HIBBKLBVRfiSCHBCOÜBAIT.
y
Dinsdag
8 April.
g. 83 156° Jaargang. 1913.
Dese ooir»»t Tirioirj.l i.gelüki, met »itsoi<ari»g T.. Zo»- foniiigi».
ftg, p(r k„,rtlul], loonl 7001 Middelburg «li Toor die Pl»»tiB» i» N»d.rl»»d fr»»oo pp. f J.
Afzonderlijke nummer» koitea 5 oeat.
kir 9 rteatien by abonnement op Toordeeiige voorwaarde*
Proopeotunoa daarvan xija na* het bnrsau te bokomoa
Advertentiën voor het getttrolgenda nummer moeten des middag, vóór 66a anr
aaa het bureau bozorgd zij*.
AAvgrUntiën ft 20 coat per regel. By aboaaemernt veel lagex. Geboorte», dool» %a
alle oudere familieberiohtea ea Dankbetuigingen m 17 regelt f1.60 j elke regel meer
20 oeat. Beolames 40 oeat per regel» Groote lettere aaar de plaats, die iy innemen.
Tot de plaatiiag ram advertontiën ea reolamei, aiat afkomstig uit Ze el a ad, betreffeadi
Haadel, Nijverheid ea Geldwezen, it gerechtigd het Alcemeem Advortwntle-MiUP^W*
A. DE EA HAK Ah., K.Z. Voorbir^ffkl 268, AniterdaK.
Bg deze courant behoort een bijvoegsel
Binnenland.
RECHTS OVER HET COALITIE-ACCOORD.
De dhr.-bist. „Nederlander" publiceerde het
besluit dor drie hoofdbesturen, en zweeg ver
der. Hot blad zal vermoedelijk nog wel met
een toelichting komen, maar dat lange talmen
doet toch geen groote warmte veronderstellen.
De „Banier" het orgaan van de vroegere
Fnescho christ. hist, partij, is „vri| middelma
tig" in haar oordeel over het accoord en
vreest voor electorale gevolgen van dat stre
ven om de christ. historischen overal in den
lande hand- en spandiensten te laten doen en
hen ten slotte achteraf te zetten en tot een
minimum ineen te dringen. Dat zal zich wre
ken „al is 't langs een bitteren weg".
In de besprekingen der kftthotieko bladen
voelen we reeds meer in de kringen te ko
men van hen die van dit accoord alleen kun
nen winnen, wat de eigen partij betreft. Maar
heel gerust op de resultaten ervan zijn ze ook
biet. De „Maasbode" sprak naar aanleiding
van de „uiteraard minder verheffende" af
spraak over do verdeeling der zetels, de hoop
Vit, dat nu ook do vrijbuiterij in een of
ander district moge uitblijven. En van de
„Residentiebode" haalden we reeds aan dat
eij de beslissing over Leiden betreurt.
De eenige die welvoldaan als een markt-
eanger naast zijn plaat staat en er al oree-
rende met zijn stok op tikt om al 't moois
aan te wjjzcn, dat is do „Standaard."
Er is een nieuwe driestar noodig geweest
ter aanvulling van het eerste hoofdartikel"
omdat van meer dan één kant de opmerking
was gemaakt, dat in het accoord „alles aan
één spijker wordt opgehangen."
Do „Standaard" maakt nu nog eens duide
lijk dat het zoo juist het beste is: geen
partij-concentratie, zooals links, maar program-
concentratie.
„Liever drie geconfedereerde corpsen met
eigen vaandels optrekkend en stork door
een geconcentreerd program, dan een gecon
centreerd leger, zwak door een program
van langen adem."
Ja, ja maar zon ook de „Standaard" het
niet veel bevredigender hebben gevonden, wan
neer men voor de coalitie een programma
van langer adem had kunnen vinden? Het
blad kan zoo overtuigend redeneoren dat alles
juist zoo is als het moest:
Het eenige, dat geven we toe, waarop
captie valt te maken, is dat van het
Gezinshoofdenkiesrecht gezwegen is. Maar
vooreerst is ook hierover in 1909 reeds
uitspraak gedaan, en ten andere mocht
het zelfs den schijn niet hebben, alsof
Art. 80 met Artikel 192 der Grondwet in
politiek gewicht voor ons op één lijn
stond.
Voor artikel 192 vliegen we allen te
wapen
Artikel 80 laat de meesten onder alle
rangen en standen vrij kond.
Wie zou bij eên dergelijke redenatie hog
er aan denken dat inmiddels in de grondwets
commissie zoo'n hinderlijke onmacht aan den
flag was gekomen om de rechtsche leden tot
overeenstemming te brengen over het gezins
hoofdenkiesrecht?
En dan eindelijk verdient er nog een ver
schijnsel de aandacht, nl. dat sommige Ned.
Hervormden niet gerust gesteld zijn, ook al
ia nu ook in 't ontworpen accoord bepaald,
flat art. 171 Gr. W. over de predikantstracte-
menten niet aan de orde zal worden gesteld.
Dr. J. R. Slotemaker de Bruine betoogt.
In do „Nod. Kerkbode", dat er nog altijd geen
Zekerheid is welke kerk in art. 171 bedoeld
Wordt.
Als de Regeering en de gecoaliseerde
partijen art. 171 handhaven, dan moeten
Bij" er even bjf zeggen, wat zij bedoelen
en waarover zij het hebbehl Dat is niet
te veel geëischt. Denkt men, wat de Her-
vormde kerk betreft, aan de Hervormde
kerk, van wier synode ds. J. Knottenbelt
secretaris is ja of neen? Weigert de Re
geering of de meerderheid der volksver
tegenwoordiging op. deze vraag een ondub
belzinnig antwoord, dan is mot het be
houd van art. 171 niets gewonnen. Zegt
men vierkant, dat men met de Hervormde
kerk wel bedoelt die van 1815, maarniet
dm van 1913, dan is er ook met het be
houd van art. 171 niets gewonnen. Maar
dan is in elk gevai klaarheid verkregen.
Naar do meening van den schrijver zou bij
amendement een louter formeel© redactie
wijziging van het artikel moeten worden voor
gesteld, die buiten allen twijfel stelde, op
Welke kork men hot oog heeft.
Maar moet voorafgaan het propa-
gandeeren. van de gedachte onder alle par
tijen, dat in het belang van ons geheele volk
met de Hervormde kerk de Hervormde Kerk
moet bedoeld zijn en blijven
Onnoodig te zeggen dat die meening niet
door de „Standaard" c. s. gedeeld wordt.
Maar zullen toch niet verscheidene Ned. Her
vormden onder do Christ.-Historischen die mee-
ning van. dr. Slotemaker de Bruine wel
doelen
OOST-INDIË.
Ruw weer in Strp-at Riouw.
Het schijnt erg gespookt te hebben in
straat Riouw. Naar aan do N. R. C. gemeld
wordt is er het s.s. ..Generaal Mijer" een
vrachtboot, vergaan en is het jacht van den
hertog vjan VfdcnW er gestrand.
Dit Stad en Provincie.
Dit Middelburg.
Npar de Vliss. Crt. verneemt zjjn de onder
handelingen over den verkoop der gasfabriek
te Middelburg aan de „Imperial Conti-
I nental Gas Association'-' te Vlissingen, welke
door B. en Wr vjui Middelburg waren afgebro
ken, thans door de „Imperial" jveder heropend.
Door een voorloopig comité was tegen Maan
dagavond jl alhier een vergadering uilge
schreven om tot oprichting van een schoen-
imakierspatioionsvereeniging te komen.
Ongeveer 25 personen hadden aan deze uit-
noodiging gehoor gegeven en verklaarden zich
alle bereid bjj oprichting lid te worden der
vereeniging, zoodat dus een vereeniging tot
stand gekomen is.
Bij acclamatie werd het voorloopig comité
tot bestuur gekozen.
Op de eerstvolgende vergadeiing'zullen. regle
ment en statuten, vastgesteld worden, be
nevens het bestuur uitgebreid en. da functiën
verdeeld.
Wat een lesje in nederigheid I
Wo gaan er vaak zoo prat op als de naam
van onze stad in buitealandsche bladen en
tijdschriften genoemd wordt, en in onze vol
daanheid vertellen we het wel eens aan onze
lezers dp,t wc w e e r in 't buitenland geprezen
zjjn.
Maar nu vandaag hebben we ondervonden
dat de roem van onze stad toch eigenlijk
maar zoo beperkt is. Wé kregen iets toe
gezonden van een uitgever uit Parijs, die op
het adres had geschrevenMiddelhuxgsche
Courant, Middelburg. N o r v g e.
Middelburg in Noorwegen 1
Wol was dat woord „Norvège" op het adres
doorgehaald, en was daarboven „Holland"1
geschreven, met blauw potlood vermoedelijk
door de post te Parijs. Het is tenminste
een troost dat d i e wist Waar Middelburg lag.
Maar overigens
We dachten dadelijk aan de Zaterdag
door ons overgenomen waarschuwing van prof.
Van Vollenhoven, dat de buitenlander ons nog
altijd met Belgen, Denen en Zweden verwart.
Nu komt Noorwegen er nog bij I Arme Middel- j
burgsche roem 1
Het jongste nummer van de „Mededeelingen l
van het Bestuur der Openbare Leeszaal en
bibliotheek" alhier bevat een opsomming van
de belangrijkste aanwinsten van de laatste
twee maanden. Zooals men weet is deze lijst
A 1 qent Voor de leden verkrijgbaar.
We lalen van enkele der voornaamste hier
een opgave volgen
Ina, Boudier-Bakker, BloesemEllen, Een
VriendschapIs. Quérido, De JordaanMarie
Corelli, Het eeuwige levenMarguerite Au- J
doux, Marie-ClaireJ. E. de Mcyier, De
technische vraagbaakH. P. Abrahams, De
pers van Zeeland, 1758—1900, Wilhelm
Wundt, Einleitung in die PhilosophicRaden
Adjeng Kartini, Door duisternis tot licht
Olive Schreiner, De vrouw en arbeidFr. W.
Foprster, LevenswandelII. Scheepstra en
i W. Walstra, Beknopte geschiedenis van de
opvoeding en het onderwijs, vooral in Neder
land Charles Darwin, The origin of species
Maurice Maeterlinck, Het leven der bijenJ.
W Brand, De automobiel en haar behandeling
G. Hofstede, Machine-onderdeelenL. Zwiers,
IJzercojnstiucliesIT. P. Berlage, Beschou
wingen over bouwkunst en hare ontwikkeling
over bouwkunst, stijl en samenlevingHen-
riette Roland Ifolst-Van der Schalk, Thomas
Moreeen treurspelJ. A. de Bruyne, De
geschiedenis van Nederland in onzen tijd.
5 dln. En voorts eeitige werken over Napoleon.
De torpedoboot Lynx hield hedenmorgen
ter reede den officiëelen proeftocht.
De Nederlandsche stoomboot „Schieland"
vertrok hedenmiddag van "Vlissingen na los
sing eener lading kolen voor de gasfabriek.
Het Engclsche s.9. „Mercury", kapt. West,
hetwelk te Vlissingen bunkerkolen heeft
bijgeladen vertrok hedenmiddag naar Londen.
De sleepboot „Oostzee" vertrok heden mot
twee bakken op-sleeptouw N. v. IT. 16 en No.
9 resp. geladen met ijzeren buizen en een
beitoestel met bestemming naar Havre.
Dit Walcheren»
Ten teeken dat het de gemeente 0. en W.
Souburg goed gaat diene, dat voor het
dienstjaar 1913 het percentage van den hoof-
delijken omslag gebracht wordt van 1.34 op
1.28.
In do Maandag gehouden vergadering van
den gemeenteraad van Koudekerke was
voorzitter de heer P. de Witte Cz., waarne
mend burgemeester; 1 vacature.
Onder de ingekomen stukken was eer
schrijven dan den Commissaris der Koningin
meldend dat bij kon. besluit van 12 Maart
1913 aan den heer H. J. E. Gerlach van St.
Joosland eervol ontslag is verleend als bur
gemeester der getaeente.
V^n den. heer II. Meijler, hoofd der open
bare school, was een verzoek ingekomen
om alsnog I 25 te mogen ontvangen voor
goeding van hel bedrag dat zijn tijdelijke wo
ning hem meer heeft gekost dan do vergoe
ding f 125 hem door de gemeente toegekend
•tijdens de verbouwing.
B. en W. stelden voor dit als afgedane zaak
te beschouwen en het verzoek voor kennisge
ving aan te nemen.
De heer A. de Lange merkt op dat niet de
heer Meijler maar d< gemeente voor een wo
ning voor (hot hoofd had te zorgen, dat de heer
Meijler geen nadeel ten deze mag treffen en
het geld dient te worden vergoed.
De heer J. A. Contant sloot zich hierbij aan,
en herinnerde er aan dat hij bij de begrooting
in 1912 reeds tegen de afdoening van dezen
post op de begrooting bezwaar had.
het voorstel B. en W. werd verworpen met
vier tegen twee stemmen. Het verzoek werd
gerenvayeerd naar B. en W,..
Ingekomen was een kennisgeving van den
heer L. Dekker dat hij zijn benoeming als lid
van den raad aanneemt.
De heeren A. de Lange, C. Boone en J A.
Contant werden benoemd tot een commissie
voor onderzoek der geloofsbrieven. Na onder
zoek bracht de heer De Lange verslag uit
dat de stukken in orde zijn bevonden, waarop
de voorzitter voorstelde do heer Dekker kennis
te geven van zjjn toelating.
Het kohier der Hoofd. Omslag werd in ge
sloten zitting behandeld.
DU Zuid-Be re land.
Te 's-Heer Hendrik skinderen reed
bij het fietsen zonder licht een onbekende
het 10-jarig zoontje van de wed. v. d. W.
omver. De dokter die gehaald werd consta
teerde dat een been op twee plaatsen was
gebroken. (N. Z. Ct..)
Zaterdagavond j.l. hield het muziekgezel
schap „Wolferts fanfare" te Wolphaarts-
d jj k hare jaarlijksche algemcene vergadering
in de zaal van den heer J. Poleij. Tot be
stuursleden werden herkozen de heeren W.
Haartsen en F. Kaboord en gekozen in de
plaats van den heer C. Zuijdweg, die om zijn
hoogen leeftijd ïtiet meer in aanmerking
wcnschte te komen, de heer I. v. d. Voorde.
Uit de rekening van den penningmeester
bleek, dat er een totaal aan ontvangsten,
was van f 181 en een uitgaaf van f 182.61,
zoodat er voor hot afgeloopen jaar een batig
slot is van f 1.39 en het nadeelig saldo dezer
vereeniging nog f 32 bedraagt. Do jaarwedde
van den directeur werd opnieuw vastgesteld
op f 60. Verder werd besloten om voortaan de
oefeningen in het vereenigingslokaal te hou
den Niets meer te verhandelen zijnde, sloot
do voorzitter de heer J. A. Koert de vergade-
Maandag vergaderden te Driewegen do
ingelanden van het waterschap Ellewoutsdijk
ter behandeling van een bestuursvoorstel tot
het uit voeren van werken tot steenbestorting
ting aan don over bij Evcringe tot een hoe
veelheid van 4250 scheepston. De vergadering
stelde de door het bestuur ontworpen omschrij
ving vast en besloot dit werk onderhands op te
dragen aan den aannemer J. de Bree Fz,
te Neuzen, die van de uitgenoodigden het
minst had ingesclirevea voor f 2.34® per
scliecpston. i
Besloten werd om tot dekking der kosten
van dit overwerk een gedeelte van het reserve
fonds aan te spréken door verkoop van
f 10.000 nom. 3 petGrootboek-Kapitaal.
In deze vergadering werd het denkbeeld op
geworpen om de polderwegen, dat rijn die,
welke niet dienen tot verbinding van de
verschillende gemeenten, in beheer en onder
houd vpn. het waterschap te nemen
Dit Noord-Beveland.
Aan de Maandag te Coljjnsplaat ge
houden stemming voor twee leden van den
gemeenteraad is deelgenomen door 280 van de
323 kiezers. Uitgebracht zijn op do heeren
M. J. Contant (ar.) 122, H. M. Haringman
(lib.) 159 en I- P van der Weele (lib.) 163,
terwijl er 4 briefjes van onwaarde waren. Do
beide laatstgenoemde heeren zijn dus gekozen.
Uit SchoBwon -Dalvelind.
Schipper J. C Pankow te Zierikzee
heeft van H. M. de Koningin een gift van
f50 ontvangen ter tegemoetkomen in do kos
ten voor een schip, dat hij zich zou tvillen,
aanschaffen, na het zijne door een ongeluk te
(Z. R.).
Uit Z.-V la anderen W. D.
Te Hoofdplaat is Maandag j.l. door
den heer Tkomaes, burgemeester, de eerste
steen v&n het te bouwen raadhuis gelegd.
Ingezonden Mededeelingen.
1 Kilo
ƒ1.50
18 cU.
BUITENLAND.
DE DU1TSCHE LEGERWET.
Gisteren heeft do rijkskanselier von Beth-
mann Hollweg met een uitvoerig© rede de be
handeling van het ontwerp tot aanzienlijke
versterking van het Duitsche leger in den
Rijksdag ingeluid. Hierbij ontwierp de grijze
staatsman, voorzoover uitvoerige uittreksels,
die Reuter dienaangaande den bladen deed toe
komen en beschouwingen daaromtrent van den
Berlijhschem N. R. C.-correspondent, ons in
staat stellen, daarover te oordeelen, een breed
belangwekkend overzicht van den inter
nationalen toestand in Europa, zooals die door
het verloop van den Balkanoorlog gewijzigd is i
Naar men weet, is deze de indirecte oor-
zaak van bedoeld ontwerp, dat volgens het i
Duitsche regeeringsstelsel al eenige fazen heeft
doorloopen, alvorens het bij de volksvertegen
woordiging belandt, dat het ongetwijfeld tot
wet zal verheffen, zooals hot lot nn toe reeds
een gunstig onthaal heeft gevonden.
Ten gevolge van. de overwinningen der Bal-
kanstaten zijn de verhoudingen tusschen de
groote mogendheden verschoven. Het even
wicht, toch al labiel, is verbroken. En wel
ten nadeele van het'drievoudig verbond. Kloek
klonk Hollweg's uitspraak als het eens tot
een oorlog zou komen, waarin Slaven en
Germanen tegenover elkaar zullen staan, is
hot een nadeel voor de Germanen, dat de
plaats, tot dus ver door Turkije in het even-
wjchtsstelsel ingenomen, nu ten decle door
Zuid-Slavische staten wordt bezet.
Kan de Duitsche rijkskanselier naar aan
leiding van vroegere parlementaire redevoe
ringen wel terecht van onliandigheid wor
den beschuldigd, hoorde men bij dezen aller
minst „militairen" staatsman, die eer een
kamergeleerde is, te veel door de woorden
het gerinkel van de sabel, Ibans schijnen
ferme uitspraken als de bovenstaande inte
gendeel het vertrouwen versterkt te hebben,
dat hij in volle oprechtheid sprak, terwijl de
warmte van zijn toon in verschillende ge
deelten van de rede het vreedzaam karakter
verhoogde.
Zoo liet hij op bedoelde zinsnede oogenblik-
kelijk volgen, dat hjj een strijd tusschen
Slaven en Germanen niet onvermijdelijk acht en
roemde hij do verhouding tusschen Rusland
en DuitBChland en do vredelievende bedoelin
gen beider regeeringen. Hij waarschuwde ocb-
ter tegen het drijven der Al-Russen, dat deze
oorlog aangewakkerd heeft. Ook zal die goede
verstandhouding tusschen Berlijn en St Pe
tersburg natuurlijk niet verhinderen, dat de
Duitsche trouw aan Oostenrijk in geval van
nood verder zal gaan dan diplomatieke be
moeiing.
Daarmee sloot hy weer rechtstreeks bij den.
toestand van spanning tusschen Rusland en
do Donau-monarcltie aan, die onlangs eerst
wat is geluwd ging hij over tot de verhou
ding tot do Westelijke buren. Daaromtrent
luidde zijn oordeel eender. De betrekkingen
met do regecring to Parijs zijn goed, maar
zelfs bezadigde bestanddeelen der Franscho
natie zijn van meaning, dat zy, zooal niet
sterker, dan toch minstens even sterk zija
als Duitschland door de kracht van hun
leger, het bondgenootschap met Rusland cin
de Engelscbe vriendschap.
Bethmann Hollweg doelde daarbij op Bis
marck's uitspraak, dat do vrede govaar zou
loopon, ftls Frankrijk niet langer van Duitsch-
land's overmacht overtuigd was. Ook hebbea
de nederlagen van Turkije het vertrouwen
van do Fransche troepen versterkt.
Wat hot drievoudig verbond aangaat, dit
slaat thans zoo vast als ooit. Toch moot
Duitschland rekening houden met de mogelijk
heid, dat het naar twee kanten zijn huid
moet verdedigen. Het rijk zit tusschen Rus
land en Frankrijk mgekneld. In het eerste rjjk
voltrekt zich een verbazingwekkende ontwik
keling der economische verhoudingen, waar
mee de reorganisatie van het leger hand aan
hand gaat
Terecht wees de kanselier er voorts op,
dat de driejarige dienstplicht, die Frankrijk
opnieuw wil invoeren, geen uildaging voor
Duitschland beteekent zoomin als het omge
keerde het geval is. Een sterk, van eigen
kracht overtuigd Duitschland is een waarborg
voor den vrede.
Toen daarna Engeland aan de beurt kwam,
sloeg de spreker een zeer hartelijken toon
aan. Levendige toejuichingen begroetten de ver
klaring, dat de tegenwoordige betrekkingen,
tusschen beide landen goed zijn. Van verschil
lende zijden klonk bovendien bijval, toen de
leider der rijksregeering als het doel van de
ontworpen leger-uitbreiding en wat daarmee
samenhangt het verlangen aangaf, haar woor
den met het volle gewicht van haar kracht
in de schaal van den vrede te kunnen leg
gen. Ook het slot van de rede werd levendig
toegejuicht, wat nog versterkt werd, toen. de
sociaal-democraten begonnen te fluiten.
Een aardige opmerking geeft de berichtgever
van de N. R. C. in Berlijn over de voordracht
van von Betlimann Hollweg ten beste. „De
toon, waarop hij ze uitsprak, bevatte in zich
zelf een reserve, die de overtuiging gaf zoo
als hij het nu zegt, zoo meent hij het, en die
ook weer niet een verdachtmaking van de
buren inhield."
Dit milde oordeel heeft des te meer waarde,
omdat deze bekwame journalist anders zijn
ongunstige meeniug over dezen staatsman niet
onder stoelen of banken steekt.
Ook overigens weet hij von Bethmann Holl
weg over die redé te prijzen. Ofschoon al
tijd voortreffelijk articuleerend, sprak hij thans
verbazend duidelijk en tactvol. Hot was, alsof
hij zich bewust was, dat de geheele wereld
met spanning toeluisterde.
Trouwens, ook in de zaal zelf had hij zich
niet over gebrek aan belangstelling te bekla
gen. De perstribune was voller dan ooit. Ook
de boftribuno was tegen de gewoonte dicht
bezet en van die voor de leden van den
bondsraad stonden de deuren open, om de
in de wandelgangen opeengedrongen toehoor
ders gelegenheid te geven wat te hooren.
Nadat de minister van oorlog von. Heerin-
gen nog eenige technische verklaringen had
gegeven, zonden de socialisten een hunner
mindere grootheden op het podium, die bijna
twee uur laag het woord voeide. Na hem klonk
de rede van Spahn (Centrum) vrij bemoe
digend.
DE OORLOG.
^Montenegro en de Mogendheden.
De mogendheden hadden de Servischs
regeerÏDg gevraagd, om Albanië te ont
ruimen en de Albaansche bevolking ir het
aan Servië toegewezen gebied krachtig te
beschermen. Volgens B"Ut r heelt de regee
ring te B'lgrado daarop geantwoord, niet
voor h t. sluiten van den vrede baar troepen
uit Albanië t,e kunnen terugtrekken terwijl
den Albaanschen bewoners van het bedoelde
gebied geen bijzondere bescherming kan
worden toegestaan. Ook vau Servië hebben
de betoogende mogendheden dus voorloopig
geen tegemoetkoming te verwachten.
In het Lagerhuis heeft, de Engelsche minis
ter van buiteulandsche zuken Grey een tipje
