MIDDELBÜRGSCHE
COURANT.
F 237.
Zaterdag
1872.
5 October.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m. franco is f 3.50.
Middelburg 4 October.
VERBETERING VAff "WONINGEN.
De geschiedenis van het congres der Internationale
heeft reeds op de meest treffende wijze bevestigd, dat
de beste politiek eener regeering ten aanzien van der
gelijke zaken om de quaestie der wettelijkheid voor
een oogenblik te laten rusten de politiek der ont
houding is. Geheel aan zich zelve overgelaten, beroofd
van de gelegenheid om heftig uit te varen tegen de
onderdrukking der regeering en tegen de geheime
tegenwerking der politie, dus gedwongen om de aan
dacht alleen bij eigen zaken te bepalen, ondervond het
Haagsche congres hetzelfde wat wel eens op meer weten
schappelijke congressen gebeurd is: de kleingeestige
naijver der leden trad op den voorgrond, alle persoon
lijke en nietige qaaestiën kwamen in een helder licht
en werden breed uitgemeten; en na eenige dagen kib-
belens in openbare en besloten bijeenkomsten ging het
congres, waarvan de heer van "Wassenaer Catwijck in
de kamer verklaarde dat het „de grondslagen der
(Haagsche?) maatschappij had doen daveren," uiteen
met een soort van finis Poloniaemet eene tot volslagen
onderlinge verdeeldheid der leden en tot krachteloos
heid der vereeniging aangegroeide oneenigheid.
De voor een paar dagen te Amsterdam gehouden
vergadering van voorstanders der Internationale, waar
omtrent wij reeds een en ander mededeelden, komt
opnieuw de in '3 Gravenhage opgedane ondervinding-
bevestigen. Schoon daar sommige sprekers tamelijk
heftige redevoeringen hieldenwas de Amsterdamsche
bijeenkomst zeer kalm en werd er een adres aan de
regeering aangenomenwaarin verzoeken werden gedaan
welke meer pleitten voor de onervaienheid en onkunde
dan voor de kwade bedoelingen der adressanten, ter
wijl een der woordvoerende „burgers", die op het Haag-
sche congres een eerste viool had gespeeld, rondweg
verklaarde dat hij in 'sGravenhage nog al teleurgesteld
was geworden en van daar „veel minder internationaalsch
was teruggekomen dan hij er heen was gegaan", zoodat
hij dan ook voorstelde dat het aangenomen adres niet
namens de Internationale, maar direct door de Neder-
landsche werklieden zou worden onderteekend' en inge
diend.
Deze bekentenis van den congresbezoeker is op zich
zelve van weinig gewicht; wij gelcoven dat er weinige
bezoekers zijn, zelfs van zeer wetenRchapp-lijke con
gressen, die niet met eenige teleurstelling van hun be
zoek terugkeerendeels teleurgesteld omdat zij op de
Vanity Fair slechte zaken hebben gemaakt en hunne
waar tot te lagen prijs van de hand gezet, deels teleur
gesteld omdat er niet te vinden was geweest wat zij
zich hadden voorgesteld en verwacht, iets nuttigersen
hoogers namelijk dan eene Vanity Fair. Maar het geeft
tcch reden tot verheuging op te merken dat het con
gres der Internationale niet aan het noodlot aller
congressen schijnt ontsnapt te zijn, en dat ook daarvan
teleurstelling en illusieverlies de gevolgen zijn geweest.
Wij willen oprecht zijn en in spijt van m"-. J. Heems
kerk Az., en van de redactie van het Handelsblad de
verklaring afleggen dat wij het Haagsche congres „met
genoegen hebben zien bijeenkomen." Zoodra wij wisten
dat onze regeering ten aanzien van het congres hande
len zou volgens de voorschriften der wet en van het
gezond verstand, begrepen wij dat het congres den weg
van alle congressen zou opgaan, dat het door onze
voor den indruk van groote woorden weinig vatbare
lagere volksklasse met minachting en spotternij zou
worden begroet, en wachtten wij er dus niets dan nut
van; dat het congres echter de geheele Internationale
in wanorde zou brengen konden wij, weinig bekend
met de inwendige geschiedenis der vereenigingechter
niet vermoeden. Maar wij verwachtten van het con
gres een voordeel hetwelk hij wien het ernst is met het
welzijn van zijn land, niet genoeg waardeeren kan, en
onze verwachting werd niet bedrogen. Het congres
YCstigde de aandacht van velendie anders onnaden
kend of onverschillig zijnop de teedere-^teelen onzer
bedendaagsche samenleving en zal, zoo het al niet hij
machte is de organieke gebreken te genezen, althans
bij velen zekere mate van belangstelling en naden
ken opgewekt hebben, welke op zich-zelve reeds bere
kend zijn om de kwalen welke niemand verhinderen
kan en die bestaan hebben sedert den oorsprong der-
maatschappijalthans dragelijker te maken. Al moge
het langs een verkeerden weg en door op een gebrek
der raenschelijke natuur, de vrees, te werken geschied
zijn, de Internationale, en meer bepaald voor Nederland
haar naagsche congres, heeft velen gedwongen de oogen
te vestigen op gewichtige belangen, waarvoor zij tot
nogtoe willens en wetens, of wel uit onverschilligheid
en lichtzinnigheid blind waren gebleven.
In eene engere, doch juist daarom voor ons land meer
belangrijke mate kan de te Amsterdam gehouden ver
gadering van Nederlandsche werklieden nuttig werken.
Ook daar werden, zij het al niet in eene zeer gekuischte
taal, de klachten der arbeidende klasse geformuleerd
en, wat de in het adres aan den Amsterdamschen ge
meenteraad geuitte klachten aangaat, zij waren althans
juist en werden op ordelijke en wettige wijze gefor
muleerd. De klacht over slechte, ongezonde en dure
woningen heeft, ook buiten Amsterdam, een ontwijfel
baar recht van bestaande fout der klagers is alleen
dat zij herstel zoeken waar het niet te vinden is, bij
den staat, bij de plaatselijke besturen. Dat er woningen
gebouwd werden voor de arbeidende klasse welke ten
volle beantwoorden aan de eischen der gezondheidsleer
en verhuurd werdeu voor eene som voldoende om de
kosten van aanleg en van onderhoud zonder te groote
winst voor den ondernemer te dekken, zou ongetwijfeld
even wenschelijk zijn voor de arbeidende klasse als
in het algemeen belang; doch de staat mag om dit
doel te bereiken niet anders dan indirect werkzaam zijn.
Hoogstens kunnen de gemeentebesturen daartoe hunne
medewerking verleenen door het om niet of tegen
nominale prijzen afstaan van de grondenwaarover zij
de beschikking mochten hebben. Maar de zaak zelve
behoort bij de particuliere ondernemingsgeest te worden
aangebracht of, liever nog, levert een uitstekend veld
voor de werking van het coöperatief beginsel. Wan
neer de arbeidende klasse een deel van de penningen
welke nu haren weg vinden naar dc geldlade der tap
perijen of de kassen stijven welke bestemd zijn om de
voor den arbeider zoowel als voor het groote publiek
schadelijke werkstakingen te schragenin cooperative
bouwondernemingen stakzoo zou zij zich zelve hel
pen, op eene meer afdoende wijze dan door rieiren
zegelpapier met niet voor verwezenlijking vatbare ver
zoeken aan de plaatselijke of centrale besturen te be
schrijven.
Het is niet om een zoogenaamd „doctrinair" bezwaar,
om het beginsel van stehelmatige onthouding van den
slaat op het gebied dat buiten zijnen engst mogelijk
getrokken werkkring ligt, dat wij de directe inmen
ging van de regeering in de zaak der woonhuizen van
den ambachtsman afkeuren, maar omdat een eerste
stap op dien weg ernstige en noodlottige gevolgen zou
kunnen hebben; en de billijkheid jegens andereklassen
der maatschappij eischt dat men na deze klasse der
staatsburgers geholpen te hebben niet zou blijven stil
staan. Of meent men dat de arbeidende klasse alleen
te worstelen heett met het bezwaar van slechte, onge
zonde en te dure woningen? dat de stijging van de
prijzen der levensmiddelen alleen bij haar, en niet bij
andere klassen der maatschappij bekommering wekt?
De billijkheid eischt dat wanneer dc staat of de gemeente
daadwerkelijk optreedt om in de behoeften der arbei
dende klasse te voorzien, hij zijne werkzaamheid uit
breide tot dien breeden zoom van burgers die geplaatst
zijn tusschen den eigenlijken arbeidersstand en den zoo-
genoemden door de „burgers-internationalisten" beurte
lings onder de namen van „bezitters" en van bourgeoisie
bestreden stand. Wanneer de eigenlijke arbeider klaagt
over zijn lot, dan heeft deze gewis evenzeer het recht
zich als „noodlijdend" tij den staat aan te melden.
Daarom geven wij aan beiden, en ook aan andere
klassen der maatschappij aan de kleine, schraal bezol
digde ambtenaren bij voorbeeld, denz«}fden raadl^helpt
u zeiven. Waar het de klachten over ongezonde, slechte
en dure woningen geldt hebben in Nederland alle be
woners der dicht bevolkte steden recht van medepraten,
voor zoo veel zij althans het geluk niet hebben eigenaars
te zijn van de „hechte en sterke" huizen die onze voorva
deren voor zich zeiven en hunne nakomelingen stichtten,
maar zich moeten behelpen met de woningen die de
speculatiegeest onzer dagen ten gebruike van een ander
en ten eigen voordeele bouwt. Maar op dit terrein kan
juist de coöperatie uitnemend werkzaam zijnmen sluite
zich aan in het gemeenschappelijk belang; en wanneer
de staat indirect zoodanig streven in de hand werkt en
bevordert voor zoover dat in zijne macht ligt, zoo
gelooven wij niet dat een enkele uit de bourgeoisie
geen enkel „bezitter" dat anders dan toejuichen zal.
De minister van justitie heeft in een brief aan den
heer M. Wertheim Salomonson te Almelo het volgende
geantwoord op het adres der Twentsche fabrikanten
„Het doet mij leeddat de onnauwkeurigheid van
den verslaggever in de Nieuwe Rotterdamsche courant en
het Handelsblad mij woorden in den mond heeft gelegd,
die u aanstoot hebben gegeven, maar die door mij zóo
niet zijn gesproken.
„Ik acht het daarom noodig om, alvorens aan uw adres
eenig gevolg te geven, vooraf door toezending van een
exemplaar van het Bijblad u in staat te stellen, kennis
te nemen van hetgeen inderdaad door mij is gezegd.
„Naar mijne inlichtingen bestor.d het bedoelde mis
bruik want zoo meen ik het te mogen noemen, te Borne.
„Heb de goedheid dit mijn schrijven met de Bijlage
aan uw geëerde medeonderteekenaars mede te deeien."
Tot nadere opheldering dezer zaak laten wij hier vol
gen wat de minister, volgens het Bijblad gezegd heeft:
„Het is gebleken dat onder de grieven van het werk
volk niet alleen de gewone grieven van elke werkstaking
begrepen waren, dat niet alleen om loonsverhoogingen
vermindering van werkuren werd gevraagdmaar dat
er o' k andere grieven warenop éen van welke ik de
aandacht hier moet vestigen. In enkele fabrieken bestond
de gewoonte om het arbeidsloon uiet ge teel in geld uit
te betalen maar gedeeltelij kin geld en gedeeltelijk in bons
waarop de arbeider winkelwaren kon krijgen in een be
paalden winkeltegen zoodanigen prijs en van zooda
nige qualiteit als de winkelier die geliefde te leveren.
Men onthield dus deu arbeider de vrije beschikking
over zijn wettig verdiend loon. Het werk is hervat zon
der dat het loon overal verhoogd is, maar de aangewezen
grief is opgeheven.
De Staats-courant van heden bevat het koninklijk
besluit van den 14en September 1872, bepalende de
plaatsing in het Staatsblad van het tusschen Nederland
en Rusland op don 29cn/17tn Juni te St. Petersburg
gesloten postverdrag.
BENOEMINGEN EN BESLUITEN".
BELASTINGEN. Benoemd tot ontvanger der directe
belastingen en accijnsen te Appelternc. a. S. Hallungius,
thans ontvanger te Montfooit c. a.en tot ontvanger
der directe belastingen en accijnsen te Velp c. a.
A. F. R. E. van Hasselt, thans ontvanger te Duiven c.a.
ONDEKWIJS.
Bij de alhier gehouden examina ter verkrijging van
een akte voor het lager onderwijs zijn 11 candidaten
als hulponderwijzer geëxamineerd, waarvan 10 zijn toe
gelaten, n. 1. de heereu A. C. Boluijt, te Poortvliet;
Z. Bouwens, te Middelburg; S.Dooge, te Sir Jansland;
A. Goudswaard, te Oosterland; A. B. van den Hemel,
te Middelburg; P. J. Houmes, te MiddelburgS. Kake-
beeke, te Waarde; C. Lievense, te Middelburg; J. A.
Risseeuw, te Middelburg en S. J. van Wijck, te Neuzen.
Voor het teekenen werden 3 candidaten geëxamineerd,
die allen werden toegelaten, n. 1. voor schoolonderwijs
de heeren P. van Driel en M. Scheele, en voor huis
onderwijs de heer J. J. Nieukerken, allen te Middelburg.
In de Hoogduitsche taal werd het examen door 4
