MIDDKUBURGSCHE COURANT,
I
r. 38.
136* Jaargang.
Donderdag
13 Februari.
De Landbouwcoinmissip- over
PaUi-kwestie.
BINNENLAND.
Kameroverzicht.
Uit Stad en Provincie.
Kerknieuws.
Knnst en Wetenschappen.
1913.
Dsz» courant Ttreobijmfc d a g e 1 ij k met uitzomderiag »u Zom- u ViutligM
Frij» per kwartaal, aoowel voor Middelburg al* Toor alle plaatiea ia Ntdarlud firaaco pp. f 3
AfioaderUiko nummert koitea 5 ceat.
A.i»erteatiöa bij aboaaoment op voordeelige yoorwaardea
Proipeotuaaea daarraa lijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het aantvolgeade ammmer moetea de» middag, vóór éét aar
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvorEoatiBn 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Qeboor'.c, dood- en
alle andere fnmilieberiohten ai Dankbetuigingen var 17 regel» f 1.50elke regel meer
20 cent. Beolnmei 10 eent per regel. Groot» letter» na&r de plaat», die «ij innemen.
Tot de plnatiing vnn advertentiOn en reclame», niet nfkomitig uit Zeeland, betreffend»
Handel, Nijverheid en Geldwezen, it gerechtigd het AlceMeen Advertentie-BircU
A. DE LA BLAB Am., H.Z. Voorburg<vml 266, Amvterdan
kosten en
ansprjjzea I
Vollodigo
Patronen
Bg deze courant behoort een
4- -
I.
Als een stapel van vier dikke boeken
is onlangs de laatste productie verschenen
van de Staatscommissie voor den Land
bouw, die in 1906 werd ingesteld, in
1909 een rapport leverde over den oeco-
nomischen toestand der landbonwarbeiders,
in 1911 een over het landbouwcrediet,
en die nu haar taak beëiudigde met rap
porten en voorstellen over den oeconomi-
schen toestand der landbouwers.
Het is een kostbare verzameling studie
materiaal, die zij ook nu weer aanbood.
Want behalve de eigoulijke rapporten
en voorstellen, die een boek vormen
van bijna 200 bladzgden, groot for
maat, deed de commissie nog ver
schijnen «en boek van 340 bladzijden
Bijlagen", een boek van ruim 500 blad
zgden gevend een overzicht van de ont
wikkeling van het landbouwbedrijf sedert
de landbouwcrisis, en eindelijk nog een
boek van» 675 bladzgden bevattend
>Schetsen van het Landbouwbedrijf in
Nederland", waarvan we in 't bijzonder
vermelden een schets van de ontwikke
ling van het landbouwbedrijf op de zee
kleigrond in Zeeland door I. G.J Kake
beeke, ter illustratie gevolgd door tal van
gegevens omtrent de vrucbtwisselstelsels,
opbrengsten en bemesting zooals die op
eenige goed beheerde bedrijven worden
toegepast en verkregen, en eenige be
schrijvingen vau middelmatig groote en
kleine landbouwbedrijven op Tholen,
Walcheren, Schonwen en Dniveland.
Maar we moeten voor al die andere
zaken de belangstellende lezers verwijzen
naar de boeken zelf. Ze weten nn dat
ze er zijn. Wellicht hebben we ook nog
wei eens gelegenheid en aanleiding er iets
uit te putten.
Voor het oogenblik zullen we ons echter
bepalen tot de kwestie der pacht, die
trouwens bgna de helft der Rapporten
en voorstellen" inneemt.
Voor onze provincie is die pacbtkwestie
van buitengewoon belang. Met Friesland
heeft Zeeland het hoogste verhondings-
cgfer der pachten. Terwijl in 1910 voor
heel Nederland op duizend landbouw
bedrijven gemiddeld 492 pachters waren,
wees Zeeland alleen er toen 737 per
duizend aau. En als men let op de
oppervlakte, dan geeft Zeeland een per
centage van 73.11 aan van gepacht land.
En het pachtwezen neemt in Zeeland
nog steeds toe. In vermindering van bet
aantal eigenaren staat ook onze provincie
bovenaan.
»Het zon wellicht gewenscht zijn,
merkt de heer Kakebeeke in zijn boven
genoemde schets op, dat de verhouding
tnsschen pachters en eigenaars-grond
bezitters jnist omgekeerd ware. Toch
meent men in Zeeland, zoo zegt hij verder,
dat de bezwaren tegen het pachtwezen
niet zoo groot zijn, als wel beweerd
wordt, en dat er geen sprake van is,
dat een pachter zgn grond meer zal ver-
waarloozen en roofbouw zal plegen dan
een eigen boer."
grDit neemt echter natnurlijk niet weg,
wat trouwens een heel andere kwestie
is, dat de bezwaren die aan ons
pachtstelsel kleven, in Zeeland zeer sterk
gevoeld worden.
De fouten, die gewoonlijk in het pacht
wezen worden gevonden, vat de commissie
als volgt samen
le. De pacht wordt, mede door het
stelsel van pnblieke verpachting, in den
regel te boog opgedreven.;
2e. De pachter draagt de geheele
risico van het bedrijf.
3e. Het gebruiksrecht des pachters
ie te onzeker.
4e. De pachter kan niet rekenen op
vergoeding voor de door hem aange
brachte verbeteringen.
5e. Het pachtwezen is een belemme
ring voor de verbetering der arbeiders
toestanden ten plattelande.
Achtereenvolgens worden dan die
klachten behandeld, zoo uitvoerig dat wij
hier slecht kort het voornaamste emit
kunnen aanstippen.
Yooraf eenige algemeene opmerkingen.
Allereerst deze, dat volgens de com
missie bij hen, die zich ernstig met het
vraagstuk bezig hebben gebonden, meer
en meer de overtuiging veld wint, dat
men hier te doen heeft met een zeer
moeilijke kwestie, ter oplossing waarvan
men door wettelijke maatregelen hoogst
waarschijnlijk slechts weinig zal kunnen
doen. Dat de politieke partgen er toe
overgaan verbetering van het pachtwezen
op haar program te plaatsen, is naar 't
oordeel der commissie niet zonder gevaar,
omdat het verwachtingen wekt die niet
of slechts ten deele bevredigd zullen
kunnen worden.
Men moet ook niet van de wet alleen
verbetering van het pachtwezen verwach
ten. Ook partgen hebben hier in 't alge
meen belang een taak te vervullen. In
zonderheid hebben de pachters zich meer
op commercieel standpunt te stellen, in
dien zin dat niet lichtvaardig door hen
pachtcoutracten worden aangegaan. Uit
oude slenr wordt veel in de contracten
behouden wat nit den tijd is, en waar
van de naleving alleen dan van den
pachter gevorderd wordt, wanneer de
verpachter het hem lastig wil maken.
Dit betoog wordt, wat Zeeland betreft,
aangevuld door opmerkingen van den
heer Kakebeeke in zgn „Schets". Dat
tal van dwaze bepalingen in de pacht-
contracten voorkomen, behoeft, meent
hij, zeker geen verwondering, wanneer
men ziet dat de meeste eigenaren hun
belangen toevertrouwen aan notarissen,
particulieren enz., personen die in den
regel van het landbouwbedrijf wel den
naam, doch niet het wezen der zaak
kennen. Bij vernieuwing van pacht wordt
dan ook het nienwe contract van het
oude overgeschreven. Een in de meeste
contracten in Zeeland voorkomende be
paling is het verbod van strooverkoop,
en het komt den heer Kakebeeke voor,
dat jnist deze bepaling mede een oorzaak
is geweest van de groote iukrimping van
de tarwe-cultnnr, wat natnurlijk niet de
bedoeling was. Al de bepalingen, waar
door de cnltnnr min of meer beperkt
Wordt, zoude z. i. nit die contracten
moeten verdwijnen.
Tot de bijzondere klachten overgaand
bespreekt de commissie allereerst de t e
hooge pacht.
Het meest komt een abnormale ver
houding aan den dag als het stelsel van
pnblieke verpachting wordt gevolgd,
waarvan vooral de gemeentebesturen en
armbesturen en andere openbare en zede
lijke lichamen zich bedienen. Wel is waar
bestaat dan voor ieder gelegenheid mee
te diugen, maar het stelsel leidt ook tot
lichtzinnig opjagen van de pachten en
tot uitputting van den grond. Het best
zal de belangengemeenschap tot haar
recht komen bij onderhaudsche pacht.
Wat kan de overheid ten aanzien van
te hooge pachten doen Naar het
oordeel der commissie weinig. Zoolang
de opvatting blijft beBtaan dat het pacht-
contract principieel een zaak is die alleen
partijen aangaat, kau men, zonder het
pachtstelsel geheel te veranderen, de
prijsvorming der pacht niet aan de wer
king van vraag en aanbod onttrekken.
Een veel genoemd en ook in ons
Parlement herhaald besproken middel is
dat van instelling van pachtcommissies,
waaraan minister Goemau Borgesius een
staatssubsidie wilde toebenen, welk voor
stel hij later weer introk.
De Staatscommissie gaat geenszins mee
met het denkbeeld van hen die aan de
pachtcommissies een dwingend gezag
zonden willen toekennen. Maar toch acht
zij in theorie wel wat te zeggen voor
commissies wier tusschenknmst en voor
lichting door belanghebbenden knnnen
worden ingeroepen. Die commissies zon
den met plaatselijke toestanden bekend,
en mitsdien over een niet te groot gebied
werkzaam moeten zgn, en dau meer
moeten dienen om tusschen partgen te
beslissen omtrent datgene, waarover een
nitspraak wordt verlangd.
Zij zouden dus eenigszins als scheids
lieden functioneeren, en partgen zouden
zich bij haar uitspraak moeten neerleggen.
Van commissies, nifslnitend ingesteld om
partijen voor te lichten zonder dat deze
ook maar eenigszins aau bet advies ge
bonden zouden zijn, ware luttel heil te
verwachten.
Maar de Staatscommissie laat
dan dadelijk daarna do opmerking volgeu
dat van de wederzijdsche behoefte aan
pachtcommissies van welken aard ook,
in den landbonw tpt dusver weinig ge
bleken is.
Dan somt de staatscommissie nog eenige
kleine middelen opafschaffing der bod
en hooggelden, vermindering der publieke
verpachtingen door openbare eu zedelijke
lichamen, een pacbtbelasting, huurover-
neming en een vakorganisatie van pach
ters, (die ze echter onmogelijk acht).
Snmma summarumde commissie doet
geen voorstel ten opzichte van maatre
gelen tegen de te hooge pacht.
Ten opzichte van verschillende andere
klachten wel. Daarover in een volgend
artikel.
Tweede Kamer.
Zitting van Woensdag.
Eindelijk, als te verwachten viel, is heden
over het principe en tegelijk over de uitwer
king der risico-joverdracht de beslissing ge
vallen. Eindelijk, na tezamen meer dan twee
weken debatteeren, konden het betreffende
artikel en de daarop ingediende amendementen
in stemming komen. De amendementen-Treub
als zijnde van de verste strekking, kwamen
voor deze beslissing 't eerst in aanmerking
met groote meerderheid, 56 tegen 26 stem
men werden ze verwjorpen. En met iets
grooter meerderheid, met 23 tegen 62 stem
men werd het amendement van den heer De
Visser aanvjaard en zal dus de beperkte
risico-overdracht in de wet worden toegelaten.
Er was merkbare spanning in de Kamer,
die vrij compleet was, gezien de noodzakelijke
afwezigheid van enkele leden; de ziekte van
beschouwd van het standpunt van den land
bouwer Een aantal pracüsche raadgevingen
werden daarbij door den spreker gegeven.
Uitgaande van het departement Zier ik
zee der „Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen" en toegankelijk gesteld ook voor niet
leden, hield Woensdag in de Concertzaal de
heer H. T. van IJsseldijk, kapitein der infaa-
ten o, leer aar aan den hoofdcursus te Kampen
directeur van het Etnografisch museum
hem duidelijk en begrijpelijk. En juist, omdat
ze zoo begrijpelijk is, bewondert men de vol
harding, waarmede luj direct daarmee gereed
staat om de duscussiên te hervatten en in elk
onderdeel zijner artikelen thuis te blijken
als men het van den beste zijner ambtenaren
nauwelijks kau venvachten.
De dag debuteerde met het eveneens ver
wachte getwist van de heeren Treub en Duys,
waarin de eerste zich gerustelijker iets hooJ
der boven zijn Zaandamsclien collega had
kennen stellen en de laatste het treffends f aldaar, eene volksvoordracht met lichtbeelden
bewijs leverde hoe volkomen noodeloos het is
hem andere en wellicht betere parlementaire
manieren te leeren. Maar na de stemmingen
keerde alras de kalmte terug de discussie
verviel in haar oud en saai verloop en men
schoot flink op.
Eerst bij artikel 59 is men blijven steken
en morgen zal men wel met deze regeling der
invaliditeitsrente verder gajan. Ook hierop is
een reeks van amendementen van den heer
Treub ingediend om verband tusschen premie een van de gelukkigste voor een Volksvoor
en rente los te maken en eenheidsrente toedracht De verschillende opsommingen kon den
te kennen. De Minister acht het gysteem moesten niet bekoren.
niet aanbevelenswaardig de heer Duys wil Echter werd veel vergoed door de zeer hel
wel het systeem, maar vreest, dat het in dit dero lichtbeelden khkies wevende van Del,
over „Een reis door Sumatra's Oostkust
(Deh)."
De opkomst was groot, wat do voorzitter,
de heer mr S. J M van Gcuns, met groot ge
noegen constateerde te meer daar men het
plan had weer een proef te nomen met het
geven van volksvoordrachten, die enkele ja
ren geleden gestaakt werden wegens te weinig
De inhoud dezer voordracht was au niet
ontwerp niet ïs ,,in te pooten".
v. d. M.
derc lichtbeelden, kijkjes gevende van Deli
en haar cultures Deze vielen in den smaak
en getuigden van de pracht van die streek.
Uit Middelburg.
Zekere van E sloeg gisteravond in be
schonken toestand, een tweetal ruiten stuk
in een perceel op het Cellebroershof Hij
verwondde zich daarbij aan de pols. De po
litie- nam den man mee naar het bureau, waar
hij werd verbonden en zijn roes kon uitslapen.
Proces verbaal werd opgemaakt.
Uit Vtissingea.
Een to Vh'ssingen woonachtig heer die Dins
dagavond zijn vriend naar de vertrekkende
nachtboot bracht, kwam, toen hij afscheid
genomen had, tot de minder aangename ont
dekking dat de mailboot reeds aan het varen
was, zoodat hij gedwongen was onvrijwillig
een reisje naar Folkestone mede te maken.
(VI. Crt.)
Loop der Bevolking.
In de gemeente Aarden burg
de bevolking op 1 Jan 1913 1027 mannen en
1041 vrouwen, totaal 2068 inwoners.
Gevestigd hadden zich in de gemeente
93 mannen en 65 vrouwen vertrokken zijn
81 mannen en 68 vrouwen.
Geboren zijn 25 kinderen van het manne
lijk en 23 van het vrouwelijk geslacht.
Levenlooze aangiften 1 mannel. en 1 vr.
Gesloten huwelijken 15.
werd te Kortgene de
predikant der Ned. Jlerv. Gem dB
Lijsen, herwaarts gekomen van Ankevecn, m
zijn dienst bevestigd door ds. Rutgers, naar
aanleiding van 2 CorinÜie 4, vers 6 en 7.
's Namiddags deed ds Lijsen zijn intrede.
Hel Duitsche Rijtaposlstoomschip „Rhe- «™r PsiUm 22, 23 Na afloop
mm*." kapitein Kloy anmteMe hedomno^on i* f** «xOTtat ds
te VlisBingen van Zuid en Oost Afrika via Y«» »an Kampakind, en de eenatente
Lissabon en vertrok na ontschepten van pas.i»ng hem toe Psalm 132, vers S.
sagiers en mail. onmiddellijk niar Hambinp.Bn.de melen wan do toeloop neer groot,
I vooral des namiddags, toen zeer velen slechts
0een. staanplaats hadden
Uit Zuld-B ere land.
Maandagavond gpf do heer G Th. van Zoen J*"? do„ string een extra groote
andoren. Spanning, omdat men aan het amen- j te Goes, voor leden en genoodjgden van de'®1" K. parochie te Neuzen in
dement-De Visser eenerzijds een kans gafG. S. V., in do bovenzaal van het hotel Cen ztaat Ses'-ol(i worden, een nieuwe kerk te
anderzijds alle kans ontzegde na het afwij- traal, een simultaanseance Uit geheel Zuid- bouwen. Als voorwaarde aan deze gift is ver
zend advies van de pioerderheid der cojmmissie Beveland en ook uit Walcheren waren belang- on en' "e aanbesteding voor 1 November
van voorbereiding. Men verzuimde te beden- I stellenden opgekomen. Aan 14 borden werd a s' za^ Plaats hebben. (N Z. Ct.)
ken, dat hierin het sociaaJ-democratische lid gespeeld. De simultaanspeler maakte remise W|
den doorslag had gegeven en dat de heer No- [tegen de heeren M. Oele Jzn. en W. G van
lens zelfs door de katholieken, Lap.t staan, Hartesveldt en verloor de partij tegen den
dus door geheel de coalitie lang niet altijd j heer Tj N Adema. De overige partijen de
werd gevolgd. En bij de stemming bleek hot afgebrokene niet medegerekend werden alle
juist, want met de sociaal-democraten i
jkkic, ".v.. w door hem gewonnen Door vertrek «ju uj..:. - -
het slechts iets meer dan de helft der ka- - Vlissmgsche heeren werden hun partijen te tuurkundig gezelschap wordt in het laatste deel
tholieken, en met hen enkele anti-revolution- kwart over tien afgebroken, en zullen laterS05? 011 van de „electnciteit'van den aether,
nairen, die den Minister „door dik en dun' uitgespeeld worden Een van hen. luitenant111001 zijn „elasticiteit' Voorts wordt in het
wilden volgen in dit opzicht en ongeveer Inklaar, heeft een winnenden stand. n^dden ongeveer gesproken van „bewegings
geheel de risico-overdracht afstemmen. Met j (G. Crt.). verschijnselen dezer stralendit moet zijn
de vrijzinnige linkerzijde stemde bijna ieder- j w i nLnigingsverschijnselan
een voor 1 I Dat er iu den omtrek van Goes weinig n
Politiek is er in deze stemming onmisken-gelegenheid voor vele landbouwers is, om hun
baar. Rechts Wilde van den socialen bokke- bedrijf uit te oefenen, wegens schaaxschte aan De expeditie van Scott
sprong van den heer Talma om de risico- beschikbare hofsteden met land, moge blijken Naar uit de N. R. C blijkt, hebben Scott
overdracht los te laten, in hare meerderheid uit het feit, dat zich onlangs voor een hofstede, j en zijn makkers aan de Zuidpool de tent
niets weten maar het echec, dat de Minister die met Maart vrg komt, meer dan 80 boe en de achtergelaten bench ten van Amundsen
drie
In het verslag van de lezing van het Na
of boerenzoons hebben aangemeld, om
dezelve in huur te verkrijgen.
(Do Z.)
Uit Noord-Beveland.
Toen gistermorgen de voerman v d
zich door zijne overigens te prijzen en te
waardeuren vastheid van zienswijze bereidde,
kon beter van rechts dan van links worden
toegebracht. Had men rechts een Treub ge
had, diens technisch zooveel betere amen
dementen waren er gekomen nu moesten ze
wel contrabande zijn, want blykt later het Colijnsplaat met een Utrechtsch wa-
aanvaarde amendement eene verbetering van gentje naar Kortgene reed, ontmoette hij oven
Ide wet en dat zal het zeker dan is buiten het dorp een met vlas geladen wagen
die verbetering i n de wet niet aan links te Zijn paard schrikte, zoodat dit met het wa
danken. Maar men heeft er het persoonlijk gentje weldra in de sloot was terecht gekomen,
echec voor den Minister niet minder mede I De inzittenden, moeder en dochtertje van den
gemaaktwant al noemt deze bewindsmanvoerman, hadden zulke ernstige kwetsuren
met zijn adviseurs achter zich, een amen
dement onverantwoordelijkal heet dit de
financieele basis van een ontwerp te onder
mijnen de rechlscbo legeeringsaieerderheid
bekommert er zich niet om. En van tweeën
toch heusch eenze neemt zichzelf of den
Minister niet au serieuxl
Of verzuimt ze dit de sociale wetgeving te
doen, en is daar de oplossing te zoeken?
Minister Talma beheerscht zich in zulke
oogemblikkem meesterlijk hij, die anders el-
ken indruk op zijn gelaat verraadt, is parle
mentariër genoeg om zich op zoodanig mo
ment te beheer schem De teleurstelling is
bekomen, dat geneeskundige hulp moest i
den ingeroepen.
Toen het wagentje op het droge was ge
bracht, bleek het erg beschadigd te zijn
Voerman en paard kwamen er zonder
noemenswaard letsel af
Uit S e h on wen - D ui re I and.
Dinsdag werd in een vergadering in „Het
Huis van Nassau" te Zierikzee door de
plaatselijke afdeeling der Z. L. M. een verga
dering gehouden waarin mr. S. G. Can es een
gevonden. Voor den dood van den leider met
zijn twee gezellen zijn twee leden der expe-
pediho overleden. Een van hen hoeft weken
lang de vxeeselijkste pijnen verduurd, maar be
merkende dat hij zijn tochtgenootem belem
merde, heeft hij ten slotte vrijwillig den dood
gezocht. Met zijn drieën zetten de mannen den
terugtocht naar bet Noorden dus voort. Het
weer was abnormaal slecht Op 31 Maart
waren ze genoodzaakt een kamp te betrekken.
Ze hadden toen nog voor twee dagen voedsel
met brandstof voor één warmen maaltijd. De
eerste opslagplaats van voorraden was 11 En-
gelsche mijlen verwijderd
In den sneeuwstorm, die toen losbarstte, zijn
de drie mannen door honger, koude en uitput
ting bezweken. Toch zouden zij zonder dien
laatsten noodlottigeo storm er klaarblijkelijk
nog wel doorgekomen zijn.
Op Scott's lijk werd oen „bnef aan hot pu
bhek" gevonden, waarin hij op sobere en
aangrijpende wijze de lotgevallen der Slede
expeditie schildert Hoe dapper do leiderden
dood inging, blijkt uit zijn afscheidsbrief:
„Al vier dagen liggen wij hier, terwijl de
storm liet ons onmogelijk maakt de tent te ver
rede hield over de wet op het arbeidscontract,laten Wij zijn zwak, schrijven valt onsmoei-
i
