won
...EN ZO DREEF
IK VEERE IN...
Veiligheid
wordt
duur
betaald
In 72 dorpen
vielen
1835 doden
Ze was tpen elf en vond 'l spannend
ZATERDAG 27 JANUARI 1973
ïle stormvloedramp van 1 februari 1953 leverde het wrede bewijs van
u de zwakte der zeeweringen in het zuidwesten van het land: 1835
mensen moesten er met hun leven voor betalen. Onder hen waren 371
kinderen beneden tien jaar.
In de afgelopen twintig jaar is er veel veranderd, vooral ten aanzien
van de Zuidhollandse en Zeeuwse eilanden. Dit is te danken aan de hou
ding van het hele Nederlandse volk, dat in tijden van nood schouder oan
schouder blijkt te staan.
Uit die eendracht vloeide voort, dat zonder slag of stoot ten koste van
enkele miljarden guldens besloten kon worden een wapen aan te schaffen
tegen de onberekenbare waterwolf. Door de uitvoering van het Deltaplan
zouden vier zeearmen worden afgesloten.
jQit karwei is tot stand gebracht op één zeearm na: de Oosterschelde. De
nodige werken zouden een glorieuze afsluiting van een gigantische
opdracht kunnen zijn. T
Evenwel, sinds enkele jaren is verdeeldheid gegroeid over het nut en de
noodzaak van deze oplossing. Nader onderzoek van dit knelpunt en be
grip voor elkaar zijn nu nodig om de veiligheid en milieu onder één noe
mer te waarborgen.
door
BAREND MAASKANT
ZIERIKZEE - Geen
enkele foto is voorhan
den Aan de Avoedende
zee tijdens de onbarm
hartige vernieling Aan
de dijken in de nacht
A an zaterdag 31 janua
ri op 1 februari 1953.
Deze overval, waarvan grote
delen van Zeeland, Zuid-Hol-
land en Noord-Brabant hel
slachtoffer werden, kwam wel
licht nog onverhoedser dan die,
tcaardour ons land op 10 mei
1940 in de Tweede Wereldoor
log betrokken werd.
Om middernacht waren nog geen
beschadigingen aan de dijken ge
constateerd. Het hele proces van
vernieling duurde circa zes uur^.
Het voltrok'zich geheel in de duis
ternis. Pas toen het licht werd,
bleek uit flarden van onvolledige
berichten hoe zwart de situatie
Gevaar
Men wist op zn'ernag. da"
waakzaamheid geboden 'Aas. 's
Ochtends oir. elf sint- een
waar-uuiwiTig voor .,'linK hoog t
wat- c" uit er 's' middags om
kwart over vijf sprak men ovgr
„gevaarlijk hdog\«ater'In' de
'?oop van de dag werden de
looösdienstvn gestaakt en raak
ten tientallen schepeii op de
Noordzee in moeilijkheden
Toch bleek achteraf, dat dr
catastrofe nog ernstiger had
kunnen zijn De kracht en de
baar. var. .de storm hadden sa
men met het opgezweepte water
nog ongunstiger kunnen -amen-
werker.. Dan. was het water nog
driekwart meter hoger gekomen.
Dan zou de ellende vermoe
delijk met een- geheel opderge-
stroorpd Zuid-Holland com-
pieet zijn^ewees^.
Nu kwam 153.000 hectaren
land blank te staan, fcr wer
den 8!) stroomgaten on onge
veer 500 dijkbressen geteld.
Vijfhonderd kilometer dijk
werd beschadigd.
Van de 1835 slachtoffers
woonden er 525 op Scliou-
wen-Duiveland- en 481 op
Goeree-Overflakkec. In 72
OP DEZE en de drie
volgende pagina's een
analyse v»n de water-
ramp op 1 februari
1953 en de giganti
sche gevolgen daarvan
voor zuid-westelijk
Nederland.
PAG. 29: Burenruzie
om de Oosterschelde.
PAG. 31 Delta haalt
ruimer adem.
PAG. 33: Zeeland
worstelt weer.
gemeenten vielen doden te
betreuren. Het was boven
dien nodig om 72.000 bewo
ners uit dc getroffen s'trekcn
naar veiliger oorden te eva
cueren.
Hulp
Drieduizend woningen, scholen
en kerken, evenals driehonderd
boerderijen waren vernield. Be
schadigd raakten veertigduizend
woningen scholen en kerken,
evenals duizend boerderijen.
Er lieten 47.000 koeien, paar
den, varkens, geiten en schapen
net lever?' alsmede 165.000 stuks
pluimveé.
Ontelbare naamloze helpers
schoten te hulp. Meer dan vijf
honderd vissersschepen voeren
met 2500 bemanningsleden hel
troosteloze gebied in en redden
vple honderden mensen van de
daken. Uit binnen- en buiten
land kwam militaire hulp. Uit 28
landen werd technische bijstand
aangeboden.
Rijkswaterstaat en de dienst
der Zuiderzeewerken togen met
de aannemingsmaatschappijer:
en de militairen aan het werk
om de dijken ,te dichten.
Twaalfduizend mart werd inge
zet bij het dijkherstel. Kleinere1
gaten werden met meer dan ze
ventien miljoen zandzakken vol-
gegooid.
Dicht
Op 6 november was koningin
Juliana erbij, toen tegen mid
dernacht bij Ouwerkerk op
Schouwer.-Duïvelanö het laatste
stroomgat -'erd bedwongen.
He: was een gf00^ moment,
maar ons land had meer'gezucht
onder 'o .-stromingen. Sinds
1200 zijn meer dan honderd,
stornnloedramper. genoteerd.
Men neemt. aan. dat de omvang
van beruchte historische storfn-
vloedrampen, zoals in 1421 (Si.
Elisabeths vloed). in 1570 (Ailer-
heiligenvluedi en 'die in 1686 en
1775 met ver boven dié van 1953
uitgekomen <ujn.
Na het fluiten en herstellen
van de.dijken ten koste van na
genoeg vierhonderd miljoen gul-^
den. .was, ér- evenwel meer te
doen.
Huizen moesten Worden ge
bouwd en hét met zout door
drenkte land moest "wéér voor
de landbouw geschikt gemaakt
worden
Niet in de laatste plaats moes
ten de van alles beroofde men
sen worden geholpen aan behui
zing en wat daaf allemaal bij
hoort.
Het eigen volk en het buiten
land 'tastten diép in'de buidel.
Rijk en Rampenfonds gaven er
700 miljoen gulden, voor uit.
Na 1 februari 1953 gingen al
ler ogen ook open voor het
standpunt, dat afsluiting van de
zeearmen de remedie zoXt zijn
om herhaling van zo'n ramp ie
voorkomen. Een grote toevallig
heid was, dat eind januari van
hetzelfde jaar de minister van
•waterstaat een rapport had ont
vangen over de eventuele afslui
ting van de Oosterschelde,
Nog vóór hij het rapport hele
maal gelezen had. luidden de
noodklokken in. het rampgebied.
"a9 enl c:
0p de N °ni narn
he„. °uder, ""e
'9 om/op e" vv;/cfe
Ze"Perkle P.en he, ro
Wo(p, dot al °-
rr s'ond onder
Hh°di9en. te be
Van een onzer Verslaggevers
J^RUINJNGEN Mevrouiv
van Overbeeke heette op
2 februari 1953 Bettie Eve-
roers. Ze was toen elf jaar.
„Ik woonde in VeertDaar
was nooit iets te doen. Alleen 's
zomers kwam er weieens een
bus mét Belgische toeristen,
daar liep je voor uit als kind.
dat was een attractie.''
E£.\ KLAP
In de rampnacht werd Bettie
wakker door het klokgelui in
Veere.
..De drie dikke bomen op net
pleintje waar ik altijd knikker
de zwiepten heen er. weer. Ik
moc-st onmiddellijk mijn bed uit
en me aankleden. Ik snapte er
niets van, maar! ik vond het. wel
spannetje!. Mijn vader tilde de
nieuwe wasmachine op het. aan
recht, dat vond ik wel sterk van
hem. Toen kwam politieagent
Simons zeggen dat we het huis
uit moesten. We woonden in een
houten huisje tegen de dijk
Nog voor we het huis uit waren,
brak die dijk door Wc zaten in
één klap midden in het water
„Vader nam moeder op zijn
nek en ik ging bij agent Simons
op dc schouders. Simons wilde
keurig omlopen om zo het ro-
zenperkje, dat al onder water
stond, niet te beschadigen. Toen
viel hij in een gat. Ik werd
mcegespoehl met de stroom, ik
dreef zo Veere in.
„Later vond ik mijn moeder
terug. We zijn naar tante Maat
je gelopen. Al die tijd was ik
helemaal niet bang, ik had geen
tijd om te denken.
ZOLDER
..Tante Maatje sliep nog Na
lang bonzen kwam oom Jan in
zijn lange onderbroek naar de
deur. Hij keek stomverbaasd
naar al dat water. We zijn met
z"n allen naar zolder gegaan. La
ter kwamen mijn vader en mijn
broer, die in Middelburg was
wezen dansen. Mijn moeder was
kwaad loan ze hem zag. omdat
hij mei. zijn nieuwe broek In
zout water had gestaan. Oom
.Jan haalde ook zijn konijnen
naar zolder.
„Hij moest plassen, maar de
po was lek. Toen zei hij: „Ik
kan het ook wel in het trapgat
doen. daar staat toch al water".
„De volgende dag keek ik uit
het raam. Dat was raar, de
straten waren weg en huizen
waren kapot. Er stond geen wa
ter meer. de vloed was dwars
door Veere heengestroomd naar
lagere gebieden. Hoekhuizen
waren weggeslagen en alles lag
onder een dikke laag modder.
Ik wou naar de zondagsschool,
maar er was geen zondags
school.
Mijn poes zal thuis nog ge
woon in de vensterbank. We
hebben de modder uit huis ge
krabd en de vloerbedekking
een lijn gehangen.
TWEE
.,,Het huis stond op twaalf pa
len, zondag waren er nog maar
twee over. Ik kon onder het
huis door kruipen.
„De dagen na de ramp hoefde
ik niet naar school. Die was er
niet méér. Toen begon voor dc
kinderen eigenlijk de lol. Er
waren droppings van zandzak
ken, die we mochten vullen. We
mochten niet naar het sport
veld. Daar ben ik stiekum gaan
kijken, het lag vol kadavers van
verdronken vee. Dal vond ik
wel spannend.
„In Veere zijn twee mensen
verdronken. Over hoe erg het
verder in Zeeland 'was. hoorde
je niets. Dat interesseerde je
toen ook niet, je had het veel te
druk.
„Ik hgb later pas gemerkt,
dat mensen van buiten Zeeland
toen veel meer over de ramp
wisten dan wij Sinds de ramp
ben ik wel altijd naar de wa-
Toen op 8 mei 1958 de Deltawet
van kracht werd, was men al
enkele jaren bezig met de bouw
van de stormstuw in de Hol
landse IJssel. De stemming was
toen zo. dat men geen enkel risi
co meer aandurfde.
De regering vermoedde, dat met
de uitvoering van alle water
staatswerken. die in 1978 klaar
moesten zijn, een bedrag van
2'/ï miljard gulden gemoeid zou
zijn. De waardedaling van onze
gulden plus dc voortdurend ge-
stegen en nog stijgende lonen en
prijzen zullen de kosten met nog
wel een miljard gulden op
schroeven, verwacht Rijkswa
terstaat.
Verscheidene nieuwe technische
methoden zijn toegepast bij het
construeren van de afsluitingen.
Tegenvallers waren er ook bij.
Een Belgische fabriek moest twee-
honderd gegoten stalen schar
nieren (elk ter grootte van een
Volkswagen) voor de spuisluis in
het Haringvliet overnieuw ma
ken. omdat er fouten aan kleef
den.
Het zogenaamde woelbekken
aan de zeezijde van deze sluis
bleek onvoldoende, effect te heb
ben bij het vernietigen van de
golfbewegingen. Om dit te ver
beteren, moesten tienduizend
palen voorden geheid, waarop
voor de hele sluis van een kilo
meter lengte een dikke betonnen
plaat van vijftig meter breed
moest worden aangebracht.
Beide onvoorziene posten zorgden
voor een jaar vertraging bij dit
indrukwekkende complex.
Achtereenvolgens kwamen gereed:
1958: Stormstuw tussen Krim
pen en Capellc aan den IJssel -
kosten 43 miljoen,
i960 en 1961: Afsluiting vair de
Zandkreek en het Veerse Gal -
samen 90 miljoen.
1964: Afsluiting van de G<eve
lingen - 60 miljoen.
1969: Afsluiting van het Volke
rak - f 320 miljoen (inclusief de
in aanbouw zijnde derde sluis).
1970: Afsluiting van het Ha
ringvliet plus houw van de spui
sluis - 720 miljoen.
1971: Afluiting Brouwershaven-
se Gat - 260 miljoen.
De afsluiting van de Oosterschei
de, die voor 1978 op het pro
gramma slaat gaat circa 700
miljoen kosten. Circa j'200 mil
joen is aan voorbereidende wer
ken al uitgegeven.
Onder de Deltawet valt ook de in
1969 afgesloten Lauwcrszee
200 miljoen). Nog ongeveer
90 miljoen is nodig voor dc in
richting van het nieuwe land.
Voor de inrichting (natuurgebie
den. recreatie, wegen) van de ge
bieden achter dc dammen in het
zuidwesten is 120 miljoen uit
getrokken. 4JH optrekken tot
Delta-hoogte van zeedijken en
duinen buiten het Deltagebied
vergt ƒ400 miljoen yan hel rijk
'en ƒ1100 miljoen vap derden,
zoals hoogheemraadschappen.
Van al deze bedragen zijn in
middels al gedeelten besteed.
Tol het eigenlijke Deltaplan beho
ren niet de tol-bruggen in liet
Haringvliet tussen Nuniansdorp
en Flakkee. en de brug in dp
Oosterschelde lussen Zierikzee
en Noord-Beveland. Zij zijn ge
maakt om tot een snellere ont
sluiting van het betrokken «■-
bie«| te geraken.
