M1DDELBVRGSCHECOERAIT.
136" Jaargang.
Donderdag
8 Mei.
De
Binnenland.
Kameroverzicht.
Dit Stad en Provincie.
R*. 108
1918,
D«z« courant vorioWjat i a g e 1 ij k e, met nitsomieriig tu Zou- au ttaatlagou.
f-rij» pec kwartaal, soovel voor Middelburg all voor alle plaataeu ia Nederland franco pp fl
Afzonderlijke nummeri koaten 5 oent.
Advertentidn bij abonnement op voordeelige voorvnarden
Proipeotuaaen daarvan zijn aan het bureau t« bekomen
Advert&ntiën voor het eeratvolgende summer moeten dei middag, vóór a uur
can het bureau bezorgd zijm.
AdverUmtieu 20 eont par rigel. Bij nbouuemeut veel lager. Geboorte-dood en
allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regale f 1.50j elke regel meer
20 coat. Seolamta 40 coat per regel Qroote letters aaar de plaats, dia zij isnemea.
Tot de plaataiag van adverteatiön ea reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffendr
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ii gerechtigd het Alfemeei Adverteit!e-But<eRfl
AL. DE LA BAB As., I.Z. Veerburiwal 356. Aniterdiw.
Bï d«ö courant behoort een bijvoegsel.
Maandag, 2en Pinksterdag, ver-
scbynt de Middelburgschc Coa-
raut niet. Dinsdag daarentegen
wél. Dan wordt z\j, zoo eentgs-
zins mogelijk, des namiddags
te ongeveer één nar uitgegeven
Met het oog op het vroeger
verschenen van ons blad op
DINSDAG 1» MEI, verzoekt de
Administratie toezending van
Advertentiën vóór 11 aar des
morgens.
Er is vooruitzicht dat we eerlang ver
lost zullen worden van die uit vroegere
en andere dagen overgeleverde afzonde
ring der „hoogstaangeslugen in de rijks-
directe belastingen" als bij uitstek
vroeger zelfs bij uitsluiting van alle
anderen geschikt om als lid van onze
Eerste Earner gekozen te worden. In de
regeeringsvoorstellen tot grondwetsher
ziening wordt althans, overeenkomstig het
roorstel der commissie, aanbevolen om
alleen te bepalen dat men voor lid der
Eerste Kamer aan dezelfde eischen moet
voldoen als voor lid der Tweede.
Maar voor 't oogenblik zijn we zoo
ver nog niet, en nu we dezer dagen weer
in de Staatscourant de door Gedep.
Staten van iedere provincie opgestelde
lijsten der hoogstaangeslagenen vonden,
kunnen we toch niet nalaten nog eens
weer de aandacht te vestigen op de
dwaze toestanden waartoe die rej
leidt.
Zooals men weet worden er in iedere
provincie zooveel personen op de lijst
geplaatst dat men één
«lagene" heeft op iedere 1500 inwoners.
Men bagint dus het aantal inwoners der
provincie te deelen door 1500, en dan
van de lijst der aangeslagenen er zooveel
als men door dat deelsommetje gekregen
beeft af te tellen, van boven aan te be
ginnen.
Met het onvermijdelijk gevolg dat voor
de eene provincie een heel ander be-
lastingcijfer de grenslijn van verkiesbaar-
heid aangeeft dan iu een andere provincie.
Immers dat hangt af van den rijkdom
der rjjksten, en van 't aantal inwoners.
We laten hier onder volgen voor
iedere provincie bet laagste bedrag van
aanslagen, dat daar nog tot plaatsing op
de lijst geleid heeft
N. Holland. 111975
Drenthe308.97
N. Brabant 520.91
Utrecht1324.90
Overijssel 645.291
Limburg 361.16
Friesland 513.05
Groningen 656.43
Z. Holland. 1120.17
Zeeland452 62
Gelderland 830.05
Een landheer in Utrecht die op, zeg,
dertienhonderd golden aanslag staat,wordt
dus niet bevoegd geacht om verkiesbaar
te zijn, terwijl aan een buurman over
de N -Brabantsche grens, die slechts
f 520 91 betaalt wèl de capaciteiten voor
verkiesbaarheid worden toegekend, om na
maar niet te spreken van een Dreuthe-
naar die met f 308.97 kan volstaan.
Toch geldt hier geen provinciale
kwestie maar de verkiesbaarheid voor een
rijfo lichaam de Eerste Kamer.
Velen denken wellicht, dat de kwestie
niet van practisch belang is, nu de vorige
grondwetsherziening de gelegenheid ge-
geveu heeft ook tot leden der Eerste
Kamer te kiezen personen die »een of
meer hooge en gewichtige betrekkingen,
door de wet aangewezen, bekleedden of
bekleed hebben."
Maar we hebben het lijstje van onze
Eerste Kamerleden eens nagegaan in het
bekende boekje Parlement eu Kiezer,"
dat achter ieder de vroeger of nn be-
kleede betrekkingen vermeldt, en we
kwamen tot de conclusie dat niet minder
dan 24 van de 50 leden der Eerste
Kamer niet een der betrekkingen ver
vuld hebben, opgenoemd in de wet van
12 Aug. 1890.
Bjjgevolg zijn die 24 personen geko
zen in hun hoedanigheid van >hoogst-
aangeslagene".
Het zijn de leden: tnr. J. W. v. d.
Bieson, R. Bloembergen E.zn., jhr. H.
P. C. Bosch van Drakenstein, J. Bree-
baart K.z., R. P. Dojes, mr. G. W. baron
v. d. Feltz, dr. H. Franssen, O. M. F.
Haffmans, G C. D. d'Anmale baron v.
Hardenbroek van Hardenbroek, W. Hovy,
M. tfe Jong, J. A. Laan, A. M. J.E. A.
baron van Lamsweerde, mr. W. M. van
Lanscbot, jhr. mr. L. H. L. J. v. d.
Maesen de Sombreff, jhr. A. H. J. H.
Michiels van Kessenich, mr. F. S. van
Nierop, R. Th. baron van Pallandt, mr.
E. Pellinck, W. J. H. Prinzen, mr. A.
J. M. Smits, H. Waller, J. D. barou van
Wassenaer van Rosande, mr. W. S. J.
vau Waterschoot v. d. Gracht.
We bedoelen natuurlijk niet dat deze
personen niet de capaciteiten voor Eerste
Kamerleden bezitten. Er ziju namen
onder die het tegendeel bewijzen.
Maar daar gaat het nu niet om. We
willen met dit lijstje alleen aantoonen
dat nog steeds wei degelijk in zeer ruime
mate de leden der Eerste Kamer gere-
cruteerd worden uit de hoogstaaDge-
Eu des te sterker klemt dus bet be
toog dat de nu bestaande regeling aller
dwaast is. Een persoon, die hoogstaan-
geslagene is, en naar een andere provincie
verhuist, loopt zeer veel gevaar zijn
bevoegdheid tot verkiesbaarheid te ver
liezen, omdat daar nog rijkere wonen.
En hij kan zijn verkiesbaarheid cok
verliezen wanneer er in zijn provincie
personen komen wonen die rijker zijn
dan hij.
Dat is toch te mal. Men is geschikt
voor Eerste Kamerlid of men is 't niet.
We kunnen ons voorstellen dat er
voorstanders zijn van een regeling waarbij
zekere bekwaamheidsbewijzen worden
gesteld voor het zijn van senator, b_
bet bekleeden of bekleed hebben van
belangrijke betrekkingen in staat en
maatschappij, in wetenschap, industrie en
handel. Maar een rijkdomsbewijs geeft
zeker geen waarborg voor die bekwaam
heid.
Toch dringen we niet aan op betere,
logischer regeling dezer kwestie. Het
beste is dat die rijkdoms-capaciteit geheel
vervalt, als een ongowensebt overblijfsel
nit vroeger dagen, en dat men verder
de beslissing over late aan bet kiescol-
je de Prov. Staten.
We zeiden reeds dat de regeeriug er
een voorstel toe doet. Zekerheid, zoo
leest men in de toelichting dat uit
sluitend de meest geschikten gekozen
zullen worden, kan beperking van de
verkiesbaarheid nimmer schenken en de
mogelijkheid, dat zij de geschikte keuze
belet, is geenszins denkbeeldig." En
daarom wilde regeeriug eenvoudig dezelfde
eischen stellen als voor het lidmaatschap
der Tweede Kamer.
We meenen ook dat dat het beste is
wat men kan doen. We gelooven dat
de Prov. Staten bij hun keuze toch alleen
letten op partij en gebleken bekwaam
heid, en alle andere eischen slechts als
een noodelooze belemmering zullen be
schouwen.
volledige aandacht willen wijden. Het is ech
ter wel de heer Troub die zich niet her
kiesbaar heeft gesteld, geweest, die heden van
deze belangstelling zoo in het bijzonder heeft
doen blijken eji die tegen het ontwerp een
rede heeft uitgesproken welke een zoo ver
nietigende critiek inhield, dat zeer zeker in
normaio omstandigheden het wetsontwerp daar
mede veroordeeld zou 'zijn. Maar wij zijn nu
eenmaal niet in normale omstandigheden, wij
leven in oen tweestrijd van coalitie en con
centratie, welke elkander bekampen op elk
denkbaar terreinen Wij weten dus van te
voren dat elk wetsontwerp van deze regoe-
ring zal worden aangenomen, aangezien hot
een nederlaag zou worden geacht, indien deze
ook maar op hot meest zakelijk gebied ongelijk
kreeg.
Het was een geduchte aanval, welken de
heer Treub op het wetsontwerp deed. Aller
eerst op de wijze van behandeling welke vlug
scheen, maar waarlijk niet zoo vlu,g was naar
hij meende, wanneer men bedacht dat de
regeering niet veel moer heeft gedaan dan
oopiëeren hetgeen in bestaande regelingen en
in het rapport der daarvoor ingestelde commis
sie reeds stond. Bovendien toon togen het
wetsontwerp nadat het door de Memorie van
Antwoord voor do openbare beraadslaging ge
reed was verklaard, een uitvoerig adres ©ener
groote gemeente inkwam, ontwierp de regeo-
ring daartegen een polemische nota, doch geen
10 dagen voor de behandeling van het ontwerp
verscheen harerzijds een nota van wijziging,
I welke al de motieven dezer polemisch© nota
inslikte en feitelijk de bedoelde groole ge
meente gelijk gaf. Waarvan natuurlijk hef
gevolg is dat het adressen regent van gemeen
ten en. dat er nog heden bij de Kamer in
kwamen.
De heer Treub heeft twee ernstige bezwaren
tegen het principe van dit wetsontwerp ontwik
keldHet eerste dat het ingaat tegen do auto
nomie der gemeenten, aangezien het voor
schrijft op welke wipte de gemeenten de pen-
siornieerhv» barer ambtenaren moeten regelen
Vanmiddag waren 't er 'n drietal, of feite
lijk twee, die drie verschillende beklaagden
voor de rechtbank brachten
De burgemeester van Wijk bij Duurstede
had do zaakjes aan het licht gebracht. Aller
eerst van den propagandist der Wijksch©
Roomsch Katholieke kicsveroeniging, die als
beklaagde voor de rechtbank verscheen.
Uit zijn bekentenis en de verklaringen der
getuigen bleek, dat hij op blanco-aangifte
formulieren, die do kiezers reeds van hun
handteekemng hadden voorzien, voor liende
vragen beantwoordde zonder zich vooraf van
inlichtingen te voorzien en zoodanig, dat d<
onderteekenaars aan de eischen voldeden van
geschiktheid, door de kieswet gesteld
De officier noemde deze onverkwikkelijke
geschiedenis een voorspel van den onver-
k wikkelijken tijd, dien we tegemoet gaan
Aan welken kant de meerderheid komt, als
ze door een dergelijke kiezersfokkerij moet
worden verkregen, is het minder eervol.
Overal hebben valsche aangiften plaats ge-
bad Ten bewijzevan Utrecht alleen zijn
33 proces-verbalen ingekomen van dezelfde
malversatiën. Bovendien komen verschillen
do van dusdanige feiten niet aan 't licht,
omdat ze op zulk een slinksche wijze worden
verricht, dat de burgemeester niet voort
durft te gaan met zijn onderzoek Beklaag
de heeft zijn schuld erkend en als eenig ar
gument opgegeven't gaat meer zoo Even
als bij heling is opzet in deze zaken moei
lijk to bewijzen, maar in dit geval acht spr.
de bewijzen er voor aanwezig. Spreker vraagt
wegens overtreding van art. 14 der kieswet
1 maand gevangenisstraf
De 63-jarige landbouwer uit Jutphaas G
V stond eveneens wegens een dergelijk feit
terecht- Hij had, op aanraden van den ver
kiezingsagent Sontrop, op de formulieren in
gevuld, of beter door voornoemden Sontrop
laten invullen, dat zijn zoon een jaar bij
hem als loontrekkende had ingewoond, bij-
faalve enkele maanden, tijdens welke hij ver-
lof genoten had, ferwjjl do zopn in dien tijd
Tweede Kamer.
Zitting van Woensdag.
Wanneer wij de gedachte uitspraken dat de
Kamer heden met het ontwerp betreffende de
pensionnoering der gemeente-ambtenaren ge
reed zou komen, was dit in de verwachting
dat men, op het punt staande de campagne
voor de verkiezingen te beginnen, niet veel
aandacht meer zou besleden aan een wets
ontwerp hetwelk zoozeer in de neutraio zon©
ligt als dit. Wij kunnen niet anders dan ons
er over verheugen dat wig ons in dit opzicht
hobben vergist en dat er zelfs in deze drukk©
dagen nog Kamerleden worden gevonden dio
aan een dergelijk neutraal onderwerp hun
en het cm gemeente bepaaldelijk het recht gehuwd was en goed en wel op een
ontzegt om het op een andere wijze te doen. boerderij te Wijk bij Duurstede woonde Hij
Het tweede tegen hot stelsel van h©t ontwerp, had daar inspectie gedaan en zijn verhuis-
hetwelk de regeling rijkszaak, maar de be- j biljet overgebracht, vandaar dat de burge
taling gemeente-zaak laat en de gemeente op meester het vreemd vond, dat hg door zijn
nieuwe lasten zet, sommigen eigen! gk op dub- vader beschonwd werd als „iemand met ver-
bel e lasten, aangezien zij met de oude re- lof". Zoodoend© was men tot deze vervolging
igeling nog zitten. Er is wel gezegd dat thansgekomen
niet incidenteel de financieel© verhouding tus- J D© officier vond het jammer, dat evenals
schen rijk en gemeente kan worden veran- I in de vorige zaak hier de ware schuldige
derd; maar is dan een dergelijke verzwaring ui dit geval Sontrop niet kon worden ge-
van die verhouding niet ook een verandering, troffen De officier vraagt daarom een min-
welke maar niet zoo één, twee, drie mag j der© straf dan in de voorgaande zaak, nl.
geschieden. Het stelsel brengt mede dat de een week gevangenisstraf
gemeenten haar ambtenaren zullen aanraden Ten slotte stond de zoon terecht Hij heeft
zich aan de pensionneering te onttrekken, op zijn biljet ingevuld, dat hij het gausche
welke trouwens 13 o/o van hun traktement ver- jaar bij zijn vader werkzaam was, terwijl
langt; het stelsel maakt dit gemakkelijk genoeg hij zelf thans moet erkennen, dat hg vóór
door een eenvoudige verklaring, welk© slechts het eind van het jaar gehuwd was
voor 1 Januari 1914 zal zijn af te geven. De officier eischte tegen hem een week ge-
Do heer Treub heeft geenszins ontkend, dat vangenisstraf
do regeling op papier prachtig mooi is, maar j Mr Vogelsang vroeg in al deze zaken vrij-
hij wilde graag meer dan een regeling op pa- spraak
pier, wilde een regeling in werkelijkheid en
volgons hem was het deze die ontbrak Uit
voerig hcoft hij daarbij de amendementen van
den heer de Geer ©n van hem zelf bezien
en zich afgevraagd of niet deze amendemen
ten noodzakelgk zijn om althans te verkrijgen
dat er mogelijkheid is dat bedoelde bepalin
gen doorgevoerd worden Toch hooft hij zicb
bij voorbaat bereid verklaard voor de wet te
stemmen, aangezien hij zeker is van haar in
voering, maar even zeker is van haar niet
uilvoering. Hij acht deze wet eqqvoudig niet
uitvoerbaar en meent dat men wel spoedig
zal moeten aanvangen met haar te wijzigen
Wat hij heeft gesproken, is achtereenvolgens
door de meest gezaghebbende leden der lin
kerzijde, de hoeren DMeester en Bos,
on van rechts door den heer De Geer krach
tiger en van andere zijde belicht, herhaald.
De heer De G e e i was er vooral op togen,
dat het omslagstelsel van thans over do ge
meenten zou worden vervangen door het pre
miestelsel der regeering, hetgeen hg afkeurde,
omdat het verre de gemeenten, die tot nu toe
nalatig waren, bevoordeelt en de gemeenten,
die haar plicht "wel begrepen, benadeelt. Daar
op wees ook speciaal de heer Vliegen, daar
tegen kon Minister Heemskerk weinig
aanvoeren! De premier bepaald© ©r zich he
den trouwens toe om met enkele losse woor
den en vrij boo ze gebaren het verwijl van
zich te werpen, dat do regoering de behan
deling van dit ontwerp heeft doorgedreven
Wat niemand overigens heeft gezegd; ook
niet. de heer Treub, al pleitte deze voor uit
stel der behandeling!
r. d. W.
VERKIEZINGSKNOEIERIJEN.
Het ,,Utr. Dagblad" meldt
Als er zekere Juni-gebeurbenisseti in het
zicht teija kjrjjgt de rechtbank ver-
kiezingsknoeéergen te behaadt-Jeii
Uit Middelburg.
Door het dagelijksch bestuur van het cen
traal vrijzinnig propaganda comité op Wal
cheren zijn in overleg met de besturen der
plaatselijke kiesvereenigingen voorloopig de
volgende spreekbeurten voor de verkiezings
campagne vastgesteld.
Te Middelburg spreekt de candidaat de heer
mr. E. E van Raalte op den dag der can-
didaatstelling 3 Juni te Vlissingen zal de
heer Van Raalte 28 Mei met de kiezers ko
men kennis maken, terwijl hij ook den dag
van de verkiezing, 16 Juni aldaar hoopt op
te treden verder zal de candidaat nog op en
kele dorpen persoonlijk spreken.
Bovendien zullen andere heeren herwaarts
komen om de kiezers voor te lichten zoo zal
de heer W. O. A Koster, secretaris van den
vrijzinnig democratischen bond te Middelburg
optreden, op 26 of 27 Meien de heer A
Roodhuijzen, secretaris van de Liberale unie
op 12 Juni te Vlissingen.
Naar wij vernemen zal ook de heer dr. A.
van Raalte uit Dordrecht een of meer spreek
beurten vervullen
In de etalage van den heer Diesch, sigaren
winkelier op de Markt alhier, Zijn de
vele en fraaie medailles van üet festival
van „Middelburg Vooruit" ter bezichtiging
gest 4d.
Het is voorwaar een mooie collectie prij
zen Behalve do fraaie zilveren lauwerkran
sen door „Middelburg Vooruit" uitgeloofd voor
d© winners van de afdeelingen fanfar© en har
monie in het marschconcours, vallen verschil
lende medailles door belangstellenden aange
boden, op door fraai© afwerking.
Nog zijn niet falie* locgezegde medailles inge
komen, msar de uitgestalde zijn reeds ort-
doend© om de belanghebbenden aan te sporen
hun best te doen, om het mooiste en beste
uit die verzameling eereteekenen te veroveren.
Do stood? ijverig werkende verceniging „Mid
delburg Vooruil" hoeft gisteren het genoegen
mogen smaken, als haar duizendste lid m te
schrijven, onzen burgemeester jhr. M van
den Brandelor.
Do vergunning tot hot staan van de rol-
schaatsenlmaxi op het Molenwater is door het
Gemeentebestuur verlengd tot en met 13 dezer
Heden morgen 11 uur geraakte alhier
e©n werkman onder een kipkar geladen met
steen, voor het in aanbouw zijnde gebouw
op „Kmderzorg" Zwaar gewond werd hg
naar 't Gasthuis vervoerd
Uit Vlissingen.
Aan do wed. van wijlen den gepensioneer
den zecloods J P. Bal jé- is bij Kon Besl.
van 18 April 1913 een pensioen verleend van
f239 's jaars
Uit Walcheren
Een felle binnenbrand woedde Dinsdagavond
omtrent 9 uur te Souburg in hot huis,
bewoond door den leerling-machinist Compeer
aan don N Vliss. weg.
De brandweer was al spoedig ter plaatse,
doch kan niet verhinderen, dat het huis geheel
uitbrandde Ook do huizen er naast vatten
reeds vlam en deze kregen voel waterschade.
De oorzaak is tot heden nog onbekend. De
echtgenoote van den lieer Compeer zou juist
met -de tram naar „de stad" -gaan, toen men
haar berichtte, dat haar woning in brand stond.
Gelukkig was or weinig wind, zoodat het bij
één huis bleef
Huis en inboedel waren verzekerd
Uit Zuid-Beveland.
Zooals we reeds meldden vervulden Dins
dagavond te Goes de heer C. J. Roos niet
Proos van Vlaardingen, een spreekbeurt
met het onderwerp De openbare school, de
volksschool.
Spr. begon met de mededeeling, dat hij
met te meer genoegen de oitnoodiging voor
het houden van een spreekbeurt had aan
genomen, waarvoor het district Goes de meest
onverzettelijke tegenstander van de ojienhare
school in de Tweede Kamer zitting heeft.
Na een uiteenzetting van de onderwijswet-
goving sedert 1848 en een verklaring van
de werking dier wet in verband met het toe
zicht en de zorg van staat en gemeente, kwam
spr. lot de voorgestelde wijziging door het
ministerie-Heemskerk en de Grondwet, waar
bij de bizondere school regel en de openbare
aanvulsel zou worden
Van de vrije school voor de ouders, zooals
de leuze wordt aangeheven is weinig terecht
gekomen, waartoe treffendo staaltjes van uil-
geoefendon dwang van d© zijde van dominee's,
pastoors en schoolbesturen werden bijgebracht
(Ook in onze onmiddellijke omgeving wor
den dwangmiddelen met graagte mede aau-
gevoerd Verslag
Do korte samenvatting van de conclusies in
dit opzicht van spr is, dat dwang, laster,
leugen en inhouden van bedeeling een carica-
tuur van de vrije school hobben gemaakt
Na de petase werd de openbare Ischool
als onderwijs- en opvoedingsinstituut tegen
over de bizondere „christelijke" school ge
steld, waarbij werd gewezen op het feit, dat
de christelijke scholen niet godsdienstig maar
kerkelijk zijn, en als zoodanig de verdeeldheid
op godsdienstig gebied brengt of aanwakkerd
en er niet minder dan 127 verschillende offi
cieel christelijke gezindten in ons land zijn.
De openbare school wortelt daarentegen in
het christendom, dat liefde tot don naaste
beoogt, terwijl het godsdienstig, kerkelijk
onderwijs wordt overgelaten aan de geeste
lijkheid wat bij de wet op hol onderwijs is
geregeld, doch waarvan de predikanten blijk
baar niet gediend zijn. Dat de Bijbel van
de openbare school is genomen, is de schuld
der katholieken, die zulks in overeenstem
ming achtten met hun kerkleer.
Spr verklaarde een voorstander van finan-
ciëele gelijkstelling van staatsweg© te zijn
inzake do zorg voor do onderwijsinstellingen,
doch dan onder deugdelijke waarborgen voor
het onderwijs niet alleen voor het openhaar
maar ook voor het bizonder, opdat het de al-
gemeeae volksontwikkeling ten goede zou kun
nen komen
Met ©en krachtige opwekking aan de voor
standers der openbare school om voor deze
volksschool, de volksschool te strijden in
positieven zin, ai invloed uit te oefenen tot
het voorkomen van de uitvoering der plannen
van deze regeeriug, eindigde de heer Roos
Aan den heer Siemelink werd op een desbe
treffende vTaag geantwoord, dat de openbar©
school geen revolutionnaire beginsels aan
kweekt, wat aan de hand der geschiodoni*
werd iu het licht gesteld.
