jttlDDELBVRGSCHE COUBAÏT.
1J>6° Jaargang.
Maandag
21 April.
Partij-formatie.
BINNENLAND.
Uit Stad en Provincie.
N94.
1913
Dexe oomrant v»raehy*t d a g 1 ij k met mitzo*deri*g vaa Zoa- in f esitdagtB.
fry* per kwartaal, soowel voor Middelburg all voor alle plaatiea is Nederlaad fratsco pp. f 2,
Afzoaderlijko mmmmeri kostem 5 oeat.
Advcrt»*tiBm bij abocaemeat op voordeelige Toonraardea
Proipeotaiiea daarva* sija aaa het baream te bekome*.
AdvortentiBn toot het eeritrolgeade aammer moetea des middag* róór a aa
aaa het bareaa bezorgd zija.
AdverttatiB* i> 20 eeat per regel. Bij aboaaemeat veel lager Geboorta», dood- ei
alle aadere familiebericht!* ea Daakbetaigiagea va* 17 regelt f 1.50 elke regel me-
20 oeat. Beolaaei 40 oiat per regeL Groote letten aaar de plaati, die lij iaaemea,
Tot de plaatiiag vaa adverteatië* ea reolames, aiet afkomttig ait Ze el a ad, betreffend.
Haadel, Nijverheid ea Geldwezea, ii gerechtigd het Alcemeei AdverteidC'Bli'etl
A. PE LA IAB As., M.Z. ÏMrbir^ffil M8, Amsterdam.
Bp deze courant behoort een bijvoegsel.
Br wordt geklaagd over ons party"
wezen, en er zal ook wel niemand zijn
die de vruchten van de partij-politiek der
laatste jaren zal roemen, rechts niet
en links niet.
Onder het vorige vrijzinnige kabinet
met zijn onbetrouwbare meerderheid van
twee stemmen, werd erg gesnkkeld, tot
het plotseling ineenzakte. Het daarop
volgende kabinet-Heemskerk, bogend op
een ongekende meerderheidsweelde, heeft
al even min zijn aanhangers verheugd
met rijke resultaten. En eigenlijk is er
al heel lang geklaagd, ook vroeger, dat
er zoo veel onafgedaan blijft liggen.
De schuld wordt door sommigen,
wellicht door velen gezocht bij
stelsel. Er is al een brochure verschenen
waarin er op werd aangedrongen dat
Kamer en regeering zich eens wat meer
met »zaken" zouden bemoeien, en minder
met politiek.
Amen kunnen we grif op dien wensch
zeggen. Maar hoe krijgt men dat g<
Er is een andere brochnre verschenen,
van mr. M. Oppenheimer, »Het partij
wezen in het parlementair stelsel", waarin
de kwestie grondiger wordt onderzocht.
Het tweede hoofdstuk daarin over »de
gebreken van 't heerschende stelsel" zou
men vernietigend kunnen noemen, als
daartegenover niet de overtuiging stond,
dat er toch niets vernietigd zal worden,
en dat alles bij het oude blijven zal, in
weerwil van de gebreken.
We weten het allen, dat het staats
belang vaak onder den voet komt in
het gedrang der partijbelangen. We
weten ook dat partij-propnganda tot
eenzijdigheid leidtdat, tengevolge der
partij-politiek, bij benoemingen de poli
tieke kleur vaak meer den doorslag geeft
dan de bekwaamheid; dat er met den
val van een ministerie bekwame ministers
moeten heengaan, wier aanblijven ieder
een als een landsbelang zon beschouwen,
maar die nu eenmaal weg moeten, van
wege 't partjj-stelsel.
En dus zou 't partijstelsel moeten
vervangen worden door een ander, dat
althans volgens de denkbeelden van
den heer Oppenheimer zich zou rich
ten naar de concrete maatregelen welke
telkens de meerderheid der kiezers tot
stand gebracht wenschen te zien. Yoor
elk der ministerieele zetels zou men dan
allereerst moeten zoeken onder hen, die
zich hebben doen kennen als voorstanders
der gewenschte maatregelen. Yoor 't
overige zou nöch het minister-college,
*öch ieder der ministers individueel
eenige partij-kleur dragen.
We moeten bekennen dat we ten op
zichte van dit plan behooren tot de
twijfelmoediger,, wier tegenwerpingen de
«chrijver zelf reeds in zijn brochure ver
wacht, nl. tot hen die ook die gevol
gen van het partij-stelsel veroordeelen,
maar tegelijkertijd te zeer twijfelen aan
de mogelijkheid om dit nieuwe stelsel te
verwezenlijken, dan dat zjj het oude
kunnen prijsgeven.
Niét echter omdat we een dergelijk
zakenministerie onmogelijk achten. De
voorbeelden zijn er van in onze parle
mentaire geschiedenis, dat zoo'n ministerie
levenskrachtig en vruchtbaar kan zijn.
En zelfs is het niet buitengesloten, dat
ook nu een zakenministerie de eenig
mogelijke oplossing zal blijken uit een
toestand, waarin de twee groote partjj-
groepen geen van beiden over de
meerderheid beschikken, die ze toch ook
niet willen bereiken door samengaan met
de afzonderlijke groep der socialisten.
Maar al is een zakenministerie ook
mogelijk, daarom is het nog niet het
meest gewenscht als regel! Ja, zelfs
gelooven we niet, dat er twee werkelijke
zakenministeries achter elkaar mogelijk
zyn, omdat uit de tegenstanders van de
door het eerste ministerie genomen maat
regelen reeds dadelijk een principieele
party zal geboren worde*, die haar invloed
aal laten gelden by de verkiezingen,
waaruit het tweede zal ontstaan.
Want van de belangrijke staatszaken
zijn de meeste niet afgedaan, als er een
wet over in het staatsblad staat. Dat is
wel het geval met een wet op een natu
ralisatie, op grondrniling, e. d. Die zijn
klaar" als ze zijn afgehandeld. Maar een
onderwijskwestie blijft aan de orde zelfs
na drie onderwijswetteneen tariefher
ziening zou dadelijk een partij doen ont
staan tot intrekking van dien maatregel
een wet op ouderdomsverzekering door
't premiestelsel, brengt de voorstanders
van staatspensioen niet tot rust.
En telkens zonden eenige dier door-
loopende lijnen evenwijdig blijken, en
zoo de gelijkdeakenden samenbrengen in
een partij.
Zonder partijen zou het misschien best
gaan het laud te besturen. Maar dat is
de kwestie niet. De praktijk leert dat
de partijen eenvoudig niet weg te krijgen
zijn, zoolang men parlementen behoudt.
En die doen we voorloopig nog niet weg.
Maar nu is er wel iets anders, dat,
mits in zeer ruime afmetingen genomen,
den heer Oppenheimer gelijk geeft. Als
men over groote tijdvakken rekent, en
niet van de eene verkiezing tot de andere,
dan ziet men werkelijk, dat de party
combinaties dus iets anders dan de
partyen zelf zich vormen om bepaalde
onderwerpen.
En als nu een party-combinatie het
doel dier combinatio bereikt heeft en toch
een combinatie blijft, dan is er slechts
één ding mogelijk dat de regeering slap
wordt, en de combinatie tenslotte ineen
zakt.
Zoo is gebeurt met de samenwerking
der liberale nuances*, zooals men vroeger
de onderdeelen der liberale party aan
duidde, en zoo dreigt nu te gebeuren met
de coalitie.
We achten de coalitie niet in staat
voor het werk waarvoor ze zich nn aan
biedt.
Ze heeft in haar vyf-jarig bewind ons
volk geen „kiemen gegeven voor ver
dere ontwikkeling", zooals mr. H. L.
Drucker zei in een opmerking, aange
haald door het jongste nummer van het
„Yrijz. Weekblad voor Zeeland." En ze
weet voor een eventueele voortzetting
van haar heerschappij eigenlijk niets
anders aan te bieden, dan nog weer een
belofte aan het bijzonder onderwijs.
We behoeven wel niet nader toe te
lichten dat de geloofsantithese een
onjniste grondslag is voor party-groe
peering. De gebeurtenissen der laatste
jaren in de Kamer zijn in dat opzicht
welsprekend geweest. Vanzelf werd die
geloofsantithese herhaaldelijk verbroken
wanneer men op practisch politiek ter
rein kwam.
Toch gelooven we niet aan een spoe
dige verwezenlijking van een andere
groepeering, die zich zou richten naar
de zakelijke kwesties. Daarvoor hebben
de anti-revolutionnairen en de katholie-
zich te sterk afgezonderd als groepen,
geleid door kerkelijke organisaties, die
als zoodanig wel buiten de politiek staan,
maar die door hun discipline ook in de
politiek hun volgelingen den weg voor
schrijven.
Door het bestaan en het streven dier
twee groepen is voor 't oogenblik wel
geen andere tegencombinatie mogelijk dan
die welke zich als de «vrijzinnige con
centratie" heeft gevormd. Ze is geboren
uit het gevoel dat een verweer tegen die
noodlottige kerkelijke overheersching
noodzakelijk is. Maar de leiders hebben
begrepen dat uit die negatie een positief
program moest volgen, wilde men iets
bereiken.
Eet manifest is in dat opzicht duidelijk
Door plaatsgebrek moesten we dit
artikel Zaterdag aanhouden. Maar wo
kunnen nu ook nog uIb aanvulling mel
ding maken van een artikel in de jongste
«Standaard» over Zaken-Kabinet».
Het blad moet daar niets van hebben
wat heel begrijpelijk is, want juist
zoo'n zaken-Kabinet zou van de baan
schuiven wat voor de «Standaard» vaak
van nog meer belang schijnt dan 't
staatsbelang, n.l. de party-politiek en in
in ieder geval de gelools-antithese.
Zooals we hierboven zeiden, achten we
het echter heel goed mogelijk dat een
zaken-Kabinet de eenige oplossing is, die
ons nit een eventueele verlamming van de
Kamer kan brengen. En daarom willen
we op het betoog der «Standaard» ingaan,
al gaat die ook langs de hierboven be
handelde kwestie van partij-formatie heen.
De «Standaard» beweert nl. dat er
voor een zaken-Kabinet niets te doen zou
zijn, behalve de Zuiderzee-droogleggiug,
die het blad echter ook niet mogelijk
acht zonder dat onze defensie en onze
tarieven eerst op orde zijn gebracht.
We moeten allereerst bekennen niet in
te zien waarom de defensie-kwestie en
de tarielherziening aan die drooglegging
moeten voorafgaan.
Maar bovendien beweert het blad dat
rechts en links scherp tegenover elkaar
staan ten opzichte van de defensie, het
tarief en de sociale kwestie. We zijn zoo
vrij dat beslist te ontkennen. De leiders
van rechts zouden dat wel willen, maar
het is niet zoo dat alle rechtsche leden
ééu lijn trekken tegenover links ten op
zichte van die drie waagstukken.
EEN LID VAN GEDEPUTEERDE STATEN,
DAT GEEN ZITTING KAN NEMEN?
Men Bchrjjft ons:
„Door de Provinciale Staten van. Zeeland
werd in do vergadering van 28 Februari j.l.
tot lid van Ged. Staten gekozen de heer H. J.
E. Gerlach van Sint Joosland, burgemeester
van Koudckerke en comtaissaris van het Wa
terschap „Walcheren".
Met het oog op ftTt. 53 der provinciate*
wet, luidende ,,De leden vajn Ged. Staten mo
rnet de hunne, niet tegelijk bokleeden
eenige bezoldigde lands- of provinciale be-
moch de betrekking van lid of be
ambte van een gemeentebestuur
„van jdyfcgraaf, lid of beambte van het
bestuur van een in de provincie gelegen wa
terschap, veenschap of veenpolder
„van hoogleeraar, lector of onderwijzer,
ran notaris", vroeg en verkreeg do heer G.
ontslag als burgemeester en nam dit als com
missaris van den polder.
Volgens art. 54bis der provinciale wet ech
ter aanvaardt een tot Gedeputeerde benoemde
het lidmaatschap niet, dan nadat hij van de
in art. 53 uitgesloten betrekkingen welke hij
bekleedt op wettige wijze is ontheven.
Van het ambt van burgemeester is de
heer G. dus op wettige wijze ontheven, maar van
dat van commissaris van den polder Walche
ren nog niet en het zeil Waarschijnlijk nog
geruimen tijd duren eer dat wel het geval
zat zyn. In art. 14 toch van het reglement
van bedoelden polder staat: „Commissarissen
kunnen ten allen tijde hun ontslag nemeb
en zenden dit aan het dagelijksch bestuur in,
doch blijven in betrekking tot dat een hun-
sr opvolgers zitting is verleend".
Dei verkiezing van een nieuwen cominissaria
door bet polderbestuur uitgeschreven tegen
1 en 25 April as. maar daar de algemeene
vergadering der polders slechts tweemaal in
het jaar bijeenkomt nil in April on Septem
ber en de April vergadering reeds plaats ge
vonden beeft, zal de heer G. niet op wettige
wijze vpn de onvereenigbare betrekking van
coin!missaris kunnen worden ontheven vóór
September p,.s. on derhalve tot zoolang van
het college van Ged. Staten geen deel mogen
uitmaken. In een analoog geval hebben God.
Staten van Zeeland jaren geleden, een comlnia-
saris van den Polder Walcheren, die tot Ge
deputeerde benoemd was reeds toegelaten
nadat de termijn van 14 dagen bij het regle
ment toegestaan om bezwaren tegen een
plants gehad hebbende verkiezing in te bren
gen, verloopen waren."
Wij Zijn naar aanleiding van het bovenstaan
de eens op onderzoek uitgegaan en vernamen
het volgende:
Uit da artt 52 en 53 van bet polderreglo-
ment kan men lezen, dat een nieuw gekozen
commissaris toegelaten is, indien binnen den
daarvoor gestelden termijn van 8 dagen geen
bezwaren togen zijn verkiezing zijn ingediend
en indien bij binnen 14 dagen to kennen heeft
gegeven Zijn benoeming te aanvaarden.
De pjgemeeno vergadering beslist volgens
»rt. <53 alleen over toelating bij geschillen.
Zijn er dus geen geschillen gerezen, dan
hoeft Zijj ook geen beslissing te nemen en is
>zene toegelaten. Hierin ligt dus een
kenmerkend verschil tusscben het polderre-
gfcment en do gemeente- en provinciale wet,
üio in i eder gerjol onderzoek V^n de geloofi-
brievep «iflctaeo.
Uit het bovenstaande volgt dat indien de
geen, die als opvolger van den heer Gerlacb
tot Poldercommissam gekozen wordt, zijne
benoeming lOanvaardt en er binnen 8 dagen
geen bezwaren daartegenwordeningediend.de
heer Gerlacb na ailoop van die termijnen zijn
betrekking als Gedeputeerde kan aanvaarden.
Uit Middelburg.
In een schrijven aan eere-comité, comité
en correspondeerende leden deelt het dag.
bestuur van de tentoonstelling Plan 1913
mee dat de min. van binnenl. zaken het ge
bruik van lokalen en terreinen van de Abdij
heeft toegestaan.
Uit het vijtde district kwam nog toezeg
ging van belangrijke inzendingen invan
welwillende zijde wordt getracht, ook nit
Schouwen en Dniveland alsnog geschikte
zaken te verkrijgen. Er bestaat groote kans,
dat ook de oesterteelt nog met eene mooie
inzending zal komen.
De briefkaarten en slnitzegels kwamen
;ereed. Zij zijn naar bet ontwerp van F. P.
i'Huy en stellen een ringrijder te paard
voor met het silhouet der stad op den
achtergrond, gelijk de bezoekers van de ten
toonstelling der ingezonden ontwerpen zich
nog wel zullen herinneren.
Zaterdag vergaderde de gemeenteraid van
Westkapelle. Aanwezig waren ze»
leden de heer J. Brasser was wegens on
gesteldheid afwezig.
Onder de ingekomen stukken bevond zich
een verzoek van de afd. Middelburg van
den Ned. Bond van loodgieters- en fitters-
patroons, om bij den bouw van de dokters
woning een partieële aanbesteding te honden.
Voor kennisgeving aangenomen. Aangeboden
werd het gemeenteverslag over 1912. Een
wijziging werd aangebracht in de begrooting
dienst 1912. Daarna werd een verzoekschriit
behandeld van den heer J. J. van Elslicker,
waarin hij verzocht de woning te knnnen
huren, waarin hij woont. Op voorstel van
Burg. en Weth. werd met algemeene stem
men besloten, bedoelde woning aan den
heer J. J. van ElsBcker te verhuren voor
f 75 per jaar.
Daarna werd nog een commissie benoemd
tot regeling van het kohier van den Hoof
dei. Omslag. De vergadering werd daarop
gesloten.
Uil Zuid-Beveland.
In een Zaterdag gehouden vergadering
van besturen van afdeelingen in Zuid Beve-
land van den Bond voor Staatspensioneering
te K a p e 11 e is de regeling van de aldaar
te houden openlucht meeting op Hemel
vaartsdag, Donderdag 1 Mei a. s. vastgesteld.
De spreekbeurten zullen worden vervuld
wol zi&jiou udl1uud1cu. r
De groote reclameplaat en de geïllustreerde d°or mejuffrouw Veer de Vère, van Brussel
folder, die 16 blz. tellen zal, komen binnen
66n paar weken gereed.
Voor datgene, wat tot opluistering van
de tentoonstelling kan dienen, zijn ook al
stappen gedaan. Het comité ontving reeds
toezegging van eene uitvoering van liederen
door schoolkinderen in gewestelijke dracht
en deed pogingen om ds medewerking van
zangvereenigingen te krijgen.
Ten slotte bevat het Bchrijven een opwek
king ter verkrijging van nog meer inzen
dingen en tot deelname in het waarborg
fonds.
heeft de vorige week in ons blad
kunnen lezen hoe de Arnemuidsche visscher
Van Belzen van zijn broodwinning is be
roofd doordat zyn botter in den sneeuw
storm van 12 dezer verongelukte. De h.er
Jongepier, dii nadere bijzonderheden van
het gebeurde meedeelde, wees ook nog op
het feit dat Van Belzen het is geweest, die
in 1911 de bemanning van de «CarlMork»
redde. En nu verging het hem zelf zoo erg.
De oproep van den heer Jongepier om
Van Belzen door giften althans eenigszins
schadeloos te stellen voor de door hem ge
leden schade, werd slechts door enkelen
beantwoord. Van hen onder onze lezers, die
alsnog iets voor dit doel willen schenken,
zullen wij gaarne de gift in ontvangst ne
men en doorzenden aan het juiste adres.
Door de keurmeesters van vee en vleesch
alhier is heden van een slager afgekeurd
een geslacht varken dat lijdende was ge
weest aan algemeene tuberculoie.
Het mager vleesch zal ter sterilisatie
naar het openbaar slachthuis te Rotterdam
worden opgezonde*.
Err-i r ~n»
.Uil Vllaaiuga*.
Zondagavond is den heer M., toen hij
zich in een café in de Palingstraat te
Vli8singen bevond, zijn rijwiel, dat hij
tijdelijk in de gang had gezet, ontstolen."}
Met de dagboot „Koningin Wilhelmina"
kwam hier Zaterdagavond eene Ameri-
kaansche post aan bestaande uit ongeveer
1200 zakken. Hiervoor liepen vijf postrij-
tuigen in den Noordduitschen mailtrein.
Uil Walehereu.
De vrijzinnige kieavereeniging te Nieuw
en St. Joosland heeft tot candidaat
voor de Tweede Kamer gesteld den heer mr.
E. E. van Raalte, oud-minister van justitie.
In de Zaterdagmiddag te S e r o o s-
kerke gehouden gemeenteraads-vergade-
ring werd door den burgemeester overgelegd
het jaarverslag der gemeente over 1912.
Opgemaakt werd het kohier van 't school
geld groot i 22.10 en het suppl. kohier van
den H. O.
De graskanten, der gemeente toekomende
werden verdeeld. Het zand uit de gemeente-
zandputten zal aan de belanghebbenden
voor de verbetering van de wegen en voet-
iden gratis verstrekt worden.
Een reclame in den H. O. werd in besloten
vergadering behandeld en ingewilligd.
Het aantal kiezers te^Serooikerke bedraagt
522.
en de heeren Schuitema lid van het hoofd
bestuur van den Bond voor Staatspensio
neering en jhr. R. M. de Muralt, van
Zierikzee.
Het muziekgezelschap te Kapelle en de
zangvereeniging Harmonie van Krabbendijke,
zullen deze bijeenkomst opluisteren.
In het verslagje lezing mr. Ganes zijn
een paar drukfouten, die zinstorend lijn.
Waar staat -.opwekkend voorbeeld moet
zijn sprekend en in het laatst moet
gelezen worden in het land.
De afd. Feijenoord van „Schuttovaer"
heeft in een de vorige week gehouden ver
gadering aangedrongen op een betere rege
ling en scherper toezicht in het kanaal van
Wemeldinge en in de haven van ge
noemde plaats, waar het scheepvaartverkeer
dagelijks drukker wordt.
In de Zaterdag gehouden raadsvergadering
van Rilland Bath sprak de voorzitter
hij de opening een gelukwensch voor prins
Hendrik op diens verjaardag.
Omtrent een verzoek van het onderwijzend
personeel aan de scholen te Rilland en te
Bath om vermeerdering van salaris, werd
ter nadere bespreking ervan overgegaan in
eene geheime vergadering.
Aan het eind der vergadering werd, na
van een deskundige de noodige inlichtingen
te hebben verkregen, besloten, om aan de
Mij tot Bouw en Exploitatie van Gemeente
bedrijven te Utrecht op te dragen, een rap»
port uit te brengen over de mogelijkheid
tot oprichting eener rendeerende gasfabriek,
die in de behoeften voorziet voor de ge
meenten Krabbendijke, Rilland Bath en
Waarde en een plan voor zoodanige fabriek
te ontwerpen.
Uil Sehoo- D tsl v e laad.
Do opbrengst der Emma-bloem ten bate
der tuberculose-bestrijding te Zierikzee
heeft Zaterdag 19 April bedragen alleen
voor Zierikzee f 190. De jonge dames
zullen het bloempje ook op de dorpen te
koop aanbieden.
In het hotel de Faam te Zierikzee
trad Zaterdag voor de tweede maal de
heer H. A. Koamans van Breda, candidaat
in dit district der S. D. A. P., als spreker
op voor een groot aantal toehoorders.
Hij had het hoofdzakelijk over de twee
burgerlijke partijen en merkte op dat men
zich nog niet durft wagen aan een voor
spelling van den uitslag der verkiezingen.
Concentratie of coalitie. Nu de tarielwet is
opgeborgen en naar voren is geschoven de
schoolstrijd onder de leuze voor Koning
Christus, is het moeilijk een conclusie te
trekken. De keuze laat de S. D. A. P. ers
onverschillig, zij voeren den strijd op zich
zelve. Wanneer er echter herstemming komt,
dan gaan wij macht uitoefenen en zal het
voor ons zijn de concentratie.
Deze overwegingen werden uitvoerig be
sproken in de rede, waarin in verschillende
opzichten kritiek werd uitgeoefend op de
houding van den heer Patyn.
In debat traden de heeren A. Frünkelen
L. Bonter, beide van Zierikzee#, die de
houding van den heer Patijn verdedigden.
