MIDDELRURGSCHE COURANT. Maandag 7 Augustus. Uit Stad en Provincie. N°. 184. 148° Jaargang. 1905. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo pp., f 2. Afzonderlijke nummers kosten 6 cent. THERMOMETER EN VERWACHTING. 5 Aug. 8 u. vm. 69 gr., 12 u. 74 gr., av. 4 u 72 gr. F -Verwacht: matige W. wind, bewolkte lnoht, waarscbjjniyk droog en ieta koeler weer. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Goboorte-, dood- en allo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.60elke regel meer 20 cent. Roolamos 40 cent per regeL Groote letters naar do plaats, die zij innemen. Tot de plaatsing van advertentiën en reclamea, niet alkomatig uit Zeeland, betredende Handel, Ngvorheid en Geldwezen, is uitalaitend gereohtigd het Algemeen Advertentie-Bureau A. DU LA MAR An., N.I. Voorburgwal 366, Amsterdam. De heer H; C. Beijerman wordt door ons ton zeerste aanbevolen voor lid van den raad to VlisBingon. Do stemming in het t w e e d o district hoeft Donderdag a. plaats. Middelburg 5 Augustus. TB WEINIG DOMINEES EN TB WEINIG GELD. Het Volk bljjft van oordeel, dat »afgezien van al het andere en niet minder gewichtige" het neerBlaau van minister Kuyper toch maar een daad is geweest van publieke moraliteit. De redactie komt tot deze verzuohting na kennis genomen te hebben van een artikel in de Standaard, waarin uitgerekend wordt, dat1 de Ned. Hervormde kerk te weinig domineee heeft en dat zy te weinig geld van den Staat krfigt. «De doleantie, de zelfstandigheid van het godsdienstig leven, buigt zich voor de poli tieke berekening, en een lokaas wordt opge hangen voor Ned. Herv. kiezers. Meer geld voor de kerk, dat is altyd aangenaam. Meer dominees, dat prikkelt de burgergezinnen die werk zooken voor hun jongens. De doleantie, die de noodzakelykheid pre dikt van een meer uitgebreide Ned. Herv. -zielszorg, dat ib de nieuwste politieke truc, en we zullen in die lyn wel wat meer te hooren kr|jgen. Voor de kerkelijke arbeiders, die nog aan Kuyper gehecht bljjven, komt nu de tjjd om te overwegen, wat hun belang is, als hun leider nog meer conservatieve elementen in zjjn kiezerskring poogt te halen. En in hetzelfde nommer neemt de Standaard nog een nieuw middel te baat. Zjj wekt op tot anti-semitisme. Van de candidatuur van den Bergh in Den Helder sprekende, zeide zy dat er in het «onevenredig versterken van het Israelietiöcb element in de Kamer een niet zoo gering gevaar ligt." In de bevordering der verkiezing van een individu als Staalman ligt voor. de Standaard geen gevaar. Deze opwekking tot anti-semitisme duidt een nieuwen koers van den gevallen staatsman tegen het liberalisme. Deze nieuwe beweging gaat buiten ons om: in de kringen der strijdende arbeiders is voor zulke dry very zelfs geen aandacht. Het anti-semitisme is de uiterste toevluebt der reactie. Het dóet een beroep op enkele der langste mensohelyke eigenschappen, en zyn verkondiging drukt ook volgens burgerij) ke moraal, een zedelyke smet ook op hem die het predikt. Maar daar ziet de zoeker naar politieke for tuintjes niet tegen op." Gelukkig, zeggen wy, dat de uitslag der stem ming in het district Den Helder bewjjst hoe weinig de meerderheid der kiezers daar zioh bekommerde om het gevaar, waarvan de redactie van den z. g. christely ken Standaard zoo hoog opgaf. PARTIJLEVEN. Hetzelfde blad bevat onder dit opschrift niet goteekend opstel over den strjjd, tusschen de hoofdmannen der S. D. A. P. gevoerd. De schry ver tracht te verzoenen en de strij dende partyen, die »tot onze besten" behooren, byeon te brengen. Hjj sohryft »Hot stond in het voorjaar zoo. Tak was eenigazina mismoedig over de manier waarop de tegen het congreB openbaar gemaakte critiek op zjjn redactie was gevoerd. En hg voelde in die critiek deze kern van waarheid, dat de krant niet agitatorisch genoeg was. Hjj was geneigd om de taak aan andere handen over te geven, en ichreef aan Troelstra, die voor zjjn gezondheid buitenslands was. Hy meende zjjn redactie als een intermezzo te mogen be- sohouwen, en oordeelde dat de man, die de krant heeft gemaakt in den aanvang en haar had opgevoerd tot een politiek blad van be- teekenis, de eerste was die van zyn besluit moest kennis dragen. Troelstra is èn als politiek man on als agitatorische kraoht, journalist voor de party vanhooge beteekenis. Er zjjn wel bezwaren geweest tegen zyn redactie, en wjj ontkennen ze niet alle, maar tegen anderen zyn weer andere bezwaren. We kunnen nu eens geen redacteur laten bakken volgenB een volledig recept. Vertolkers van min of meer prinoipieele be zwaren waren vooral geweest de partjjgenooten, die gewoonljjk als de groep van de Nieuwe Tijd worden aangeduid. Tot hen wendde Troelstra zich. Hjj wilde de redactie weer aanvaarden, indien er tussohen hem en die partjjgenooton loyale samenwerking kon 1 staan. Hjj bood aan, geen nieuwe punten de party-politiek op te werpen zonder voor afgaande samenspreking. Er volgde bespreking, waarin aan die voor waarden niet geheel is voldaan. Wel werd een loyale houding toegezegd, maar er werdbyge- voogd, dat de oude bezwaren nog bestonden Troelstra was echter na het gehoorde, al be vredigde het hem niet volkomen, bereid. Daarop kwamen stukken in de krant en de discussie op het congres. Dit verzuurde den toestond. Tak had toon te beslissen. Een po ging .om met Troelstra onder het debat nog even te overleggen mislukte. Tak zag in een benoeming van Troelstra onder deze omstan digheden èn voor Troelstra zelf èn' voor den vrede in de party een nadeel, en nam aan. Hjj kon dit doen, omdat hem van alle kanten ondubbelzinnig was gebleken, dat de bezwaren tegen zyn werk, als geheel genomen, wat velen ook in missen mogen, vèr van algemeen waren. Het was een zeer verantwoordeljjk mo ment, maar hg meent ook thans nog goed ge handeld te hebben." De redactie heelt met Van der Goes aanvan kelijk Troelstra's uiting opgevat als een drei gement om heen te gaan. Maar later is zjj tot de overtuiging gekomen dat nooh dreigement, noch ultimatum door Troelstra is bedoeld, maar dat hg bjj zjjn zwaar en zeer verantwoor delijk werk klaarheid wil hebben. Hy heeft vasten grond onder de voeten noodig. En, alles wel bezien, is zyn vraag, als ze tot deze ver houdingen wordt teruggebracht, na het con gres gerechtvaardigd. De schryver gaat vervolgens de bezwaren, tegen Troelstra geopperd, na en meent dat op den bodem van deze oritiek ligt de theoretisch- revolutionaire geringschatting van den parle mentairen arbeid. Hy eindigt zyn opstel met deze opwekking »Is onze opvatting omtrent den aard en den geest van Troelatra's verlangen de juiste,dan valt veel weg van het antwoord van Van der Goes. Wy me enen dat wy juist zien. Nu zoovele dagen dit geval ons geen rust heeft gelaten, hebben wjj voor onze oogen Troelstra's vier artikelen grootendeels zien verdwjjnen, en wjj hebben zyn gansohe leven als sociaaldemocraat voor de oogen gekregen. En dat heeft ons tot een scherper bepaald oordeel gebracht dan onB onder den eersten indruk mogelyk was. Daarom, partjjgenooten, zien wjj de zaak voorloopig niet zoo zwaar in, en wjj roepen uw aller hulp in om het debat te laten tusschen betrokkenen, en deze onze eerBte poging tot oplossing van hot geschil met uwe goed keuring te steunen. De Party zal haar rechten weg in deze zaak eerst kunnen vinden, als het geschil tot zyn wezenljjke afmetingen is teruggebracht." STEMMING TWEEDE KAMER. Bjj de Vrjjdag in het district Den Helder gehouden stemming, ter voorzioning in de vacature, ontstaan door het overlyden van den heer C. V. Gerritsen, werden uitgebracht op de heeren: mr Z. van den Bergh (V. D.) 3420 en A. P. Staalman (Chr. Dem.) 2938 stemmen Het aantal geldig uitgebrachte stemmen was 6358. Gekozen is alzoo de heer mr X VAN DEN BERGH. Het aantal kiezers bedraagt 7641. Bjj de stemming op 16 Juni werd de heer Gerritsen (V.D.) gekozen met 3111 stemmen tegen 2276 op den heer Staalman, 491 op den heer L. Adriaanse (A. R) en 218 op den heer A. H. Gerhard (S. D.) Het bestuur der afdeeling Zutphen van de 5. D. A. P. beveelt voor de herstemming in dat district op Dinsdag a. s. ten krachtigste aan den heer F. Lieftincb, voorstander vau algemeen kiesrecht. B E N 0E liÜN SEH, EN Bjj kon besluit: is aan den dir. van het poatkantoor te Heerde, I. M. van Goudriaan, en aan den commies der telegraphie late kl J. B. van Oosterhoudt, op verzoek eervol ontslag verleend. jjkens een telegram van den Gouverneur- Generaal van N.-Ivan 2 Augustus 1905, wordt de Gouvernements-koffieoog8t op Java voor dit jaar thans geraamd op 84.000 pikols. De minister van marine brengt ter kennis van belanghebbenden, dat dit jaar tien stu denten in de geneeskunde aan eene der Neder- landsche Universiteiten kunnen worden aan- imen om voor rekening /an het departement van marine te worden opgeleid tot officier van gezondheid 2e kl. bjj de zeemacht, onder genot van een subsidie van acht duizend gulden. Nadere byzonderheden bevat de St Cl no 182. ONSCHULDIG GEÏNTERNEERD. Als bewjjs hoe dringend noodig 'n voorzie- ng is in de quaestie van schadevergoeding aan onaebuldig veroordeelden, kan weer bij) ken uit het volgende, dat Anna de Savornin Lohman in De Hollandsche Lelie schryft; Vóór eenige weken riep een ingezetene uit Z., een werkman, mjjn hulp in, daar hjj gedu rende drie maanden onschuldig in heohtenis geweest en geen schadevergoeding kan verkrjjgen, omdat de wet dit niet toelaat. !jj verwees mjj voor inlichtingen naar den predikant uit zyn woonplaats, en van dezen vernam ik de volgende byzonderheden: De bedoelde persoon, oen zeer oppassend werkman, woonde vroeger te Amsterdam en werd daar in preventieve hechtenis gezet wegenshet Btelen van een handkar. Zyn besliste ont kenning baatte niet. Drie maanden lang moest hjj wachten in de gevangenis, vóór hem op zekeren dag de mededeeling gewerd, dat hjj nu wel weer kon heengaanomdat men den waren schuldige had ontdekt. In dien tusschentyd had zyn vrouw ten behoeve van haar en haar kleine kindje alles, zegge alles, tot het bed onder haar Ijjf, moeten verkoopen, omdat haar kostwinner in de gevangenis zat. onschuldig. Zich als werkvrouw aanmelden baatte haar niet. Haar man »zat" immers. En wie vertrouwt de vrouw van een «misda diger" in zyn huis Toen nu die man, buiten eigen toedoen, door een dwaling der justitie, drie maanden lang van zyn vrjjheid en zyn eer beroofd, eindolyk onsohuldig-bewezen, terug keerde in de maatschappy, was hjj broodeloos in den letterljjken zin. Vergeefs klopte hj aan bjj den minister van justitie om schade vergoeding. «De wet laat dat niet toe", werd hem geantwoord. Publieke liefdadigheid moest zich ten slotte ontfermen over dezen man, die geen schuld heeft aan de maatschappy, maar jegens wien de justitie zondigde door hem onschuldig te laten zitten, drie lange maanden. Eere zjj hier gebracht aan de inwoners van waarheen de man verhuisde, die dank het liefdevol een beroep op hen doen van hun predikant, het beklagenswaardig gezin met gaven en hulp overstroomden, het voorzagen van beddegood, kleederon, gold, en den willigen en Hinken werkman blyvend arbeid in hun midden verschaften... Op verzoek vestigen wjj er nog eens de aandacht op dat door de assurantie maatschappy De Nederlanden van 1845 500 bolooning is uitgeloofd aan hem of haar, door wiens aan- wjjzing de vier, door middel van inbraak, uit de villa van den heer H. A. van Adrichem Boogaert alhier gestolen sohilderjjn worden terug verkregen. Verschenen is de statistiek van de sterfte naar den leeftyd en naar de oorzaken van den dood over het jaar 1904, uitgegeven door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Wat Zeeland betreft, stierven in totaal tusschen 4 en 50 jaar per 1000 zielen 11.66. >or het ryk 13.54. In deze provincie is het sterfte ejjfer van kinderen beneden het jaar zeer hoog Voor een goed bezette schouwburgzaal alhier gaf Vrjjdagavond het tooneelgezel- schap-Delmonte het bekende bljjspel Politie zaken. Ook deze voorstelling kan, zoowel wat be zoek als spel betreft, een welgeslaagde worden genoemd. De verschillende pauzen tusschen de be drijven duurden wel wat lang. De leden van den A. N. W. B.} die den bondstocht naar Zeeland medemaken, bezioh tigden heden oohtend de abdijgebouwen alhier. Daarna werd gefietst naar Veere, waar men de Oudheidskamer bezichtigde vervolgens ging het ovor de Oranjezon,ytaar koffie gedronken werd, naar Domburg. Van daar gaat de tocht over Oostkapelle en Serooskerke naar Middelburg, waar in de sooieteit St. Joris wordt gedineerd. Op den tooht door een gedeelte van Wes- teljjk Zeeuwsch Vlaanderen werd Vrjjdag in het bondshotel La Porte d'Or te Yzendjjke kolfie gedronken. Voor de wjjze, waarop de heer J. C. Aerts, de houder van het hotel, zyn gasten ontving, werd hem byzondere dank gebracht. De heer dr J. L. C. Wortman te N o o r d- gouwe heeft zyn benoeming tot geneesheer directeur van een ziekenhuis te Utrecht aan genomen. Tegen 1 Sept. heeft hjj dientengevolge zyn ontslag aangevraagd als gemeente-geneesheer te Noordgouwe. Sedert 31 Maart 1891 was hy daar als arts gevestigd. De plannen voor de te Hulst te bou wen katoen- en wolbreierjj en weverij zyn gereed. Nadat do toestemming tot bouwen is ontvangen zullen de fabriek en de woningen worden opgericht. De onderneming gaat uit van den heer A. Behaegel—De Nejjs te St. Nicolaas. Orchideeën of Standelkruidigen. Do heer Huizinga zegt in zjjne Plantkunde voor eerstbeginnenden, dat men bjjna zou kunnen beweren, dat alle tot deze familie be- hoorende plantensoorten om verschillende redenen onze bewondering verdienen. Het ia alsof men in deze plantengroep alle eigen schappen vereenigd vindt, die aanloiding kunnen geven tot het bekoorljjk vinden van bloem: Aangename geuren, schoonheid van vorm en kleur, een zeer eigenaardig maaksel, en een groote afwisseling van vormen treft men bjj de orchideeën in hooge mate aan, Hare bloemen bootsen soms den vorm na van een vlinderbjj andere soorten geljjken zjj op een vogel, bjj een derde soort doen zjj denken aan een kruipend dier, vertoonen bjj nog andere Boorten overeenkomst met een masker. Eenige orchideeën bloeien in den zomer, andere in den wintermen vindt soorten, die in lage landen in den grond geworteld zjjn andere leven op boomen, nog andere groeien aan de hellingen van hooge bergen. Men vindt ze in het hooge noorden, zoowel als in de zuideljjke landen, in de vochtige heete bosschen van Java en in de duinvlakten van Nederland, in het oostelyk en in het westeljjk halirsnd, kortom in elke wereldstreek. Om de samenstelling van de bloem eener orchidee te leeren kennen, kan men niet beter doen dan eene goed ingerichte orchideeën- kweekerjj bezoeken, zich daar een paar groote bloemen aanschaffen en daarmede ver- geljjken, wat wjj hier zullen laten volgen. Heeft men zoo doende een juiBt begrip ge kregen van de wyze van samenstelling dezer bloemen, don zal het verder niet moeiljjk vallen aan onze kleinere inlandsche standel- kruiden, waarvan 28 soorten aanwezig zjjn, de verkregen kennis te toetsen. Men kent de tulp. Deze bloem heeft twee kransen van 3 bloembladen, die te zamen een bloemdek vormennu, bjj alle orchideeën kan men nagenoeg hetzelfde waarnemen, met dit verschil, dat het derde blad van de bin nenste krans vergroeid ia en eene byzondere gedaante heeft aangenomen, die aan de geheele bloem haar eigenaardig uitzicht geeftdit blad draagt den naam van lipje en is dikwjjls be zet met allerlei aanhangels, verhevenheden, rimpels, Bporen enz. Het lipje is voor de plant van zeer groot belang, want door zyn kleur lokt het de insecten en door zjjn vorm dwingt het deze een bepaalden weg te volgen om den honingvoorraad te bereiken. In 't midden van het bloemdek staat de stempelzuil, welke ontstaan is door de vereeniging van minstens één meeldraad met drie stjjlen tot een geheel. Daarom worden de orohideeëa helmstjjligen genoemd In vele gevallen kan men niet nauwkeurig aangeven, uit hoeveel deelen de stempelzuil is samengesteld. Aan den top van den stempelzuil bevindt zich de helinknop, waarin het stuifmeel is samengevoegd tot klompjes, die voorzien zyn van een staartje, dat eindigt in een hechtkliertje; de klompjes hebben een wasachtig uitzicht. Wanneer de helmknop rjjp is, opent kjj zioh bjj de minste aanrakingkomt nu een insect van voldoende grootte op het lipje om den honing te verzamelen, dan zal hjj den helm- knop van de stempelzuil openen, een ot meer stuifmeelklompjes zullen zich met de hecht- kliertjeB aan den kop van het insect vast hechten door middel van een kleverig vocht, dat de stuifmeelklompjes van het zoogenaamd snaveltje ontvangen. Vliegt nu het insect op eene andere bloem, dan brengt het daar de stuifmeelklompjes op den stempel en op deze wjjze wordt de bloem bevrucht. De standelkruiden van ons vaderland leven, evenmin als die van geheel Europa, op andere planten, maar zyn in den grond bevestigd, enkele met wortelvezels, andere met vleezige knollen, die bjj eenige Boorten een kogelronde gedaante hebben van daar den naam or chideeën van orchis bal bjj andere eene handvormige. De knollen worden door gaans gevormd in den oksel der laagste sten gelbladen of schubben. Bjj een paar inland sche standelkruiden zyn de onderaardsohe knollen stengelleden en dan ook door een of meer rokken omgeven. De stengel onzer inlandsche orchideeën is kruidachtig, onvertakt en bezet met bladeren die doorgaans wel iets hebben van een lelie blad ongesteeld, reohtnervig en gaafrandig. Aan het hoogste gedeelte dragen zjj een vrjj groot aantal bloemen, die vereenigd zjjn tot een aar (dus ongesteeld) of tot een tros, en ieder ondersteund worden door een schutblad. De vjjf aan elkander geljjke slippen van het bloemdek zjjn wel in vele gevallen stervormig uitgespreid, maar by de inlandsche soort Orchis zyn 3 of alle 5 naar boven tot elkander genaderdin dat geval wordt het kapvormig geheel, dat daardoor ontstaat, aangewezen met den naam van helm. Van dat geslacht treft men drie verscheiden heden aan op vochtige weilanden; zjj bloeien meestal in Mei of Juni. De orchis morio (morio zotskap,naar den vorm der bloem) draagt in sommige deelen van Noord-Brabant den naam van koekoeks bloem en komt daar ook voor in enkele bos- schen De breedbladige (latifolia), naar den handvormig verdeelden wortel ook wel han- dekenskruid genoemd, en de gevlekte macalat'iworden in de duinpannen van Cadzand en Walcheren gevonden. De sohoonste orchidee, welke in Nederland inheemech is, behoort tot het geBlacht Ana- caviptis en draagt den naam van A. pyramidalis. bereikt eene hoogte van 3—5 dM,; hare helderroode bloemen vormen een korte, dikke het lipje loopt uit in een spoor en is drielobbig. Dezo plant komt eveneens voor in enkele duinvalleien en op begraasde plekken by Njjmegen en Waalsdorp. Naast de orohideeën, die even als onze inland- sohe in den grond wortelen, heeft men eene tweede groep, die als gchynbare woekerplanten groeien aan den ryk bemoaten voet van oude boomstammen en van daar hare wortels ver uitzenden in den daar opgohoopten bladgrond daartoe behooren de geslachten Vanda, aerides saccoldbium e. a., en eene derde, die zich vestigen op de takken der boomen en in onze kweekeryen op stukken hout groeien, zooals de cattleya, phalenopsis, onciiium enz. Deze planten zyn intusschen geene woeker planten, d. w. z. leven niet ten koste van de plant, waarop zy zich vestigenzy gebruiken den tak, waarop zy leven en waaraan zy zich met hare luchtwortels vastheohten, eenvoudig als een steunsel, dat haar veroorlooft lioht, luoht en waterdamp te bekomen, die zy voor haar levensonderhoud en hare verdere ontwik' keling noodig hebben. De stoffen, die niet voor dadelyk gebruik noodig zyn, worden ia bepaalde deelen van het plantenliohaam opge hoopt als reservevoedsel, dat het volgend jaar door de bladen- en bloemendragende stengels gebruikt zal worden. By hen, die zich in 't groot met het kwee ken van orchideeën bezig houden, vindt men doorgaans drie soorten van Berres. De eerste, met eene temperatuur van 15 tot 20° C, worden zeer vochtig gehouden en dienen voor de meeste soorten, die voorkomen in de lage en warme streken van Azië; de tweede, even warm maar minder vochtig, voor de Aziatische planten der hoogere streken en voor de meeste uit Zuid- en Middel-Amerikade derde, met eene gemiddelde temperatuur tussohen 4 en 10° C, voor de planten, die men gevonden heelt op de Cordilleros de los Andes op eene hoogte van 2 tot 4 duizend meters, zooals de odontoglossum, oncidium, sobralia enz. By alle soorten is het een vereisohte, dat de lucht in de serres gemakkeiyk kan ververscht worden, zonder dat daardoor tocht ontstaat, aangezien de planten daar zeer gevoelig voor zyn. Wy eindigen ons opstel met de mededeeling dat de algemeen bekende vanille de vruoht is van eene orohidee, die in Mexico thuis be hoort en van daar naar andere landen, ook naar Java, is overgebracht. Zy ontleent haar naam aan het Spaansche woord vaynilla, dat peul betee- kent. De plant klimt tegen boomen op en draagt hare bloemen en peulen met trossen. Het inseot, dat in Mexico het stuifmeel op den stempel overbrengt, leeft niet op Java, ook niet in onze serres, zoodat men daar zyne toevlucht moet nemen tot een kunstmatige bevruchting, die verricht moet worden op den dag, dat de bloem opengaat, liefst op het warmste en helderste gedeelte tusschen 11 en 2 uur. De verschillende soorten van orchideeën worden met elkander gekruist, waardoor tal van nieuwe verscheidenheden zyn ontstaan overigens kunnen zy vermenigvuldigd worden door zaad en door stek. Nieuwe soorten worden tegen aanzieniyke pryzen verkochtvooral in Engeland wordt veel werk gemaakt van de orchideeën-cultuur en behooren serres met de schoonste onkost baarste planten tot den bon-ion, evenzeer als men eene verzameling moet hebben van ren paarden en sehilderyen. Heeft men de gelegenheid eene tentoonstel ling te besoeken, waar£deze planten in ver schillende bloeiende soorten vertegenwoordigd «ga, dan mag men zulks niet nalaten. Nie mand zal daarvan onbevredigd terugkeeren. Zy worden daarom epiphyten genoemd.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1905 | | pagina 1