Orqaan ter verspreiding der Christelijke Beginselen in Zeeuwseh-Vlaanderen.
Februari 1918.
Jaargang.
FEUILLETON.
OMHOOG!
ABONNEMENT:
i.,1a n-ü7T?oTirivïTTTrNr
Dit blad verschijnt DINSDAG - en VR IJ DAGAVOND, uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN. - TELEFOON Nr. 20.
Per drie maanden bij bezorging 1,-, Franco per post voor Nederland 1.10.
ADVERTENTIE N.
Van 1-4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel meer ƒ0.10. Handelsadvertentiën over twee
kolom 6 cent per regel. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie
wordt de prijs tweemaal berekend. Abonnementen per contract.
Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op de verschijndagen.
Vergadering der Persvoreeni-
iW? ging op D.V. Vrijdag 22 Februari
a.s., nam. half drie, in de Cons. Geref.
Kerk, Nieuwstraat.
Agenda zal nader bekend gemaakt
worden. SECRET^RIg
V Onze lijsten.
Op verzoek plaatsen we onderstaand
stuk, overgenomen uit de a. r. Rotter
dammer.
We zijn het er geheel mee eens.
Aanneming van het voorstel van het
Centraal Comité zou grenzenlooze ver
warring stichten.
Op elk stembiljet zouden dan drie
lijsten, met samen dertig namen van
antirevolutionairen staan. En er mag
maar één hokje worden zwartgemaakt.
De vrijzinnig-democraten, socialisten
en unie-liberalen dienen ook voor eiken
kieskring of combinatie van kieskringen
slechts één lijst in.
Dat moeten wij óók doen. En dan
natuurlijk al de lijsten verbinden
Trouwens in Oct. 1917 adviseerde het
Centraal-Comité ook aldus.
Laten onze kiesvereenigingen zich
daaraan houden 1
We laten thans het artikel, dat duide
lijk gesteld is, volgen
Een gevaar voor de antirevolutionaire
partij.
De voorbereiding voor de verkiezingen
is ditmaal een uiterst moeilijk werk. Nu
voor de eerste maal het stelsel der Even
redige Vertegenwoordiging in toepassing
komt, bestaan zóó talrijke onzekere facto
ren, dat vooral bij de inrichting der can-
didatenlijsten het is een zoeken en tas
ten, waarbij elk die met een welover
wogen advies komt, dient gehoord te
worden.
Het geldt hier een vraag van taktiek
van het hoogste gewicht, waarbij veel
zijdige voorlichting gewenscht mag hee-
ten. Daarom ook stellen wij het op
hoogen prijs, dat de hoofdredacteur van
de „Standaard" zich aanstonds bereid
verklaarde om dit artikel, waarin wij
onze onoverkomelijke grieven tegen het
aanvankelijke voorstel van het Centraal
Comité uiteenzetten, over te nemen.
Vriendelijk richten wij tot de redacties
onzer antirevolutionaire bladen het drin
gend verzoek eveneens in de kolommen
van hun blad spoedig deze beschouwin
gen te plaatsen.
Het geldt hier een vraag van taktiek,
die tot geenerlei vervvijdering mag aan-
loiding geven, en het is van het grootste
gewicht, dat onze mannen, behoorlijk
voorgelicht, straks onbevangen en onbe
vooroordeeld hunne beslissing nemen.
Tegen den voorslag van het Centraal
Comité inzake de candidatenlijsten heb
ben wij zóó ernstige bezwaren, dat wij
met grooten nadruk willen waarschuwen
tegen de zeer ernstige gevaren, die daar
door onze antirevolutionaire partij be
dreigen.
Wordt de voorgestelde gedachte ver
wezenlijkt, dan geraken wij in dezen
toestandIn eiken kieskring moeten vijf
en twintig kiezers een lijst van niet meer
65)
Wat bedoelde ze Zulk een vraag had
hij in 't geheel niet verwacht. Toch
was het geen indringerigheid. Dat zei
hem haar hartelijke, deelnemende toon
dat was hem nog zoo straks bij Bre
mers lompheid gebleken, toen ze dade
lijk tusscnenbeide was gekomen. En
evenwel was hem de vraag niet sym
pathiekLiever stelde hij dié gebeurte
nis maar wat op den achtergrond van
zijn denken. Zelfbeschuldiging en zelf
verwijt waren er al te nauw mee ver
bonden.
Hij antwoordde dus, op den schijn af
onbeleefd te zijn, niet dadelijk
„Ben ik onbescheiden geweest op
perde ze.
„O nee," haastte hij„volstrekt niet,
Moeder is niet zoo héél lang ziek ge
weest, of eigenlijk ook wéllieelemaa
gezond heb ik ze feitelijk nóóit gekend....'
„Bij moeder was het nét zoo," zei ze
dan 10 antirevolutionaire candidaten in
dienen, daarnaast vijf en twintig andere
kiezers een lijst met 10 andere namen,
en nog weer andere vijf en twintig kie
zers een lijst met weer 10 andere na
men. Noch onder de kiezers die de lijs
ten indienen, noch onder de candidaten
die op de lijsten staan, mag iemand op
meer dan één lijst voorkomen. Daaruit
blijkt reeds hoe deze lijsten dragen een
geheel zelfstandig karakter straks wordt
over de volgorde, waarin deze lijsten op
het stembiljet zullen worden vermeld,
geloot en geenerlei waarborg bestaat,
dat de lijsten voorkomen in eenigerlei
geordend verband. De hoofdlijst kan
krijgen no. 12, de eerste vervolglijst no.
2, de tweede vervolglijst no. 8.
Uit deze drie antirevolutionaire lijsten
mag de kiezer die antirevolutionair wil
stemmen, slechts één hokje zwart ma
ren, op straffe van ongeldigheid zijner
stem.
Op deze wijze den stembusstrijd aan
te gaan, achten wij onverantwoordelijk
en wel op grond van deze bezwaren, die
gemakkelijk met andere kunnen worden
vermeerderd
le. Reeds kan eene aanwijzing voor
iiet ongewenschte dezer taktiek worden
ontleend aan het feit, dat geen enkele
partij in Nederland het aandurft om in
eiken kieskring meer dan één lijst in te
dienen, waaruit de kiezers naar welge
vallen mogen kiezen. Allen, zonder uit
zondering, aanvaarden als grondbeginsel
den 'regel: in een kieskring van onze
partij slechts één lijst. Geen bijzondere
positie van de antirevolutionaire partij
rechtvaardigt een ingaan tegen deze ge
zonde taktiek.
2e. De verwarring, die door deze
exorbitante uitbreiding van het biljet
wordt veroorzaakt, is een kwaad, dat
zich vooral, nu de eerste maal onder
heerschappij van het nieuwe stelsel moet
worden gestemd en alles er aan is ge
legen, het den kiezers zoo gemakkelijk
mogelijk te maken, moet wreken.
Terecht werd dan ook in het Rapport
van het Centraal Comité dat 18 October
1917 op het Centralen Convent werd
behandeld geconstateerd, dat indiening
van meer dan eene partijlijst in een en
denzelfden kieskring ter voorkoming van
verwarring zal uitgesloten zijn. Geener
lei verandering is ingetreden die een te
rugkomen op dit standpunt, nog voor
enkele maanden aanvaard, wettigt.
3e. De aanbevolen gedragslijn brengt
met zich, dat onmogelijk kan worden
verwezenlijkt de gedachte, dat de meest
geschikt geachte candidaat de meeste
kans behoort te hebben om gekozen te
worden. Immers alle overzicht over de
kansen der volgorde gaat te loor, wan
neer aldus vrij uit een der lijsten een
persoon wordt verkozen en daardoor aan
hen, die met dezen op de lijst staan de
meeste kans wordt gegeven.
4e. De propaganda zal uitermate wor
den bemoeilijkt. Doeltreffende actie vor
dert, dat aaii de kiezers wordt gegeven
een scherp belijnd advies. Aan dien
eisch kan niet worden voldaan; immeis
de kiesvereeniging moet zich onthouden
van elk partijkiezen ten gunste van ééne
der candidatenlijsten. Zij kan en mag
niet anders doen dan adviseerenstemt
eene der drie antirevolutionaire lijsten.
Elke te warme aanbeveling zal haar in
verdenking brengen een der lijsten te
willen bevoorrechten en daardoor mis
noegen wekken bij een groep, die meer
sympathiek staat tegenover eene andere
antirevolutionaire lijst.
Allerhande partijschappen, ongewen
schte groepeeringen binnen onze partij
worden aldus uitgelokt en min of meer
officiéél gesanctionneerd.
De groote haast, die bij de voorberei
ding van dit voorstel in deze ingewik
kelde materie moest worden betracht,
kan gereedelijk worden aangevoerd ter
verklaring van dezen bedenkelijken voor
slag. Daardoor is het ook gemakkelijk
van dezen weg terug te komen.
In iederen kieskring slechts één anti
revolutionaire lijst moet onze leuze
zijn. Verschillende der achttien kies
kringen kunnen zich dan in grootere of
kleinere groepeeringen vereenigen, die
met dezelfde lijst uitkomt. Over die
wijze van combineeren valt te spreken,
mits maar in ieder geval gebróken worde
met de gedachte van eene veelheid van
antirevolutionaire lijsten binnen één en
denzelfden kieskring, want toepassing
van dit beginsel zouden wij een ramp
achten.
In iederen kieskring niet meer dan
één antirevolutionaire lijst
op eerbiedigen toon, alsof ze over een
heilige sprak, en dit ontging Karei
niet.
Hij nam haar wat scherper op. Tot
nu toe had hij niet al te gunstigen in
druk van haar ontvangenHerman's
[ualificaties en aanduidingen hadden
,aar toe zeker het hare bijgedra
gen haar houding op dien bewusten
dag, toen vader en dochter Herman had
den opgezocht had hem weinig bekoord.
Nu evenwel bekeek hij haar met an
dere oogenbleek zij niet degene van
de drie, die het scherpst zag en het ver
standigste oordeelde?
En was haar optreden, nu hij Herman
wat meer van nabij had leeren kennen,
dan waarlijk zóó onverklaarbaar te noe
men In elk gevalzij toonde thans
haar beste zijde.
„Ja?" zei hij, om iets te zeggen.
Ze stond op en kreeg van een tafeltje
een album, dat ze opende.
Het eerste portret stelde een vrouw
voor van ongeveer dertig jaar.
Ze schoof het uit het blad en reikte
het hem over.
„Dat was moeder," zei ze.
„Hij bekeek het. En wonderlijk, on
willekeurig rees liet beeld zijner eigen
V De Coalitie.
Bij de stembus van 1918 zullen de drie
rechtsche partijen gescheiden optrekken.
De oude coalitie heeft als zoodanig
geen recht meer van bestaan.
En dat hoeft wel iets vóór!
Als we gezamenlijk optrokken om het
egeerkasteel te veroveren of te behou
den, dan hadden we ook een stembus
program, dat, omdat er met drie par
tijen moest worden gerekend, minder
volledig kon zijn. Ieder moest iets van
zijn'eischen laten vallen.
In 191&zal elke partij met een eigen
program^nitkomen.
Natuurlijk zullen de drie partijen, als
rechts de meerderheid haalt, straks elkaar
wel weer vinden. In hoofdzaak is het
beginsel één.
't Gaat vóór het.Evangelie, tégen de
revolutie
Zulk gescheiden optrekken heeft veel
voor.
Niet ieder kiezer van rechts was met
de coalitie even vurig ingenomen.
De strubbelingen van vroeger zullen
nu niet meer voorkomen.
En iedere partij kan volop de propa
ganda gaan voeren voor haar beginselen,
terwijl ze tevens komt te weten, hoe
groot het aantal kiezers is, dat haar vaan
volgt.
Voor antirevolutionairen en christelijk-
historischen klemt óók in Zeeuwseh-
Vlaanderen, nu meer dan ooit, de eisch
van degelijke organisatie.
Daarbij zullen ze hebben te bedenken,
dat als uiterste elementen zich bij haar
aansluiten, deze ook geroepen zijn, om
de rechtsche actie en onze pers, met
name ook „Zeeuwseh-Vlaanderen" te
steunen.
Er moet naar gestreefd worden, dat
wie zich bij één der protestantsch-
rechtscUe groepen aansluit, zich ook in
de pradijk als man van antirevolutio
nairen- of christelijk-historischen huize
gedraagt.
Dat is niet alleen noodzakelijke eisch
van beginsel, maar óók van organisatie.
En dan kunnen straks de beide par
tijen naast niet tegen elkaar op
trekken, om, indien mogelijk, de zege
aan de rechtsche beginselen te bezorgen.
De liberalen zullen naast de socialisten
optrekken, om, als ze de meerderheid
samen halen, met hen te regeeren.
Ook het „Zeeuwsch Nieuwsblad" denkt
er zoo over. Het wil allereerst en aller
krachtigst tegen rechts, tegen het „cleri-
calisme" strijden.
Het wil dus meewerken aan het proces
van afzakking van de liberalen naar het
roode kamp. Want daar kcjgit al zulk
zulk anti-clericalisme op neer.
Het is erg bang voor een rechtsche
coalitie na de stemming, en poogt de
liberale zieltjes, die uit socialistenvrees
misschien eens rech's zouden stemmen,
door die vrees te verschrikken.
Het blad vergeet te melden, dat als
inks wint, we dan een coalitie van
iberalen en socialisten krijgen, waarin
de laatsten den toon zullen aangeven.
Omdat het „Zeeuwsch Nieuwsblad"
in gebreke bleef, daarop te wijzen,
willen wij het maar doen.
De kiezers moeten het dan maar
weten, of ze een rechtsche meerderheid,
of een linksche, waarin de socialisten
den baas zullen spelen, verkiezen.
moeder tegelijkertijd voor zijn oog. Hoe
kwam het Hij vroeg het ziclizelven af.
Werd het veroorzaakt door eenige uiter
lijke gelijkenis? Zeker, beider beeltenis
bande elke gedachte aan weelderigheid
van kleedij, wekte integendeel die aan
soberheid en burgerlijke eenvoudigheid,
in het uiterlijkedoch verder reikte de
overeenkomst niet. Neen, het moest
iets anders zijnhij was erde trek
van lijdzaam berusten, van rustige lijd
zaamheid, maar ook, tnaar daarbij en
daarbóven van zielenadel, dat waas van
blijmoedig vertrouwen, die uitdrukking
van zéker weten, dat niet twijfelt.
Dat was het, wat hem aanstonds trof,
waardoor hij het met meer dan een
vluchtigen blik, door de wellevendheid
geëischt, beschouwde.
Cato keek hem onderwijl van terzijde
aan. Zijn duidelijke belangstelling streel
de haar. Hij keerde het portret na een
wijle, bijna werktuiglijk om en bezag
den achterkant. Verrast keek hij scher
per toeeen vaste hand had eenige
woorden met inkt daar neergeschreven,
reeds waren ze min of meer verbleekt,
doch niettemin nog goed leesbaar. Hij
las, half overluid „Ik weet, dat mijn
Verlosser leeft." Daaronder initialen
V* Onmacht der liberalen tot
regeeren.
Door links is minister Gort van der
Linden verweten, dat hij had bijgedragen
tot de vermindering van den invloed van
do volksvertegenwoordiging.
Heel leukjes antwoordde de minister,
dat de heeren zich moesten vergissen.
Als ze nadachten, zouden ze zich wel
herinneren, dat dit kabinet een gevolg
was van de onmacht der linkerzijde om
zelf te regeeren. Indien ze critiek
hadden, moesten ze maar eens bedenken,
dat ze zelf het niet alleen niet beter,
maar in 't geheel niet konden.
Toch was bij de verkiezingen in 1913
den kiezers door links iets geheel anders
verteld. Als menigeen vooruit had ge
weten, hoe onmachtig links totiegeeren
is, zou hij wellicht anders hebben ge
stemd.
En toch zal het dit jaar niet anders
zijn.
De liberalen halen alléén de meerder
heid niet.
Dat is vooruit te berekenen.
Als straks de liberale propagandisten
den boer opgaan, zullen ze er wel voor
oppassen, den kiezers te vertollen, dat
ze zonder de hulp der socialisten onmo
gelijk kunnen regeeren.
Én toch is het zoo
De heer Marchant heeft in de Tweede
Kamer verzekerd, dat als liet vrijzinnig
driespan (vrij-liberalen, unie-liberalen en
vrijzinnig-democraten) .voorrijdt en dan
zegt, dat het regeeren kan, dat dan
vertoon is, en niets anders.
Wie meent, dat een vrijzinnige con
centratie regeeren kan, vergist zich
leelijk.
Ze moge de allure's aannemen, het
wél te kunnen, dat is niets dan schijn.
En gevaarlijk óók, zegt de vrijzinnig-
democratische heer Marchant.
L. B. D.
Bijna geërgerd keerde hij het portret
weer om.
Ja, zulk een mond, zülk een vrouw
móest zulke woorden spreken.
„Moeder stierf, toen ik nog maar een
jaar of tien was," verklaarde ze. „Een
paar dagen vóór ze heenging, gaf ze me
dit portret als aandenken en schreef er
die woorden op aan den achterkant.
Er volgden eenige oogen.blikken van
stilte.
„Kijk," zei ze weer, en ze wees naar
een klein, vergeeld wandtekstje, dat
achter glas, verre achter andere snuis
terijen op het hoekkastje stond, dit is
ook nog een gedachtenisje."
Ze gaf het hem eveneens in de hand.
„De Heer is mijn Herder, mij zal niets
ontbreken," las hij.
,,'t Zijn woorden uit den Bijbel, geloof
ik," verklaarde ze.
„Ja," bevestigde hij, zijns ondanks.
Ze keek hem een beetje verwonderd
aan.
Hij merkte het.
„Moeder was een vrome vrouw, ik
ben bij den Bijbel opgegroeid. Of
schoon
„Moeder," begon Cato weer, „is pas
Als links wint, dan moeten de liberalen
plaats nemen in de regeerkoets, waar
Troelstra op den bok zit.
Dat kan niet anders.
Ons landje zal dan voor allerlei socia
listische proefnemingen gebruikt worden.
De liberalen mogen tegensputterenze
zullen worden gedreven in de richting
van het Staats-socialisme.
De stembus van 1918 zal beslissen
over de vraag, of ons land naar de chris
telijke, dan wel naar de socialistische
beginselen zal worden bestuurd.
Het zal gaan om beginselen, niet om
personen
Toch twijfelen we er niet aan, of zelfs
die liberalen, die een rilling krijgen als
ze aan socialistische ministers denken,
zullen links stemmen. Het oloed kruipt,
waar 't niet gaan kan. En de vrees voor
„de clericalen" zal wel grooter blijken
te zijn, dan de tegenzin in een rood
bestuur.
We zijn op ons zelf aangewezen. En
dat is niet erg ook. Als er maar gewerkt
wordt, is er nog heel wat te bereiken
V Een naar twee kanten
snijdend mes.
De heer Troelstra is een volksmenner
van het bovenste bordje.
Al kraakt het op het congres ook wel
eens, als de „kameraden" met hun critiek
loskomen, toch weet Troelstra door de^
de macht van zijn woord, de positie wel
te redden.
Thans moet de partij zóó bewerkt
worden, dat ze de leiders binnenkort
achter de groene tafel wil hébben.
De socialisten zullen straks een grooter
aantal zetels krijgen. Als links de meer
heid haalt, zullen we socialistische minis
ters zien optreden.
Daarvoor moeten nu de soci's lekker
gemaakt.
Dat doet Troelstra door ze gouden
bergen te beloven van de toekomst-
distribntie.
Als 't moet wil hij wel minister worden,
en Wibaut heeft ook wel trek.
Maar dan moeten zij den toon aan
geven.
Wie dezen zomer links stemt, helpt
mee om een socialistische regeering te
krijgen.
Dan gaan we den weg op van hel
Staats-socialisme. De soci's zullen de
liberalen wel drijven in die richting.
De zweep van Troelstra zal striemend
neerkomen op de ruggen der onwilligen.
Al de distri but ie-maal regelen, de be
perkingen van dit en van dat, die nu
tijdelijk noodig zijn om onze volkskracht
te bewaren en ons volk door de crisis
moeiten heen te brengen, zullen dan
blijvend worden.
Dan znllen we voortaan onze distri-
butiekoffie driinken liefst in gemeente-
woningen uit onze regeeringspijp regee-
ringstabak rooken uit de centrale keu
kens op bonnetjes ons middagmaaltje
halen bij regeeringsbrandstof ons war
men, op distributieschoenen loopen en
regeeringskleeren dragen.
Dan zal de zuigeling met een regee-
ringsspeen met distributiesuiker onder
regeeringswol in de wieg liggen.
Dat zullen dan de zegeningen van het
socialistisch bewind zijn.
Niet tijdelijk, maar voor goed
tegen het eind van haar leven vroom
geworden, zooals Vader me weieens heeft
verteld, al praat hij er liever niet over.
En ik geloof het óók wèl. Ik herinner
me alleen uit het laatste jaar vóór haar
dood, hoe ze me èn Herman wel es al
leen nam en met ons sprak uit den Bij
bel en met ons bad. Vader moest er
niets van hebben
Ze hield stil.
Was ze niet wat al te vertrouwelijk
en dat tegen een vreemde. Hoe kwam
het, dat ze zoo met hem spreken dorst
Ze moest nu maar niet verder gaan
„En had uw vader eigenlijk geen ge
lijk zei hij, bijna hard.
„Ik weet het niet," zei ze, verrast dat
hij zulk een antwoord gaf. „Ik weet het
niet. Moeder stierf, ik herinner het me
nog zoo goed, alsof het pas gisteren is
gebeurd, en alevel is het al twintig jaar
geleden, ze stierf zóó kalm, zóó rus
tig
„Maar haar God nam haar toch van
U weg, die God, dien ze Liefde heeten,"
viel hij bitter in.
(Wordt vervolgd.)
DOOR ZELANDIA.