voor de SSaidhollandoclio en Keenw§clie Eilanden.
II
3N
Woensdag 1.0 Augustus 1014
IN HOC SIGNO VINCES
li
IS
fen.
sen.
W. BOEKHOVEN,
De oorlogen verbannen?
UIT DE PERS.
JR.
'K
:er.
int.
lam
X)
.Wo.
Gr.
20*te JaargMig JS!i.1099.
A n tirevo lu tionair
SOMMELSDIJK.
4lle «takken voor de fltedactfie bestemd, Advertentiën es? verdere Administratie tranen toe te zenden aan dew t; Hire ver
ij die zich nu abonneeren, ont
vangen de nog in deze maand
verschijnende nummers gratis.
LAND- EN TUINBOUW.
I
s
IS.
5212
jEN.
8010 O)
len op
idsche
|ering,
be-
f897
\9«s,
25
M.
eschjes
berbier,
andere
rtfkelen
lie gratis
8'/.7.
5007
LEE
Deze Courant vereohgnt eiken Woensdag en 'Zaterdag.
Abonnementsprijs per drie maanden fr. p. p. 50 Cent.
Buitenland bij vooruitbetaling f 1,50 por jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGETKR
Telefoon Interconn. So.
Advertentiën 10 Cent per regei en s/s maal. Reclames 20 per regel.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en *jB maal.
Diens taan vragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
öroote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag- en Vrijdagmorgen 10 uur.
Z
Nu de treinenloop niet meer ge-
regeid is, ook de tram op one eiland
liaar diensten verminderd heeft,
ineenen we onze lezers er op attent
te moeten maken dat een vertraagde
bezorging van ons Blad hiervan het
gevolg kan zijn en wy ons daar
voor NIE T verantwoordelijk knn
W nen stellen.
Dat hoort men nog al eens in deze da
gen: er moest geen oorlog ooit meer zijn
Al duizenden malen in 't verledenal dui
zenden malen in 't heden en al duizenden
malen is het en zal 't in de toekomst her
haald worden. Herhaald doch tevergeefs
tot het eii d der dagen.
Van den Romeinschen keizer Probus
wordt beweerd, dat van hem het eerste
ontwerp van duurzamen vredezou af
komstig zijn.
Van den abt te Saint-Pierre wordt eve.i-
eens melding gemaakt en van tal van an
deren als Kant, wien het ideaal van een
eeuwigen vrede hier op aarde toelachte.
Allerlei betoog is gehouden om dien Vrede
te bestendigen, maar onmiddellijk daarop
allerlei tegenbetoog om de dwaasheid der
zoogenaamde Idealisten en Vrede-Mannen
om te kegelen.
Zie naar 't oude geschrift van den boven
genoemden Abt (1658- 17A3).
Hij was aalmoezenier, prediker, van de
Hertogin van Orleans; het geschrift ver
scheen in 1713, na den vrede te Utrecht,
die een eind maakte aan den elfjarigen
Spaanschen Opvolgingsoorlog. Wat beoogde
deze schrijver? Dit:
Er zou een blijvend verbond gesloten
worden tusschen de Christelijke Mogend
heden tot zekerheid tegen buiten- en binnen-
landschen oorlog en tot waarborg van hun
gebied en ook van al de Verdragen en Ver
bonden sedert 1618 in Europa gesloten.
Elk der Leden van dit Europeescb Ver
bond zou een zekere contributie van cenige
millioenen guldens storten in de kas van
't Verbond en voor de uitgaven van de
Federatie,
Elk droeg de verplichting om af te zien
van het recht van oorlog tegen elkaar.
Elk zou bij geschillen de bemiddeling en
uitspraak aanvaarden van andere Mogend
heden met beroep op de Algemeene Euro-
peesche Bondsvergadering. (De lezer ziet
hier in 1713 reeds ons Vredespaleis uit
gebakend. Red)
Als ,'een der Verbonden Staten weigeren
mocht zich naar de uitspraken der Bonds-
bepalingen te gedragen of verdragen mocht
sluiten strijdig met die bepalingen, of zich
op eigen houtje zou gaan toérusten tot het
voeren van oorlog, dan zoudeEuropeescbe
Bond tegen den spelbreker met wapenge
weld optreden om hem tot gehoorzaamheid
te dwingen.
De Bondsvergadering zou bij meerderheid
van stemmen alle besluiten nemen om het
doel van den Bond te verwezenlijken,maar
bij eenparigheid van stemmen kon slechts
in de Bondstatuten verandering gebracht.
Ziedaar dus in 1713 een begeerte naar
het nog maar pas gestichte Hof van Ar
bitrage en het Vredespaleis. Eidochzooals
verleden week aan de poorten van't Vredes
paleis een biljet stond aangeplakt; Tijde
lijk te huur" en deze aanplakker kort en
kernachtig met bijtenden spot uitdrukte,
wat heel de wereld thans voelt en ge
dachtig is, zoo was het twee eeuwen ge
leden ook, toen het geschrift van den Abt,
hoe goed ook bedoeld, van de Pers kwam.
Hoe is dit mogelijk, vroeg men, om de
Staten van Europa tot een Bond te ver
eenigen; wie dat voorstel zelfs maar durft
doen is een dwaas en een bekrompene vaD
geest; zoo iemand maakt zichzelf en Europa
en den Vrede zelf belachelijk en in plaats
van de Vredesidee te bevorderen, zal -oo
iemand met zoo dolle gedachten vanEuro-
peeschen Bond en Europeesche statutenen
Enropeesche Contributie, daartoe juist den
Vrede tegenwerken.
Zóó werd toen 't geschrift van den Abt
ontvangen, en nu in 1914 hoort ge nog
precies hetzelfde. Wat wou dat Hof van
Arbitrage? Wat dat Vredespaleis? Juist
na de stichting zijn de Boerenoorlog uit
gebroken en de Japansche met Ru-land,
en de Balkanoorlog en de Marokkokvvestie
en nu weer de Europeesche, die bijna een
heels wereld in brand zet.
Waar aldus de zaken staan en sinds
twee eeuwen de vredesidee nog bespot
wordt, zal 't antwoord gemakkelijk zijn op
de vraag: kunnen we den oorlog niet ver
bannen? De praktijk der eeuwen achter ons
gaf reeds een antwoord en de volken ga
ven en geven thans een-antwoord maar
alles luidt: W« kunnen niet En hoe staat
't met de theorieVelerlei oordeel is uit
gesproken. De een zegt: Door de zonde zal
nooit de oorlog verbannen worden. Een
tweede zegt: Oorlog is een zegen vooralle
Materialisme.
Een derde zegt: Oorlog is een wet der
wereld. Zie de Historie.
Een vierde beweert: Oorlog is de ver
tolking van een Nationale gedachte en dus
onverbannelijk.
Een vijfde beweert: Oorlog is de tot heer
schappij brenging van een nieuwe bescha
ving, waar de oude versleten is, daarom
bijv. de Napoleontische strijd in den Fran-
schen tijd en de Revolutie met haar V, ij-
heid, Gelijkheid en Broederschap.
Een zesde beweert: Oorlog is het begin
van een nieuw tijdvak van groei en bloei
des Staats; adres aan Duitschland na 1870.
Een zevende beweertOorlog is het eenige
middel om binnenlandsche sociale en poli
tieke onrust te voorkomen of te smoreD.
Zóó en nog anders luidt de theorie van
vele schrijvers over oorlog. Is oorlog te
verbannen
Onzes inziens nooit. Om allerlei redenen:
nooit.
Hoe we ons vergisten 1
In ons Hoofdartikel van 8 Aug., getiteld
„Eendracht in den Lande bij gevaar", schre
ven we:
Hoe ook de oorlogsfakkel in ons dier
baar Vaderland te ontbranden staat ja
juist, omdat 't gevaar dreigt dat hij zal
ontstoken worden, daarom vergeten alle
Nederlanders eiken politieken strijd en
elke onredelijke bejegening in economisch
en sociaal opzicht.
Hoe hebben we ons vergist!
We ontvingen een circulaire uit den Haag,
onderteekend door de Hoofdbesturen van
de drie samenwerkende Tramorganisaties
nl. de Prot. Christ, Bond van Spoor- en
Tramwegpersoneel; de R. Kath. Bond St.
Raphaël, ook van Spoor en Tram en de
Ned. Vereenigiug van idem, idem.
Het stuk is te merkwaardig, vooral in
dezen tijd, om het verkort op te nemen;
daarom volgt 't hier in zijn geheel en ieder
oordeele dan zelf over den toestand.
Het stuk luidt aldus:
Woordbreuk van de H. T. M. Directie!
De H. T. M. drijft naar een nieuw conflict!
Het oordeel der Haagsche burgerij ge
vraagd
DEN HAAG, 5 Augustus 1914.
Aan de Haagsche Burgerij.
Wanneer wij ons in de tegenwoordige om
standigheden langs dezen weg tot u wenden,
en uw aandacht nog eens voor het H. T. M.-
personcel vragen, dan moeten daarvoor wel
zeer gegronde redenen bestaan. En die zijn
er ook!
Toen in den loop der staking de samen
werkende Hoofdbesturen de verzekering kre
gen, mede van het College van Burgemees
ter en Wethouders, dat in de arbeidsvoor
waarden van het H. T. M.-personeel met 1
October a.s. de zóo hoognoodige verbeterin
gen zouden worden aangebracht, en nadat
van de zijde der Directie (Mr. Van Houten,
President-Commissaris van den Raad van
Beheer) verschillende toezeggingen waren
gedaan omtrent het weer in dienst stellen
van het personeel, is onzerzijds de staking
opgeheven. Wij voelden onze verantwoorde
lijkheid tegenover het publiek in volle zwaarte
en wilden niet langer dan beslist noodig was,
het tramverkeer gestopt houden. Wij vertrouw
den op de woorden van hen, die wij meenden
als eerlijke mannen le moeten beschouwen.
Thans blijkt evenwel, dat de beloften en
toezeggingen van Mr. Van Houten slechts
gedaan zijn om ons te misleiden. En dat de
Directie ook van de huidige situatie gebruik
wil maken om een wraakgericht te houden
over die mannen van haar personeel, die in
den strijd-om lotsverbetering vooraan ston
den. Daarmee mogen en kunnen wij geen ge
noegen nemen cn daar wij, bij alles wat we
deden prijsstelten op de publieke opinie, willen
wij ook thans de kwestie aan het oordeel der
burgerij onderwerpen, als onderdeel van onze
verdere actie.
Hieronder volgen nu de toezeggingen van
Mr. Van Houten, en wat er in de praktijk
van is terecht gekomen.
Toegezegd was: Er zouden geen rancune-
maatregelen genomen worden, slechts één
persoon kon waarschijnlijk niet teruggenomen
worden, doch zulks zonder verband met de
staking, de beambten „moesten hun borg
stelling maar laten staan".
Werkelijkheid is: Op 31 Juli ontvingen 32
beambten aanzegging van definitief ontslag,
terwijl 45 anderen werd medegedeeld dat zij
bij voorkomende vacature óf op 1 September
a.s. óf „in het loopende jaar" geplaatst zou
den kunnen worden.
De ontslagenen van de Werkplaatsen en
het Magazijn ontvingen nog geenerlei bericht,
waaruit afgeleid kan worden, dat ook hun
ontslag tegen alle beloften eveneens gehand
haafd blijft.
Beloofd was: Er zou bij herplaatsing van
het personeel geen onderscheid gemaakt wor
den tusschen afdeelingsbestuursleden en an
dere beambten.
Werkelijkheid is: Dat onder de ontslage
nen alle afd.bestuursleden der Ned. Vereen,
van Spoor- en Tr.personeel zijn, en in 'tal-
gemeen allen die in het vereenigingswerk
vóóraan stonden. Bijna allen hebben een uit
stekend strafregistersommigen nog geheel
blanco.
Beloofd was: Het weer-in-dienst-stellen
van het personeel zou overwegend geschie
den volgens het aantal dienstjaren, terwijl de
gehuwden het eerst in aanmerking zouden
komen.
Werkelijkheid is: Dat binnen eenige dagen
het geheele jonge personeel (de reserve)
reeds geplaatst was, en mannen met 10, 15,
19 dienstjaren, vaders van groote gezinnen,
thans nog rondloopen.
Onder de ontslagenen is één beambte met
ruim 15 dienstjaren, die door een ongeval in
den dienst een zijner voeten verloren heeft!
Beloofd was: Er zou geen nieuw personeel
worden aangenomen, zoolang het oude per
soneel niet in dienst gesteld was.
Waarheid is: Dat nog op 27 Juli en 31
Juli, dus na het opheffen der staking nieuw
personeel is opgeroepen (namen en adressen
van enkelen zijn ons bekend).
Beloofd was: Op 1 Augustus zou om de
8 dagen een vrije dag worden gegeven, waar
door alweer 25 man personeel meer noodig
zouden zijn.
Werkelijkheid is: Dat nog vóór er iets be
kend was van de mobilisatie Mr. Van Houten
verklaarde deze belofte niet te kunnen nako-
mfen, en dat de maandroosters voor Augus
tus waren opgemaakt op den ouden grond
slag.
Beloofd was: Het teruggenomen personeel
zou weer op zijn oude plaats komen.
Werkelijkheid is: Het teruggenomen con-
ducteurspersoneel van de stoomtram is niet
op verzoek, op een, andere lijn geplaatst.
In verband met de mobilisatie zijn ruim
100 man van het dienstdoende personeel on
der de wapenen geroepen. In stede deze
plaatsen nu aan te vullen met hen die nog
werkeloos rondloopen, sluit de H. T. M. nog
een 90-tal anderen uit, en plaatst zij het uit
den aard der zaak minder geoefende personeel
van Weg en Werken en van de Werkplaats
op den wagen, waarmee natuurlijk niet in de
bestaande behoefte van het verkeer kan wor
den voorzien. En dat alles slechts om haar
wraakgevoel te bevredigen
En het in dienst zijnde personeel wordt
weer gesard en geplaagd op de oude manier
Burgerij van den Haag, wat is uw oordeel
over de houding der H. T. M.-Directie? Zijt
gij het niet met ons eens, dat op deze wijze
de rust in het bedrijf niet KAN terugkeeren
dat nieuwe conflicten niet vermèden kunnen
worden?
Wij vertrouwen bij ons werk ten behoeve
van het personeel en in de eerste instantie
om de oorspronkelijke overeenkomst gehand
haafd te zien op uw volle sympathie en zoo
noodig uw volledige medewerking te kunnen
rekenen.
De Hoofdbesturen der samenwer
kende Organisaties.
N. B. Event: Steunbedragen worden nog
gaarne ingewacht: Jan Hendrikstr. 24 den
Haag, of bij F. L. D. Nivard, Kruiskade 7,
Rotterdam.
We hebben bij deze houding der Haag
sche Trammaatschappij niets te zeggen.
Maar aangenomen, dat al die beschuldi
gingen der Organisaties aan 't adres der
Directie onbevlekt juiBt zijn, dan zijn er
geen woorden te veel en te bout, om d;e
handelwijze als dieptreurig te signaleeren.
En dat in zoo'n tijd als nu, waarin waar
lijk alle hartstocht van vijandschap tusschen
Kapitaal en Arbeid dient te worden gedoofd
en waarin du vooral Recht en Gerechtig
heid moeten bloeien en fleuren. Welke
Maatschappij gaat nu uitdagen tot nieuwen
strijd? Is 't niet roekeloos en onverant
woordelijk Moeten dan bij buitenlandscbe
onrust nog binnenlandsche onlusten zich
voegen? Dan is 't leed niet te overzien.
Van buiten onvrede en dan van binnen ook
nog; wat moet daar van groeien?
De Rentabiliteit van Kalibemesting en
Kleigronden.
Voor ons ligt het pas verschenen Drie-
jaarlijksch Verslag derLandbouwproefvelden
over 1910,1011 en 1912. Bldz. 18 en volgende
handelen over de proefnemingen met kalimest
op kleigronden. De slotsom waartoe het vo
rige Driejaarl. Verslag op grond van geno
men proeven kwam, luidde dat er in ver
schillende streken van ons land inderdaad
op de kleigronden behoefte kan bestaan aan
kalibemesting. De kans hierop is grooter
naarmate 1. De kleigrond lichter en zwa-
velachtiger is 2. Veel gewassen verbouwd
zijn, die een belangrijke hoeveelheid kali aan
den grond onttrekken, zooals bieten en aard
appelen 3. Meer stikstof- en phosphorzuur-
houdende kunstmeststoffen voor de verkrij
ging van vroegere oogsten zijn gebruikt;
4. Minder stroovruchten worden verbouwd
of meer stroo wordt verkocht; 5. De veel
opbrengende (en dus meer kali-verbruikende)
aardappelvariëteiten reeds flink ingang heb
ben gevonden.
De proefnemingen van vermelden aard
werden in de jaren 1910—1912 in vrij groot
aantal herhaald. In Friesland waren een aan
tal proefvelden, waarop naast een stikstof- en
phosphorzuurbemesting van verschillende
sterkte ook de invloed van een kalibemesting
in den vorm van patentkali op den oogst
werd nagegaan en wel telkens bij aardap
pelen. Gewoonlijk vormde bij die proeven
een bemesting met ammoniak-superphos-
phaat den grondslag. Naast het perceel met
dien gemengden mest was in den regel aan
wezig een perceel, waarop aan het ammoniak
superphosphaat patentkali was toegevoegd.
Het aantal dusdanige proeven bedroeg niet
minder dan 42.
Wij kunnen niet den volledigen uitslag
over al die veldjes mededeelen, maar distil-
leeren uit het Verslag dienaangaande het
volgende
In 24 van de 42gevallen is patentkali met
winst aangewend, terwijl in een 25ste geval
de kosten er uit kwamen. Dit resultaat is
veel gunstiger dan dat der Friesche proef
nemingen in het vorig Driejaarl. Verslag
vermeld, toen van de 17 gevallen er 8 keer
winst werd gemaakt en in een 9e geval de
kosten flink werden gedekt, in het geheel
leverde gedurende 6 jaren de kali in 32 van
de 59 gevallen winst op terwijl in twee ge
vallen de kosten er uit kwamen. Opmerking
verdient hierbij het volgende. Vooral het
abnormale droge jaar 1911 bleek uitermate
gunstig voor het rendeeren der kalibemes
ting. Er waren toén maar 3 van de 19 ge
vallen, waarin deze meststof geen winst gaf.
Op 7 plaatsen bedroeg de waarde van de meer
opbrengst over de f 100.—, op één plaats
zelfs over de f200.—. Daarentegen bleek de
abnormale vochtige nazomer van 1912 zeer
ongunstig voor het rendeeren der kali. Slechts
op vier van de 14 plaatsen werd winst behaald
en de meeropbrengsten waren belangrijk
kleiner dan in 1911. Het sterke optreden der
der aardappelziekte zal hier misschien zijn
invloed hebben uitgeoefendalthans in de
verslagen van sommige proefvelden wordt
vermeld, dat de aardappelen plotseling af
stierven. (C. B.)
Godenschemering.
Dat schijnt dus voorloopig het laatste woord
van de moderne cultuur, of liever van de
beschaving.
Alle kunsten en wetenschappen ten top
gevoerd. Geen enkele natuurkracht voor nood
druft of genot ongebruikt gelaten. Rusteloos
opstapelen van wat weelde en overdaad zich
behagelijks kunnen uitdenken.
En dan op een gegeven oogenblik van dat
alles een reusachtige pyramide maken met
brandstof overgoten, om er den roodenhaan
in te steken, en met Nero-wellust naar dien
wereldbrand te staan kijken
Erger nog.
Niemand van te. voren waarschuwen dat
men zoo iets in 't zin heeft, zelfs je naaste
buren niet. Slechts enkele medeplichtigen in
het geheim nemen. Eenparig de schuld van
je afwerpen als de godenschemering door
breekt; met het vreedzaamste gezicht van
de wereld beweren dat je niets liever wenscht
dan vrede; intusschen duizende menschenle-
vens en millioenen schats met èén slag ver
nietigen en op dien zwarten puinhoop zich
de macht over de wereld verzekeren.
Op dien puinhoop een nieuw zegelied zin
gen: „ik was de sterkste!".
Arme menschheid, die aan deze beschaving
haar toekomst vertrouwt! A. B.
(N. H. Courant.)
Een naar werkelijkheid geschetst artikel
schrijft het Friesch Dagblad onder het motto:
Weigering van Betaling.
Scherp zoo schrijft het blad worde er on
derscheiden.
Daar zijn natuurlijk tal van menschen, die
door de plotselinge geweldige crisis ook in
geldzaken, in tijdelijke moeilijkheden gera
ken en aan hun verplichtingen niet precies
op tijd voldoen.
Zij verdienen alle mogelijk meegaandheid.
Gunt men hun tijd, dan komt bij verreweg
de meesten, als ons land ook verder buiten
oorlog blijven mag, alles nog wel weer te
recht.
Doch er zijn ook anderen.
Die nog best betalen kunnen.
Maar van de algemeene verwarring gebruik
maken, om maar net te doen of ze niet schul
dig zijn en of door alle vorderingen 't blauwe
potlood is gehaald.
Wie zóó doet, handelt misdadig.
Overmacht, ja 1 breekt kracht.
Maar wie best betalen kón, doch 't niet
dóét, maakt de verwarring nog gaande er
ger en sleept weer anderen in 't ongeluk.
Laten allen, laten met name zij die in Gods
heilige Wet ook het achtste gebod kennen,
dit wel verstaan. Menschen kunnen we om
den tuin leiden en al hebben we geld ge
noeg, toch net doen of we niet betalen kun
nen.
Maar Gods oog ziet alles.
En geld, dat op déze wijze wordt achter
gehouden, kan niet gezegend zijn.
De Heere kan 't weinige vermeerderen.
Maar wij kunnen ook het geld bewaren in
wat genoemd wordt een doorgeboorden bui
dei.
Wie betalen kan, doe het
V
Eén voorbeeld ter illustratie.
Een groot winkelier te Amsterdam ver
haalt, hoe hij zijn knechts op één dag uit
zond met 3000 gulden aan kwitanties en hoe
er slechts 200 gulden van binnenkwam.
Ieder voelt, hier is niet alleen onmacht.
Hier is ook onwil.
Vele onbetaalde kwitanties, zegt hij droe
gen bespottelijke kantteekeningen, als „Laat
de Keizer van Oostenrijk maar betalen", „Ik
betaal als de Moffen verloren hebben" enz.
De winkelier krijgt van zijn grossier slechts
tegen contante betaling .die onwilligen
voelen toch wel, dat ze op die wijze de heele
boel laten vastloopen en den toestand van
ontreddering nog maar erger maken 1
Oorlog in Europa.
De drie Provinciën schrijft.
Wie gelijk heeft, wie niet?
Oostenrijk of Servië, Duitschland of Rus
land, och! het is nü de tijd nog niet om
daarover lange besprekingen te voeren. Met
verbijsterende snelheid zijn de laatste dagen
ae gebeurtenissen als een wervelwind voort-
gevlogen: we staan nu voor de feiten en niet
voor besprekingen.
De moord op den Oostenrijkschen kroon
prins, de eisch aan Servië, 't is alles slechts
aanleiding meer niet.
De laatste droppel in den beleer en 't vonk-
i
■4 T-
