MIDDELMMSCHKCOTRAIT,
g. 99 136* Jaargang. 1913.
Zaterdag
26 April.
Van twee stoeren en
een stakker.
Dit Stad en Provincie.
Kerknieuws.
Knnst en Wetenschappen.
Onderwijs.
BDITtNLAND.
D«. oovrat Ttr.ob.ijBt Jtg.lijk'. Z°«-
i-rtj. par twtrtaJ, .oowtl roor lliddelbirg tl. roor alia plaatiea ia Nadtrlaad f'uoo pp. S.
Aixonderlyka rnammer» koitea 5 cent.
Adv«rt«»tiB* b\j abonnement op voordeelig» voorwaarin
Proipectviiea daarvaa rij» «ui het b*ream te bekome*
Advertentittn toot bat aar.trolgaad. itm».r moatao da. middag, ,60 r 66. aai
san het bmreau bezorgd zijn.
A.4t<raM'iftn 4 SO e*nl per rage.. Bi) abonneaias* raai lngar Gaboorta», dood-
alle -ador* faiuiliaberiohtan ea Dankbetnigingea ran 1—7 regel* t 1.50elke regel meer
20 sant Reclame* 40 cent ptr regel. Groota lattari naar de o'aati, dia zij innemtn
Tot de plnntiing ran advortoatifla ea reclame*, niet afkomibg uit Zaal and, betrettaadt
Handel, Nijverheid ea Geldwezen, ii gerechtigd het Algemeen Advertentfe*»»*--^®
A. BB ld A. MAR Ajb., H.Z. ïoorbiriiral 36». Amiterdua.
Dit nummer bestaat uit twe# bladen en
oen Kinderblad.
EERSTE BLAD.
Met hun driëeu zaten zo in een zaak:
de anti-revolntionair, de katholiek, en
de christelijk-historischede eerste bazig,
de tweede ingetogen, maar altijd zich
rustig vooraan dringend, de derde steeds
mopperig, maar slap, en telkens toch
weer toegevend.
Eindelijk werd dat gemopper hinder
lijk voor de harmonie. De zaak leed er
onder. Men zou nn eens goed afspreken,
hoe men tegenover elkander stond. En
men maakte een accoord. Als die derde
dan nog mopperde, moest het maar uit
zijn, zoo werd gedreigd.
De anti-revolutionair vond het accoord
goed. Bij zou wel den tijd loven dat bij
van dat hinderlijke gezelschap ontslagen
was, maar voorloopig was 't zijn eigen
belang om met de twee anderen samen
te werken. Alleen de zaak te drijven,
dat ging nog niet.
De Katholiek maakte ook geen tegen-
werpiug. Ja, hg vond wel dat hij eigen
lijk meer aandeel in de winst moest
hebben, maar hij ha<l het vroeger
nog nooit, zoo goed gehad als nu, en
hij zei er maar niet veel van. Andere
compagnons zou lig zoo makkelgk niet
vinden.
Eu de christelijk-historische die
vond het ook goed. Maar hoe
Hij vond 't eigenlijk niet goed. Maar
wat moest hij alleen doen Hij had geen
kapitaal en geen geestkracht om zelf
een zaak te drijven. En hij was erg
bang voor de concurrentie vau den
bazigen eersten compagnon, als ieder
voor zich zelf ging handelen.
En to6D deed hg, wat zwakke men-
schen meer doen, als ze moeten toegeven:
hg streelde zijn eigenliefde, door te
trachten zijn zwakheid achter woorden
te verbergen. Hij stelde een verklaring
op, die klonk alsof hij zijn compagnons
de les las, maar die in werkelijkheid het
accoord geheel onaangetast liet. Zgn
verklaring was een frase, zijn daad was
de toestemming in het accoord.
Wat een verschil van karakter in de
drie vergaderingen der coalitie-partgen
In de depntaten-vergadering der anti-
Tevolutionuaïren: dr. Knyper's redevoering,
als altjjd gloeiend van warmte, boeiend
van vormin buitengewone mate bezie
lend voor wie in hem geloovensterk
tartend voor wie niet in hem gelooven,
omdat ze telkens tot tegenspraak prik
kelt; aldoor zelfbewust, en in hoofdzaken
doortrekkend de lijn van de beginselen
der partij. En ora bem been de geest
driftige volgelingen één van zin, «den
leider trouw», als vau onds.
Daarnaast de katholieken, kalm, zonder
groote woorden, gedisciplineerd, en zake
lijk. Zelfs de zeer felle aanvallen in de
laatste weken van Protestantsche zijde
op de katholieken gedaan, lokten hen
niet uit tot scherp verweer. Een rustige
opmerking, dat zoo iets bij iedere ver
kiezing gebeurt, was bet eenige. Geheel
en al de katholieke taktiek vau zoo-min-
mogelijk-over-je-laten-praten, maar ban
delen. De door hen aangenomen motie
over «de sociale nooden van Middenstand
en Landbouwstand is van blijvende betee
kenis voor het karakter dezer partij.
En stel nu tegenover de doelvaste
eensgezindheid dier vergaderingen, de
slappe houding van de bijeenkomst der
Chr.-Hist. Unie.
De eerst 9terke oppositie tegen het
politiek accoord schrompelde in tot 18
stemmen, toen men het eens was ge
worden over de uitvinding vnn dr. Krom-
sigt om een „verklaring" af te leggen.
En wat voor eene verklaring!
Uitgesproken wordt daarin le. dat
de Christelijk-Historische partij wenscht
te handhaven de openbare instellingen
in den lande eu met name de openbare
school, daarbjj tevens de wonschelgkheid
barer kerstening uitsprekend.
Wat heeft zulk een verklaring te be-
teekenen in een bondgenootschap, waar
van de minister-president Heemskerk on
verholen heeft te kennen gegeven, dat hij
de openbare school liefst zoo spoedig mo
gelijk zag verdwijnen waarvan de feite
lijke leider, dr. Knyper, de vleesch ge
worden bestrijder vau de openbare school
is, en waarvan de derde bondgenoot, de
katholieke partij, dienzelfden dag als
copclnsie van haar onderwijsrapport uit
sprak, dat uit de grondwet alles moet
worden verwijderd wat zou aanduideu,
dat in beginsel het geven van onderwijs
is een deel der staatstaak
Wat doet men in gezelschap van zulke
bondgenooten, als men zelf „verklaart"
de openbare school te willen handhaven
En dan het tweede deel van de ver
klaring, de verzekeringdat de partij
zich bij aanvaarding van het stembus-
accoord verklaart tegen de verdeeling
van 't Nederlandsche volk in een chris
telijk en een niet-christelijk gedeelte, en
dat zij wenscht het Nederlandsche volk
in zijn" geheel aangemerkt te zien als
een Chrirtelijke natie.
't Is heel mooi gezegd Maar 't zijn
woorden, niets dan woorden tegenover
de daad van het weder samen gaan in
coalitie. Men legge die hoogdravende
verzekering eens naast dat. deel der de-
pntateurede van dr. Knyper, waariu hij
de noodzakelijkheid der Christelijke anti
these niteenzet, en men vrage dan eens
aan de Christelijk historischen hoe die
twee vorklariugen te rijmen 7,ijn.
En toch ging men gewillig mee met't
accoord, dat de Christ.-Historischen bindt
aan dien zelfden uitvinder en propagan
dist der Christelijke anti-these.
Mocht de Christ.-Historische partij
werkelijk door daden willen bekrachtigen
wat ze nn „verklaart", dan zou de heele
coalitie uiteenspringen, want die verkla
ring is niet in overeenstemming te bren
gen met wat de twee andere bondge
nooten als levensbeginsel van hun partij
vooropstellen.
Maar de christ.-historische partij zal
dat niet doen. Gesteld dat ze er al den
moed voor heeft, dan beeft ze er niet
de kracht voor.
Ze moge al in de tevreden stemming
over die zelf-verheerlijkende eu zelf-be-
goochelende «verklaring» meenen dat ze
haar houding tegenover het pnbliek gered
heeft, ze zal spoedig ondervinden dat
deze vergadering haar zwakheid nog
Ze móesten wel, wilden ze niet bezwijken.
Of de terging niet te erg is geweest,
en vele volgelingen heeft afgestooten,
die niet zooals de leiders gedwongen
waren openlijk het hoofd te buigen,
dat zal Juni loeren.
Voorloopig ka», men zeggen dat de
Christ. Hist. Unie veel doet denken aan
eeu narden pot, die geduchte barsten
heeft opg, loopen door de stooten van de
twee ijzeren potten waarmee ze nit wan
delen ging.
Bij geen enkele partij ziju de leiders
er zoo weinig zeker van dat hun volgers
heu werkelijk volgen zullen, als bij de
Christelijk Historische Unie. En men be
hoeft slechts even te denken aan de sterke
anti-coalitie-beroering onder de aanhan
gers der Ned. Herv. Kerk, die tot nu het
grootste deel der Cbr. historische partij
leverde, om ervan overtuigd te worden,
dat bij de eerste stemming het aantal
ondersteuners van haar candidate» aan
merkelijk zal zijn verminderd, juist omdat
de coalitie toch weer vernieuwd is.
Dat is echter nog slechts stille desertie.
Er is ook openlijke muiterij te verwachteD.
Ede heeft die al aangekondigd. Het
zal niet afzien van het stellen van een
eigen candidant. Ommen is nog niet
zeker von wat het doen zal. Het wil zijn
antonomie behouden, en bedankt in ieder
geval voor de belofte het district bij de
volgende verkiezing aan de anti-revoln-
tionnairen nit te leveren.
Over dit electorale gedeelte van het
accoord valt echter nog weinig definitief
te zeggen. Het verdor verloop der can-
didaatstellingen kan nog veel verrassingen
baren.
Eigenlijk zou dat electoraal gedoe als
de minderwaardige helft van het accoord
moeten worden beschouwd, wanneer niet
jnist daarin de verklaring moet gezocht
worden van de jammerlijke houding der
christ. historischen. Immers die weten
heel goed dat bij de stembus hun kansen
heel slecht staan, zonder de hulp van de
anti-revolntionnairen en katholieken. Dat
weet dr. Knyper ook drommels goed.
Vandaar dat bij zich in de «Standaard»
zooveel tergende vermaningen aan die
weerbarstige broeders kon veroorloven.
Oit Middelburg.
Door Gedeputeerde Staten is de stemming; en
herstemming voor de dit jaar periodiek aftre
dende leden der Provinciale Staten respectieve
lijk bepaald op 20 en 27 Juni a.s.
Hedenmorgen zijn. in het polderhuis van den
polder Walcheren in de Abdij alhier do
stembriefjes geopend, uitgebracht voor de ver
kiezing van een commissaris van genoemden
polder, in de plaats van den heer II. J. E.
Gerlach van St. Joosland.
In de bus van Middelburg waren 108 brief
jes, in die van Westkapelle 11 Totaal dus 119.
Daarvan verkreeg de heer mr. J. A. He y se
91; de heer W. A. de Rijcke 18; de heer
Jacob Conce 2 stemmen, de heer G. v. d.
Putto en de heer J. Reijnierse ieder 1 stem.
Er waren 5 biljetten blanco en 1 van onwaarde.
Gekozen is dus de heer mr. J. A. Heyse.
De gisteren genoemde leden en plaatsver
vangende leden van den armenraad zijn be
stuursleden van die instelling. Leden zijn 17
instellingen, die zich op het gebied van ar
menzorg bewegen.
Dóór Burg. en Weth. van M i dd e'burg
is vergunning verleend aan J. B. Gérard om
van 27 April tot 12 Mei met een rolschaat-
senbaan standplaats te nemen op het Molen
water.
Een oude bekende van de politic alhier,
zekere J. J., bevond zich gisteravond in be
schonken toestand op de Groote Markt. Een
politieagent wilde hem meenemen, maar J.
verzette zich met alle kracht. Andere politie
agenten Welpen om den man naar de wacht
to brengen. Ook d&dr verzette J. zich, schopte
en trapte hevig om zich heen. Een paar
agenten kregen leelijke trappen.
Van een en ander is proces-verbaal opge
maakt.
j Do If Z. Crt. verneemt dat in do Don
derdag gehouden vergadering van het eerste
Zceuwsche Vliegcomitó besloten is een ruim
bedrag uit de kas af te staan aan het te
i vormen comité voor het onafhankelijkheidsfeest
te Goes.
Aan de firma F. V. de Groof te Hans-
weert is door den Commissaris der Koningin
in Zeeland vergunning verleend tot vervoor
van 2000 K. G dynamiet van België naar Bui
tenhuizen. Het dynamiet moet dienen tot op
ruiming der „Eastwcll".
—O—
Uit Noord-Beveland.
i Vrijdag hield te Colijnsplaat de vrijz.
kiesvereeniging „Algemeen Belang" een leden-
vergadering. Onder de ingekomen stukken was
I een schrijven van den lieer A D Snoep,
dat hij dezen zomer bij do periodieke aftre-
ding voor gemeenteraadslid een eventueele can-
1 didatuur niet meer zal aanvaarden. Tot alge
j vaardigde naar de vergadering der C V. K
op 1 Mei a.s. te Kapellc werd benoemd de
heer J. Huisson.
Uit Schos weo -Duiveland.
I Do vrijz.-<lemocr. kiesvereeniging te Zie-
r i k z e o heeft met algemeene stemmen mr.
I R. J. II. Patijn candidaat. gesteld
i Vrijdagavond hield in het Evangelisatielokaal
aan de Nobelstraal te Zierikzeo de afdee-
ling van don Christelijk Nationalen Werkmans
bond een propagandavergadering. Als spre
ker trad op ds. J Gouverneur van Zierik-
zee met het onderwerp „Iets over socialisme
en Christendom", zonder daarbij in de politiek
te vervallen Er was weinig belangstelling.
o
Uit Tholea.
Aan de „I. en Th. Crt." wordt ons van wel
ingelichte zijde medegedeeld dat reeds een
tiental dagen geleden do brug-plannen bij
het gemeentebestuur van T h o 1 e n zijn inge
komen
De begrooting is in de commissievergadering
behandeld en bedraagt iets meer dan devoor-
loopige, f 230 000 daar de brug hooger zal ko-
I men te liggen dan eerst het plan was en öiet
I aan den veerdam zal eindigen, doch over de
oesterput der Mij. Bonafides komt te liggen
zoodat do aan do contra escarpe liggende oes-
loodsen geen belemmering van een verhoogden
oprit zullen hebben.
Bij de Vrijdag gehouden stemming voor een
lid van den gemeenteraad te Scherpe-
n i s s e werden uitgebracht op den heer J de
Graaf Jz. Sr. 99, op den heer J L. Hage 78
stemmen, zoodat is gekozen de heer J. do
Graaf.
Dit Vlissingeo.
Door "de feestcommissie voor de feestviering
van. Neerland's 100-jati,ge onafhankelijkheid be
nevens de buurtvereenigingen zal een adres
bij den gemeenteraad worden ingediend, waar
in verzocht wordt op 't besluit geen gelden-te
voteeren voor 't a. s. feest terug te komen.
Volgens de inzenders moet het argument, dat
er geen geld is, buiten beschouwing blijven,
daar f 500 op een begrooling van f 500 000
van igeen merkbaren, invloed is. Zeker was
tegenover het spontaan optreden van bijna de
geheel o Vlissingsche burgerij een andere hou
ding van den raad verwacht.
Het adres ligt op verschillende plaatsen
ter teekening.
Zijn benoemd tot loodsschipper bij bet Bel
gisch loodswezen te Vlissingen de heeren
J, Willems en II, Delanghe, thans zeeloodsen
bij denzelfden dienst.
Het ook ons toegezonden bericht betreffende
do bestemming welke aan het voormalig post
kantoor te Vlissingen zal worden ge
geven mist, naar men aan de VI. Crt. verzocht
te melden, allen grond.
Zeanwscb Vlaanderen O. D.
3 druk bezochte openbare vergadering
In t
Uit Zuid-Be re land.
Het programma van de openlucht-meeting voor
Staatspemsionneering to Kape 11e op Hemel
vaartsdag, is verschenen cn vermeldt als uur
van aanvang 2 uur en van sluiting 8 uur.
De heer II. St. Schuitema van Rotterdam
voert het woord over „Dwangverzekering of
Staatspensioen"; moj. J Veer do Vère, van
Brussel over „Eert vader en moeder", en de
heer jhr. De Muralt van Zierikze© heeft als
j onderwerp zijner redo: „Weg met dwangver-
I zekering 1 Leve Staatspensioen I"
Het fanfarecorps „Ons Genoegen" van Ka-
pello en de zangvereeniging „Harmonie" van
Krabbendrjke luisteren deze bijeenkomst op.
Het openings- en slotwoord zal worden uit
gesproken door den voorzitter der afdeeling
Kapello, den beer J. Tollenaar
van de liberale kiesvereeniging trad Vrijdag
avond to Neuzen op de heer jhr. De Mu
ralt do candidaat der vrijzinnigen voor Oost
burg. In de eerste plaats besprak hij de on
derwijskwestie. Hij meende dat men thans in
het verleenen van subsidie voor de bijzondere
scholen zoo ver gegaan, is als maar kan, en
dat de rechterzijde als zij de bijzondere school
ïegel, de openbare aanvullend wilde ma-
keu ten slotte ook zou ervaren in deze ver
keerd te hebben gehandeld, omdat dan alle
fracties dezelfde rechten krijgen.
In het tweede deel zijner rede verdedigde
hjj do vrijzinnigen t egon het verwijt der poli
tieke christenen, dat zij vijanden zijn van den
j godsdienst of van de christelijke leerstellingen.
De spreker, wiens rede herhaaldelijk door
applaus wem onderbroken, gaf te kennen dat
hij thans een voorwoord had gehouden, en
nader te Neuzen zijn eigenlijke politieke rede
zou komen houden.
Uit Z.-Vlaanderen W. D.
Te Biervliet heeft een baldadige hand
do tuinen van eenige Drieweegsche ingeze
tenen vergiftigd door handenvol wild mosterd
zaad er in te strooien.
Dit onkruid ook zemp geheeten, is een der
meest gehate van allo onkruiden
Zondag a.s. zat ds L. R. van den Broek,
predikant bij de Ned Herv. gemeente te
Brouwershaven die na öOjarig predi
kantschap den 1 Mei eervol emeritaat neemt,
(afscheid van zijn gemeente nemen, bij welke
Üiij ongeveer 20 jaar heeft gestaan
Gereformeerde Kerken.
Beroepen: te Herwijnen G. J. Pontier
te Waardhuizen.
Pisuisse en Blokzijl te
Middelburg
Pisuisse en Blokzijl komen Het gerucht)
ging al eenigen tijd door de stad, doch nu is
het zekerheid geworden, dat wij onze oud-
coiliega's, de vertolkers van het levenslied
hier weer zullen hooren.
Een woord van aanbeveling voor deze be
kende ar tinten is welhaast overbodig, wij
volstaan imct oen opwekking om Vrijdag 9
Mei in grootcn getale naar het Schuttershof
op to gaan
Te Oostburg had jj. Vrijdag aan de
ambachtsschool aldaar do uitreiking plaats van
diploma's aan de 20 leerlingen, die de school
dit jaar verlaten; n.l. 6 timmerlieden, 9 sme
den en 5 schilders; tegelijk had de toelating
plaats van 20 nieuwe leerlingen en werd de
tentoonstelling geopend van do werkstukken
in 't afgeloopen leerjaar door de jongens ver
vaardigd, deze tentoonstelling is voor niet-
leden ook geopend op heden en Zondag 27
April togen betaling van 5 cent.
Onze correspondent voegt er de opmerking
aan toe, dat de inrichting, hoe gunstig ook
de tot nu too bereikte resultaten zijn, nog
veel to weinig leden en begunstigors telt om
mot vrucht, noodig geoordeelde en gewenschte
uitbreiding aan het onderwijs le kunnen geven.
SPORT
Vliegen.
De 2e luit. J. J. Roeper Bosch heeft op de
Molenheide met een Van den Burg-type mili
tair zijn brevet gehaald Hij is do eerste of
ficier, die zijn vlieg-opleiding geheel in Ne
derland genoot.
DE OORLOG.
Na don val van Skoetari.
De „Daily Dxprcss" komt thans met nadere
berichten over do inneming van Skoetari van
zijn bijzonderen verslaggever. Wat deze seint
verklaart de schaarschte van nieuws, waarin
we ten aanzien van dit belangrijk wapen
feit verkeerden. Een wapenfeit is het nl.
niet geweest, indien althans de Emgelsche
correspondent betrouwbaar is. Volgens hem
zijn de verhalen van een nachtelijken storm
loop met de bajonet, handgranaten en andere
werktuigen, terwijl het bloed met stroomen
vloeide, dichterlijke verzinsels. Sinds Maan
dagochtend werd nopens de overgave onder
handeld en leidde men de correspondenten om
den tuin. Vandaar kwamen de telegrammen in de
wereld, waarvan ook wjj gisteren 't slachtoffer
zijn geworden, die van 3000 gevallen Montene-
grijnen en 5000 doode Turken en AlbaniërS
spraken.
Dat dit niet geschied is, ontneemt althans
iets aan het wreede van het besluit der
mogendheden, dat de veroveraars de stad
weer moeten ontruimen
De berichtgever weidt dan voornamelijk over
Essat pasja uit. Kort voor het begin der be
legering trok deze aan het hoofd van een
divisie Albaniërs Skoetari binnen. Toen later
hot besluit der mogendheden bekend werd,
dat (Albanië een min of meer Zelfstandige
staat moest worden, hcesck. Essat pasja de
Albaansche vlag en verklaarde dit aldus, dat
de Albaansche bezettingstroepen slechts on
der die banier tegenover de Montenegrijnen te
vertrouwen zouden zym.
Do eigenlijke gouverneur der stad was toen
nog Hassan Riza Was de verhouding tusschen
beide mannen eerst tamelijk gespannen, later
schijnt een soort verzoening tot stand ge
komen te zijn. Essat pasja ooodigde Hassan
Riza aan zijn tafel en bood hem volgens zijn
eigen verklaring op den weg naar huis zijn
eigen adjudant ter begeleiding aan. Hassan
sloeg dat aanbod echter af en werd op straat
door onbekende menschen vermoord
We ontlcenen deze bijzonderheid ietwat uit
voeriger aan het Engelsche bericht. Naar men
weet, is over dien moord op Hassan Riza
heel wat te doen geweest. Tot nu toe moes
ten we ons met geruchten tevreden stellen.
Dit is do eerste, betrouwbaar klinkende beves
tiging Gezegd werd, dat Essat pasja den
Turksclien commandant had doen ombrengen
Inderdaad heeft de eerste den schijn tegen
zich. We zouden er ook niet graag op zweren,
dat hij i n dien moord niet de hand heeft ge
had.
Wat we hier verhaalden, is al in Februari
gebeurd Essat pasja werd vervolgens be
velhebber van Skotetaxt-
