Orqaan ter verspreiding der Christelijke Beginselen in Zeeuwseh-Vlaanderen. Februari 1918. Jaargang. FEUILLETON. OMHOOG! ABONNEMENT: i.,1a n-ü7T?oTirivïTTTrNr Dit blad verschijnt DINSDAG - en VR IJ DAGAVOND, uitgezonderd op Feestdagen, bij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN. - TELEFOON Nr. 20. Per drie maanden bij bezorging 1,-, Franco per post voor Nederland 1.10. ADVERTENTIE N. Van 1-4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel meer ƒ0.10. Handelsadvertentiën over twee kolom 6 cent per regel. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs tweemaal berekend. Abonnementen per contract. Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op de verschijndagen. Vergadering der Persvoreeni- iW? ging op D.V. Vrijdag 22 Februari a.s., nam. half drie, in de Cons. Geref. Kerk, Nieuwstraat. Agenda zal nader bekend gemaakt worden. SECRET^RIg V Onze lijsten. Op verzoek plaatsen we onderstaand stuk, overgenomen uit de a. r. Rotter dammer. We zijn het er geheel mee eens. Aanneming van het voorstel van het Centraal Comité zou grenzenlooze ver warring stichten. Op elk stembiljet zouden dan drie lijsten, met samen dertig namen van antirevolutionairen staan. En er mag maar één hokje worden zwartgemaakt. De vrijzinnig-democraten, socialisten en unie-liberalen dienen ook voor eiken kieskring of combinatie van kieskringen slechts één lijst in. Dat moeten wij óók doen. En dan natuurlijk al de lijsten verbinden Trouwens in Oct. 1917 adviseerde het Centraal-Comité ook aldus. Laten onze kiesvereenigingen zich daaraan houden 1 We laten thans het artikel, dat duide lijk gesteld is, volgen Een gevaar voor de antirevolutionaire partij. De voorbereiding voor de verkiezingen is ditmaal een uiterst moeilijk werk. Nu voor de eerste maal het stelsel der Even redige Vertegenwoordiging in toepassing komt, bestaan zóó talrijke onzekere facto ren, dat vooral bij de inrichting der can- didatenlijsten het is een zoeken en tas ten, waarbij elk die met een welover wogen advies komt, dient gehoord te worden. Het geldt hier een vraag van taktiek van het hoogste gewicht, waarbij veel zijdige voorlichting gewenscht mag hee- ten. Daarom ook stellen wij het op hoogen prijs, dat de hoofdredacteur van de „Standaard" zich aanstonds bereid verklaarde om dit artikel, waarin wij onze onoverkomelijke grieven tegen het aanvankelijke voorstel van het Centraal Comité uiteenzetten, over te nemen. Vriendelijk richten wij tot de redacties onzer antirevolutionaire bladen het drin gend verzoek eveneens in de kolommen van hun blad spoedig deze beschouwin gen te plaatsen. Het geldt hier een vraag van taktiek, die tot geenerlei vervvijdering mag aan- loiding geven, en het is van het grootste gewicht, dat onze mannen, behoorlijk voorgelicht, straks onbevangen en onbe vooroordeeld hunne beslissing nemen. Tegen den voorslag van het Centraal Comité inzake de candidatenlijsten heb ben wij zóó ernstige bezwaren, dat wij met grooten nadruk willen waarschuwen tegen de zeer ernstige gevaren, die daar door onze antirevolutionaire partij be dreigen. Wordt de voorgestelde gedachte ver wezenlijkt, dan geraken wij in dezen toestandIn eiken kieskring moeten vijf en twintig kiezers een lijst van niet meer 65) Wat bedoelde ze Zulk een vraag had hij in 't geheel niet verwacht. Toch was het geen indringerigheid. Dat zei hem haar hartelijke, deelnemende toon dat was hem nog zoo straks bij Bre mers lompheid gebleken, toen ze dade lijk tusscnenbeide was gekomen. En evenwel was hem de vraag niet sym pathiekLiever stelde hij dié gebeurte nis maar wat op den achtergrond van zijn denken. Zelfbeschuldiging en zelf verwijt waren er al te nauw mee ver bonden. Hij antwoordde dus, op den schijn af onbeleefd te zijn, niet dadelijk „Ben ik onbescheiden geweest op perde ze. „O nee," haastte hij„volstrekt niet, Moeder is niet zoo héél lang ziek ge weest, of eigenlijk ook wéllieelemaa gezond heb ik ze feitelijk nóóit gekend....' „Bij moeder was het nét zoo," zei ze dan 10 antirevolutionaire candidaten in dienen, daarnaast vijf en twintig andere kiezers een lijst met 10 andere namen, en nog weer andere vijf en twintig kie zers een lijst met weer 10 andere na men. Noch onder de kiezers die de lijs ten indienen, noch onder de candidaten die op de lijsten staan, mag iemand op meer dan één lijst voorkomen. Daaruit blijkt reeds hoe deze lijsten dragen een geheel zelfstandig karakter straks wordt over de volgorde, waarin deze lijsten op het stembiljet zullen worden vermeld, geloot en geenerlei waarborg bestaat, dat de lijsten voorkomen in eenigerlei geordend verband. De hoofdlijst kan krijgen no. 12, de eerste vervolglijst no. 2, de tweede vervolglijst no. 8. Uit deze drie antirevolutionaire lijsten mag de kiezer die antirevolutionair wil stemmen, slechts één hokje zwart ma ren, op straffe van ongeldigheid zijner stem. Op deze wijze den stembusstrijd aan te gaan, achten wij onverantwoordelijk en wel op grond van deze bezwaren, die gemakkelijk met andere kunnen worden vermeerderd le. Reeds kan eene aanwijzing voor iiet ongewenschte dezer taktiek worden ontleend aan het feit, dat geen enkele partij in Nederland het aandurft om in eiken kieskring meer dan één lijst in te dienen, waaruit de kiezers naar welge vallen mogen kiezen. Allen, zonder uit zondering, aanvaarden als grondbeginsel den 'regel: in een kieskring van onze partij slechts één lijst. Geen bijzondere positie van de antirevolutionaire partij rechtvaardigt een ingaan tegen deze ge zonde taktiek. 2e. De verwarring, die door deze exorbitante uitbreiding van het biljet wordt veroorzaakt, is een kwaad, dat zich vooral, nu de eerste maal onder heerschappij van het nieuwe stelsel moet worden gestemd en alles er aan is ge legen, het den kiezers zoo gemakkelijk mogelijk te maken, moet wreken. Terecht werd dan ook in het Rapport van het Centraal Comité dat 18 October 1917 op het Centralen Convent werd behandeld geconstateerd, dat indiening van meer dan eene partijlijst in een en denzelfden kieskring ter voorkoming van verwarring zal uitgesloten zijn. Geener lei verandering is ingetreden die een te rugkomen op dit standpunt, nog voor enkele maanden aanvaard, wettigt. 3e. De aanbevolen gedragslijn brengt met zich, dat onmogelijk kan worden verwezenlijkt de gedachte, dat de meest geschikt geachte candidaat de meeste kans behoort te hebben om gekozen te worden. Immers alle overzicht over de kansen der volgorde gaat te loor, wan neer aldus vrij uit een der lijsten een persoon wordt verkozen en daardoor aan hen, die met dezen op de lijst staan de meeste kans wordt gegeven. 4e. De propaganda zal uitermate wor den bemoeilijkt. Doeltreffende actie vor dert, dat aaii de kiezers wordt gegeven een scherp belijnd advies. Aan dien eisch kan niet worden voldaan; immeis de kiesvereeniging moet zich onthouden van elk partijkiezen ten gunste van ééne der candidatenlijsten. Zij kan en mag niet anders doen dan adviseerenstemt eene der drie antirevolutionaire lijsten. Elke te warme aanbeveling zal haar in verdenking brengen een der lijsten te willen bevoorrechten en daardoor mis noegen wekken bij een groep, die meer sympathiek staat tegenover eene andere antirevolutionaire lijst. Allerhande partijschappen, ongewen schte groepeeringen binnen onze partij worden aldus uitgelokt en min of meer officiéél gesanctionneerd. De groote haast, die bij de voorberei ding van dit voorstel in deze ingewik kelde materie moest worden betracht, kan gereedelijk worden aangevoerd ter verklaring van dezen bedenkelijken voor slag. Daardoor is het ook gemakkelijk van dezen weg terug te komen. In iederen kieskring slechts één anti revolutionaire lijst moet onze leuze zijn. Verschillende der achttien kies kringen kunnen zich dan in grootere of kleinere groepeeringen vereenigen, die met dezelfde lijst uitkomt. Over die wijze van combineeren valt te spreken, mits maar in ieder geval gebróken worde met de gedachte van eene veelheid van antirevolutionaire lijsten binnen één en denzelfden kieskring, want toepassing van dit beginsel zouden wij een ramp achten. In iederen kieskring niet meer dan één antirevolutionaire lijst op eerbiedigen toon, alsof ze over een heilige sprak, en dit ontging Karei niet. Hij nam haar wat scherper op. Tot nu toe had hij niet al te gunstigen in druk van haar ontvangenHerman's [ualificaties en aanduidingen hadden ,aar toe zeker het hare bijgedra gen haar houding op dien bewusten dag, toen vader en dochter Herman had den opgezocht had hem weinig bekoord. Nu evenwel bekeek hij haar met an dere oogenbleek zij niet degene van de drie, die het scherpst zag en het ver standigste oordeelde? En was haar optreden, nu hij Herman wat meer van nabij had leeren kennen, dan waarlijk zóó onverklaarbaar te noe men In elk gevalzij toonde thans haar beste zijde. „Ja?" zei hij, om iets te zeggen. Ze stond op en kreeg van een tafeltje een album, dat ze opende. Het eerste portret stelde een vrouw voor van ongeveer dertig jaar. Ze schoof het uit het blad en reikte het hem over. „Dat was moeder," zei ze. „Hij bekeek het. En wonderlijk, on willekeurig rees liet beeld zijner eigen V De Coalitie. Bij de stembus van 1918 zullen de drie rechtsche partijen gescheiden optrekken. De oude coalitie heeft als zoodanig geen recht meer van bestaan. En dat hoeft wel iets vóór! Als we gezamenlijk optrokken om het egeerkasteel te veroveren of te behou den, dan hadden we ook een stembus program, dat, omdat er met drie par tijen moest worden gerekend, minder volledig kon zijn. Ieder moest iets van zijn'eischen laten vallen. In 191&zal elke partij met een eigen program^nitkomen. Natuurlijk zullen de drie partijen, als rechts de meerderheid haalt, straks elkaar wel weer vinden. In hoofdzaak is het beginsel één. 't Gaat vóór het.Evangelie, tégen de revolutie Zulk gescheiden optrekken heeft veel voor. Niet ieder kiezer van rechts was met de coalitie even vurig ingenomen. De strubbelingen van vroeger zullen nu niet meer voorkomen. En iedere partij kan volop de propa ganda gaan voeren voor haar beginselen, terwijl ze tevens komt te weten, hoe groot het aantal kiezers is, dat haar vaan volgt. Voor antirevolutionairen en christelijk- historischen klemt óók in Zeeuwseh- Vlaanderen, nu meer dan ooit, de eisch van degelijke organisatie. Daarbij zullen ze hebben te bedenken, dat als uiterste elementen zich bij haar aansluiten, deze ook geroepen zijn, om de rechtsche actie en onze pers, met name ook „Zeeuwseh-Vlaanderen" te steunen. Er moet naar gestreefd worden, dat wie zich bij één der protestantsch- rechtscUe groepen aansluit, zich ook in de pradijk als man van antirevolutio nairen- of christelijk-historischen huize gedraagt. Dat is niet alleen noodzakelijke eisch van beginsel, maar óók van organisatie. En dan kunnen straks de beide par tijen naast niet tegen elkaar op trekken, om, indien mogelijk, de zege aan de rechtsche beginselen te bezorgen. De liberalen zullen naast de socialisten optrekken, om, als ze de meerderheid samen halen, met hen te regeeren. Ook het „Zeeuwsch Nieuwsblad" denkt er zoo over. Het wil allereerst en aller krachtigst tegen rechts, tegen het „cleri- calisme" strijden. Het wil dus meewerken aan het proces van afzakking van de liberalen naar het roode kamp. Want daar kcjgit al zulk zulk anti-clericalisme op neer. Het is erg bang voor een rechtsche coalitie na de stemming, en poogt de liberale zieltjes, die uit socialistenvrees misschien eens rech's zouden stemmen, door die vrees te verschrikken. Het blad vergeet te melden, dat als inks wint, we dan een coalitie van iberalen en socialisten krijgen, waarin de laatsten den toon zullen aangeven. Omdat het „Zeeuwsch Nieuwsblad" in gebreke bleef, daarop te wijzen, willen wij het maar doen. De kiezers moeten het dan maar weten, of ze een rechtsche meerderheid, of een linksche, waarin de socialisten den baas zullen spelen, verkiezen. moeder tegelijkertijd voor zijn oog. Hoe kwam het Hij vroeg het ziclizelven af. Werd het veroorzaakt door eenige uiter lijke gelijkenis? Zeker, beider beeltenis bande elke gedachte aan weelderigheid van kleedij, wekte integendeel die aan soberheid en burgerlijke eenvoudigheid, in het uiterlijkedoch verder reikte de overeenkomst niet. Neen, het moest iets anders zijnhij was erde trek van lijdzaam berusten, van rustige lijd zaamheid, maar ook, tnaar daarbij en daarbóven van zielenadel, dat waas van blijmoedig vertrouwen, die uitdrukking van zéker weten, dat niet twijfelt. Dat was het, wat hem aanstonds trof, waardoor hij het met meer dan een vluchtigen blik, door de wellevendheid geëischt, beschouwde. Cato keek hem onderwijl van terzijde aan. Zijn duidelijke belangstelling streel de haar. Hij keerde het portret na een wijle, bijna werktuiglijk om en bezag den achterkant. Verrast keek hij scher per toeeen vaste hand had eenige woorden met inkt daar neergeschreven, reeds waren ze min of meer verbleekt, doch niettemin nog goed leesbaar. Hij las, half overluid „Ik weet, dat mijn Verlosser leeft." Daaronder initialen V* Onmacht der liberalen tot regeeren. Door links is minister Gort van der Linden verweten, dat hij had bijgedragen tot de vermindering van den invloed van do volksvertegenwoordiging. Heel leukjes antwoordde de minister, dat de heeren zich moesten vergissen. Als ze nadachten, zouden ze zich wel herinneren, dat dit kabinet een gevolg was van de onmacht der linkerzijde om zelf te regeeren. Indien ze critiek hadden, moesten ze maar eens bedenken, dat ze zelf het niet alleen niet beter, maar in 't geheel niet konden. Toch was bij de verkiezingen in 1913 den kiezers door links iets geheel anders verteld. Als menigeen vooruit had ge weten, hoe onmachtig links totiegeeren is, zou hij wellicht anders hebben ge stemd. En toch zal het dit jaar niet anders zijn. De liberalen halen alléén de meerder heid niet. Dat is vooruit te berekenen. Als straks de liberale propagandisten den boer opgaan, zullen ze er wel voor oppassen, den kiezers te vertollen, dat ze zonder de hulp der socialisten onmo gelijk kunnen regeeren. Én toch is het zoo De heer Marchant heeft in de Tweede Kamer verzekerd, dat als liet vrijzinnig driespan (vrij-liberalen, unie-liberalen en vrijzinnig-democraten) .voorrijdt en dan zegt, dat het regeeren kan, dat dan vertoon is, en niets anders. Wie meent, dat een vrijzinnige con centratie regeeren kan, vergist zich leelijk. Ze moge de allure's aannemen, het wél te kunnen, dat is niets dan schijn. En gevaarlijk óók, zegt de vrijzinnig- democratische heer Marchant. L. B. D. Bijna geërgerd keerde hij het portret weer om. Ja, zulk een mond, zülk een vrouw móest zulke woorden spreken. „Moeder stierf, toen ik nog maar een jaar of tien was," verklaarde ze. „Een paar dagen vóór ze heenging, gaf ze me dit portret als aandenken en schreef er die woorden op aan den achterkant. Er volgden eenige oogen.blikken van stilte. „Kijk," zei ze weer, en ze wees naar een klein, vergeeld wandtekstje, dat achter glas, verre achter andere snuis terijen op het hoekkastje stond, dit is ook nog een gedachtenisje." Ze gaf het hem eveneens in de hand. „De Heer is mijn Herder, mij zal niets ontbreken," las hij. ,,'t Zijn woorden uit den Bijbel, geloof ik," verklaarde ze. „Ja," bevestigde hij, zijns ondanks. Ze keek hem een beetje verwonderd aan. Hij merkte het. „Moeder was een vrome vrouw, ik ben bij den Bijbel opgegroeid. Of schoon „Moeder," begon Cato weer, „is pas Als links wint, dan moeten de liberalen plaats nemen in de regeerkoets, waar Troelstra op den bok zit. Dat kan niet anders. Ons landje zal dan voor allerlei socia listische proefnemingen gebruikt worden. De liberalen mogen tegensputterenze zullen worden gedreven in de richting van het Staats-socialisme. De stembus van 1918 zal beslissen over de vraag, of ons land naar de chris telijke, dan wel naar de socialistische beginselen zal worden bestuurd. Het zal gaan om beginselen, niet om personen Toch twijfelen we er niet aan, of zelfs die liberalen, die een rilling krijgen als ze aan socialistische ministers denken, zullen links stemmen. Het oloed kruipt, waar 't niet gaan kan. En de vrees voor „de clericalen" zal wel grooter blijken te zijn, dan de tegenzin in een rood bestuur. We zijn op ons zelf aangewezen. En dat is niet erg ook. Als er maar gewerkt wordt, is er nog heel wat te bereiken V Een naar twee kanten snijdend mes. De heer Troelstra is een volksmenner van het bovenste bordje. Al kraakt het op het congres ook wel eens, als de „kameraden" met hun critiek loskomen, toch weet Troelstra door de^ de macht van zijn woord, de positie wel te redden. Thans moet de partij zóó bewerkt worden, dat ze de leiders binnenkort achter de groene tafel wil hébben. De socialisten zullen straks een grooter aantal zetels krijgen. Als links de meer heid haalt, zullen we socialistische minis ters zien optreden. Daarvoor moeten nu de soci's lekker gemaakt. Dat doet Troelstra door ze gouden bergen te beloven van de toekomst- distribntie. Als 't moet wil hij wel minister worden, en Wibaut heeft ook wel trek. Maar dan moeten zij den toon aan geven. Wie dezen zomer links stemt, helpt mee om een socialistische regeering te krijgen. Dan gaan we den weg op van hel Staats-socialisme. De soci's zullen de liberalen wel drijven in die richting. De zweep van Troelstra zal striemend neerkomen op de ruggen der onwilligen. Al de distri but ie-maal regelen, de be perkingen van dit en van dat, die nu tijdelijk noodig zijn om onze volkskracht te bewaren en ons volk door de crisis moeiten heen te brengen, zullen dan blijvend worden. Dan znllen we voortaan onze distri- butiekoffie driinken liefst in gemeente- woningen uit onze regeeringspijp regee- ringstabak rooken uit de centrale keu kens op bonnetjes ons middagmaaltje halen bij regeeringsbrandstof ons war men, op distributieschoenen loopen en regeeringskleeren dragen. Dan zal de zuigeling met een regee- ringsspeen met distributiesuiker onder regeeringswol in de wieg liggen. Dat zullen dan de zegeningen van het socialistisch bewind zijn. Niet tijdelijk, maar voor goed tegen het eind van haar leven vroom geworden, zooals Vader me weieens heeft verteld, al praat hij er liever niet over. En ik geloof het óók wèl. Ik herinner me alleen uit het laatste jaar vóór haar dood, hoe ze me èn Herman wel es al leen nam en met ons sprak uit den Bij bel en met ons bad. Vader moest er niets van hebben Ze hield stil. Was ze niet wat al te vertrouwelijk en dat tegen een vreemde. Hoe kwam het, dat ze zoo met hem spreken dorst Ze moest nu maar niet verder gaan „En had uw vader eigenlijk geen ge lijk zei hij, bijna hard. „Ik weet het niet," zei ze, verrast dat hij zulk een antwoord gaf. „Ik weet het niet. Moeder stierf, ik herinner het me nog zoo goed, alsof het pas gisteren is gebeurd, en alevel is het al twintig jaar geleden, ze stierf zóó kalm, zóó rus tig „Maar haar God nam haar toch van U weg, die God, dien ze Liefde heeten," viel hij bitter in. (Wordt vervolgd.) DOOR ZELANDIA.

Krantenbank Zeeland

Luctor et Emergo | 1918 | | pagina 1