MIDDELB11RGSCHE COURANT. H\ 226. Maandag 25 September. Uit Stad en Provincie, 148° Jaargang. 1903. Dose courant verschijnt dagelijks, met nitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelbnrg als voor alle plaatsen in Nederland franoo pp., 2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. THERMOMETER EN VERWACHTING. 28 Sept. 8 n. vm. 54 gr., 12 n. 61 gr., av. 4 u. 60 gr. F. Verwacht: zwakke tot matige O. wind, lioht bewolkte lucht, droog weer en iets kouder temperatuur. Advertontiën20 cent por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- «n allo andore familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel moor 20 cent, Reclames 40 cent por regel. Qreote letters naar de plaats, die zij ionomon. Tot de plaatsing van advertontiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betredende Handel, Ngverheid en Geldwezen, is uitsluitend gerechtigd bot Algemeun Advertentie-Bureau A. DN LA HAR Aa., NJ. Voorburgwal 366, Amsterdam. Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 23 September. Sprokkelingen. De redactie van De Standaard is verwonderd over onze bewering dat menige instelling, door onze tegenstanders in het leven geroepen, niet bestaan zou, als de vrijzinnigen zeiven niet meehielpen haar in 't leven te houden. >Dat is nu voor ons een klinkklare nieuwig heid, schrgft zjj. Eerlijk gezegd, dat wisten we niet. Dat er nn en dan eens een vrgeinnig kwartje onzen kant «gedachteloos" uitging, daarover waren we niet verbaasd; maar dat, let wel. «menige" christelijke instelling van de gaven der vrijzinnigheid afhangt, neen, eerlijk ge sproken, dat wisten we niet. En we kunnen het nog maar niet gelooven ook. Misschien wil de Middelburgsche ons wel op weg helpen, en ons eens een paar van instellingen noemen. We kunnen dan de zaak onderzoeken." Dit kan die redactie zelve beter doen dan wij. Laatzjj, vooral in kleinen kring, eens onderzoeken wie aan deze of gene instel ling, in het leven geroepen door hare partgge- nooten, bijdragen en wg houden ons overtuigd dat hare kennis op dit punt zal vermeerderen. En als men zich, wat de t/nie-colleote betreft, eens oithield van te vragen aan alle wonin gen en eenvoudig zioh bepaalde tot het col lecteeren in de kerken, men zou wel eenig verschil in opbrengst ontdekken. Bovendien: in circulaires is zelfs voor bijzonder onderwgs een beroep gedaan op den steun der voorstanders van de openbare school. Eu daaraan is door menigeen gehoor gegeven. Dit sluit niet uit dat wg wat wg reeds meermalen deden gaarne hulde brengen aan de offervaardigheid der voorstanders van hot bgzonder onderwgs. Wg hadden in deze eohter niet alleen het oog op het onderwgs maar dit merken wg ten overvloede nog eens op ook op tal van andere inrichtingen van verschillenden aard. Laat De Standaard tevens eens informeeren op hoevele lgsten, die telkens door zgne partg- genooten ook den vrgzümigen worden aange boden, door dezen wordt geteekend. Waarom vragen wg op onze beurt aan De Standaard waarom doet gjj slechts êen aanhaling uit onze beschouwing en deelt gg niet het slot daarvan uw lezers mee Daarin toch bepleitten wg samenwerking, waar het geldt goede instellingen van alge meen nut, al gaan zg ook van kerkelgke zgde uit. Eene tweede opmerking van genoemd blad aan ons adres geldt dezelfde kwestie, die de Nieuwe Courant behandelde. OnB antwoord aan haar adres zg ook der redactie van De Standaard ter lezing aanbevolen. Met recht wordt door velen geklaagd over het onverstandig en govaarlgk hard rgden met motorfietsen. Ook in Middelburg weten wg daarvan mee te praten. Yooral den bergder heeft eene bgzondere liefhebberg om als een dolle door onze straten te rennen. Dat daardoor nog niet een ongeluk plaats had, is te verwonderenzoo sohreef een Mid delburger dezer dagen, toen hg one vroeg of daaraan niets te doen is. Welnu, daaraan kan een einde gemaakt v den. Een onzer vroegeren stadgenooten, de heer H. Johan Smid te Laren, heeft zioh, met nog meerderen, gewend tot den minister van waterstaat met het verzoek maatregelen te nemen tegen het te snel rgden met motor- rgtuigen. Daarop is door den minister geantwoord dat in de voorwaarden der vergunningen tot het bergden van de rgkawegen met motorrg- tuigen, krachtens art. 9 van het Kon. Be- Bluit van 19 Jan. 1898 Staatsblad No. 25j ver leend, tegen te snel rgden voorzieningen zgn getroffen dat, wanneer van Bnel rgden plaataelgk bg zondere hinder wordt ondervonden, het tegen gaan van overtredingen in de eerste plaats- ligt op den weg der plaatselgko politie, die daartoe krachtenB art. 10 van genoemd Kon. BeBluit verplicht ia dat verder de motor- en rg-wielwet 1905 {Staatsblad no. 69), welker invoering eerlang te wachten ia, tegen het rgden met zoodanige snelheid, dat de vrgheid of veiligheid van het verkeer wordt belemmerd of in gevaar gebracht blgkens de artikelen 15 en 18 strenge straffen bedreigt dat alzoo, waar door adreaaanten vermoede- lgk wettelgke maatregelen worden verlangd, gemeend wordt, dat genoegzame voorzieningen zgn getroffen. Zouden er nu voor do politie te Middelburg ook termen bestaan om dat hard rgden in onze stad te beletten P Zoo ja, dat zg dat dan doe 1 Kameroverzicht Zitting van Vrgdag. De heer Röell, die heden morgen het presi dium van den heer Yan Alphen overnam, bleek bg zgn installatie niet kort van stof te zgn. Hg hield een heele speech, waarin, be halve de gebruikelgke wenachen en verwach tingen, ook een vriendelgk woordje voor de rechterzgde tuaschen door liep. Even memo reerde hg de «werkkracht" van hot vorig mi nisterie, wat natuurlgk rechts met genoegen werd aangehoord. Maar ook zonder die wel willende opmerking kan de Kamer met gerust heid van dezen voorzitter een onpartgdige leiding verwachten. Indien iemand uit de linkerzgde voor deze oeilgke betrekking de vereiachte eigen schappen bezit, is het zeker wel de afgevaar digde voor Utrecht. Zgn erkende kunde en bekwaamheid en de vele jaren, waarin hg la in de Kamer zitting heeft, verschaffen hem bg zgn medeleden een groot prestige. Daarbg ontbreken hem evenmin de noooige kalmte en nuchterheid van geest, zoodat hg voor president als het ware geknipt is. Zonder twgfel zal hg de teugels wel eens wat strak ker aantrekken dan zgn waardige voorganger, baron Maokay, pleegde te doen, maar kwaad kan dat niet. Vooral bg de tegenwoordige Kamerconstellatie, nu de rechterzgde, naar hetgeen men er alzoo van hoort, nog niet ge- bekomen is van de onaangename ge waarwordingen, dat zg van meerderheid min derheid is geworden. i den namiddag las de heer De Meester de millioen-rede voor. Een formaliteit, die buitengewoon druk bezoek op de tribune had uitgelokt. Ook in de Kamer, die er vreemd uitzag met zooveel nieuwe gezichten en een geheel stel nieuwe ministers aohter de ministertafel was de opkomBt buitengewoon groot. Het was een heele studie, de namen van al die nieuwe heeren behoorlgk thuis te bTengen. Yooral aan de linkerzgde, waar heel wat «nieuw bloed" ia bggekomen, was het lastig behoorlgk georiënteerd te geraken. Reohts zagen wg echter vele oude bekenden. De dierbare Brummelkamp, de onbetaalbare Dymaer en de sinistere De Ridderallen zaten gelukkig on tevreden te glimlaohen, toen de minister mededeelde dat er tien opcenten op de bedrgfs- en de vermogensbelasting zou wor den gelegd. a Talma, de groote aanvoerder Talma, zat er zoo nonchalant bg alsof hg zich van de zaken niets meer aantrok. Die pose en dat gezicht waren werkelgk wnard bekeken te worden. Met den minister van fiuantiën zgn wg echter bepaald heel wat vooruit gegaan. Als wg nog terug denken aan den heer Harte van Teckenlenburg, hoe die een millioenrede voor las, dan was hetgeen wg heden hoorden onge- twgfeld poëzie. Trouwens een heel andere deze minister. Ook hg «werkte" met millioenen en halve centen maar och 1 wat verschilDe heer Harte toonde als hg het woord ■millioen" uitsprak, tevens reeds een zekeren eerbied voor het getal »an und filr sichMen kon zoo merken, dat hg het erg gewichtig vond zoo maar over al die millioenen te spreken. Deze minister daarentegen is de ongekun steldheid zelf. Niets geen deftigheid, geen wichtig Thuerei. Een open, frisch, rond gezicht, heldere, duide- lgke stem, een degelgk en oprecht man. Werkelgk 1 wg zgn er op vooruitgegaan. Na het uitspreken der millioenenrede, die weinig nieuws opleverde en waarover elders in deze kolommen reeds is gesproken, ging de Kamer uiteen om Dinsdag a. a. met het adres debat aan te vangen. Een merkwaardig adres. De Maatschappij van Nijverheid heeft dezer igen aan de Tweede Kamer een merkwaardig adres gericht, waarin zg oenige grieven ont wikkelt tegen het ontworp-arbeidswet 1904 alias het «Wetboek van den Arbeid" van den heer Kuyper. Het ia niet wel aan te nemen, dat onze nieuwe Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel dit ontwerp van don heer Kuyper on- gewgzigd zal handhaven. Maar dat is vermoe- delgk voor de genoemde Maatschappg een reden te meer om hare critiok thanR niet achterwege te laten. Zg vertrouwt, dat daar bg de toekomstige behandeling van het ontwerp rekening zal worden gehouden. Hare opmerkingen nn dragen een sterk een- zgdig karakter en het is duidelgk, dat hier de zioh in hunne belangen bedreigde groot industriëlen aan het woord zgn. Deze heeren blgken bgv. van meening, «dat fen opzichte der overtredingen do arbeider mede aansprakelgk kan worden gestold, volgens het beginselstrRf wie schuld heeft." Heeft men het ooit zoo zout gegeten Men stelle zioh voor oen arbeider, die, niettegen staande het wettelgk verbod, op bevel van zgn baas blgft doorwerkenin zoo'n geval moeten baas en knecht gestraft worden, want nietwaar als de knecht behoorlgk tegen zgn baaB gezegd had, dat hg het vertikte, dan was er heelemaal geen overtreding geweestergo hebben in zoo'n geval beiden eohuld en dienen beiden gestraft. Wat een gelukkige gedachte, wat een on waardeerbare uitvinding van deze Ngverheids- maatsohappg Men kan aldus, in dit opzicht althans, den band van solidariteit tusschen arbeider en patroon op de meest afdoende wgze versterken en tevens den werkgever nog wat meer gelegenheid verschaffen om een groot deel der tegenwoordig* of toekomstige be palingen der arbeidswet aan zgn werkgevers- laars te lappen l Welk een ernst spreekt er uit zoo'n werkgevers-adres, welk een over tuiging van de onmisbaarheid van wettelgke i arbeidstoestanden 1 ia alsof de Maatschappij van Nijverheid met ronde woorden zegt: hoort eens, beper kende bepalingen omtrent arbeidsduur. Zon dagsrust, enz., dat zit tegenwoordig nu een maal in de lucht, wg zullen dat niet heelemaal kunnen tegenhouden, maar wat de wetgever in dat opzicht tegen ons wil ondernemen, dat moeten wg toch zien onschadelgk te maken, maar dan tatsoenlgk, door middel van een ■beginsel" (beginselen zgn geduldig, moet je denken) en daaromal die straf bepalingen moeBten ook den arbeider treffen, dan komt er alvast niets terecht van de controle op de naleving van de arbeidswet door die bemoei- vakvereenigingen, die er dan wel niet bggehaald zullen worden, omdat de arbeider liever zgn mond zal honden, dan boete te betalen, of bg recidive met hechtenis te wor den getraft. Wat kan de Maatschappij van Nijverheid tooh anders dan met dat mede-aansprakelgk stellen van den arbeider ten opzichte der overtredingen bedoelen Heeft zg misschien het oog op het geval dat de arbeider tegen den zin van den patroon de arbeidswet overtreedt en buiten diens weten? Maar dan vergeet zg dat het de plicht van den werkgever moet zgn om op naleving van de arbeidswet in zgn werk plaats een scherp toezicht te houden, dat het hoofd of de bestuurder van het bedrgf niet onkundig mag zgn van overtredingen, die in dat bedrgf worden gepleegd. Het ia of de Maatschappij van Nijverheid maar liever bestendiging wil van den togenwoordi- gen toestand. Herhaaldelgk, zegt do Memorie van Toelichting op het ontwerp-arbeidawet, «is vrgspraak gevolgd in gevallen, waarin wel bleek, dat de patroon bekend was met de om standigheid, dat verboden arbeid werd verricht, maar waarin niet viel te bewgzen dat door bepaalde Jast tot het verrichten van den arbeid was verstrekt. Menigmaal ook werd met gunstig gevolg beweerd, dat de arbeid geheel vrgwillig word verricht, dat niemand eenige opdracht had gegeven, dat de aanwezigheid van een jeugdig persoon niet bekend was," enz. Meent nu de Maatschappij van Nijverheid, dat het straffen in zulke gevallen van den betrok ken arbeider zal leiden tot een behoorlgke na leving van de wet Kan men bg deze econo mische afhankelijkheid, waarin de arbeider verkeert, er ook maar in de verte aan denken hem te gaan straffen voor overtredingen, in van de 100 gevallen begaan op last van zgn patroon Terecht wil het ontwerp-arbeidswet daarvan niets wetenhet stelt alleen den patroon (of den bestuurder) aansprakelgk voor al hetgeen binnen zgne inrichting voorvalt, en men mag aannemen, dat den patroon, zoo hg ernstig wil, ook voldoende middelen ten dienste staan er tegen te waken dat zgn arbeiders uit nalatigheid of met opzet overtredingen tegen de arbeidswet begaan. Wie hier nu aankomt met het beginsel jtraf wie schuld beeft", toont maar matig belang te stellen in een goede naleving van de geldende en toekomstige arbeidswetten. Er is geen ontkomen aan wil men meer dan bepalingen op papier, wil men de wet in hare toepassing ook effect doen sorteeren, dan moet men den werkgever en hem alleen aansprake lgk stollen. Maar dit is niet het eenige wat opvalt in het adres der Maatschappij van Nijverheid. Zg verwacht voor sommige takken van ngverheid ernstige bezwaren en kosten van de voorge stelde verhooging der leeftijdsgrens van jeug dige personen, in verband met de verminde ring van het aantal arbeidsuren. Blijkbaar is haar de concessie van art. 271 van het ontwerp nog niet ruim genoeg: vol gens dat artikel kan de Minister voor een be paalden lijd vergunning verleenen om in bg al gemeen en maatregel aan te wjjzen fabrieken en werkplaatsen jongens, meisjes en vrouwen ten hoogste 11 uur te doen arbeiden, in plaats van 10 uur, wat volgens het ontwerp de norm zou zgnhet ia een concessie aan de Twent- aoho spinnerijen en de Tilburgsche wollen stoffen fabrieken, en voor de bezwaren vau de daarbg betrokkene en wellicht nog andere in- dustrieelen voelt de Maatschappij van Nijverheid bljjkbaar zooveel, dat zg meent dat de arbeidsduur van kinderen van 15 en 16 jaar in die bedrijven voor onbeperkten tijd op ten hoogste 11 uren kan gehouden worden. Dr Kuyper wilde die 11 uren slechts als over gangsmaatregel, om mettertjjd te komen tot 10l/a uur. Yan een verhoogisg van de leeftijdsgrens tot 18 jaar spreekt deze Maatschappij van Nijverheia niet, evenmin als van een uitbreiding van het verbod van kinderarbeid tot den 14jarigen leeftjjd. Maar wel zon zg voor kinderen van 12, 13 en 14 jaren zoo mogelijk den arbeidsduur nog verder ingekort willen zien, dan het ont werp doet. Dit laatste is een edelmoedigheid, die men bg nader toezien niet te hoog mag aanslaan. Omtrent den arbeid van kinderen van 12— 14 jaar in ons land, zegt de sociaal-technische vereeniging van democratische ingenieurs en architecten in hare Beschouwingen over het ontwerp-arbeidBwet, dat de industrie zelve bljjkbaar geen behoefte heeft aan zulke jeug dige kinderen en ook dat de ouders in gemeen hun kinderen niet vóór hun 14e jaar naar de fabriek sturen. Naar alle waarschijnlijkheid", heet het daar verder, «zgn het dan ook de meest achterlijke n, dia kinderen van 12 en 13 jaar ge bruiken, en juist om deze reden is bescherming allernoodzakelijkst. Daaraan sluit zich dellgk aan de stelling, dat het verkrijgbaar stellen van goedkoope arbeidskrachten nadeel is voor de industrie, omdat dat de drang tot ontwikkeling der techniek verslapt, de concurrentie van de technisch hooger staande bedrjjven moeilijker maakt." Men ziet hieruit hoezeer zg, die zich op werpen voor de belangen der nijverheid en als maatschappg van ng verheid zullen geacht worden met gezag in deze dingen te kunnen m over wat mogelijk is en wat niet zioh in dat adres op een hoogst eenzijdig en onbarmhartig werkgevers-standpunt geplaatst hebben en tot schijnbaar ver-strekkende maat regelen bereid zgn, wanneer die maatregelen groot-industrie maar niet dreigen te moeüjjken. Deze ng verheidsmannen hebben voor het ivei van overmatigen arbeid van jonge men- schen niet verder oog, dan waar het zich voordoet in achterlijke bedrgven, welke op die wgze aan wel ingerichte en gecontroleerde in dustrieën een hinderlgke mededinging aan doen. Deze ngverheidsmannen dringen er vooral op aan om in zake beperkende bepalingen om trent den arbeidsduur van volwassen mannen tooh vooral de door deze maatregelen te treffen takken van badrgt eerst eens te hooren, blgk- baar met de bedoeling, dat voor die takken (volgens dr Kuyper'a ontwerp voornamelgk de bakkergen en de bedrgven met abnormaal schadegevaar) evenals voor de Twentsohe en Tilburgsche industrieën eenige achterdeurfjei geopend gehouden zullen worden, teneinde te zorgen, dat het met den verkorten arbeidsdag van de arbeiders in die bedrgven niet zoo'n vaart zal loopen. Deze ngverheidsmannen, zoo moet ons oordeel luiden, zgn duor hun al te bekrompen opvattingen, zooals die zoo duide lgk uit hun adres naar voren komen, schouwen als niet overmatig gevaarlgke vg- anden van de groote belangen, die voor de arbeidende klaBse aan een goede en doortas tende arbeidswetgeving zgn verbonden, ei aldus besohouwd, heeft het hier besproken adres missohien alleen beteekenis als bgdrage tot de kennis van de aohterlgkheid in deze op zichten van de leidende personen in de be doelde Maatsohappg. Y. D. Men schrgft ons: Het bericht, in hst vorige nummer opge nomen, dat de milioiena der lichting 1905 van 3e regiment infanterie (de z. g. n. vier- maandera) op 30 September a. s. in het genot van groot verlof worden gesteld, is onjuist. De feitelgk vrjj algemeene toestand is dat die viermaanders op genoemden datum met tgdelgk verlof vertrekken om zoo zg zich door ruiling van hun nummer voor hot blgvend gedeelte daarvan niet vrgwaren op den len December a. a. of wel op den 30en Maart 1906 voor vier maanden onder de wapenen terug te keeren. Het aantal miliciens, dat ook dit jaar weder voor het blgvend gedeelte is aangewezen, is zoo hoog gesteld dat Blechts enkele nummers vallen boven dat aantal. Zgn deze enkele hooge nummers in handen van viermaanders, dan kunnen alleen deze op 30 September a. s in het genot van groot verlof treden. Aan mooie magazgnen en winkels wordt onze gemeente met den dag rgker. Vrgdagavond vermeerderde het aantal door dat de heer A. Hertogs zgn nieuw, geheel en al naar de eisohen des tgds ingericht, magazgn op de Korte Burg opende. De fraaie gevel komt dat stadsdeel ten >ode en niet minder de schitterende, artistiek aangebrachte verlichting en keurige etalage. De uitstalling is niet groot, maar het ten toongestelde maakt den indruk van dogelgk- heid en is tevens het oog bekorend. Wg zullen niet in details treden, maar een voudig constateeren dat in het magazgn meu bels in versohillende atglen voorhanden zgn, dat men er een groote keus vindt in tapgten, vachten, zeilen, gordijnen, in 't kort van alles wat tot het vak van meubelfabrioatie, kamer- behangerg en stoffeerderg behoort. Het circus-Wilke was Yrgdagavond op alle rangen zeer goed bezet. De verschillende nommere hadden hot ge wone succes. De kinder- en familievoorstelling, die heden middag werd gegeven, had een zeer druk bezoek Vooral van de jeugd hadden de olown's veel bgvalsbetuigingen in te oogsten. Morgen, Zondag, avond heeft do laatste voorstelling alhier plaats. Vrgdagmiddag omstreeks zes uur is de waterleiding op den Noordweg bg Brig- d a m m e lek gesprongen, waardoor de toevoer van duinwater alhier gedurende eenigen tgd gestremd was. Yan nacht werd het gebrek hersteld en heden morgen liep de leiding weer. Hedenmiddag omstreeks 1 uur stortte een <r, M. genaamd, beladon met een zak met kolen, in het ruim van de kolen-aak Cato aan de Loskade alhier. Hg was bewusteloos en werd op last van oen medicus, onder politietoezicht, per brancard het Gasthuis vervoerd. Uit Ylissingen. oommiBBie tot wering van schoolverzuim benoemde Vrgdagavond jl. tot voorzitter, in de plaatB van den heer J. G. van Niftrik, die als zoodanig ontslag had genomen, den hoer H. O. Begerman, vice-voorzitter, tot vice-voorzit- ter den heer A. van de Putte, en tot tweeden secretaris don heer N. J. van der Dugn Sohonten. De heer A. F. van Gelderen, adjunot-inspec- teur van politie aldaar, heeft tegen 24 dezer eervol ontslag uit zgne betrekking ge vraagd. In de Vrgdag te Oost- en West-Sou burg gehouden raadsvergadering, waarin vgf aanwezig waren, werd naar men ons sohrgtt door den heer Jobse een aanmerking gemaakt op de wgze vau stemmen voor oen wethouder in de vorige vergadering. Hg meen de dat die niet wettig geweest is. De voorzitter bestreed dat, wees op art. 51 van de gemeentewet en zeide dat de benoe ming van den heer Kramer als wethouder in overeenstemming is met de wettelgke bepa lingen. Hg keurde het sterk af wanneer een raads lid zegt op wien hg stemt. En wanneer dan bewezen wordt dat zoo iemand nog op een ander stemt dan hg heeft gezegd, komt het oog veel minder te pas dat hg den raadsleden de les leest van wie hg vermoedt dat zg een ander hebben gestemd dan hg beweert te heb ben gedaan. Dat is niet alleen in strgd met de wet maar met iemands fatsoen on daardoor heelt de heer Jobse zich leeren kennen als een oneerlgk man. Mocht gg zeide de voorzitter als oppositie-lid willen optreden, begin dan te

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1