MIDDELBClSrSüRB COFBJiT,
13.
iS6e Jaargang.
1913.
W oensdag
15 Januari,
Binnenland.
Kameroverzicht.
Uit Stad en Provincie.
Deze courant T»rsehy*t 4 a g 11 ij k mat oitzoxdenag vu Zou- Fosatiagsit.
i^, p,r kwartaal, soowtsl roor Middelburg ale voor alle plaatiex ia Nederland franco pp f S
Afzonderlijke xxmmers koitoa 6 cent.
i l YorteutiSa by aboaaenient op voordeelige Toorwaardea
frospeotuisen daarvan zijn aas hot bureau te bekomen.
Advertentiën roor bet ««rstrolgenda nummer moetea de* middag* tóor één at:
zan bet bureau bezorgd zijn.
y
Xivtrtaau&u i ZO cent par regel. Bij aboaaomeat veel lager, Gebcort*», dood- ea
olie ander* familiebanchiM en Dankbetnigiagea vax 17 regale f 1.50elk. regel meer
20 cent. Reclame* 40 cent per regel. Groot* lettere near de plaate, die zij innemet.
Tot do plaatsing sax advoitexuö* ex reclames, aaet afkomstig uit Zeeland, betredend
Handel, Nijverheid ea Geldwnzes, ie gerechtigd het AlflfOHfteea AdTe?4«atie«BR*^*B
A. DJÖ LA ÜXAJtS Ar.. N.Z. Voorbariir&l >166, Amsterdam.
Bjj deze courant behoort een bgvoegsel.
Over ie openbare sehool.
Het wordt voor >De Nederlunder" met.
den dag moeilijker om alle Cbr. Historischon
ervan overtuigd te houden, dat ze door
samengaan met de anti-revolutionnairen meer
voordeel dan nadeel verwerven. Hoe kunnen
die Cbr. Historischen dat blijven gelooven
ais ze telkens weer zien. dat de anti revo-
Imionnairen, met de brutale ongegeneerd
heid van de maebtsbewusten, te keer gaan
tegen iederen Chr. Historische, die zich
wat stevig voor zijn eigen ideeën verklaart
Don moet telkens »De Nederlander" eenor-
zijds den nanval afslaan, maar anderzijds tot
zijn eigen volgelingen betoogen dat 't zoo
erg niet is.
Een mooi voorbeeld van dat zeer merk
waardig verschijnsel kon men de laatste
weken zien in een pennestrijd over één
zinnetje van den bekenden Cbr. hist, leids
man C. E. van Koetsveld. Deze had in een
geschrift uiting gegeven aan bet steeds meer
gehoord verlangen van een deel der Nederd,
Hervormden in de coalitie, om nl. de open
bare school ook meer dan tot dusver onder
hun hoede te nemen, en te trachten daar
de christelijke beginselen als positieve leer
stellingen te doen verkondigen. En daarbij
'kwam hij tot de uitdrukking:
>Wij wenscben, dat zy (de openbare
school) ,zoo goed zal worden ais zij onder
de bestaande omstandigheden worden kan.
Het lietst zagen wij haar zoo uitnemend,
dot zij de bijzondere school dood concur
reerde."
Fit'theele betoog bleek dat hij daarmee
niets kwaads bedoelde tegen de bijzondere
scholen. Maar o 1 wat kreeg bij het te kwaad
de anti-revolutionnaïre coalitie-genooten.
Ze beschouwen het als een beleediging van
zich zelf.
Wel is waar erkende de »Standaard"-h x>fd-
redacteur dat de gewraakte uitdrukking van
den heer Van Koetsveld niet den toeleg had
om dp bijzondere school ten doode op te
schrijven. Maar toch meende dr. Kuvper's
blad, dat er slechts keuze was tusschen twee
veronderstellingenof die uitdrukking is
>e«n pure phrase, die alleen strekte om
zich eens kras uit te drukken, of ze ver
raadt dan toch wat er in het hart van den
schrijver omgaat."
Tan de »Standaard"-trawanten ging ech
ter het »Fr. Dagblad" veel verder. Dit zette
uiteen dat het ideaal van den beer Van
Koetsveld lijnrecht staat tegenover het
ideaal der anti-revolutionnnirende vrije
f «-hooi voor heel de natie. Toen was natuur
lijk weer een verdediging door »De Neder
lander" noodig. In lange artikelen ging die
tegen het „Pr. Dagblad" in, en het mee^t
opmerkelijke van die artikelen wa6 wel dat
van Vrijdag jl. over Verwarring", waarin
vernuftig werd aangetoond dat de twee idealen
die het Friesche orgaan bier tegenover
elkaar stelt, in de werkelijkheid elkaar niet
uitsluiten, opmerkelijk vooral om de
duidelijk voelbare bedoeling van verzoening,
waarmee bet geschreven werd.
Het ligt niet op onzen weg om de bu-
schouwingen van het blad van mr, A. F.
de Savornin Lohman uitvoerig weer te
geven. Het is er ohb slechts om te doen
het verschijnsel in het licht te stellen, om
dat het verraadt dat er daar een zwakke
plek in de partij zit een van de vele,
maar een van meer dan gewone beteekenis.
Want het lijkt ons dat die uitdrukking
van den heer Van Koetsveld weergeeft wat
zeer velen van do- Ned. Hervormden in die
partij gevoelen. Dat bleek bijv. uit eet
ortikel in de »Gooiscbe Crt.", waarvan de
schrijver, in verband met dien dood-concur-
rearingswonscb zei, deze „echt Christ. Hist,
uiting, dia zoo lijnrecht ingaat tegen het
drijven der Separisten", ten volle te beamen:
Maar meer houvast heeft men aan een
opmerking, door dr. P. J. Kromsigt wiens
theologische beschouwingen meer en meer
de overheid krijgen in de Chr. Hist, ünie,
schrijft het »Fr. Dagbl." gemn.kt in de
voorrede van zijn reeds meer door ons ver
melde boekje met den veelzeggenden titel
>Geen coalitie zonder vast accoord inzake
kerk en school".
Daarin lezen we o. a.
»Er is een hoofdwegde weg der
openbare instellingen, volkskerk, volks-
school, openbare kweekschool, H. B. S.,
gymnasium, officibele godsdienstoefenin
gen bij leger en marine enz. En er is
een zijweg, do weg der bijzondere in
stellingen (bijzondere christelijke school,
evangelisatie-vereenigingen enz.). Wij
nu meenen dat tot kerstening van ons
volksleven mot zekere gelijkmatigheid
beide wogen moeten worden bewan
deld
Daarom verlangden wij destijds reeds
(van dr. Kuyper) loyale erkenning van
beiderlei weg en dus ook wederkeerig
dienstbetoon by het najagen van onze
wederzijdscüe idealen. Hierop berustte
trouwens heel het «stilzwijgend com
promis* dat tusschen de ehristelijk-
bistorischen en anti-revolutioDnairen
bestaat.
Toch is men intusschen wel met
kraohtigeu tred voorwaarts gegaan op
den eenen weg, dien der bijzondere in
stellingen, maar op den anderen weg
moet zelfs de eerste stap nog worden
gezet.*.
Vindt men op dienzelfden hoofdweg naast
die volkskerk ook niet de volkssobool in
den trant van die door van Koetsveld ge-
wenscht, nl. als confessioneels openbare
school
Dr. Kuyper zelf heeft trouwens reeds be
wezen dat hij de beteekenis van dat streven
begreep, en zich toeschietelijk getoond ten
opzicht van dr, Kromsigt's plannen voor
de openbare scholen. In de groote steden
zou men er een proef mee kunnen nemen,
meende hij.
Zou dat het onder wijs-compromis worden,
waarop de coalitie zal worden voortgezet?
We kunnen het niet anders dan zwak noemen,
daar iedare betrokkene er nu reeds zyn eigen
uitleg aan geeft.
Maar in ieder geval zijn die onderhan
delingen voor de vrijzinnigen een waar
schuwing om te wakenhet zou dan gaan
om een veraudering van het onderwys voor
hun eigen kinderen, die zij tot nn toe in
veilige hoede waanden op de openbare school
Dat streven naar kestening der openbare
sohool is nog gevaarlijker dan de strijd tegen
de openbare school ter bevoordeeling van
de bijzondere.
Tweoda Kamer
Zitting van Dinsdag
liet is heden niet de nacht van Staal,
maar de dag van Colijn geweest.
Niet m zooverre, dat er werkelyk iets
gebeurd is, hetwelk ook maar een oogeablik
het piinislerieele leven van dezen Minister
jn gevaar kon brengen, maar wel in dit op
zicht, dat een zeer groot deel van dezen dag
door den Minister voor zyn repliek in beslag
J8 genomen. Minister Colijn behoort tot do
aangenaamste sprekers van het Kabinet hij
is geen redenaar, maar datgene wat lnj té
zeggen heeft, zegt hij gemakkelijk en in den
duidelijken vorm, waarin het noodig is ge
zegd to worden om door allen te worden be
grepen. Beeldspraak gebruikt hij zoo goed
als niet en militaire technische termon staan,
wanneer zij althans niet uitdrukkelijk moeten
worden gebezigd, niet op zijn programma.
Hjj is zakelijk, maar niet zoodanig dat liet
verveelt pf vermoeitslechts, dat liet ons
den man doet kennen die de zaak overziet,
en die weet wat hij wil.
De Minister heeft vandaag tegenover do heo-
xen Maxcliant en Ter Laan z ij n e opvatting
uiteengezet van wat liet leger zijn moet Hij
hceit op den voorgrond gesteld dat hij den
laatste mot een debat van een half uur
toch niet kan overtuigen en het dus liever
geheel naliethjj heeft tegenover den eerste
in liet licht gesteld wat naar zijne meening
do taak is, die aan ons leger te beurt valt.
Hij wil niet werken in militaristische rich
ting hij stelt er zich volkomen mede tevre-
deu mdiea ons leger voldoende onze neutra
liteit kan verdedigen, maar het kan dit op
het ©ogenblik naar zijn beste overtuiging niet.
Een neutrale staat moet kunnen verklaren,
dat zyn weerkracht in slaat is de onzijdig
heid te handhaven, on ons grondgebied to ver
dedigen tegen schennis daarvan of togen aanslag
op onze onafhankelijkheidte dezer zako vol
doet ons legor in een viertal gevallen van orga
nisatie en uitrusting niet aan de eischen van
onmiddellijke slagvaardigheidhet is niet wat
men noemen kan een paraat leger. De Minis
ter kent aan. zijn voorganger generaal Eland
den rechtinatigen lof too dat hij het veldleger
vergrootte, maar nog steeds is het noodig do
maatregelen te nemen, die dat vergroote leger
behoorlijk uitrusten cn liet in staat stellen elk
oogenblik zijn arbeid to. verrichten. De eisch
toch van een gemobiliseerd leger is, dat het
onmiddellijk geconcentreerd kun worden en
dan is er slechts voorraad voor drie dagen in
de magazijnen, waarna men reeds zou moeten
leren, pp de „groote voorraden'' die er niet
zijn 1 Bij blokkade zal er slechts voor twee
'tof dm weken voorraad zijn voor de Nedcr-
landsclie bevolkingwil men dan nog dc
«anscjiaffing van oorlogsvoonaden cuuioodig
noemen I
Ten opzichte van de reorganisatie heeft
do Minister onverdeeld zijne voorstellen ge
handhaafd De bestaande toestand is door
niemand in bescherming genomen, zoo consta
teerde hij, maar men moest ook do oorzaken
zien waarom het beslist onmogelijk was om
in dc tegenwoordige omstandigheden te mobi-
bijiseeren. Het brigadpslelse) van den Mi
nister bestaat in groote en kleine landen
en komt ook in -het -„verdubbeld stelsel'-5
voorde zes bataljons brengen de nood4
zakelykheid daarvan voprt, want zij kun
nen niet behoorlijk dooi één man worden ge
commandeerd.
Toch zou de Minister, gelijk luj niet ondui
delijk te kennen gaf tot cojncessies in de
richting van het verdubbelde stelsel geneigd
zrjn geweest, ware hel niet dat dit op twee
punten ten achterst&a'. bij zijn stelsel Al
lereerst ten aanzien van de mobilisatie, die
toch een levenskwestie voor ons land is ten
tweede echter omdat het uitgaat van een
bestaanbaarheid, welke nog bewezen moet wor
den. die van het reservekader in de boogero
rangen. X
Van de bijzondere punten zij uil zijn ant
woord aangehaald dat men uit enkele onge
lukkige voorvallen niet een reden mag put
ten om geen enkele oefening te houden, die
gevaar zou opleveren m bepaalde omstandig
heden Qat militaire bonden wel reden van
bestaan hebben, maar dat zij geen actie moe
ten beginnen in samenwerking met minde
ren dat de derde herhalingsoefening niet
kan vervallen.
Nog een tweetal bijzondere punten van groot
belang besprak de Minister afzonderlijk Het
eerste betrof den post van zes ton voor het
zoogenaamde kustfonds, die op de begrooüng
is gebracht als gevolg van artikel 4 van het
kustverdedigjngsontwerp. De Minister rekende
er toen nog op, dat de Fonds wet en de eer
ste begrootmgswet uiterlijk gelijktijdig met tde
oorlogsbegrooting zouden worden behandeld.
Zoo kon deze post gerust op de begrooting
blijven, want zij beteekende slechts een dek
king voor het geval het kustfonds er komt;
komt het er niet, dan werd het geld natuur
lik niet gebruikt. Wil echter de Kamer dien
post niet zonder noemenswaardige discussie
laten passeer en, dan zou de Minister zich
genoopt zien om den post terug te nemen
en later natuurlijk met een suppletoire be-
grootmg dienaangaande te komen.
Toen later de heer Nolens de formcele be
zwaren tegen dezen post thans scheen te
doelen en eene onzuivere stemming voor
spelde, trok de Minister dan ook het artikel
terug 1
Het tweede meer, bijzondere geval was de
luchtvaart, waaromtrent- de Minister betrek
kelijk weinig heeft gezegd in antwoord op
de groote en onomwonden bezwaren, die te
gen zin voorstel te dezer zake van meer dan
een en zoo geheel verschillenden kant zyn
geboord. Dc Minister verdedigde met het tech
nische rapport dienaangaande in de hand, de
kabelballonnen, die het ecnig vertrouwbare
toestel kunnen worden geacht bij alle weers
gesteldheid, en die volgens de technici nog
niets van hunne waarde hebben verloren. De
Minister wees op het voorbeeld van groote
en-kleine Staten, en wees er tevens op, dat
door too te staan de thans gevraagde golden, j
die alleen bedoelen een eenvoudige proef-1
neming ook met kabelvliegballons, men mets
prejudiccert ten opzichte van wat later zal
to doen zijn als gevolg van de conolusies dor
betreffende commissie.
Het slot van 's Ministers rede, waarin deze
besprak de verhooging van het begrootings-
cijfer, verdiende opmerkzaamheid. De Minis
ter wilde er niet aan meedoen na te gaan
wiens .„schuld" jdeze meerdere kosten zijn
deed hij zulks voorheen van af de groene
banken ook niet? hij wilde alleen vast
stellen, dat hoezeer men er tegen moge sput
teren of niet, de oorlogsbegrooting omhoog
zal moeten gaan. Ook op <lat gebied is im
mers voortdurende vooruitgang! De Minister
had 't laten narekenen cn kwam tot een
stijging over 25 jaar, van 8i/3 millioonwaar
van 3.8 millioen te sclirijvon op de Militie-
wet-1901, 18 millioen op de pensioenen, cn
2.8 millioen voor verschillende oorzaken, onder
welk© laatste bijna een millioen aan be
zoldigingen. Tocli zal cr nog wel te bezin
nigeri zijn; zooals uit het aanstaande rapport
van do bezujnigingscommissie zal blijken, ver
zekerde ons de heer Ter Laan in roerende
overeenstemming mei den heer Ouvmaer van
Twist.
De avond was een avond van replieken,
la don middag spraken over bijzondere pun
ten de heeren Van Nispen en Roodhuyzen
over hel algemeen heloid de heer Tydemun,
die de zaak van den vliegdionsl nu verder
aanhield tot het betrekkelijk artikel In
den avond repliceerden vervolgens de lieerc
Eland, Verheij, D nymaer van Twist, Ter Laa
en Marcliant. De eerste op zuiver technisch©
punten en om zijn motie aangaande do mo
bilisatie zoo goed als in te trekkende
tweede om van zijn afwijkende meening met
die van den Minister te getuigende dorde
om voldaan, nederig voldaan te blijken over
de toch zeer geringe concessie, welke dc.
Minister hem deed; de vierde om lang, heel
lang alle punten te behandelende vjjfdo
ten slotte om het dwaze standpunt der so
ciaal-democraten, die slechts naar 't goed
koopste vragen, in het licht te stellen en
nog eens nadrukkelijk voor het „verdubbel
stolsel" op te komen
En om middernacht gurg zoowaar de Mi
nister, frisch en opgewekt, nog aan het ant
woorden. Dank zij den voorzitter gelukkig
slechts een enkel punt!
v d. M-
De „St. Crt van heden bevat het reeds
door ons vermelde Kou. besluit van 27 Dec.
tot schorsing tot 1 Juni van liet besluit
van B. en W. van Souburg (ontslag-Blonk).
Dit Middelburg.
Daar de heer J. de Mejj, lecraar aan de
Ambachtsschool en de Avondschool voor hand
werkslieden a l'h e r eerlang tiaar Indië zal
vertrekken om daar oen betrekking bij het
ambachtsoinderwijs te aanvaarden, werd hem
gisterenavond een fijn lederen portefeuille aan
geboden, waarin stond vermeld „Ter herin
nering aan de leerlingen dei- tweede klasse
van de Avondschool voor Handwerkslieden,
aangeboden ja,an hun leermeester J de Mcij
Hedenavond is alhier geopend het café
„Central" in de Lange Delft We waren he-
denmoigen in de gelegenheid deze nieuwe
inrichting (e bezichtigen en konden coosta-
tecxea dat, al gaat onze stad dan ook niet
vooruit, de ondernemingsgeest van een deel
der bewoners verre van gedoofd is. Want
dit café is geheel naar de eischen ingericht
Tafels en stoelen zijn mooi en gemakkelijk
Een nieuw Wilhelmina-biljaj-t zal ongetwij
feld den biljartliefhcbbers tot een bezoek aan
leiding geven Een flinke telefooncel, mo
dern© toiletinrichtingen en wat dies meer zy
kenmerken verder den degelijken opzet van
het geheel.
De lokaliteiten zijn clectrisch verlicht, waar
voor de firma de Jong en Co. zorg droeg. De
inrichting werd zoo gebouwd door den heer
II. J. Neugebauer, terwijl de heer Van Laere
voor het keurige schilderwerk zorgde
Uit Vlisaingen.
Door den Commissaris der Koningin is be
noemd tot lid der Gezpndheidscoirriniissie,
zetel Vlissingen, de heer G J van
den Broek aldaar.
Dit Walcheren.
Men schrijft ons
Herhaalde malen is in de bladen gewezen
op de gegronde klachten, die vele Walcher-
sche landbouwers uiten over den langdurigen
en bijzonder hoogen waterstand in dezen win
ter. Het polderbestuur, niet doof voor zulke
klachten, heeft dan ook eene oproeping gp-
daan tot alle belanghebbenden om op te ge
ven, waar en hoeveel grond onder water
staat, ten einde van 't geheel een góed over
zicht te hebben. Dat niet allen daaraan ge
willig gehoor gaven, blijkt uit het betrekkelijk
gering aantal H. A, dat tot. dusver opgege
ven. is. De redenen voor het niet voldoen
aan d© oproeping van het polderbestuur zijn
bij vele landbouwers de volgende. Door opgave
te verstrekken meenen zij mede te werken tot
het tot stand komen van een duur stoomge
maal of andere lasten. Anderen, wier hofstede
cn bouwland hoog is gelogen en van wien ecnigc
gemeten weiland in den „hoek" liggen, die
onder water staat, achten de schade zoo
groot niet. Als het weiland maar droog ligt
m 't voorjaar, wanneer de beesten naar buiten
moeten, geeft het niets. Weer is er een ander
deel van de nalatigon, die denken dat do op
roeping van 't polderbestuur slechts een was-
Dit Zuld-Bevel&nd.
Maandagavond vergaderden te 's r a-
venpoldor dc afdeeling 's Gravenpolder
van Volksweerbaarheid en de schietverceniging
„Oranje Nassau
Aanwezig waren 21 leden
De rekening voor Volksweerbaarheid sloot
met een batig slot van ft 6.58 en die van
„Oranje Nassau" mot een goed saldo van
f 42.08'' De ontvangsten van laatstgpuoemdo
j bedroegen f 134.545, en de uitgaven f 92.46.
De aftredende bestuursleden werden herko
zen, terwijl jin de plaats van den heer C. Zuid-
weg, die bedankte, als cojnjmissans werd
gekozen do heer P. de Kraker
Het bestuur werd gemachtigd tot den aan
koop van een buks
Di de coöperatieve Boercnleen- en spaar
bank te Hoedekenskerke werd over hot
jaar 1912 aan spaargelden ingelegd een som
van f 19.938.27 Terugbetaald werd f 12.982.47
Aan voorschotten werden in het afgeloopeui
j jaar aan de leden f 6925 verstrekt, terwijl
j aan aflossingen werd ontvangen f 8742.
8 nieuwe leden traden toe, waardoor het
I ledental tot 70 steeg.
Dit Tholen.
Hel. waterleiding-comité voor het eiland
Tholen, heeft uilnoodigingen rondgezonden
tol het bijwonen eenor pomp- en outyzerings-
proef, ten behoeve der Thoolsche Waterlei
ding
Deze proef zal 24 Jan. genomen worden in
de nabijheid der gemeente Halsleren
j In de jl Maandagavond gehouden algcniceue
jaarvergadering der scherpschutters-vereent
ging „Prinses Juliana" te St Annalaud
werd door den heer J. J. Polderman te Utrecht,
als voorzitter, verslag uitgebracht over den
toestand der vereeniging over het afgcloopen
vcreenigingsjaar. Uit een en ander bleek dat
de jonge vereeniging, wat betreft haar scbiet-
j vaardigheid het beste van zich doet verwach
ten, getuige de vele prijzen, die men in den
loop van 1912 wist te winnen
Uit liet verslag van den penningmeester
bleek dat in het afgeloopen jaar ontvangen
I was f 135.08 en uitgegeven f 154.226 zoodat
de rekening sloot met een nadeelig saldo ran
f 19.345. Het aantal leden bleef onveranderd
en bedraagt 41, dat van de donateurs ver
meerderde met 6 en was nu 8
In de plaats van het bestuuxshd de heer
J. van Dijke, die voor een herbenoeming niet
j meer in aanmerking wenschtc te komen, werd
gekozen de heer Jan Verhoole,
Tot afgevaardigde naar de vergadering van
den Zoeuwschen Schietbond werd, Hnar de
j voorzitter door veelvuldige uitstedigbeid, niet
in aanmerking wenschtc te komen, bij accla
matie gekozen de beer Abr Goedegebuur Az
Jr., leiwyl tot diens plaatsvervanger werd
aangewezen de heer M P. Duyzer.
Het vóór Antwerpen gezonken schip „Jo-
sina Martina" schipper Vermeulen uit St.
Maartensdijk (zie ons blad van 13 Jan.1
is gelicht on heden naar de werf te Zalt Bom
mel gesleept
Zeeuwsch Vlaanderen 0. D.
Dooi- den Commissaris der Koningin is be
noemd tot zetter voor 's Ryks directe belas
tingen te Overslag de heer A van Laere
ter vervanging van den heer G. F. Apers, die
genoemde gemeente heeft verlaten.
Bij Saeftmge (W Schelde) is de Duit-
sche zeeboot „Hermes" gestrand. De boot
is geladen met stukgoed en bestemd naar
zee. Twee hopten hebben tevergeefs getrokken
Posteryen en Telegrafie.
Wjjziging van 'I zeepost-tarief
naar 0. en W. Indië
De St. Ct. bevat een kon. besl. tol nadere
TegeDng van porten der brieven en andere
welke rechtstreeks over zee (d i. mc-t de
zg zee post) tusschen het Rijk en zijne kolo
niën en bezittingen in Oost- en West-Indië
worden gewisseld
Daarvoor geldt hij verzending uit Nederland
naar Oost- en West-Indië, alsmede bij ver
zending uit West-Indië naaf Nederland het
yolgende tarief
a brieven 5 cent per 20 gram of gedeelte
van 20 gram
b briefkaarten 2i/3 cent por enkele kaart
en 5 cent voor een dubbele kaart, dat. is met
vooruitbetaald pntwoord
