeslagen en
vonden daar dat de 14 rechters dor arron
dissementsrechtbank te Rotterdam f 3000 h
f 4000 genieten. We zullen niet zeggen dat dit
veel ia Maar we kunnen een dergelijk salaria
toch moeilijk in overeenstemming te brengen met
het zóó armelijk gekleed zjjn van den betrok
ken persoon, dat de advokaat aan wien hjj iets
ter leen vroeg, hem voor eon oplichter aan
zajg-
Hebban er hier niet ook nog andere omstan
digheden meegewerkt
S D. A. P. EN S. D. P.
Ine en vergadering gisteren in „Plancius"
te Amsterdam gehouden waar mr. P. J. Troel
stra optrad met een rede over „Het interna
tionalisme als bedreiging voor de beschaving
en volkswelvaart", leidde het debat van dr.
H. Gorter, of lieverde repliek daarop aan
mr. Troelstra tot zulk een tummult dat deze
zich niet meer verstaanbaar kon maken, en
de vergadering gesloten moest worden. Het
scheelde weinig, of het was op een vecht
partij uitgeloopen.
Dit Middelburg
Het Middelbuxgsch muziekkorps zal bij gun
stig fweder Vrijdag 23 Mei 1913 ides avonds ten
7t/2 uur een muziekuitvoering geven op het
Molenwater
Dit Vlies
nge
In ons vorig nummer is onder „Laatste Be
richten" de meedeeling over de feestviering te
Vlissingen (9 Aug.) bij vergissing geplaatst
onder „Uit den Haag".
Het koninklijk Engelsch jacht wordt a.s.
Dinsdag om twee uur op de haven verwacht
Do ririerloods C. do Groot vertrok daartoe
gisterenavond (Zondag) van Vlissingen naar
Engeland.
Hij zft! dé geheele reia medemaken. N* 't
vertrek van de koninklijke familie zal het
jacht ligplaats nemen in een dor binnenha
vens, terwijl do beide begeleidende oorlogs
schepen a s. .Woensdagmorgen zeer waar-
scliQnlijk weer zee Zullen kiezen.
.Uit Walcheren
In de Zaterdag gehouden gemeenteraads
vergadering te Westkapel! e werd be
handeld het kohier van den hoofd, omslag.
Deze Werd vastgesteld op een bedrag van
f 2300. Het kohier van de hondenbelasting
werd vastgesteld op 58 X f 1.50 f 87.
Nadat 4 der raadsleden hun meening to
kennen gegeven hadden, dat het h. i- tijd]
werd over te gaan tot het benoemen van
een gem.-secretaris, werd besloten sollicitan
ten voor deze betrekking op te roepen mot
bet oog op het opmaken van een aanbeveling
Uit Zuid-B «vel and.
In do Vrijdagmiddag om half vijf gehouden
raadszitting van Hoodekenskerke waar
alle leden tegenwoordig waren werd met 6
tegen 1 stem besloten aan den heer E Huige-
baiert te Kortrrjk te berichten, dat de ge
meente overeenkomstig zijn gedaan verzoek
bereid ia een subsidie van f 225 's jaars ge
durende 20 jaren te verleenen, indien het
door hem ontworpen tramwegnet wordt ver
lengd tot aan of in de onmiddellijke nabij
heid van de haven aldaar.
Wethouder Verbeek had daarvoor f 200 ge
durende 20 achtereenvolgende jaren willen be
schikbaar stelten
Besloten werd de waterleiding in de dok
terswoning te doen aanleggen overeenkomstig
den wenscb van den gemeentegeneesheer, met
zes kranen. Do kosten van aanleg Zullen
f 112.50 niet te boven gaan.
Te Kwadendamme vierde Zondag het
echtpaar Van EikerenPe Koster hun 50-
jarige echtvcreeniging. De beide oudjes mo
gen zich nog in een goede gezondheid ver
heugen.
Het fanfarecorps „Con Alfezzione" aldaar
bracht hen een serenade.
In de Zaterdag jl. gehouden vergadering
van stembevoegde ingelanden van den R e i-
gersbergschen polder werd de re
kening over het afgeloopen dienstjaar vastge
steld aan ontvangsten op f 14.910.175 en aan
uitgaven op f 1*1.054.12.
De begrooting over het dienstjaar 1913/14
werd in ontvang en uitgaaf vastgesteld op
f 15.827.42 met een post onvoorzien ad
i 3696.70*.
Met algemeene stemmen werd de heer J.
de Jager Jz. als vertegenwoordiger in den
dijkraad der waterkeering van den calamiteu-
zen Zimmerman polder herkozen.
Uit 3ohouw«n-Duiraland-
De heer mr. H. Sine enge, van (Meppcl,
sprak Vrjjdag te Brouwershaven in
„Hotel Kloet". Er was niet veel publiek, Wat
zeker te wjjtcn was aan de vele werkzaam
heden der arbeidende bevolking. Spreker be
handelde uitvoerig de vele vraagstukken van
den dag en verdedigde met vuur het conccn-
tralieprogram. Hij hoopte dat men mr. Patijn
weder in de Tweede Kamer zal brengen,
die daar onmisbaar is geworden door zjjn
vele adviezen op financieel en sociaal gebied.
Door enkele personen werden vragen gesteld,
die spreker beantwoordde. De heer Straub,
onderwijzer te Rotterdam (Soc. Dem.) kwam
in debat en werd door den spreker van ant
woord gediend De afwezigen hebben 'zeer
veel gemist.
Uit Thnien.
Te O ud-Vossemeer werd Vrijdagnamid
dag in den raad behandeld een {schrijven,
van kerkvoogden der Ilerv. Gemeente aldaar
betreffende restauratie der kerk De Regee
ring die het kerkgebouw uit een architecto
nisch en archeologisch oogpunt rangschikt
onder de Nederlandsche merkwaardige gebou
wen, zou ook een restauratie van den toren
gaarne zien uitgevoerd en wenschelijk zou
het zijn gelijktijdig piet de restauratie jder kerk
dit te doen plaats hebben onder toezicht van
denzelfden architect en door denzelfden aan
nemer te doen geschieden, wat aan de een
heid v,an het ontwerp en een deugdebjke uit
voering ten goede zal komen, ook financieel.
Naar aanleiding hiervan is gericht dal reeds
door den Baad den 22 Februari 1911 is be
sloten tot restauratie van den toren, onder
voorwaarde dat de regeling met den aanne
mer, wal de kosten betreft, geheel afzonderlijk
zal behandeld worden en dat in de eerstvol
gende vergadering na nader overleg met het
kerkbestuur, afgehandeld worden zal.
In beginsel werd besloten de bergplaats
van do brandspuit onder in den toren, elders
te brengen.
Een aanvraag om verhoogiug van subsidie
YQpr ido zchopl roor hp®'!- en bouwkundig
teekenen te Tkolen, werd van da hand go-
wezen.
Burgemeester en wethouders van Tholen
zonden een afdruk van een adres in zake da
overbrugging van de Eendracht aan den Mi
nister van Binnenlandsche Zakenbesloten
werd adhaesio te betuigen
Uit Zeouwsch-VlaanderenO. D.
Maandag 26 Mei bezoekt Ide Commissaris der
Koningin de gemeenten Graanw, IIengst-
dijk, Ho 11 ten is se, Ossenisse
Uit Zee u wsch-V laandar on W. D.
Te Biervliet is een smidsknecht van
den Kapitalen Dam bij het zwemmen in een
waterput van den Koninginnenpolder Zater
dagmiddag verdronken
Naar „De Zeeuw" meldt heeft do anti-
rev. partij voor Oostburg als candidaat
voor de Prov. Staten gesteld mr P. J van
Bortel, advocaat en procureur aldaar. Ze be
sloot tevens den candidaat der R. K. partrj te
steunen. Omtrent de derde vacature is nog
geen definitieve beslissing gevallen
Intrede dr. P. J. Cannegieter
Zondagmorgen werd onze nieuw© vrijzinnige
prodikant dr Cannegieter in de Oostkerk be
vestigd door zijn vader ds D. Cannegieter
uit Winterswijk, die dit genoegen dien dag voor
do vierde maal smaakte.
Do bevestiging geschiedde naar aanleiding
van Handelingen 1 vers 8 „Gij zult mijn, ge
tuigen zijn."
Des avonds hield dr Cannegieter zyn intree
rede. Was het 's morgens vol in de kerk,
's avonds was het overvol; met moeite konden
laatkomers zich slechts een plaatsje verove
ren Alle Middelburgsche predikanten ware®
mede aanwezig.
Tijdens het zingen van Psalm 68 vers 10
kwam de nieuwe prodikant op den kansel.
Dr. Cannegieter las de Handelingen der Apos
telen, hoofdstak 10 vers 21 tot 48, daarbij
den nadruk 1 eggende op vers 29, waaruit hg
zich tot tekst koos: „Zoo vraag ik dan om wat
reden gijlieden mij hebt ontboden".
Dr. Cannegieter herinnerd© er aan hoe thans'
de toestand van voor 17 jaren weer is her
steld en is zooals hij wezen moet l
Na zijn vader te hebben bedankt voor da
bevestiging sprak dr. Cannegieter achtereen
volgens zijn collegas uit Middelburg en spe
ciaal die der Herv. kerk, die hjj dankte voor
hun. hartelijke en welwillende tegemoetkoming,
do collega's uit. anderen kring, den kerkcraad,
kerkvoogden, notabelen en kiescollege toe.
Ook bracht hij dank aan ds Van der Meu-
len uit Bergen op Zoom, die tijdens de afwe
zigheid van een vrijzinnigen predikant gedu
rende den laatsten tijd alhier catechisatie heeft
heeft gehouden. Spr wees er op dat ds. Van
der Meulen zich nu weer in eigen gemeente
kan terugtrekken, doch hoopte zijn collega nog
eens zij® dankbaarheid te kunnen getuige®.
SPORT
Voetbal.
Gisteren is de finale om den E M. M -wis-
solbeker gespeeld tosschen M. V. V. O. en
de Vlissingsche sportclub Vlissingen.
Zooals te verwachten was, heeft Olympia
dezen wedstrijd gewonnen. De uitslag was
met 31.
M. V. V. O heeft hierdoor voor de tweede
maal den wisselbeker voor een jaar ia bezit
gekregen
Sparta is gisteren definitief kampioen van
Nederland geworden. Ten tweeden male,, dit
keer in Rotterdam, is Vitesse met 21 ge
klopt Vitesse heeft zeer goed gespeeld en
had beter lot verdiend, tweemaal werd eeu
strafschop door haar gemist.
U. V. V. zal wel naar de Westelijke eerst©
klasse promoveeren. In Breda is gisteren Vo-
locitas met 2—0 geklopthet elftal van Jan
Vos, was overwegend sterker. Do kans van
Velocitas om in Utrecht te winnen en zich
daardoor ia de eerste klasse te handhaven is
uiterst gering geworden.
Forward (Gr.) speelde tegen P. W. in En
schedé voor de promotie naar de Oostelijke
eerste klasse. Do Groningers konden het niet
bolwerken en verloren met 32 Eigenlijk had
P. W verdiend met hoogere cijfers te winnen.
H. F. C. heeft zich in de finale voor de be
kerwedstrijden geplaatst, door in Amsterdam
op hel Ajax-veld Robor et Velocitas te klop
pen met 31. Do Haarlemmers waren zeer
onvolledig en speelden buitendien beneden hun
kracht. Het spel der Apeldooraers maakte een
goeden indruk.