EEBSTE SLAB.
Zaterdag 12 December 1914
Antirevo tion air
Or aaan
IN HOC SIGNO VINCES
1
29ste Jaargang N\ 2032.
voor lie Zuidhollandsclie en Zeeuwsclie Eilanden.
Zal de Turk baas worden
in 't Oosten?
OP DEN UITKIJK.
W BOEKHOVEN
SOMMELSD1JK.
„HET GOUDEN HEET",
DINERS 60 cent en hooger.
LOGIES MET ONTRIJT
H. C. F. 7, i LEE-Moonen.
Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Xaterdag.
Abonnesaentsprys per drie maanden fr. p. p. 50 Ceut.
Buitenland bij vooruitbetaling f 4,50 per jaar
afzonderlijke nummers 5 Cent.
iisf«*jsv&jb
WBc-fnoei laterrons. fëo- H
«aai por regei «b s «stam, &eeins&m 3SU per rege
SSofikasütóüradigiug 5 Cent per regel en «aal.
MengtauBrregen en öienataanbï«dingen 50 Cent per plaatsing
Groot® letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte lie
tdvArtsntiSn woeden ingewaoh1 <v 'tuindag- Vrijdagmorgen i
«iiutik«Ie
e-rssa-e**- «ft mi MalSt *-*»«•*- «r«M»s*-s* «was» «les» t.i
Een onzer dichters, Da Costa, met pro-
fetischen geest bezield, zong in zijn kos
telijk lied «Hagar» (184=7)
Gij, negentiende reeks van dubble jube
ljaren
Getuig gij wat er werd van 't rijk der
[Oostbarbaren
De Janitsaar verdweenHet zwaard van
[Mohamed
Viel in den Bosporus. Vergeten wordt
[zijn wet.
De Sultan aan den diseh dnnkt Griek-
[^cben wijn met Franken
Hij baadt zich in 't genot van Fransche
[sangspelklanken.
't Is Westersch, wat de Turk nog tot
[zich nemen mag
Van leven en de dag bevestigt aan den
[dag
Wat Navarino eens met luid kanonge
donder
Aan de aard verkondigde: de Halve Maan
[gaat ouder.
Wat Da Costa in 18i7 aankondigde n.l.
de ondergang der Turken in Europa, heefi
zich blijkens de historie voor een groot
deel bewaarheid. Maar deze oorlog schijnt
er op te wijzen, dat er een keerpunt iu
dien ondergang gekomen is, tenzij men
bewere, dat alleen door Duitsche hulp de
Halve Maan weer gaat schijnen over dj
aard.
Vast staat in elk geval, dat de ontplooing
van kracht door den Turk thans geopen
baard niet anders dan een voordeeligen
invloed kan uitoe enen op zijn bestaan.
Waar hij in Westersche vormen, maar
met 0oster3che koelbloedigheid en met de
doodsverachting van eiken Koraniet d.i.
aanhanger van den Mohamedaa ischen bij
bel, den heiligen oorlog strijdt; waar hij
gerugsteund wordt door een paar groote
Europeesche machten n 1. Duitschland en
Oostenrijkwaar een groot deel der Moha-
medaansche wereld langs deMiddellandschs
Zee en in 't hart van Afrika en Klein Azie
in beweging is, kan 't niet uitblijven of
elke overwinning der Turken zal haar te
rugslag doen gevoelen op den Balkan.
Belgrado is door de Oostenrijkers geno
men en dus ligt Servië op 't oogenblik
verpletterd. Het ideaal van Servië n.l. een
grcot-Servisch Rijk is de bodem ingeslagen.
Eens had Servië een koning Stevanus
Dushan, die zich den titel gaf van Keizer
van 't Morgenland; en tot op heden ging
de droom der Serviers en der Balkan-Sla
ven weer uit tot zoo'n Morgenland. Servië
als middelpunt van 't Morgenland 't was
en bleef 't ideaal van alle Slaven. En die
historisch-nationale gedachte was 't dan
ook, die den Serviers een verlangenden
bljk, smachtend van begeerte, deed opslaan
•naar Macedonië. Maar doordat ze hun krach
ten versnipperden in den strijd met Bosnië,
moesten ze Macedonië, die glinstering van
hun Morgenland, aan Bulgarije overlaten,
dat juist in Macedonië het veld rond
van zijn politieke en nationale expansie d.i.
die daar op loerde. De Servische politiek
moest in 't zoo begeerde Morgenland wij
ken voor de BAgaarsche olitiek. En 'zoo
ligt 't dus voor de hand, nu Servië ver-
elagen ligt, dat van heel dat ideaal: Koning
schap, Keizerschap over Servie, Bosnië,
Montenegro, Macedonië, thans in elk geval
niets kan komen.
En juist omdat Servie's kracht om Ma
cedonië te annexeeren door den uitmerge
lenden oorlog van de laatste jaren en nu
door de bezetting van Oostenrijk, totaal
gebroken is, nu kon 't wel eens zijn, dat
de Turk zijn kracht gaat ontwikkelen en
tegen Griekenland en Bulgarije den strijd
aandurfde. Veel zal afhangen van wat de
nu uitgeroepen Heilige Oorlog zal tot stand
brengen.
Loopt die zoo af, dat de Turken zich
weer hun vroegere kracht bewust worden
dan zien we op 't Balkaneiland een onrust
tegemoet, die bij de huidige en vroegere in
't niet vervalt.
De Turken zijn in Macedonië (er daar
gaat 't om) de overheerschers, de beamb
ten zijn altijd Turken geweest. In Servie
wonen 400 duizend Mohamedanenin Kos-
sova 140 duizend; voeg daar nu bij de
Turken, die iu de Balkanstaten elders nog
worden aangetroffen, dan is de macht der
Turken daar nog zeer groot. Voeg er nu
bij deu Heiligen Oorlog 1 Voeg daarbij de
macht en de kracht van Duitschlands hulp
en vrage dan of uit dezen Europeeschen
oorlog niet een aodere voort kan vloeien
die ontzettende gevolgen kan hebben en
voor den Balkan zelf, maar middellijk ook,
weer voor Europa.
Als de Engelsehen de Indische soldaten
in Europa roepen, schrikt men daarvan,
zij 't ter wille van Engeland. Als Engeland
Japan opstookt om Kiauteiau te nemen,
schrikt men daarvan, omdat over Europa
krachten worden opgeroepen die daar in't
verre Oosten betrekkelijk sluimerden. Sla
pende honden heeft men wakker gemaakt
én in Achter-Indie én in Voor-Iudie én in
Japan én in China, én in A rika. Wat zul
len dan de gevolgen zijn als de oorlog voor
bij is. Wat de ge -olgen. als de triomfeeren-
de Turk zijn kracht weer in ziet en'theim
wee naar vroegere glorie tot daden ook in
Europa overgaat? Zal de Turk weer de
baas worden in 't Oosten? 't Antwoord is
dat zal a! hangen van de victorie in zijn
Heiligen Oorlog.
Postklachten.
Waar we t in dezen met de N. Haag-
sche Crt. geheel eens zijn, nemen we zijn
driestar over, die als volgt luidt:
In 't belang van vele militairen, inzon
derheid landweermannen is de gunstige
en zeer goede bepaling getroffen, dat h>>n
correspondentie door de posterijen po t-
vrij geëxpedieerd wordt.
Natuurlijk was deze faciliieit niet voor
allen geboden, omdat het voor menigeen
geen bezwaar opleven zelf de portkos-
ten te betalen. Doch schifting was niet
weldo nlijk en daarcm geniet elk militair
nu vau dit niet geringe voorrecht.
Waarover wij ons verheugen.
Een brief van huis te ontvangen is
voor een landweerman, die ver van da
zijnen mis-chien in fort of bivak ver
blijf houdt, een heerlijkheid.
En evenzoo geeft het groote blijdschap
als de achtergeblevenen van tijd tot tijd
bericht van vader, zoon of broeder mo
gen ontvangen.
Doch natuurlijk, 't was te voorzien,
dat van deze gunst misbruik gemaakt
zou worden. De bedoeling was om alleen
voor private correspondentie vrijdom van
port te verleenen, doch meer 'dan één
verzond offerten en orders onder het vrij
stellend etiket: «Militair*.
Dit kon er natuurlijk niet bij door. En
de legerautoriteiten gaven alras bij dag
order de waar.-chuwing: «Tegen dergelijk
misbruik van toegestane gunsten zal ern
stig gewaakt worden en wie er zich aan
Uutel Hrslauraiit
iledeinpte Öoerenwtei&er 63A, 63B
Direct nabij de Hoofdsteeg,
flfeotserduui.
f 11.25, f 1.50 en f 1.75
Tel. No. 10595. Aanbevelend,
Het door ieder aanbevolen adres.
schul ig maakt kan op strenge straf re
kenen."
Indien niet geheel dan zal d ze waar-
chuwing toch voor een groot deel de
onregelmatigheden voorkomen.
Tegen een ander misbruik, niet in wet-
teiijkeu maar in zedelijken zin. staan de
iegerautonteiten echter machteloos en
daaiww doen we, tot opheffing daarvan
een beroep op de militaireu zelf, inzon-
derueid op hen die den Sabbatdag wen-
cbeu te heiligen.
Naar wij toch van meer dan één zijde
vernemen is het regel dat de s apelport
vrije correspond ntie op den Zondag aan
merkelijk en opvallend hooger is. dan op
andere dagen d=r week. Blijkbaar wor
den er dus des Zaterdagsavonds en Zon
dagsmorgens door de militairen zeer veel
brieven geschreven, die door de pos erij-
en des Zondags verwerkt moeten wor
den.
Dit verzwaart den dienst niet weinig
en 't is geen wonder, dat vooral de chris
telijke postmannen hierover klagen. Hun
Zondagsrust is hun dierbaar.
Dat de last wat zwaar is en in de
zelfde wijk wat meer to bestellen valt
dan gewoonlijk, zullen ze zich gaarne
getroosten ter wille van onze militairen
maar dat hierdoor juist hun Zondagsrust
beperkt wordt, is zeer jammer. Wij we
ten niet of de posterijen zelf of mis
schien de legerautonteiten maatregelen
zouden üunuen treffen om dit euvel te
betrijden doch gelooven, d&t e8ti beroep
op de militairen nietvruchte oos zalziju.
Eu zij kunnen, d or de verzending tot
den Maandag te verschuiven, onmiddeiijk
en zonder opoffering de oorzaak der klacht
wegnemen.
Iudien zijzelf hun correspondentie nim
mer posten op Zaterdag of Zjndag (ve
vallen van dringende noodzakelijkheid
uitgezonderd) en ook andere hiertoe op
wekken, dan zou van stonde aan aan
merkelijke verbetering intreden.
Het zou ons aangenaan zijn indien an
dere, inzonderheid de ons geestverwante
bladen, de aandacht op deze zaak ves
tigden eu met ons de medewerking der
militairen inriepen.
De postklactiten zijn gegrond; de re
medie ligt voor de hand en kost geid noch
moeite.
Met belangstelling heeft ieder vaderlan
der den strijd gaanue geslagen tusschen een
groepje finantieelen en mr. Treubtusschen
enkelen zijner naaste vrinden, als dr. Bos
mr. Marchant en hij. Eu wat is nu 't re
sultaat. Zoo ongeveer nul.
De heer Treub-houvast wijkt al zeer
weinig en waar hij nog wat toegeeft, was
hij het reeds, die in zijn ontwerp de deur
op een kier had gezrt. Er waren doorhem
reeds twee bruaaen gelegd nl. de conversie
in 1918 en in 19J0 de beslissing of de op
centen zouden verplaatst worden.
Nu is het slot van alle polemiek, zoo
veertien daag lang; Treub overwint over
heel de linie. Er is slechts e6nige vervroe
ging in de jaren en opcenten op geslacht,
successie en invoerrechtten verdwijnen, die
nu de vermogens- en bedrijfsbelasting niet
met 20 maar met 88 opcenten bezwaren.
Ook in de Memorie vau toelichting hand
haaft de Minister zich fLuk teg n de aan-
vall n in 't Voorloopig Verslag en jekuDt
't zoo tusschen de regels van de Memorie
lezen: Vrienden! ge overdrijft.
Onzes inziens is dat juist de groote fout
geweest Van alle vijanden van de Leening.
Overdrijving. Wou je dr. Bos gelooven, dan
was Ned rland aan den rand vau een af
grond, als die 23 miilioen opcenten gehe
ven moeten worden. Jaren en jaren lang
zou alle sociale actie en alle sociale wet
geving stop komen te staan door de rente
en aflossing terwijl auderzijds door
diezelfde klagers met klem en kracht er op
gewezen werd, dat Nederland zoo rijk was.
Alsof notabene door dat «rijke» Nederland
geen 26 miilioen k >n worden opgebracht
eeuige jaren achtereen.
Overdrijving was er bij dr. Bosover
drijving in de Volks-artikelen der Socia
listische partij en Minister Treub wint het
gedino, juist omdat de heeren tegenstan
ders veel te eenzijdig de zaak bekeken heb
ben. Er hun politiek in hebben gemengd
om alles van de rijken te hiien, terwijl er
waarlijk behalve van die oo< van duizen
den niet rijken ook wel wat te halen is.
Nederland aan den rand van den afgrond
Nederland zonder sociale wetgevingzonder
subsidien zonder NeenWie te veel
bewijst, bewijst niets. Eu de heeren Bos en
Troelstra hebbeu hun eigen zaak bedor
ven door halsstarig te blijven turen op het
verkiezingsprogram, dat echter in dagen
van nood wel verscheurd kan worden;
want nood breekt wet.
Gekelderd.
Wat te verwachten was is gebeurd. Het
Wetsontwerp Mendels dat nl. de ontrui
mingen van woningen zou komen onder de
beoordeelmg van den Kantonrechter, en
dat de staat zou bijpassen aan den ver
huurder, is gevallen. Zelfs niet met eere.
De Kamer was ternauwernood voltallig en
dus de belangstelling op 't vriespunt.
Eigen schuld.
Aan de goede bedoelingen van den heer
Mendels valt niet te twijfelen, maar het
tijdstip, dat hij koos was allerongunstigst.
Het Voorloopig Verslag wees er reeds op:
afgedacht van de juridische bezwaren, was
meu van meening, dat de toestand niet zoo
erg was; dat de huurbons en 't steun-co-
mité in voldoende mate bijsprongenmaar
wat alles afdeed; dat de Regeering zelf op
zijn qui vive was en volstrekt geen Ka
merlid noodig had om in zekere toestan
den in te grijpen.
We zijn het met die betchouwingen eens
De Regeering treedt krachtig genoeg op
op allerjei terrein, dat ze bet woningvraag
stuk z lf o k wel kan behartigen, als wer
kelijk de nood er is.
Maar de cijfers wijzen geen noodtoestan
den aan zóó, dat een regeeringsmaatregel
dringend noodig is.
We betreuren den val van 't Wetsont
werp niet. Onrijp en ontijdig, was 't eeuige
wat men er van zeggen kan. Eu deindruk
wil er bij ons niet uit, dat «praten voor
de tribune»dat propagauda voor de So
cialistische idee ook een rol speelde.
Late mei toch wijzer wezen. Zoolang de
Oorlogstoestanden duren dienen de Ka
merleden zooveel mogelijk toe te geven, tenzij
grove nalatigheid aan de Regeering kan
verwjjten worden. En ook publiek en „e
Pers mo t haar verstand gebruiken om niet
alles en nog wat te becritiseeren De beste
stuurlui staan altijd aan wal. En dat is
ook de ervaring: 't zijn niet allen koks
die lange messen dragen. En aan zulke
«beste stuurlui» en aan die «koks» heb
ben we totaal geen behoefte.
Ze loop n de Regeering maar tusschen
de beenen 1
XIX.
«Gereed 1» zegt zacht de zuster.
'a Diepe zucht, een droef gekreun door
de hevige smarten 't afgefoolde lichaam
afgeperst, is eerst al antwoord wat zij
krijgt; met weemoed staart de «zuster»
onder den kap harer orde uit en ziet op
den ongelukkige neer.
Och, 't is al lijden om haar heen,
'n Zee, 'n oceaan van el ende.
Ze worden haar hier gebracht met de
ergste wonden, met verbrijzelde beeneu,
aan flenters geschoten armen afgere en
ooren en wangen, met doorschoten lichaam,
menschelijke ruïnes waarvan 't verbaast,
dat 't leven er niet uit week en zij moeten
zich hier wel wat verharden, met geweld
haar gevoel onderdrukken, anders houden
ze dat niet uit.
Maar ze blijven toch menschl
Eu zuster Brigitta in de wereld,
lange jaren geleden! Grethe Stormfeld
wordt heden op zoo aangrijpende wijze
herinnerd aan haar eigen wereldsch leed,
dat zij voor goed aan den voet van Cal-
varië begrav. n dacht
Zoo oud was ook geweest:
Vierentwintig, toen zij 20 was:
Ook «hij» was vol vroolijken moed,
voor koning en vaderland in dan strijd
gegaan, dapper had hij zijn plicht vol
bracht en zich 'onderscheiden reeds
begon men te spreken van vrede
toeu de verraderlijke k'i^e v«u 'r> f .me
tireur, diep in 't vijandelijke land hein
velde en hem na korten doodstrijd sterven
deed.
Daarmee was haar lamp uitgebluscht.
haar kool uitgedoofd. Aardsche liefde be
geerde zij niet meer en nu vele j%ren lang
had zij alleen geleefd voor den Hemelschen
Bruidegom, dien haar ziele liefhad.
Ze is nu reeds diep in de zestig.
Maar krachtig en kerngezond, had ze 't
als 'n gunst gevraagd, mee te mogen op
trekken achter het leger aan. om zijn ge
wonden te verplegen en te behouden voor
't vaderland, wat nog te redden was
Hij hier is niet te redden.
Hij is onherroepelijk geteekond. Hij ver
zwakt van uur tot uur eu als de ginds
dalende zon weer rijst, zal naar alle men
schelijke berekening de witte doodswade
zijn aardsch omhulsel dekken.
Moge zijn strijd kort zijn!
Daarstraks heeft de priester hem tqn
laatste biecht gehoord, de absolutie ge
schonken, de H.H. Sacramenten der ster
venden toegediend en ondanks de zware
pijnen spreekt dat jeugdig gelaat, 't om
floerste oog van vrede: met zijn God ver
zoend zal hij door de doodsrivier heengaan.
Een wensch heeft hij nog
'n Afsc icidsbiief aan zijn moedert
Eu waar ziju eigen hand de kracht ont
vlood, daar zit nu de zuster gereed om
het laatste woord van den zoon aan zijn
moeder te schrift te stellen.
Zij weet't is haar ééuige
Van der jeugd af de appel harer oogen,
de hoop harer toekomst, de tro's van het
moederhart, de eemge band tusschen naar
en het leven
Stil buigt nu de zuster zich over den
zwaar gewonden luitenant heen.
«Ik ben gereedI» fluistert ze weer.
Even zwerven zijn oogen doelioos ron 1
dan blijven ze staren op 'n enkel punt.
't Is of hij daar zijn moeder voor zich ziet,
de kleine, gebogen, gerimpelde vrouwe,
met het zachte gelaat en den liefeiijken
glimlach. Zijn moeder, die hem als kleinen
jongen op haar armen gedragen heeft en
hem als jongeling dagelijks droeg in haar
gebeden. Dat lieve, oude. trouwe moeder-
hoofd met de zilveren haren, dat geen hoo
ger weelde kende dan den kus van haar
«jongen». Die zachte oogen, hem streelend
en koesterend met de warme liefde, die zij
uitstraalden en een zucht ontsnapt
zijn borst.
Dan begint hij zacht fluisterend den
brief. Over hem heengebogen vangt zuster
Brigitta de gelispelde woorden van zjjn
lip en op.
«Miju lief moedertje
'n Snik belet hem voort te gaan, 'n en
kele, zachte snik, waarin al de weedom
zich uit van een liefhebbend hart.
Diep bewogen legt de zuster haar koele
hand op zijn brandend voorhoofd en be
vochtigt met wat wija zijn droge tong,
Dan wacht ze geduldig, tot hij ds eerste
ontroering zal te boven zijn en voortgaan
kan.
Langzaam-aan begint hij weer.
Hij spreekt van zijn wonden, zijn p^: en,
zijn aanstaanden dood en zuster
Brigitta, na meer dan veertig jaren, ziet
visionair «haar» luitenant weer liggen en
gedenkt aan zijn laatsten brief, dien zij
met haar tranen heeft doorweekt, tot er
geen tranen meer vloeien wilden, Wijl haar
leed er te groot voor was.
