MIDDELBURGSCHE
COURANT.
F 246.
Woensdag
1872.
16 October.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m. franco is f 3.SO.
Middelburg 15 October.
VERRASSINGEN IN DE HOOFDSTAD.
Het onvoorziene feit waarmede de verkiezingsstrijd
te Amsterdam geopend is, het voorbijgaan door de
beide liberale kiezersvereenigingen van den reeds lang
vooruit aangekondigden en zooals men beweerde aan
het ministerie welgevalligen candidaat, om elk een
verschillenden liberalen candidaat te stellen voor de
tweede kamer, heeft de aandacht weder gevestigd op
de eigenaardige politieke toestanden in Nederland's hoofd
stad en geeft in het algemeen tot veel opmerkingen
aanleiding.
Tot op eene zekere hoogte hebben de Amsterdamsche
vrijzinnige kies ver eenigingen op den avond van den
9cn dezer wèl gehandeld, doch tevens hebben zij op
nieuw de groote fout gemaakt, welke te verwachten is
bij de gebrekkige organisatie der liberale partij in de
hoofdstad des lands en waarvan, zoo geene bijzondere
omstandigheden uitreddend tusschenbeiden treden, de
zegepraal der aaneengesloten tegenpartij bij de stembus
allicht het gevolg kan zijn.
Men versta ons wel; wij juichen er niet in dat de
Amsterdamsche kiesvereenigingen den heer van Heu-
kelom niet tot haren candidaat voor de tweede ka
mer verkozen hebben, omdat wij dan aan dien heer
de bekwaamheden en het politieke doorzicht zou
den ontzeggen die hem tot een nuttig en werkzaam
lid der kamer zouden hebben gemaakt. Wij kennen den
voormaligen afgevaardigde van oudswij herinneren ons
dat hij een der voorvechters is geweest tegen het ver
ouderd koloniaal stelsel van vroegeren datum datschoon
in beginsel hij het regeeringsreglement veroordeeld, ten
spijt van die veroordeeling door gouverneurs-generaal
en ministers van koloniën onveranderd in wezen gela
ten en voortdurend toegepast werd; wij herinneren ons
ook zijn onvermoeiden strijd tegen het stelsel der scha
delijke vestingen: kortom de heer van Ileukelom leverde
vroeger in de kamer het bewijs dat men niet deskundig,
niet „van het vak", behoefde te wezen om eene zaak
met juistheid te beoordeelen; dat men door arbeid en
onderzoek zelfs zonder „ooit in de Oost te zijn geweest"
worden kan tot eene autoriteit in de Indische aangele
genheden, dat men niet in de gelederen van het leger
behoeft te staan om over militaire zaken een zeer juist
oordeel te kunnen vellen. Het cijfer der liberalen in
de tweede kamer is sedert eenige jaren met niet wei
nigen versterkt, die in geschiktheid en bekwaamheid met
dezen vcormaligen afgevaardigde uit Amsterdam niet
kunnen vergeleken worden.
Wij keuren alleen de beslissing goed, wanneer de
praemissen waarop zij gegrond was juist waren. De
discussie die in De grondwet gevoerd werdof lie
ver de eenige daar gehouden redevoering levert ons niet
veel licht in de zaakmaar de uitvoerige debatten in
Burgerplicht hebben het duidelijk gemaakt dat de
meerderheid hare stemmen niet aan den heer van Heu-
kelom wenschte te geven omdat zij in hem den verte
genwoordiger zagen der zoogenaamde geavanceerd-libe-
rale richting, wiens verkiezing door invloeden uit de
residentie aanbevolen was. Men wilde door de stemming
een bewijs geven dat men met de wijze van doen dier
genoemde richting niet ingenomen was, maar meerprijs
stelde op een practisch en handelend liberalismeter
wijl men verder meende bij het stellen van candidaten
voor de tweede kamer niet vóór alles te moeten letten
op de wenschen van hen die „achter de groene tafel
op het Binnenhof" zetelen, maar te moeten handelen
naar eigen opvatting der eischen van 's lands belang.
In verband met deze politieke overwegingen kan de
uitspraak der beide Amsterdamsche kiezersvereenigingen
niet anders dan loffelijk genoemd worden. Zij getuigt
van eene goede waardeering van den politieken toe
stand van ons land, van eene juiste opvatting van den
plicht der kiezers. Het werk der ontwikkeling heeft
in Nederland, tengevolge van de onvruchtbare onder
linge twisten van hen, wier gemeen overleg en samen
werking de natie het recht had te eischen, zóólang
stil gestaan dat de kiezers uiterst voorzichtig behooren
te zijn vóórdat zij hun vertrouwen aan den eenen of den
anderen candidaat schenken. Hebben zij goede redenen
om te vermoeden dat iemand aanbevolen wordt, die
tot de zoogenaamde geavanceerd-liberalen behoort, eene
fractie die de spreuk der oudheid omkeert en fortiter
in moclo doch smviter in rewenscht te zijndie alle
mogelijke quaestiën tegelijk aan de orde stelt en vaak-door
hare onpractische, ondoordachte en abrupte eischen de
oplossing van alle mogelijke quaestiën tot in het onein
dige doet verschuivendan handelen zij in 's lands
belang met jle zoodanigen af te wijzen en hunne keuze
te vestigen op geestverwanten die de bewijzen hebben
gegeven dat zij met overleg, bekwaamheid en toewij
ding niet van de woorden, maar van de daden hunne
hoofdzaak maken.
Maar meer nog dan met deze uitspraak zijn wij in
genomen met de andere der Amsterdamsche kiezers,
waarin zij het beginsel huldigen dat de vrije verkie
zingen behooren gegrond te zijn op den wil der kiezers,
niet op van elders uitgeoefende invloeden, van hoe
hooggeplaatste personen die ook komen. Wij zijn groote
voorstanders van de parlementaire regeering en van de
zelfregeering der natie; maar die beginselen moeten
dan ook eene waarheid zijn, anders ontaardt het con
stitutioneel stelsel in eene oligarchie, in eene regeering
door clubjes en ten voordeele van clubjes, waarbij het
landsbelang maar al te veel op den achtergrond komt.
Wie zal het loochenen, dat wij in Nederland in de
laatste jaren in dit opzicht wel eens van den goeden
weg afweken? Nu is het maar al te veel gebruik de
politieke demoralisatie eener vertegenwoordiging op hare
eigen rekening te stellen, en toch is er geen onbillijker
oordeel dan dit. De kiemen van ontaarding liggen in
elk parlement evenals in elke instelling; men kan van
eene kamer niet verwachten dat zij het onmogelijke doe.
Maar zij die buiten de kamer staan, die de kamer door
hunne vertegenwoordigers samenstelden, de kiezers
behooren waakzaam te zijn. Aan hen is de zorg voor
den goeden gang van het constitutioneel stelsel in het
laatste ressort opgedragen, en zij zijn niet verantwoord
jegens zich zeiven en jegens het land, wanneer zij in
plaats van als rechters over hunne afgevaardigden zitting
te nemen, zich verlagen tot de handlangers hunner eigene
lasthebbers. De liberale partij in den lande behoort
evenmin op te gaan in de liberale leden der staten-
generaal, als de Nederlandsche natie behoort op te gaan
in de tweede kamer; beiden, partij en natie, hebben
een eigen organisme en onafhankelijk leven, terwijl de
kamerpartijen en de kamers zelve haar politiek bestaan
alleen danken aan den wil harer meerderen. Dit zuivere
en echt-constitutioneele standpunt hebben de vrijzinnige
kiezersvereenigingen van Amsterdam op 9 dezer inge
nomen; moge het voortaan bij alle verkiezingen even
vast worden bezet als het tot dusverre verwaarloosd
bleef!
Er staan dus nu in Amsterdam twee liberalen in het
strijdperk. Een natuurlijk gevolg hiervan zal zijn dat
een candidaat van de tegenpartij, welke aaneengesloten is,
de overwinning behaalt; en geschiedt dit, dan hebben de
Amsterdamsche liberalen dat aan niemand te wijten dan
aan zich zeiven. Wanneer 't nu eene locale zaak golddan
hadden wij geen recht van spreken, maar deze zaak
gaat de geheele liberale partij aan, en iedereen, die
zich tot haar rekent, heeft het recht, ja is verplicht,
Wij herhalen het nog eens: wij kunnen niet nagaan of
de Amsterdammers terecht of te onrechte den heer van Heukelom
als den vertegenwoordiger der geavanceerd-liberale richting aan
merkten. Sedert de liberale geavanceerdheid in de wereld kwam
herinneren wij ons niet dien heer een werkzaam aandeel aan
de politiek te hebben zien nemen. Yoegen wij er echter hij
dat men zich in Burgerplicht bij het bestrijden zijner candi-
datuur van dit standpunt, zonder tegenspraak te ondervinden,
heriep op verklaringen welke hij gelegenheid eener vroegere
verkiezing door hem in den boezem zelf der kiezersvereeniging
waren afgelegd en in de notulen harer vergadering geboekstaafd.
zijn oordeel te zeggen. En dan moeten wij erk
dat de Amsterdamsche kiezers, lof verdienende wegens
hunne zuiver constitutioneele opvatting hunner roeping,
tegelijk getoond hebben de niet minder noodige tactiek
in het geheel niet te verstaan. Waartoe die twee libe
rale kiesvereenigingen in Amsterdam? Niet omdat zij
verschillende programma's hebben voorzeker, want bij
de laatste vergaderingen bleek opnieuw dat leden, ja
zelfs bestuurders, van de eene vereeniging ook leden
van de andere zijn. Bovendien blijkt het tegendeel uit
de omstandigheid dat de vereenigingenalthans voor
de tweede kamer, gemeenlijk dezelfde candidaten aan
bevelen. Eene splitsing der liberale krachten met het
oog op de practische bezwaren van te voltallige verga
deringen geldt het hier evenmin; zonder gevaar voor
een geregeld debat de bescheidenheid welke de Grond
wetsleden in de discussie in acht namen moge dit doen
aannemen hadden de 32 liberalen die op 9 dezer in
De Grondwet bijeen waren zich kunnen voegen bij het
honderdtal liberalen die de bijeenkomst van Burger
plicht bijwoonden. Bovendien zou bij eene dergelijke
splitsing juist gezorgd zijn voor het voorkomen van de
fout die nu werd gepleegdhet stellen van verschillende
candidaten door twee bevriende vereenigingen.
De behoefte aan aaneensluiting leidt tot de oprich
ting van kiesvereenigingenmaar dan sluite men zich
ook aan éen niet aan twee. Twee kiesvereenigingen van
precies dezelfde richting kunnen althans zonder
gemeenschappelijke organisatie niet naast elkander
bestaan; het voorbeeld van Amsterdam leert, dat wan
neer zij op verschillende dagen hun candidaten kiezen,
de naijver terstond van „aan den leiband loop en"
spreekt wanneer de eene vereeniging zooveel politiek
doorzicht toont van den door de andere gestelden
candidaat tot den haren te maken; houden zij hare
vergadering op hetzelfde oogenblik, dan leert 9 October
hoe er versnippering van stemmen, verknoeiing der
verkiezing te wachten is. Mochten de kiezers te Am
sterdam, die op een constitutioneel hoofdpunt tot inkeer
gekomen schijnen, ook op dit punt wijs worden. AI is
er geen enkel constitutioneel beginsel bij betrokken, het
geldt hier politieke tactiekhet constitutioneele stelsel
en action, en daarvan hangt even goed de ontwikkeling
of achteruitgang der vrijzinnige beginselen af als van
een goede opvatting der staatsburgerlijke rechten en
verplichtingen.
In de volgende maand moeten de gewone tweejaar-
lijksche verkiezingen plaats hebben van leden der kamers
van koophandel en fabrieken, ter vervulling der door
periodieke of tusschentij ds ontstane vacaturen openval
lende plaatsen. In deze provincie zijn aan de beurt
van aftreding:
te Middelburg, de heeren G. J. Sprenger, B. A.
Fokker, J. H. Snijders, mr. G. N. de Stoppelaar,
P. F. J. van Burg en H. P. den Bouwmeester, terwijl
tevens moet worden voorzien in de vacature ontstaan
door het overlijden van den heer J. Fak Brouwer;
te Ylissingen, de heeren N. A. van Goethem,
K. Blonk en W. C. van Duuren Dutilh, terwijl tevens
moet worden voorzien in de vacature ontstaan door het
overlijden van den heer W. van der Os;
teZierikzee, de heeren J. L. de Jonge en C.van
der Vliet.
Door het hoofdbestuur der Vereeniging tot afschaffing
van den sterken drank is een adres gericht aan den
minister van financiën, strekkende om alle drankpaten
ten te verhoogen, zoodat het laagste gebracht worde
op f 25met halfjaarlijksche vooruitbetaling. Adres
santen berekenen, dat volgens cijfers door de regeering
zelve verstrekthet patent gemiddeld slechts f 8
bedraagt. De 35,112 drankwinkels toch brengen te
zamen >nog geen drie ton gouds op. Mocht tengevolge
dezer patent-verhooging het aantal drankwinkels tot
20,000 dalen, dan zouden zij toch nog altijd minstens
f 500,000 opbrengen.
