MIDBELMRGS8RE (JOURAAT.
W oensdag
1 Januari.
R*. 1
136* Jaargang.
1913
Deze courant v»r»ehy»t i a g e I ij k i, met uitzondering m Zon- en Feestdagen
Prijs per kwartaal, soowel voor Middelburg al» voor alle plaatie* in Nederland franoo pp. f 2
Afzonderlijke nummer» koiten 5 cent.
Adverteatiöa bij abonnement op xgordeelige voorwaarden.
Proipeotnuen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten de» middag, vóór An. n n r
aan het bureau bezorgd zijn.
AdverUnüöa 20 cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere iamilieberiohten en Dankbetuigingen van 1—7 regel» f 1.50elke regel meet
20 cent. Reclames 40 oent per regel. Groote letter» naar de plaat», die ty innemen.
Tot de plaataing van advertentiSn en reclame», niet afkomttig uit Zeeland, betreffend)
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd het Alseaeen AdTortentle-Biirolü
A. DB li A MAB As., JS.iB. Foorbir^ffal 266, Autordsra.
Dit nummer bestaat uit drie bladen.
Woensdag zal, negens het
Nieuwjaarsfeest, de Hliddelburg-
sche Courant niet verschenen.
Middelburg 31 December.
Een jaar van voorbereiding.
Het is onze taak een terugblik" op
de binnenlandsche gebeurtenissen te slaan.
Maar als vre stilstaan om eens achter
ons te zien, krijgen we den vollen wind
in 't gezicht, en kijken we vanzelf weer
naar voren. Want door het heele afgc-
loopen jaar streek aanhoudend de passaat
van 1913. Alle wind vaantjes wezen on
afgebroken in die richting. In de later
te schrijven geschiedenis van dezen tijd
zal 1912 niet genoemd worden men zal
Blechts spreken van 1913. Wie een
feestmaal bespreekt, praat ook alleen
over het diner zelf, niet over de keuken.
Br zijn in 'fc afgeloopen jaar stapels
hoeken en brochures verschenen over, en
er wordt een zwerm tentoonstellingen
georganiseerd voor de honderdjarige her
denking van onze onafhankelijkheid in
1913. Er worden groote feesten voor
bereid voor de opening van het Vredes'
paleis in 1913. Er is in den chaos der
vrijzinnige partgen een concentratie ge-
cristaliseerd met het oog op 1913. Het
kraakt in de gebinten van de coalitie
onder den druk van den passaat voor
1913. Het regende «nti-tariefadressen
in de Tweede Kamer, er werd anti en
vóór tarief gecomiteerd, naar aanleiding
van een wet, die eerst in behandeling
zal komen in 1913.
Er is nog nooit zooveel in de Kamer
gepraat als dit jaar. Maar die veelpra-.
terij werd roor geen gering deel opge
wekt door de gedachte aan de aanstaande
verkiezingen. De regeling der werkzaam
heden van- de Kamer ondervond den in
vloed van die toekomstige gebeurtenis.
Dóór om moest de Ziektewet worden los
gekoppeld van de Radenwet, en werd ze
op een zjjspoor geschoven om de baan
vrij te laten voor de Invaliditeits- en
ouderdomsverzekering. Zelfs het regle
ment van orde werd er voor gewijzigd.
Immers men moet iets hebben om mee
voor de kiezers te komen. En men had
zoo weinig. Het Bonwwetje, ja dat was
iets, zelfs iets goeds, want het was een
stoffelgk-voelbare winste. Maar wat had
men aan de Radenwet, die deksel zonder
doos En wat konden xegeering en rech
terzijde verder etaleeren?
Dat na jaren lang sukkelen eindelijk
een Militie-wet tot 6taud was gekomen,
is niet iets waarop men zich tegenover
de kiezers beroemen kan. Dat de Armen
wet werd aangenomen, gaf heel weinig
partg-verdienste, omdat de andere par
tijen minstens even hard aan het tot
stend komen hebben meegewerkt als de
regeeringspartg. De aangenomen Vogel-
wet ia toch eigenlijk een resultaat van
geringe algemeene beteekenis. Eu als
men dan nog bedenkt dat de Eerste
Kamer den duurte-toeslag verwierp,waar
op zoo velen zich gespitst hadden, en dat
de Tweede Kamer de Bakkerswet van de
haan knikkerde, waarvoor de regeering
als 't ware haar woord had verpand,
dan is 't begrijpelijk dat er verlangd
werd naar iets van positieven aard. 'tls
waar, er was ook een negatieve winst,
want de schipbreuk van het pantserschip
van minister Wentholt heeft voldoening
geschonken aan velen in den lande. Maar
zoo bedoelden de regeering en de stuwende
kracht achter haar het natuurlijk niet.
Ja, die voortstuwende kracht is toch
ook wei iets bijzonders van 1912. Ver
scheidene jaren moest dr. Kuyper zich
stilhouden, bedwongen door den boozen
vlobk van do Lehman-zaak. Maar in 't
einde van 1911 begon hij weer, toen hg
bij de debatten over de Indische begroo
ting de regeeriug mot een zekere bedrei
ging aanzette tot meer christelgken pro
paganda-ijver in Iudië. De regeering
heeft zich verzet, maar het gevolg van
dat afschuwelijk misverstand" is toch
geweest dat iu 1912 de leer van dr Kuyper
zegevierde en dat in Indië de christe
lijkheid werd op den voorgrond gedron
gen tot ernstige bezorgdheid van hen,
die in de daardoor opgewekte verleven
diging van den Mohamedaanscbeu geloofs
ijver een niet gering gevaar zien,
En van dat oogenblik af is de invloed
van dr. Kuyper steeds toegenomen. Hel
begou met de aanneming door alle anti-
revolutionnaire kiesvereenigingen van de
befaamde den-leider-trouw"-motie8, daar
na bekrachtigd door de Knyper-bulde bij
zijn 40-jarig redacteurschap van »De
Standaard". Dat de heer De Savornin
Lohman weigerde aan die hulde deel te
nemen, verzwakte de uitwerking slechts
weinig. Dr. Kuyper voelde zich de oude.
Telkens weer drong hg in zijn driestarren
aan op spoed. En de regeering gehoor
zaamde. Mijnheer mende zelf!" en het
ging in stevigen draf voorwaarts. Het
is wel een bewijs van zijn machtig talent
dat hg zijn ouden invloed zoo geheel
wist te herwinnen, dat hij bijv. ook in
de grondwetscommissie, volgens het ge
tuigenis van mr. Troelstra, slag op slag
de overwinning wist te behalen. Maar
bij alle erkenning van genialiteit, blijft
zijn invloed verderfelijk voor ieder die
steeds het partg-belang achter zijn han
delingen voelt, en die let op de hope-
looze tweedracht door hem gezaaid.
Maar in zijn overwinnaars-voldaanheid
heeft hij zich in één opzicht tot gevaar
lijke dingen laten verleiden. Hij heeft een
deel van zijn coalitie-genooten gekwetst.
De kerkelijke professorsbenoemingen, de
iseering" van de universiteit in
Utrecht, ook al weer aan zijn invloed
geweten, hebben de sterke ontstemming
opgewekt van de Nederl. Hervormden.
De oude afkeer van den man der
doleantie kwam weer op, en werd nog
versterkt door de verdenking dat ook de
voorstellen der grondwetscommissie inzake
de kerksnbsidies van hem afkomstig
waren, wat hjj zelf ontkent. In ieder
geval echter was het resultaat de rebel
lie der christelijk historischen in Ommen.
Die harde tegenslag, als indirect gevolg
van de physieke kwaal die dr Kuyper
buiten het parlement plaatste, moet wel
een bittere ervaring voor den leider zijn
geweest, Jui9t nu zijn macht weer stijgen
de was. Maar zijn tegenstanders hebben
zich er in verheugd.
Ze hebben echter ook nog iets anders
gedaan. Ze hebben niet afgewacht tot de
coalitie zou spljjten, een mogelijkheid
die tronwens nog zeer onzeker is. Ze
hebben zelf onderling aaneensluiting ge
zocht, en het resnltaat was de concen
tratie der drie vrijzinnige partgen.
Wat ons het meesc treft iu dat drie
voudig verbond, is het feit dat het reikt
tot voorbjj de verkiezingen van het vol-
jaar. Mochten de vrijzinnigen het
dan brengen tot een meerderheid, dan
heeft men in bet manifest den grondslag
voor een werkprogramma. En lukt bet
niet, dan nog blijft het verbond van
kracht, en zal het helpen verhinderen
dat de onde tweedracht, de positie der
vrijzinnigen verzwakt. Men schatte dat
voordeel niet te gering, want ook buiten
de Kamerverkiezingen is er nog genoeg
te doen.
Zoo staat men nu links niet slechts in
afwachting van wat het volgende jaar
zal brengen, maar vol strijdlust en mét
een hoopvol verlangen, zooals we in
jaren niet meer gekend hebben in hun
gelederen. Toen iu 1905 een eind werd
gemaakt aan het Kuyper-regime zeide
ons een vrijzinnig man: 'fc Is jammer 1
We moesten nog minstens vier jaar langer
ouder dien druk hebben gezeten. Dan
zonden de vrijzinnigen misschien weer
goed wakker ziju geworden. Zij zijn nu
nog te slap."
De uitkomst heeft hem gelijk gegeveu.
Do vrijzinnigen bleken niet in staat te
regeeren. De volgende verkiezingen in
1909 hadden plaats zonder geestdrift van
links, en men scheen te berusten in het
bezadigd christendom van 't ministerie-
Heemskerk.
Maar dit is niet bi zadigd-cbristelgk
gebleven. En wanneer do oorzaak daarvan
is gelegen in dr Kuyper's invloed, dan
moeten we bem daarvoor dankbaar zijn.
Want, in druk groeiende, kwam overal
de vrijzinnige gedachte tot nieuw leven.
We gaau den goeden weg op, de slap
heid van vroeger maakt plaats voor vast
beradenheid om eigen inzicht te verde
digen, en we gaan het nienwe jaar in
vol hoop en vertrouwen in hetgeen het
ons zal brengen tot versterking der be
ginselen van vrijheid zonder kerkelijken
We mogen dit overzicht niet sluiten
zonder een oogenblik stil te staan bij
onze naaste omgeving. Ook hier ter
stede deed die opleving van vrijzinnig
heid zich voelen in den omkeer, gebracht
in het bestuur der N>vd. Herv. Kerk,
waar de jarenlange ov.<rheersching der
confessioneelen werd gebroken door het
eendrachtig optreden van ethiscben en
vrijzinnigen voor het beginsel van even
redige vertegenwoordiging.
Maar overigens hebben we slechts
zakelijke dingen te vermelden, en niet alle
van bevredigenden aard. We kregen elec-
trisch licht en als indirect gevolg daarvan
nog slechter bestrating dan we al hadden.
Van bloei en toenemende welvaart kun
nen we echter niet gewagen. Er is veel
doodsch in het Middelburgsche leven. De
kans op een garnizoensvermeerdering is
de eenige hoop op beterschap, door 1912
nagelaten.
InVlissingen heerschkmeerleven
digheid. Het zag zijn nijverheid bloeien
en vermeerderen, en zijn huizental zich
steeds meer uitbreiden. Het is waar; zijn
belastingen ook, maar zonder opoffering
komt men er niet. Het mocht ook
het tronwens niet geheel onvermengd
genot smaken, in alle bnitenlandsche
bladen genoemd te worden vanwege het
fort, dat er waarschijnlijk zal komen. En
de naam werd in het binnenland nog
eens alom genoemd door den brand van
den St. Jacobstoren en kerk, en door den
meeningsstrijd over de plannen tot her
bouw Maar het pleit is nu beslist. De
oude toren zal herrijzen, zooals de onde
kerk reeds bijna herrezen is.
De landbouw, voor ons gewest
het overwegend belang, had geen sl te
best jaar. Het was me het zomertje wel!
Er er volgde een dito herfst. Ze maakten
Walcheren tot een natte sponB,
Zuid-Beveland kreeg zijn water-
ding, een prachtig voorbeeld van
een grootsch werk door samenwerking
van een groot aantel gemeenten ver
kregen.
Het eiland T h o 1 e n is nog zoo ver
niet. De plannen voor een waterleiding
zgn daar echter iu ernstige voorbereiding.
Maar er is daar nog meer te doende
verlichting is er een vraagstuk van belang,
en dan de brugkwestie, dat bakerkindje,
dat een halve eeuw lang maar niet goed
tot groei wilde komen, doch in het afge
loopen jaar een reeks groeistuipjes door
maakte die werkelijk doen gelooven dat
er nog iets van terecht zal komen.
Noord-Beveland zag door de
Pxov. Staten plannen aannemen, die een
belofte geven voor een betere verbinding
met de rest van de wereld.
Zeeuwsch Vlaanderen vierde
het doopmaal van de Zeeuwsch Vlaam-
scke Tram, die eeu uitgebreid net van
rails over die geïsoleerde streken zal leggen.
En het beleefde ook na veel strijd
de vorming van een definitief plan voor
een H. B. S. te Neuzen, waarvan de
stichting echter tot de geschiedenis van
het volgend jaar zal behooreu.
Schouwen en Duivelend
leefden hun kalm welvarend bestaan
voort, xin en dan opgeschrikt door hun
ouden vijand, het water, die een geduchte
wraak nam door eeu verwoestenden aan
val op de waterkeeringen.
Wat 1913 ons brengen zal? We
zullen er niet over filosofeeren, en ons
er toe bepalen onzen lezers toe te wenscben:
Een zalig uiteiode
Een gelukkig Nieuwjaar
Binnenland.
HET AFTREDEN VAN Mr. DRUCKER.
YerscJfillende bladen betreuren ten zeer
ste bet besluit van. mr Drucker om zich
niet mee beschikbaar te stellen voor het
lidmaatschap der Tweede kamer. Ta eeu
waardeer«ide beschouwing der „N. R. Ct."
wordt de volgende karakteristiek van hem
gegeven
Mr. Drucker heeft zich van het eerste
oogeriblik af, dat hij in do Kamer zitting nam
na de ontbinding van 1894 stoeds ge-
getoond als een man uit één stuk, op wieu
te bouwen viel.
Daarbij drong hem zijn zachtaardig, wel
willend karakter steeds tot een groote ge
neigdheid tot waajdecring van anderer mee
ning Zooals hij zelf was, zag hjj ook liefst
de anderen. Zelf niet geaard tot iets wat zijn
tegenstander moest kwetsen, of zelfs maar
onaangenaam kon zijn, verwachtte hjj zooiefs
dan ook niet van anderen jegens hem. Lokte
een enkele keer eene opmerking zijnerzijds een
stekelig wiederwoord uit, hij was aanstonds
eed, om, in een repliek, na te zoeken of
misschien, tegen zijne bedoeling bij zijn
aanval te ver was gegaan, om dab de ge
wraakte opmerking nader toe te lichten en
daaraan, zooveel doenlijk hetgeen den tegen
stander gegriefd bad te ontnemen. Immers
hem was het altijd zuiver en alleen om de
a, de (beginselen te doen, niet om de
-hijmengselen, waarmede de Kamer zoo menig
maal de behandelde onderwerpen overgiet
Er zijn er in de Kamer geweest, die van deze
geaardheid van mr. Drucker soms misbruik
hebben gemaakt, om zich op die wijs tegen
hun tegenstander van een schijnsucces te ver
zekeren. Zij rekenden er dan op, dat mr.
Drucker niet de man was, om tegen een bit-
aanval ook zijnerzijds even forscli „van
zich pi te bijten". Hij was voor alles dé
man van goeden toon, van welwillendheid en
vrede, die zijn kracht zocht in. kennis en
jotokreukhare oprechtheid, en in het debat
liever terugtrad, dan met middelen, die hem
niet gansch onbedenkelijk leken, zich een
voordcel over zijn tegenstander te bevechten
Van het besluit van mr. Drucker, (Om
■zich thans niet meer voor het lidmaatschap
de Kamer beschikbaar te stellen moet
dunkt jo»s, ook in een zeer breeden kring
buiten de naaste geestverwanten van den
Groningschen afgevaardigde met leedwezen zijn
as genomen. Ons parlement kan, helaas,
mannen als Drucker zoo moeilijk missen I
Vergadering V. P. N.
Gisteravond werd in de bovenzaal der
sociëteit St. Joris een algemeene vergadering
gehouden van de onderaideeling Walcheren
der V. P. N., onder praesidium van Jhr.
P. J. Boogaert.
Bij opening der vergadering deelde de
voorzitter mede, dat men wat betreft het
jaarverslag kort kan zijn. Er gebeurde niets
bijzonders. De contributies werden besteed
ter delging van de schuld.
De rekening van het jaar 1911 wees in
ontvangst f 244.93 s en uitgaaf f 232.89,
dus een batig slot van f 12.045.
Deze tekening werd goedgekeurd, even
als de begrooting, bedragende in ontvangst
en uitgaaf f 244.54s met een post van on
voorzien tot een bedrag van f 52.04s.
Tot afgevaardigde ter algemeene verga
dering werd benoemd de heer K. Meertens.
Tot bestuurslid werd gekozen de heer
J. K. Mesu van Nieuwland, in do plaats
van den heer J. R. Tak, van Serooskerke,
die wegens vertrek bedankte.
De voorzitter zeide dat het bestuur een
voorstel had omtrent den te houden ten
toonstelling.
De heer Meertens deelde nader omtrent
dat plan mede, dat bet bestuur een jaar
lijks terugkeerende tentoonstelling op
bescheiden scbaal zou willen tot stand
brengen. De leden kunnen daar dan hun
pluimvee brengen en meihzou er een ver
loting aan kunnen verbindeD, zoodat de
risico niet groot was.
Yetscbillende heeren verklaarden zich daar
wel voor.
Zonder stemming werd besloten op een
nader te bepalen datum een dergelijke ten
toonstelling te houden.
Vervolgens werd het woord verleend aan
in heer P. C. Z o n n e v ij 11 e uit Axel,
die een lezing hield over beenderziekten.
De heer Zonnevijlle zeide dat tot zijn
spijt de rijksseruminrichting te Rotterdam
hem verschillende ontwerpen en stoffen,
welke hij ter verduidelijking van zijn lezing
had willen gebruiken, niet bijtijds had ge
zonden. Spr. hoopte echter daar zonder te
kunnen duidelijk maken wat bij bedoelde.
Bijna alle ziekten worden veroorzaakt
door lagere organismen, die in de lichamen
van men8ch en dier dringen en ze als 't
ware vernietigen. We kennen die lagere
organismen als bacterieön. Dit zijn wezens
bestaande uit slechts één cel, terwijl hoo-
gere wezens uit een groot aantal cellen
zijn samengesteld. Hoewel er honderden
soorten van b&eterieën bestaan, heeft men
ze teruggebracht tot 3 vormen, bol-, staal-
en spiraalvormige. Zoo. ls men weet zijn
deze lichaampjes zeer klein en heeft men
ze pas kunnen ontdekken na de uitvinding
van de microscoop door Antbonie Leeuwen
hoek te Delft in 1683.
Op zichzelf zijn deze wezentjes niet
schadelijk, ze worden dat door hun snelle
vermenigvuldiging. In 8 uur tijd kunnen
uit één bacterie 16 millioen ontstaan. Daar
de microscoop hoogstens 2000 maal ver
groot, zijn er bacterieön die men niet kan
zien.
Zoo de mond- en klauwzeer bacterie.
Dat men een deel der onzichtbare bacteriën
toch kent, is te danken aan Pasteur, die
een soort filter uitvond, waar door been
bij een vloeistof perste, terwyl de bacteriën
die zich in de vloeistof bevonden, achter
bleven.
Het is zeer moeilijk de vele vormen van
bacterieën te onderkenoen. De geleerden
hebben daarvoor verschillende middelen
gevonden, nl. door ze te kweeken in een
voedingsbodem van agar-ugar of gestold
bloedserum. Ze vormen dan kolonies op
verschillende manieren (de vogel-eholera
door kleine blauwe puntjesde pseudo-
tuborceIbac.il door esn blauw beslag).
Ook op andere wijzen weet men dat te
bereiken. Denkt men de een of andere
bacil gevonden te hebben, dan maakt men
er een cultuur van en gaat door inspuiting
met een proefdier na of het goed is, Spuit
men bijvoorbeeld een rat in met de Titanus
bacil, dan sterft ze in 24 uur.
De baeterieën verbergen zich, zooals men
het kan noemen door een >Dauervorm", de
spore. Deze sporen zijn zeer resistent en blij
ven Da urenlang koken bij 120# C. nog leven
van bijv. de hooibacil. De sporen van ie
miltvuur-bacil kunnen meer dan 20 jaar
den grond blijven leven.
De infectie met bacterieën kan plaats
vinden door bet voedsel, dus door de mond
maar ook door den neus, door anale poe-
ningen.
Is de baeterie in het lichanm dan begint
een strijd tussehen die twee. Winnen de
bacteriën door hun snelle vermeerdering,
dan vertoonen zich ziekteverschijnselen. De
strijd tussehen de besmetting en het uit
breken der ziekte is het incubatie-tijdperk-
Bij cholera is dat tijdperk van 14 dagen.
Van de vele bacteriën die er zijn, kunnen
de meeste niet leven op levend vleesch en
bloed. Ze sterven daarop direct. Die dat
wel kunnen zijn gering in aantal en heeten
de pathogene bacteriën
Het lichaam verdedigt zich tegen de
bacteriën door tegengiften, welke men Alexi-
nen noemt. De pathogene bacteriën weten deze
alexinen weer te neutraliseeren door Lysinen.
Overwinnen de lysinen bij den strijd tus
sehen bacterie en lichaam dan breekt de
ziekte uit en het lichaam heeft als laatste
hxilpmiddel de witte bloedlichaampjes die
da schadelijke bacteriën uit het lichaam
trachten te dringeD.
Of dus ziekte uitbreekt hangt vooral af
van het weerstandsvermogen van den geïn
fecteerde.
Men kan tegenwoordig de zieken helpen
door de serums, die eveneens ten doel hebben
de bacteriën te verdelgen.
Na met deze niet onwenechelijke inleiding
te zijn begonnen kwam de heer Zonnevylle
meer op de besmettelijke hoenderziekte.
De hoenderteelt is zeer vooruit gegaan.
De prijzen stijgende voordeelen worden
grooter. Het is daarom te schadelijker als
een besmettelijke hoenderziekte uitbreekt.
Tegen die ziekte moet gestreden worden ol
beter nog, men moet ze trachten te voor
komen.
Ter voorkoming der ziekte bij hoenderen
is noodig, groote zindelijkheid, goede, drooge
en overdag heldere hokken. Een kippenhok
hooit niet byv. boven den koestal. Hoenders
moeten geen vochtige koude maar goed duin
water, goed voer, vooral geen vleeschmeel
van gestorven dieren, en zooveel mogelijk
ruimte.
Fokdieren dienengedrenkt in een oplos
sing van 5 0/o creoline in water en nieuw,
dieren houde men eenige weken in quaran
taine.
Verder ontsmette men altijd de hokken
goed met creoline en verbrandde men de
gestorven hoenders. Voor het ontsmetten
zijn carbol, lysol en sublimaat minder ge
schikt, daar deze sioffen voor andere dieren
gevaarlijk zijn.
