13 m<ï)Uu.
Teiegraphische berichten.
0 n d e r w ij s.
Kerknieuws,
Kunst nieuws.
Land bouw.
De meekrap en de kunst-alizarine in
Duitschland-
Rechtszaken.
Staten-Generaal.
backt verstaat, zal bier geen gebrek behoeven te lij
den; doch anderen,en inzonderheid kantoorbedienden
of personen die in Nederland in zaken achteruitge
gaan zijn, zien gewoonlijk spoedig na hunne
aankomst alhier in, dat zij beter hadden gedaan
in het vaderland te blijven of naar elders te
emigreeren. Dieutengevolge zijn gedurende het
vorige jaar vele dier in allen deele teleurgestelde
immigranten weder naar Europa teruggekeerd en
dus van immigrant tot de categorie van emigrant
teruggekomen, diep betreurende, dat zij die
inlichtingen, die hun hier verstrekt zijn, niet voor
hun vertrek uit Nederland hadden ingewonnen."
De Staatscourant bevat de opgaaf van de
gisteren aan het departement van financien uit-
geloote 30 reeksen 3% pet. schuldbekentenissen
van het voormalig amortisatie-syndicaat.
Bij ministerieel schrijven zijn de hoogleeraren
aan de rijks-universiteiten uitgenoodigd, eenige
statistieke opgaven te doen, welke hoogstwaar
schijnlijk zullen dienen tot beantwoording van
vragen, dienaangaande in de afdeelingen dei-
tweede kamer gedaan. Deze opgaven moeten
bevatten: 1° het getal uren, dat ieder hunner
elke week college geeft; 2° het getal colleges,
die door minder dan tien toehoorders worden
bezocht; 3» de vakken, waarin geen college wordt
gegeven, bij gebrek aan toehoorders.
Hoogst waarschijnlijk zullen de opgaven, door
de professoren verstrekt, ook in het licht stellen,
dat de wet op het hooger onderwijs hoogst
nadeelig werkt op het college-bezoek, daar 1° dit
geheel is overgelaten aan den lust der studenten
en het 2° wordt tegengewerkt door de som van
twee honderd gulden, die er jaarlijks voor betaald
moet worden. {Haart. Ct.)
Benoemd tot lector in de geneeskunde aan de
hoogeschool te Amsterdam dr. P. K. Pel en tot
leeraar in het Fransch aan de kweekschool voor
onderwijzers aldaar de heer H. C. P. Dirks.
De bijdragen voor de nieuw te stichten elfde
gereformeerde kerk te Amsterdam zijn thans hoog
genoeg geklommen, om te kunnen verwachten dat
binnen eenige weken de eerste paal in den grond
geslagen zal worden. Het gebouw zal gezet wor
den op het terrein tusschen de Vondelstraat en
eene nieuwe, daar uitloopende straat, bij de Stad
houderskade achter het Leidschebosch. Het zal
een toren krijgen naar den kant van het Leidsche
bosch en 1000 a 1200 zitplaatsen bevatten.
Op het zestal voor de N. H. gemeente te
Dordrecht (vacature-Pijzei) vindt men de heeren
J. C. Montijn en D. Rijnders, predikanten te
Zierikzee en te Middelburg, vermeld.
In de vergadering van directeuren van
Teyters stichting en leden van Teylers godgeleerd
genootschap is 8 Nov. uitspraak gedaan over drie
verhandelingen, ontvangen ter beantwoording van
de vraag naar „een geschiedenis van de Christe
lijke zedenleer gedurende het tijdvak des Nieuwen
Testaments".
Twee verhandelingen, éen in het Nederlandsch
en éen in het Duitscb, voldeden niet aan de ge
stelde eischen.
Aan de derde, mede in 't Hoogduitsch, met de
zinspreuk die Liebe ist des Gesetzes Erfiillung werd
eenparig de uitgeloofde eereprijs toegekend. Bij
opening van het naambriefje bleek ze het werk
te zijn van den heer Albrecht Thorna, Ev. geeste
lijke te Mannheim.
4
Blijkens het verslag der Nederlandsche leden
van de jury der wereldtentoonstelling te Parijs,
voor zooveel betreft groep I, klasse I en II, be
stond het getal jury-leden van verschillende landen
voor deze groep (beeldende kunsten) uit 39 en daar
onder 2 Nederlanders, de heeren W. Roelofs en
P. Stortenbeker. Het aantal ingezonden schilde
rijen en teekeningen bedroeg in 't geheel ongeveer
3450, waarvan 171 van Nederlandsche meesters,
ongeveer een twintigste dus van 't geheel. Toe
gekend werden 11 eere-medailles, 24 eerste, 30
tweede, 38 derde medailles en 38 eervolle ver
meldingen. De toekenning der belooningen ge
schiedde bij volstrekte meerderheid van stemmen
der geheele jury. De uitslag der stemmingen is
geweest dat werden toegekend aan de heeren:
J. Israels eene Is, C. van Haanen en C. Bisschop
eene 2', H. W. Mesdag eene 3" medaille en J. Maris
eene eervolle vermelding. Bovendien werd een
bewijs van hulde uitgereikt aan de betrekkingen
der sedert 1867 overleden schilders L. Meijer,
G. Waldorp en S. L. Verveer.
{Door onzen Schouwen Duinelandschen medewerker
(Slot.)
19° Wordt bij u meekrap en garancine gebruikt
en hoeveel per jaar
Het verbruik van meekrap en garancine werd
hier voor het jaar 1870 voor de geheele wereld
geschat op 100 millioen kilo, terwijl Europa,
vóór de invoering der kunst-alizarine, ongeveer
50 a 60 millioen KG. meekrapwortelen jaarlijks
zon hebben verwerkt. Volgens eene andere
schatting zou Duitschland thans nog voor
100,000 M. aan meekrap-derivaten verbruiken.
In Westfalen en de Rijnprovinciën moet het
meekrapverbruik intusschen zoo onbeduidend
geworden zijn, dat volgens mededeeling van het
consulaat te Keulen, daaromtrent geene opgaven
te verkrijgen waren Garancine vindt naar
verhouding aldaar nog een weinig meer aanwen
ding, maar ook dit dreigt spoedig geheel op te
houden. Over Kiel worden jaarlijks voor de
behoeften der omstreken 250 a 300 KG. meekrap
uit Nederland ingevoerd. Bremen verbruikt
jaarlijks ongeveer 100 KG. meekrap; Harburg
5C0 KG.; Rostock 3 a 400 KG.; Flensburg 250
KG.; Lubeck 100 KG.; Koningsbergen hoogstens
2500 KG.
20° Is het verbruik dezer verfstoffen toene
mende of afnemende en wat verwacht men in
dit opzicht van de toekomst?
Alle deskundigen zijn het er hier te lande over
eens, dat het verbruik van meekrap en garancine
nog veel meer zal afnemen. Op een rijzen van
meekrapprijzen bestaat volgens hen geen hoop.
De alizarine-kleuren vallen door hare grootere
helderheid en levendigheid veel meer in den smaak
van het publiek dan die met meekrap en garan
cine verkregen, en wat de ververijen aangaat, zij
zouden zich uitstekend kunnen behelpen, wanneer
er geen meekrap-derivaten meer bestonden. Reeds
thans gebruiken een aantal groote ververijen
geen meekrap, noch garancine meer, en de voor
uitzichten voor de natuurlijke verfstof schijnen
dus uiterst gering, te meer omdat de wetenschap
met de ontdekking der methode om uit anthraceen
alizarine te bereiden, geenszins haar laatste woord
op dit veld schijnt gezegd te hebben. De onder
zoekingen der overige in de koolteer voorhanden
koolhydraten, kunnen tot gewichtige ontdekkingen
leiden. Ook schijnt het samenstellen van nieuwe
kleurstoffen uit anthraceen nog geenszins uitge
sloten. Anthraceen-oranje werd reeds door
Boettger verkregen en aan Springmühl gelukte
het zelfs anthraceen-blauw te bereiden, en hoewel
de bereiding dezer laatste kleur tot nog toe veel
te kostbaar is om van practisch nut te zijn, kan
een gelukkige greep van den eenen of anderen
chemicus ook aan deze ontdekking plotseling
practische waarde verleenen.
Ten slotte dient nog vermeld te worden dat,
volgens bericht van den consul te Koningsbergen,
daar ter plaatse de laatste twee jaren ook de
cochenille als gevaarlijke mededingster van meekrap
en garancine is opgetreden. Door haren 1 ageren
prijs verlokt, beginnen de te Koningsbergen ge*-
vestigde wollenvervors die kleurstof boven
meekrap te verkiezen. De invoeren van cochenille
bedroegen te Koningsbergen in:
1875. 1876.
uit Bremen en Hamburg 2 centen. 11 centen.
Groot BrittaniS 265 203
Duitschland 105 195
Frankrijk 8
21° Waren de vrij uitgebreide invoeren aan
meekrap en garancine naar Amerika in het najaar
van 1876 gevolg van directe behoefte, of hadden
ze plaats uit voorzorg tegen den tijd, dat er
gebrek aan die verfstof mocht komen, of is daar
voor eene andere reden op te geven?
Aan de grootere uitvoeren van meekrap en
garancine naar de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika in het najaar van 1876 schijnt Duitsch
land rechtstreeks geen deel genomen te hebben,
ten minste de consulaten in Bremen, Hamburg en
Lubeck verklaren, dat in die steden de bedoelde
beweging onopgemerkt voorbijging.
Door sommigen wordt aangenomen, dat enkele
Amerikaansohe handelshuizen in 1876 het tijdstip
gunstig hebben geoordeeld om van de lage prijzen
van meekrap en garancine gebruik te maken,
teneinde inkoopen van die artikelen te doen,
welke in de Vereenigde Staten van Noord-Amerika,
waar men het achterlijkst is in het aanwenden
van kunst-alizarine, betrekkelijk goed te plaatsen
zouden zijn. Een aantal Europeesche handels
huizen zouden daarentegen die gelegenheid aan-
gegrepèn hebben om zich van hunne voorraden
meekrap en garancine zooveel mogelijk te ontdoen
daar die verfstoffen weldra in Europa meer en
meer onverkoopbaar zouden blijken. De onder
de beantwoording van vraag 9 meegedeelde cijfers
betrekkelijk den in- en uitvoer van meekrap en
garancine, aan de Duitsche handels- en scheep
vaartstatistiek ontleend, schijnen deze opvatting
te steunen. Immers de zoo aanzienlijke toeneming
van den uitvoer vau meekrap in 1876 kan slechts
door het opruimen van voorraden van vroegere
jaren zijn veroorzaakt. Het ware van belang,
uit de verdeeling van dien uitvoer over de ver
schillende grenzen na te gaan in welke richting
hij zich voornamelijk heeft bewogen. De daartoe
strekkende opgaven zijn echter nog in bewerking
bij het rijksbureau van statistiek.
Een derde reden van den verlevendigden uitvoer
van meekrap en garancine naar do Vereenigde
Staten van Noord-Amerika in het bewuste jaar,
kan ook het toenmaals verbreide gerucht geweest
zijn dat men in Frankrijk voornemens was de
meekrapcultuur geheel op te geven. Men wil
Dit cijfer is in het rapport niet duideJjjk.
hier echter weten, dat dit gerucht reeds meerma
len opdaagde zonder later door feiten gesteund
te worden.
Werkelijke vrees voor voortdurend gebrek aan
meekrap en meekrap-derivaten meent men bier
intusschen niet als grond der bedoelde beweging
te mogen aannemen, te meer omdat de kunst-
alizarine goed op weg zou zijn ook in de Veree
nigde Staten van Noord-Amerika meekrap en
garancine te verdringen.
Bij de kennis van zulk een toestand laten de
meteorische marktberichten mij vischachtig koud;
ofschoon niemand, meer dan ik, eene herleving
der meekrapcultuur kan wenschen, al was het
alleen tot verbetering van den arbeidersstand.
Op de vraag of er dan geen meekrap en garan
cine meer uit Nederland uitgevoerd wordt, ant
woordt de volgende opgaaf, die, in duizendtallen
van kilogrammen, dien uitvoer aantoont, als:
Meekrap. Garancine en colorine.
1874
2211
1593
1875
2268
1532
1876
2155
630
1877
2053
422
Dit wijst wel op een voortdurend meekrapver
bruik en dientengevolge op eene bestendige mee
krapteelt, maar wat baat dit als de prijs van het
product den verbouw niet winstgevend maakt
en dwingt om de meekrap haar afscheid te
geven
In de morgen (Vrijdag) ter arrondissements
rechtbank alhier te behandelen zaak tegen den
heer J. de Decker te Antwerpen, vermeld in ons
nommer van 9 November jl., zijn vijf getuigen
opgeroepen nl. de heeren: A. Ostenrath, F. L.
van Ruijven, W. Alberts, F. Oostveen en C. Maks,
De voor het kantongerecht te Rotterdam ge
daagde tweepersonen uit Dordrecht en Middelburg
zijn tot eene geldboete of gevangenisstraf ver
oordeeld, omdat zij zich bevonden hadden op de
uitsluitend voor dames bestemde retirade in het
dames-salon, op het station van den Ned. Rijn
spoorweg te Rotterdam.
Heden voormiddag is aan het in aanbouw zijnd
ijkkantoor, op den Dam alhier, door het verschui
ven van een meshout, eene stelling gebroken ten
gevolge waarvan twee werklieden zijn gevallen
de een heeft geen noemenswaardige kwetsuren
bekomende ander, K. genaamd en 20 jaar oud,
heeft het rechter opperarmbeen gebroken en is
in het gasthuis opgenomen.
Tusschen gisteren en heden zijn op de hof
stede Zuidhof onder de gemeente St. Laurens,
bewoond door P. J. Davidse, plotseling drie
kalveren gestorven en is een vierde aangetast.
De oorzaak van het overlijden is voor alsnog
onbekend.
Als een gevolg van den algemeenen stilstand
in handel en landbouw en de daaruit ontstane
daling in waarde der landerijen, vinden sommige
landbouwers in Oostergoo, zich genoopt met
hunne landheeren een overeenkomst te treffen,
opdat zij, hoewel in 't begin of op halfweg van
de aangenomen huurjaren, met minder schade nog
dan hun bij aanhouden wellicht voor de deur
stond, afstand kunnen doen van de eens aange
gane huring. Niet alleen in Kollumerland, maar
ook in de Groninger wouden vindt men boeren,
die als zoodanig van den nood eene deugd
makende boer af worden, na reeds eenige
honderden, anderen zeggen duizenden, te hebben
verspeeld.
Bij de verpachting der buffetten in de Rot-
terdamsche diergaarde is het hoogst ingeschreven
door J H. Sandmann te Utrecht, voor f 15,500
en het laagst door C. den Toom te Zierikzee,
voor 6756.
Te 5 uren gisteren ochtend is aan het strand
te Scheveningen, tusschen het vuurbaken en het
territoir van de gemeente Loosduinen, een lijk van
het mannelijk geslacht, naar gissing oud ongeveer
30 jaar, gevonden en onmiddellijk naar de bur
gerlijke begraafplaats vervoerd. Het lijk was van
alle kleederen ontdaan, hetgeen doet vermoeden,
dat het op het strand van alles beroofd zou zijn.
Aan een bij het baden verdronkene valt in dit
seizoen niet te denken.
Naar wij vernemen, heeft de inspecteur van
onderwijs van het Japansch gouvernement, die de
wereldtentoonstelling te Parijs bezocht, zich tot
het bestuur der ambachtsschool te Amsterdam ge
wend, met het verzoek de inzending dezer inrich
ting op de wereldtentoonstelling te mogen koopen,
ten dienste van het ambachtsonderwijsin zijn rijk.
Die inzending bestaat in handteekeningen van
de leerlingen van alle klassen naar het voorbeeld,
het ornament en naar de natuur; in practische
werkstukkenals kleine houtverbanden, beeld
houwwerk, draaiwerk, ijzer- en smeedwerk, alles
op kleine schaal door de leerlingen vervaardigd,
en al hetwelk de degelijke opleiding en het onder
wijs der Amsterdamsche ambachtsschool aanschou
welijk voorstelt.
Zijn wij goed ingelicht, dan moet het bestuur
dier school besloten hebben deze belangwekkende
verzameling teekeningen en werkstukken het Ja-
pansche gouvernement ten geschenke te geven.
{N. v. d. D.)
Toen Maandag avond de bekende „Per3"
Stottai eene voorstelling te Nieuwe Niedorp had
gegeven en daar ook de bekende geheugenproef
vertoond had door het achtereenvolgens opnoemen
van 100 geheel willekeurig door eenigen uit bet
publiek opgeschreven en aan hem langzaam voor
gelezen woorden, gaf een der aanwezigen, de
zoon van den heer P. Vries, brood- en koekbak
ker, te Winkel, als zijne meening te kennen, dat
hij wel meer dan 100 woorden onthouden en
weergeven kon. Die stoute bewering is schitterend
bewaarheid. Nadat 104 andere woorden geschre
ven en door het publiek aan hem voorgelezen
waren, noemde hij ze eerst in volgorde van af
n° 1 tot n° 104 en toen zeer vlug van het
laatste weêr terug tot het eerste woord. Even
later zelfs gaf hij de woorden n° 1 en 104, n° 2
en 103, n" 3 en 102, n° 4 en 101 en zoo vervol
gens, tot hij1 in 't midden bij de woorden n° 52
en 53 eindigde.
Op den avond van de inwijding van het
gebouw der Tooneelschool te Amsterdam, verloor
iemand uit den Haag in dit gebouw f 250, en
toen hem die som den volgenden dag werd ter
hand gesteld, gaf hij aan de school eene som
van f 100 ten geschenke.
Beneden Vlaardingens hoofd is een schip
met eene lading hout, gevoerd door van Noord,
aan de Gebroeders Pott te Vlaardingen behoo-
rende, omgeslagen. De opvarenden zijn gered. In
den Waterweg zijn verschillende bommen voor
Noodhaven binnen; ook de Katwijksche bom de
Herstelde Visserzwaar lek.
Een zeer brutale poging tot moord had
dezer dagen te Kiew in Rusland plaats. Twee
zeer net gekleede dames spraken een politie
commissaris aan, en terwijl een der dames met
hem praatte, gaf de andere hem een dolksteek.
Ongehinderd verlieten de dames de plaats om een
eind verder in een rijtuig te stappen, waarmede
ze wegreden. Men schrijft de daad aan nihilisten
toe, waaronder zich vele, vrouwen, ook uit de
hoogste standen, bevinden.
Een Parijsch dokter heeft een middel uitge
vonden om rustig in den spoortrein te slapen,
zonder dat men bevreesd behoeft te wezen om
zijn tijd van uitstappen of wisselen te verslapen.
Het is een slaapdrankje, dat men inneemt per
kilometer, wel te verstaan voor iederen kilometer
zooveel droppels. Dadelijk na het innemen valt
men in een rustigen, verkwikkenden slaap, en zonder
mankeeren wordt men wakker, als een zekere
afstand, waarnaar de dosis berekend is, door den
trein is afgelegd. Het Engelsche blad, dat deze
weldaad voor de reizende menschheid vermeldt,
meent, dat het middel ook voor kerkgangers zou
aan te bevelen zijn, die onder het gehoor zitten
van dominees, die van geene vermoeienis weten.
De leden der tweede kamer zal deze uitvinding
niet op kosten jagendie kunnen het wel met de
redevoeringen af, die zij voor niets hebben.
BIKNENLAND.
's Gravenhage. Blijkens het antwoord der
regeering op het afdeelingsverslag betreffende de
wet op de middelen, zal de minister van finan
cien, bij de herziening van de patentbelasting»
maatregelen in overweging nemen tot beteugeling
van 't misbruik van sterken drank, bijzonder door
vermindering van het aantal kleine tapperijen.
Voor eene belangrijke verandering in de heffing
van den accijns op de suiker, vindt de minister
voor alsnog geen reden.
BUITENLAND.
Weenen. Schouwaloff is uit Pesth alhier aan
gekomen en zal zich van hier naar Londen
begeven.
Staatsbegrooting 1879.
Regeer ing san two orden.
Algemeene beschouwingen. - Het doet de regee
ring leed, dat aangaande een zoo bij uitstek ge
wichtig onderwerp als het lager onderwijs verdeeld
heid der gemoederen in ons vaderland blijft
heerschen, doch ook zij meent, dat het thans geen
doel zou treffen, het pleit over de inrichting van
het openbaar onderwijs te heropenen. Over hetgeen
ter voorbereiding en bespoediging van de invoering
der nieuwe wet behoort te worden gedaan, zal bij
hoofdstuk V gesproken worden.
Terecht doet, zegt de regeering, het voorloopig
verslag opmerken, dat indien men aan de her
vorming van het kiesrecht denkt, de vraag rijst,
of niet herziening der grondwet, waar deze door
al te beperkende bepalingen den wetgever de
handen te zeer bindt, zou bekooren vooraf te
gaan, en of niet, wordt deze vraag in toestem
menden zin beantwoord, dergelijke herziening ook
tot andere bepalingen der grondwet zou moeten
worden uitgestrekt. Gaarne neemt de regeering
de aanbeveling dezer allerbelangrijkste aangele
genheid aan hare overweging ernstig ter harte.
Zij wenscht evenwel zich hare vrijheid van handelen
ten volle voor te behouden. En nu opnieuw
blijkt, dat in den boezem der kamer de meeningen
nog steeds zeer uiteenloopen, verwacht zij, dat
men geenszins algemeen er haar een grief van
zal maken, dat zij op de verklaring, op 23 Sep.
jl. afgelegd, niet terugkomt.
