N°. 87. 137' Jaargang. 1894 Vrijdag 13 April. UIT STJaÜ en provincie. Dm# courant verschijnt d a g e 1 y k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prjjs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentïën20 cent per regel: By abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 1—7 regels f 1.50 iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 12 ApriL ONDERWIJS. I gestrande ss. Prince Albert de Belgique zat Op den llden April 1894 heeft aan het hedenmorgen nog in zjjn zelfde positie. Men departement van buitenlandsche zaken de is begonnen met lading in ligters te lossen, nederlegging plaats gehad der akteD, houdende bekrachtiging door Nederland, België, Dene-- Door de rechtbank te Zierikzee is marken, Duitschland en Groot-Britannië van tegen M. van D., oud 20 jaar, zonder beroep, de overeenkomst, den ldden November J.887 te geboren en wonende te Tholen, die verleden fllllDUBI ROTE 101 mi\i. Thermometer. Middelburg 12 April. 8 u. vra. 58 gr. m. 12 u. 58 gr-, av. 4 u. 58 gr, F. Verwacht Z. W. wind. Agenten te VlissingenP. Gr. de Vet Mestda&h Zoon, te GoesA. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te Kruiningen F. v. d. Peltl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Rotterdam, de Gebh. Belïntante, te 's Gravenbage, en A. de La Matt Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor bet Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daübe Cie., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één muf aan bet bureau bezorgd zjjn, willes zjj des avonds nog worden opgenomen. Hoewel er met bet oog op de vele her stemmingen, die moeten plaats hebben, nog geen bepaalde conclusies uit de gehouden stemmingen te trekken zjjn, meenen wjj toch even te moeten wjjzen op de treurige houding der huidige kiezers, op Dinsdag 11., vooral in de groote steden. In Amsterdam stemden van de 23112 kiezers er slechts 8447, dus iets meer dan een derde. In Rotterdam was de opkomst grooter dan an ders, maar bleven toch nog van de 8422 kie zers bp de 3500 thuis. In 's Gravenbage stemden er minder dan in 1891. Hetzelfde verschpnsel deed zich voor in enkele provin ciesteden, waar toch ook strjjd was. Nu zjjn enkelen weer grif genoeg om uit die lauwheid en flauwheid wapens te smeden tegen kiearechtuitbreiding. Alsof zjj niet juist daarvoor pleiten Het hedendaagsche kiezerscorps toont zich zoo onverschillig voor den plicht, dien het heeft te vervullen, dat het hard noodig is door ver sterking van zjjne gelederen met nieuwe, frissche krachten zpn jjver en belangstelling op te wekken. Daarom is uitbreiding, vermeerdering van het aantal kiezers dringend noodig. Dat de kiezers van heden zich onverschillig toonen, kan bovendien toch niet pleiten tegen de toekomende kiesgerechtigden. Niet de menschen die buitengesloten zpn, de massa hebben zooals wordt beweerd Dinsdag uitspraak kunnen doen, neen de bevoorrechten en het meerendeel van dezen toonde aan zpn recht geen waarde te hechten. Die onver schilligen kunnen wjj dus buiten bespreking laten. Zp, die wèl stemden, deden enkele merk waardige uitspraken. In de eerste plaats is het belangrpk dat zoo vele voorstanders voor kiesrechtuitbreiding in den geest der regeeringsvoorstellen in her stemming komenen in de tweede plaats is het oordeel, door de kiezers over de heeren Van Houten en De Mejjier uitgesproken, van groot gewicht. Deze twee overwinningen der voorstanders van de regeering, gevoegd bp die in de districten Assen en Doetinchem, waar de plaatsen van de heeren Van der Feltz en Bevers worden ingenomen door voorstanders van de kiesrecht uitbreiding, waarom het gaat, wegen wel op tegen de teleurstellingen, te 's-Gravenhage, Haarlem, Katwijk en Utrecht ondervonden door het niet herkiezen der heeren Pjjnacker Hor- djjk, Farncombe Sanders, Donner en Van Beuningen. Die te 's-Gravenhage en te Utrecht waren te verwachten; te Haarlem was de neer laag van mr Farncombe Sanders eene onaan gename verrassing. Voegt men echter bij een en ander datin Bode graven enLochem, waar bestrjjders der regeering zitting hadden, nu in elk geval een voorstan der der kiesrechtuitbreiding hun zetel zal in nemen en dat bij de meeste herstemmingen bevorderaars van kiesrechtuitbreiding groote kans hebben, dan mag zeker de uitslag tot nu toe niet onbevredigend heeten. Als wp na de gehouden herstemmingen en de nieuwe verkiezingen, die nog moeten plaats hebben, omdat enkelen, zooals de heeren Roëll en Gleichman, in meer dan éen district zjjn gekozen, den geheelen stand der partijen kunnen overzien, gelooven wij dat de regeering over eene meerderheid zal kunnen beschikken, krachtig genoeg om haar werk tot herziening van het kiesrecht tot stand te brengen. Maar nog eens: alles hangt nog at van het^ resultaat der herstemmingen. De uitslag in Amsterdam heeft dit verras- Bende dat men door allerlei combinaties geen geheel zuivere uitspraak heeft gekregen, al behaalden vjjf voorstanders der regeering da- deljjk een meerderheid. Persoonljjke conside raties hebben bovendien ook zeker veel gewicht in de schaal gelegd, hetgeen vooral in dit ge- yal, au het alleen geldt: »vóor of tegen de kiesrechtuitbreiding in den geest van het ministerie," zeer misplaatst is. Wat ook moge te zeggen zpn van de wjjze waarop van conservatieve zjjde deze verkie zingsstrijd gevoerd is, de lof mag den aanhangers dier richting niet onthouden worden dat zij vast aaneengesloten op candidaten hunner partjj hebben gestemd. Zoo bjjv. te Rotter dam, Den Haag en Utrecht, waar de conser vatieve ljjst met weinig of geen verschil in stemmencjjfer der candidaten er door ging. Daarentegen is men van de zjjde der voor standers van kiesrechtuitbreiding heel onver standig en onvoorzichtig te werk gegaan en de gevolgen zjjn niet uitgebleven. Haarlem liet Sanders vallendoor achteloosheid en onverschilligheid. In Amsterdam hebben de kiesvereenigingen en dagbladen die voor de regeering zpn door het stellen van af zonderlijke candidaten de goede zaak voor een deel bedorven. Waarom nu Burgerplicht eenmaal zpn candidaten had gesteld die lpst niet overgenomen Maar Amstels Burgerij Bchrapte Borgesius, Amsterdam en Algemeen Belang schrapten bovendien Levy en wat vooral te betreuren is de redactie van de Amsterdammer ging, ondanks de waarschuwing van baar geestverwant Treub, haar stokpaardje berijden (vertegenwoordiging der minderheden) en schrapte daarom ook Cremer en Yrolik. De anfi-revolutionnaire kiesvereeniging Neder land en Oranje nam ook Treub Diet over terwjjl de Standaard weer wèl Treub, maar niet Heldt namAls men aaneengesloten tegen het conservatismewas opgetreden en niet allerlei candidaten had gesteld zooals Kater, Nolting, Van Marle, Lindeboom en zelfs Kuyper en Heemskerk die men er toch zeker niet door kon halen, zou men nu niet voor het feit hebben gestaan dat slechts drie voor standers, maar 5 tegenstanders in herstemming komen. Men beeft nu Goeman Borgesius te Amsterdam geweerd en in zoover succes gehad maar men zal Gleichman of Rutgers er voor in de plaats krjjgen. 's Graveuhage geslote./a t het tegengaan der misbruiken, voortvloeiende uit den verkoop van sterken drank onder de visschers op de Noordzee, buiten de territoriale wateren, als mede van het daarbjj behoorend protokol van 14 Februari 1893. De gewone audiëntie van den minister van binnenlandsche zaken zal op a. Zaterdag niet plaats hebben. J_jettex*en en Kunst. Het Vaderland viert heden zjjn vjjf en twintig jarig bestaan. Mr C. Bake schrijft in De Navorscher »De heer C. L. Vinck, openhaar onderwijzer te Schoonhoven, schrjjft mjj het volgende »Door mjjn geboorte en 27-jarig verbljjf in Sint-Jansteen (Z.-V.) ben ik bekend met eenige uitdrukkingen, die daar nog in de volkstaal voortleven en betrekking hebben op bet »fles- schentrekken". In Vlaanderen en Zeeuwsch- Vlaanderen, waar bier de volksdrank is, bestaat bij de herbergiers de gewoonte, om het laatste gedeelte van het vat, wat minder geschikt is om den bezoeker voor te zetten, door de kraan in de fiesscben te laten loopen en door bjj- voeging van suiker en gerst weer drinkbaar te maken. »Dit werk noemt hjj op fiesscben trekken. Wordt het vat op flesschen getrokken, dan is dit een bewjjs, dat er niet veel meer te balen is. Het volk heeft overeenkomst gezien tusschen zoo'n vat en een man, die steeds meer en meer in zjjn zaken achteruitgaat. Van zoo iemand zegt men dan ookhjj gaat op de flesch. Is de kogel door de kerk, m. a. w. heeft hjj alles verloren, dan zegt de volkstaal: hjj is op de flesch. De flesschentrekker, (eigenl. bet.), die van het vat op die wijze nog baalt wat hjj kan, heeft in het oog van het volk veel oveieenkomst met uitzuigers, woe keraars, bedriegers. Ben flesschentrekker (fig. bet.) is dus iemand, die op listige slimme wjjze van anderen wat weet te halen. »Ik zeg den heer Vinck dank voor zjjne mededeeling, en geloof, dat wjj nu met de verklaring van het woord een heel eind ver der gekomen zjjn". Naar aanleiding der Blechte opkomst van de kiezers in de hoofdstad maakt de Amst. Ct. onder meer de volgende pittige opmerking. Daar hebben kamerleden en besturen van kiesvereenigingen zich droge kelen voor ge praat. Daar zjjn vergaderingen voor belegd, waarin men een zomerwarmte trotseerde voor de goede zaak daar zjjn reputaties voor ver speeld, vpanden voor gemaakt, honderden kilo's drukinkt voor verknoeid, om op al dat werk van de kiezers ten antwoord te krjjgen jullie doe maar; maar ik verzet er geen voet voor, om een ander het stemrecht te bezorgen. Wat is dat nu Onverschilligheid, loomheid, bekrompenheid Wie 't weet, moet 't maar zeggen. Doch dit weten wjj weldat we öf te veel öf te weinig gedaan hebben om de Amster- damsche kiezers uit hun verdooving te wekken. Men zal dus naar een ander systeem moeten zoeken of naar andere kiezers. Bjj kon. besluit: is benoemd tot notaris binnen bet arr. Roer mond, ter standplaats de gemeente Roermond, E. M. A. de Bruyn, candidaat-notavis te Np- megen is, met ingang van 1 September 1894, aan P. Tetar van Elven, op zjjn verzoek, eervol ontslag verleend als leeraar aan de polytech nische school; is aan den officier van adm. 2de kl. W. H. C. ten Brummeler, dienende bij de zeemacht in j N.-I., vergunning verleend om in N.-I. eene j particuliere betrekking buiten het zeewezen waar te nemen voor den tjjd van een jaar, Akte-examens in Zeeland. Woensdag vingen die examens al bi er aan en werden geëxamineerd 6 mann. candidaten. Daarvan werden 3 toegelaten, de heeren A. Eggermont van Hontenis3e, 0. ran Elsacker van Tholen en C. de Klerck van Middelburg. Deze opgaaf is nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer opgenomen. Te 's Hertogenbosch slaagde voor akte L. O. de heer W. B. Blok van Waarde. Het is heden vijf en twintig jaar geleden dat de directeur der hoogere burgerschool te Zierikzee, de heer G. Kok Jr., als zoo- i danig en als leeraar in het Duitsch aan die j inrichting werd benoemd. De school zelf werd in September 1869 geopend. Bjj kon. besl. zjjn benoemd totdjjkgraai voor den Kruispolder A. van Damme; tot djjkgraaf voor den .[polder Willem UI, J. Scheele Jz., Door het kiescollege der Nederd. herv. gemeen tè alhier is Woensdag voor de vacature dr L. Heldring andermaal een vier tal van predikanten opgemaakt, bestaande uit de heeren S. L. van Stein Callenfels te Heerde, A. de Haan te Ophemert, J. Hoogenraad te Wageningen en H. J. de Zwart te Ouderkerk a/d. Amstel. Heden morgen ongeveer acht uur geraakte in de stationsstraat alhier een span paai den op hol, dat voor een met steenen geladen wagen gespannen was, en door het voorbjj trekken van een troepje militairen schrikte. De voerman, die op den wagen zat, rolde ingaande den lsten Juni 1894, onder stilstand zijwaarts daar af, zonder zich te bezeeren. van non-activiteitstraktement en zonder op- j De schichtige paarden liepen vervolgens klimming in de rangljjst; 1 tegen een melkkar aan, welke met het daai is aan J. W. Veen Valck, ontvanger der 1 voor gespannen paard omviel en op het trottoir accjjnsen te Amsterdam, G. C. de Waard, ont- j te recht kwam. vanger der directe belastingen, invoerrechten! Persoonljjke ongelukken kwamen niet voor; en accjjnsen te Middelharnis c. a., en I. Contant, j de- melkboer leed nog al materieele schade ontvanger der directe belastingen en accjjnsen door defecten aan zjjn voertuig en verlies van te Willemstad c. a., op hun verzoek, eervol melk. ontslag uit 's rijks dienst verleend, behoudens i aansuraak or, nensioen. ïïel b« de Nieuwehaven te Vlissingen Donderdag op last van den rechter-comtr'ssaris naar het huis van bewaring te Zierikzee werd overgebracht, rechtsingang verleend met last tot instructie en bevel tot gevangenhouding, ter zake van oplichting van verschillende in gezetenen in de gemeente Tholen (Z. N.) Bjj de stierenkeuring, door de vereeniging De Nijverheid te St Maartensdjjk gehouden, werden Woensdag bekroond: met een lsten prijs voor den besten eenjarigen stier M. van Djjke, Poortvliet; 2den prjjs I. P. Hage (Reigerburg) te St Maartensdjjkden lsten pips voor den besten tweejarigen stier Cbr. Hartogb, Scherpe- nisse; en den 2den prjjs M. J. Mol, St Maar tensdjjk. Met ingang van den len Mei a. s. is de kommies-ontvanger D. Veldkamp te Koe- w a o h t in geljjke betrekking benoemd te Veenebrugge (Overjjssel). ZEEUWSCH GENOOTSCHAP te middelburg. rjjen er portvetten bestonden in twee schilde rpen van den kunstschilder C. Kimmel, terwjjl in bruikleen ontvangen werden zeven geschil derde portretten en een geteekend. Wat de handelingen van het bestuur betreft valt nog mede te deelen dat bet dezer dagen, in verband met de uitkomsten, waartoe het onderzoek van dr H. Japikse omtrent het aan deel van Zacharias Janse m de uitvinding der verrekjjkers geleid had, in het woonhuis van Lipperhey in het Kapoenstraatje alhier (het huis met den gevelsteen de drie vare ge zichten) een steen heeft laten plaatsen met het opschriftWoning van Hans Lipperhey mede uitvinder der verrekijkers. Bljjkens het verslag betreffende het munt en penningkabinet zjjn de aanwinsten dit jaar zeer gering geweest. Alleen zjjn eenige numismatische boekwerken aangekocht. Christelijke Volksbond. In de Woensdag avond gehouden jaarljjksehe vergadering van het Zeeuwsch genootschap der wetenschappen alhier werden benoemd tot leden de heeren dr R. Bjjlsma, geneesheer, A. W. Frater, predikant bjj de Engelsche gemeente, Joh. A. Leopold, directeur der rijks kweekschool, allen te Middelburg, J. Franse, notaris te Zierikzee, mr A. C. Bondam, rijks archivaris in Noord-Brabant te 'sHertogenbosch, D. H. de Castro Mz., te Amsterdam, mr Ch- M. Dozy, gemeente-archivaris, te Leiden, mr. J. A. Feith, Rijksarchivaris in Groningen, te Groningen, mr. S. Gratama, Rijksarchivaris in Drente, te Assen, Prof. Dr. W. C. van Manen, voorzitter der Maatschappij van Nederland sche Letterkundete Leiden, rar S. Muller Fz., rijksarchivaris in Utrecht, te Utrecht, Emile Seipgens, secretaris van de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden, mi- L. j Serrurier, directeur van het Rjjks Ethnogra- phisch museum te Leiden, dr A. J. C. Snjjders, leeraar aan de gemeentel jjke Hoogere burger school, te Zutphen, en L. Wichers, schoolop ziener in het arrondissement Delft, te 's Gra- vcnhage. Tot bestuurslid, ter vervanging van den heer dr J. G. Voegler, werd benoemd de heer mr J. P. F. van der Mieden van Opmeer. Door den secretaris, den heer mr W. Polman Kruseman, werd verslag uitgebracht van de gebeurtenissen in het afgeloopen jaar. Daaraan ontleenen wjj dat het aantal direc teuren thans bedraagt 56 tegen 62 in het vorige jaar, het aantal leden 312 tegen 309, waarvan 50 te Middelburg. Na volgens gewoonte sommigen der overlede nen met een enkel woord herdacht te hebben, deelt de secretaris mede dat in het personeel der conservatoren alleen deze verandering kwam dat mej. M. de Bruijne na het overljjden van haren vader als conservatrice der collectie vlinders en insecten optrad. Het aantal bezoekers van de verzamelingen des Genootschaps bedroeg in het afgeloopen jaar 1285 a f 0.25 en 1215 a f 0.10, samen 2500 personen ad J 442.75 tegen 2476 perso nen en 443.95 in het vorige jaar. Misschien is het niet genoegzaam bekend dat bet bestuur bevoegd is voor den eersten Zondag van elke maand 25 vrjjkaarten af te geven aan zoodanige mingegoede ingezetenen der gemeente Middelburg als daarvoor naar zjjne meening in aanmerking komen. Do aanvraag behoort bjj den concierge te ge schieden. De bibliotheek onderging de gewone ver meerdering door periodieke werken en ge schenken. De Zelandia lllustrata werd even eens vermeerderd de verzameling handschrif ten niet. Het kabinet van geschiedkundige voorwerpen en zeldzaamheden werd verrjjkt met vele aanwinsten. De verzameling Fossïlia erlangde maar éene aanwinst, maar een zeer merkwaardige, te weten het antieke kannetje, waarin in 1892 in eene binnenkamer te Domburg 135 gouden en eenige zilveren munten gevonden zjjn. Het kannetje dateert vermoedeijjk uit denzelfden tjjd, waarin de munten begraven zjjn, tusschen 1520 en 1531, en is een geschenk van den heer A. Lantsheer te Oostkapeile. In de antieke kamer vonden plaats een keu rig exemplaar van den prentenbjjbel van Basuage, een ouderwetsche spiegel, een paar vrouwejakkeD, afkomstig ait de eerste helft der vorige eeuw, een paar schoolprenten uit het jaar 1790, een oud cjjferboek en een por seleinen scheerbekken. De ethnologische verzameling en die van naturalia ontvingen ook geschenken. De aanwinsten van de verzameling schilde' Door het bestuur van bovengenoem den Bond was tegen Woensdag avond eene voor ieder toegankelijke openbare vergadering uitgeschre ven, waarin door dr 1. Th. Mouton, fabrikant en wethouder te 's Gravenhage, eene voordracht zou gehouden worden over Maximum arbeids duur en minimum arbeidsloon." De voorzitter van den bond, de heer H. L. Poort, leidde den spreker bjj zpn weinig tal- rjjk gehoor in, na de hoop te hebben uitge sproken dat meer en meer de ambachtsman bljjk zal geven van belangstelling in den Bond en wat deze wil, door als lid toe te treden. De lage contributie is daartegen geen bezwaar. Hierna besprak de heer Mouton zpn onder werp. Hjj begon met er op te wpzen dat in ons land in schier alle vakken een groote arbeidsduur heerscht, met name voor de ma chinewerkers, in de bouwvakken, bjj de spoor wegen, bjj de bakkers, bjj de naaisters en veel anderen. Daarom moest er op worden aange drongen dat er iets werd gedaan tot verbete ring van de bestaande toestanden. Dat is mogeljjk door beperking van den arbeidsduur, maar om die te verkrjjgen moeten de werklieden medewerken. De bezwaren toch van sommige werkgevers tegen beperking van den arbeids duur en hooger loon zouden wel te overwinnen zpn, zoodra zjj overtuigd zouden zjjn dat niet elk uur geljjk is aan een uur, zooals met cjjfers in de groote industrie is bewezen. De laatste uren zjjn de slechtste gebleken. Een werktjjd van 36 uur achtereen zooals die bjj bakkers wel voorkomt is te lang en staat geljjk met misbruik maken van 's menschen krachten. Gepaste rust is onont- beerljjk. Maar naast die rust, die den man bjj een lange dagtaak wat op zjjn verhaal doet komen, is ook goede voeding een factor, waar mede rekening dient gehouden te worden. Aan de hand van den Duitschen schrpver Brentana toonde dr Mouton aan dat er twee meeningen omtrent loon en arbeidspraestatie aan bet licht treden en weleerstens dat hoe minder arbeidsduur hoe beter dit voor de zede- ljjke ontwikkeling van den werkman isen in de tweede plaats dat hoe hooger het loon is, hoe beter werk geleverd wordt. De spreker bewees beide meeningen zoowel met voor beelden uit zjjne eigen omgeving en fabriek, als door een beroep op Franscbe en Engelsche staathuishoudkundigen, welk beroep hjj toe lichtte met tabellen omtrent de tarwe-, wol- en koleriproductie van 1740 tot op onzen tjjd. Deze mededeeliDgen leidden spreker tot verschillende conclusiën, bjj v. dat meer voedsel meer werk geeft; dat hooge productie samen ging met lage tarweprpzen en kleine pro ductie met hooge tarwecpfersdat een kleine arbeidstjjd meer werk geeft en dat hooger loon meer werk leverde. Interessant waren de cjjfers, die dr Mouton mededeelde omtrent het verloop van de in dustrie in Engeland onder een voortdurende vermindering van den arbeidstjjd deze cjjferg toch toonden helder aan dat die maatregel, in plaats van de katoen-industrie achteruit te brengen, het aantal fabrieken, weefstoelen en arbeiders aanzienljjk deed stijgen. Verder betoogde spreker dat de arbeidsduur kan verlicht worden zonder de productie te verminderen. Sprekende over de vraag of de ontwikkeling der industrie niet langs anderen weg was verkregen dan door verbetering van het lot van den werkman, gaf dr Mouton toe dat in de machinale voortbrenging een groot element lag, maar in den arbeid in de kolenmjjnen, vond hjj 't bewjjs en hjj lichtte dat door verschillende tabellen en cpfers toe dat do werklieden meer produceeren naarmate zjj hooger loon ontvangen. Jïa de pause behandelde eyreker de wuf f

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1