DE MACHT
EN ONMACHT
VAN EEN
NIET
PERMANENT
VEILIGHEIDS
RAADSLID
IIQHEN EN ZIJLN
WILLEM VAN MANEN
OT OP het allerlaatste
T moment was het niet dui
delijk of de openbare zit
ting van de Veiligheids
raad zou doorgaan. Voor
Nederland zou het de eer
ste keer worden dal het als nieuw
raadslid in actie zou mogen komen,
maar de voorzitter van de raad, de
Togolese ambassadeur Ameya Atsu-
Koffi, drong op uitstel aan. De sim
pele reden was dat hij zijn openings
toespraak nog niet klaar had. Hij
wilde een doorwrocht en bloemrijk
verhaal afsteken, waaraan nog een
nachtje moest worden gewerkt.
Omdat zijn tegensputteren op de an
dere leden weinig indruk maakte
werd uiteindelijk besloten de eerste
openbare zitting van het nieuwe jaar
alsnog dezelfde dag, dinsdag om vijf
uur te laten beginnen. Ambassadeur
Atsu-Koffi was hierdoor gedwongen
N DE vaktaal heet
het 'panieklichten'.
Het zijn de oranje
lampjes voor en ach
ter, aan weerszijden
van een auto, die
meestal op richtingaanwijzers
dienst doen, maar ook allemaal
tegelijk kunnen worden aangezet
en dan een alarmerend geknipper
geven.
Wat is paniek? Het is de 'plotse
linge, hevige schrik of angst die
een groot aantal mensen bevangt
wegens een wezenlijk of veron
dersteld gevaar en die leidt tot
buitensporige of onoordeelkundi
ge pogingen om zich daartegen
te beveiligen'. (Van Dale). Nu
worden die vier knipperlichten
ingeschakeld door de bestuurder,
meestal als hij gestopt is op een
gracht of in een smalle straat en
het plan heeft om daar rustig een
poosje te blijven staan. Door dat
geruisloze lichtsignaal maakt hij
dit duidelijk aan de anderen die
achter hem reden. Niet hij raakt
in paniek, en het geknipper is
geen 'buitensporige of onoordeel
Wm i i '«Mn—t «a
A EEN eerste dag in de
Veiligheidsraad de balans
opmakend zegt hij: „Ge
spannen? Nee, dat was ik
niet, maar ik beschouwde
het wel als een hele ge
beurtenis. In feite is het een beetje
een gevoelszaak. Als je al die tijd
naar de Veiligheidsraad hebt zitten
kijken, dan is het toch wel iets. la
chend Nu kan ik eindelijk ook eens
tegen collega's zeggen; „Daar kan ik
niets over vertellen".
Naar zijn zeggen is de positie van
een Veiligheidsraadslid geheel an
ders dan een gewoon VN-lid. Met
vijftien leden, waarvan de VS, de
Sovjet-Unie, Frankrijk, Groot-Brit-
tannië en de Volksrepubliek China
een permanente zetel innemen vormt
de raad een exclusieve club die al
leen in geval van crises vergadert.
Daarentegen is de Algemene Verga
dering van de VN ongeveer met het
Eyropees Parlement te vergelijken:
heel veel woorden en de boste bedoe
lingen, maar geen werkelijke in
vloed.
Mr. Scheltcma: "Een van de aardige
dingen is dat je als lid van de Veilig
heidsraad van een vragende in een
antwoordende positie komt. We heb
ben altijd alle raadszittingen bijge
woond om te kijken welke een posi
tie een land inneemt en wal het van'
plan is te gaan doen. Nu zitten we er
zelf in en komen andere landen kij
ken wat onze positie is. Een bekro
land zonder al te veel kleerscheuren
de raad binnengeloodsd en dat is ook
een verdienste. Bij de stemming in
de Algemene Vergadering zijn altijd
onaangename verrassingen mogelijk,
wat de Dominicaanse Republiek
moest ervaren die door de VS naar
voren was geschoven, maar het tegen
Nicaragua moest afleggen Voor dc
Amerikanen was dit een pijnlijke af
gang, ook al doen ze het thans voor
komen, alsof ze geen werkelijke
voorkeur hadden.
Mr. Scheltema: 'Ofschoon we onze
kandidatuur goed hadden voorge
kookt, bestonden er toch nog twij
fels. Niet alle delegaties zijn nu een
maal zo goed voorbereid als de
Westeuropese. In sommige hoofdste
den kregen we te horen dat men
voor Nederland zou stemmen, maar
wanneer wc hier bij de delegatie
kwamen, bleek daarvan niets be
kend. Tenslotte werken heel wat de
legaties met,/instructies die op hgn
eigen aanbevelingen zijn gebaseerd'.
EN KLEINE tegenvaller
was alleen dat voor de Ne
derlandse verkiezing twee
ronden nodig waren, wat
in het draaiboek van de
missie niet was voorzien
Inmiddels is dit alweer vergeten en
in de afgelopen weken zijn de voor
bereidingen getroffen om Nederland
zo effectief mogelijk als raadslid te
laten opereren. Vijf diplomaten hou
dric, maar met zes maanden kon
worden verlengd. Nadat ik hierover
ook al vorige week op een receptie
van de Finse delegatie met mijn
Russische collega Oleg Trojanovski
had gesproken, had ik de indruk ge
kregen dat het wel zes maanden zou
worden.'
Dc volgende stap is dat de voorzitter
van de Veiligheidsraad in actie komt
die intussen ook naar alle kanten zijn
voelhorens heeft uitgestoken. Wan
neer hij gelooft dat een aanvaardbaar
compromis kan worden bereikt, be
legt hij een informele zitting, waar
aan uitsluitend de vijftien raadsleden
mogen deelnemen, elk een delegatie
leider plus twee diplomaten. In deze
vergadering wordt de definitieve be
slissing die in fase drie moet worden
genomen, dc openbare vergadering,
'voorgekookt'.
Tegenwoordig is het gebruikelijk dat
pas wanneer een resultaat is te ver
wachten, de voorzitter tot een open
bare zitting zal overgaan. De conse
quentie is dat de leden zowel in de
informele als de openbare vergade
ring ongeveer dezelfde argumenten
naar voren brengen, zodat verrassin
gen vrijwel zijn uitgesloten Dit in
tegenstelling tot de jaren '50 en ook
*60 dc tijd van Jakob Malik',
zoals dat een beetje nostalgisch bin
nen de VN heet toen er nauwe
lijks werd geconsulteerd. Openbare
vergaderingen groeiden hierdoor
vaak lol een boeiend spektakel met a.
verhitte debatten uit.
p
AAR sinds dc procedure
is herzien, waardoor de
zittingen lang niet meer zo
smeuïg zijn, laat bijvoor
beeld het publick verstek
gaan. Op de tribune die
aan rond tweehonderd toeschouwers
en aan evenveel journalisten plaats-
biedt, zalen deze weck tijdens het
Unifil-debat hooguit tien bezoekers
en acht journalisten Wel kunnen de
vaste VN-correspondenten die een
eigen kamer hebben, via een geslo
ten circuit het debat volgen.
Er kan echter geen twijfel over be
staan dat het instituut van de Veilig
heidsraad en de Algemene Vergade
ring een zware crisis doormaken. De
Verenigde Naties zijn nog slechts
een praalmachinc die in geval van
crises of oorlogen machteloos is. Er
wordt vergaderd, vergaderd en nog
eens vergaderd. Inclusief de zittin
gen van de zeven vaste VN-commis-
sies is er vorig jaar 29.000 uur lang
beraadslaagd, gepraat, gedebatteerd,
wat op dric-cn-cen-half jaar neer
komt.
In totaal zijn er op die manier 700
miljoen pagina's geproduceerd, in de
zes officiële talen Chinees, Engels,
Frans, Russisch, Spaans en sinds
kort Arabisch. De kosten van één pa
gina zouden rond 500 gulden bedra
gen, wat meer is dan het gemiddelde
jaarlijks inkomen in de zestien arm
ste landen van dc Verenigde Naties.
Maar de VN en met name dc Veilig
heidsraad zijn niet in staat geweest
om op de een of andere manier een
einde aan de oorlogen tussen Iran en
Irak, in Libanon, de Falkland-eilan-
den en in Tsjaad te maken, ondanks
alle resoluties en oproepen.
In de komende twee jaar zal Neder
land in dit instituut moeten functio
neren, op een tamelijk geïsoleerde
positie en in een orgaan dat veroor
deeld is tot landeloosheid. Wie over
een half jaar voor Nederland in de
Veiligheidsraad zitting zal nemen is
nog niet bekend. Dat moet in Den
Haag worden beslist. Een diplomaat:
'Wc zien wel. In ieder geval liggen
we er niet van wakker.'
Scheltema wordt door leden van
de Nederlandse delegatie
gefeliciteerd met zijn benoeming
Sytze TOn der Zee
De Nederlandse vertegen
woordiger bij de Verenig
de Naties, ambassadeur
Scheltema, nam deze
week voor het eerst plaats
op 'onze' zetel in de Veilig
heidsraad.
Of en in hoeverre H-o-1-
1-a-n-d daar een woordje
zal meespreken, staat zeer
te bezien. Alsmede een be
schouwing over de ins en
outs van witte, blauwe en
rose telegrammen.
dat daar allerlei weerzinwekkend
getoeter aan vooraf was gegaan.
Panieklichten waren er toen nog
niet.
Maar alles verandert en zoals wel
meer is vastgesteld: vaak gaat
aan de behoefte het middel tot
bevrediging vooraf.
Als een genie eens een elegant,
functioneel en betaalbaar bord
zou ontwerpen dat iedereen voor
zijn kop zou kunnen plaatsen,
zou zijn fortuin gemaakt zijn.
Het gebruik van de panieklich
ten geeft al aan waar het heen
gaat. Menigeen, die er op de
gracht of in de steeg gebruik van
maakt, geeft daarmee aan dat hij
het bord voor zijn kop heeft ge
plaatst. Rustig verlaat hij de ka-
bine, aan de andere kant ver
schijnt de bijrijder, men bestu
deert de vrachtbrief, raakt in ge
sprek en rolt een sigaret. Twee
kickboksers of karatevechters, je
hoeft geen verstand van die spor
ten te hebben, want wie er spe
cialist in is, straalt een innerlijke
rust uit die niemand kan ont
gaan. De panieklichten delen u
mee, dat hij de wereld aan zijn
laars lapt.
Trouwens, ik geloof niet dat
iemand, om dit laatste te doen,
onder alle omstandigheden heel
sterk hoeft te zijn. Er is bijvoor
beeld een type klant, aangetrof
fen in winkels en cafés, dat ge
kenmerkt wordt door de breed
voerige, verwarde en ondoelmati
ger manier waarop de bestelling
wordt gedaan.
Het 'geeft u mij een pakje siga
retten' als er 100 merken liggen
uitgestald; nietige inkopen met
groot geld betalen en discussies
aangaan met het personeel; een
groot aantal artikelen kopen, die
betalen, cén pas naar de uitgang
doen, zich dan omdraaien en nog
een reep chocola bestellen. On
telbaar zijn de manieren om an
dermans tijd te stelen.
Ik denk dal er een zeker talent
voor nodig is, of in ieder geval
een bepaalde hersenstructuur.
Het is niet iedereen gegeven om
in een openbare telefooncel een
kwartier te telefoneren terwijl
aan vier zijden achter de ruiten
kundige poging' om zich tegen
een verondersteld gevaar te be
veiligen. Nee: juist hij zélf is het
gevaar en het zijn de anderen die
paniek voelen opkomen bij het
vooruitzicht, een kwartiertje zin
loos te moeten kamperen op de
openbare weg.
Wc hebben hier dus weer te ma
ken met een van die eigenaardige
gevallen waarin een woord
opeens een heel andere betekenis
blijkt te hebben gekregen. Pa
nieklichten geven niet het signaal
dat iemand zich in paniek be
vindt; ze zijn er de oorzaak van
dat velen in paniek raken.
Iedereen weet wel hoe het jaren
geleden is begonnen. Het werd
steeds voller in de stad, er ont
stonden dwangsituaties bij het la
den en lossen, men besefte wel
dat de arme chauffeur die er he
lemaal alleen voorstond wat ge
duld moest worden gegund. Con
gestie heeft haar eigen wetten.
De chauffeur was dankbaar voor
de betoonde verdraagzaamheid
en als hij het niet te gek maakte,
zette de sliert voertuigen zich
weer rustig in beweging zonder
een morrende menigte groeit.
Hoe ziet zo iemand er van bin
nen uit, wat speelt zich af onder
dat dikke schedeldak, hoe stupi
de gaat het daar toe? Vreselijke
verwensingen kun je bedenken,
de blik op dodelijk zetten, maar
het helpt niet en als het maar
lang genoeg duurt ontstaat de
twijfel; zit er ook niet iets Napo
leontisch in zo'n ontoegankelijk
heid? Hebben we hier gewoon
met de eerste de beste stomme
ling te maken of juist met een
buitengewoon sterke persoonlijk
heid. Vaak is het verschil moei
lijk aan te geven.
En nu de oude vraag: wat is hier
zuiver persoonlijk, dat wil zeg
gen het individu van het vroegste
begin eigen, en wat is er door de
tijd en de omgeving aan toege
voegd? Ik heb er geen bewijzen
voor, maar ik heb het gevoel dat
de periode waarin we nu leven
diegenen bevoordeelt die al met
een bord voor hun kop zijn gebo
ren. In het belang van de hele
mensheid zijn de panieklichten
uitgevonden, maar zij hebben
zich er meester van gemaakt.
Overal waar ze kunnen zetten ze
die installatie aan; de onaantast
bare, ongestrafte gauwdieven van
de tijd van ons leven.
LAS.T "TANGO IN feueuos A1R£S
denclub was Totdat dc Israëlische
ambassadeur. Yehuda Blum, het met
de tweede man van de Sovjet-Unie,
Richard Cvinnikow, aan de stok
kreeg. Vol bijtend sarcasme had de
schonkige Rus een aanval op Israël
en diens 'bloedbroeder, dc VS' ge
lanceerd.
Na wat heen en weer gepraat ging
het Israëlisch-Russisch debat als een
nachtkaars uit. Het optreden van de
Nederlandse ambassadeur bij de
Verenigde Naties, mr. Hugo Schel
tema. was relatief kort en zakelijk,
met een vier pagina's omvattende re
de exclusief een inleiding, waarin hij
dc Togolese voorzitter vriendelijk lof
toezwaaide. Mr. Scheltema na af
loop: 'Je moet bij dit soort gelegen
heden altijd hel woord skill gebrui
ken, bekwaamheid. Dat doet ieder
een en het klinkt goed.'
ning van mijn loopbaan? Inderdaad
beschouw ik dit als een bekroning.
Tenslotte is de raad het hoogste or
gaan op het punt van vrede en veilig
heid"
De VN-ambassadeur gaat namelijk
op 1 juli van dit jaar met pensioen,
nadat hij de Nederlandse missie in
New York vijf jaar heeft geleid.
Daarvoor was hij onder meer ambas
sadeur in Bagdad, Jakarta en Brus
sel. Van 1973 tot '76 was hij in Den
Haag met 'incidentele opdrachten'
belast. Een daarvan was de voorbe
reiding van de Surinaamse onafhan
kelijkheid.
Dc consequentie van zijn pensione
ring is in ieder geval dat hij niet de
volle twee jaar in de Veiligheidsraad
kan uitzitten, Maar daarvoor in de
plaats heeft mr. Scheltema Ncder-
den zich onder leiding van mr.
Scheltcma speciaal met het raads
werk bezig
Tegelijkertijd wordt in Den Haag
een speciale Veiligheidsraadcoördi
nator benoemd. Bram Ettëma, met
wie missieleden contact op moeten
nemen, wanneer ze nieuwe instruc
ties nodig hebben. Hij zou in princi
pe dag en nacht klaar moeten staan,
aangezien de meeste zittingen van
de Veiligheidsraad in de middag- of
avonduren plaatsvinden In Den
Haag is het dan avond, respectieve
lijk nacht.
Daarnaast moeten de vijf ook verslag
van dc raadszittingen uitbrengen,
waarvoor van een codeermachine
wordt gebruik gemaakt. Voor elk te
legram naar Den Haag wordt een co
de toegepast, bestaande uit groepen
van vijf letters. Mr. Scheltema. 'Als
je een code breekt, dan is de sleutel
Russische vertegenwoordiger Ovin-
nikov welkom geheten. De niet-ge-
bonden landen die wel de caucus
worden genoemd, vergaderen regel
matig met elkaar om hun standpunt
ten aanzien van bepaalde ontwikke
lingen door te praten Daarnaast zijn
er dc vijf permanente leden die ze
ker niet als een groep opereren,
maar één heel essentieel clement
met elkaar gemeen hebben, namelijk
het vetorecht, waarmee ze elke reso
lutie de grond in kunnen boren.
IERDOOR zweeft Neder-
nland een beetje in het
luchtledige, ook omdat de
landen van de Europese
Gemeenschap die in de
Veiligheidsraad een zetel
hebben, hun standpunt van tevoren
niet plegen te bespreken. 'Frankrijk
en Groot-Brittannië verdedigen bij
een wat zakelijker rede te houden
die nog altijd een half uur duurde en
hoofdzakelijk uit vele vriendelijke
woorden bestond, gericht aan het
adres van de vijf leden die de Veilig
heidsraad hadden verlaten, alsook
aan de nieuwkomers.
Kennelijk voelde hij zich door de
Nederlandse aanwezigheid weinig
geïnspireerd, want hij wist niet meer
te vertellen dan dat zijn land binnen
de Conventie van Lomé nauwe be
trekkingen met Den Haag onder
houdt. De eerste zitting duurde twee
cneen half uur, met als enig onder
werp de Unifil-trocpen in het zuiden
van Libanon. Bijna de helft van de
tijd werd genereus verbruikt met het
uitwisselen van hoffelijkheden, com
plimenten en enigszins verlate
nieuwjaarswensen
Het verst ging dc vertegenwoordiger
van Malta, die op gevoelige toon niet
minder gevoelige gedichten reciteer
de. De voornaamste verdienste van
zijn Nicaraguaanse collega was dat
deze met bijna bewonderenswaardi
ge vasthoudendheid het eigenlijke
thema wist te vermijden. Toen het
erop leek dat hij in zijn opzet was
geslaagd, verklaarde hij zich onge
veer in zijn allerlaatste zin nog haas
tig solidair met het Arabische volk.
Gezien de vele vriendelijkheden en
de tamelijk gematigde kritiek die Is
raël moest slikken, zag het er even
naar uit, alsof het wereldforum in
feite een hechte, goedmoedige vrien
niet van toepassing op een ander te
legram. En ook wanneer dat wel het
geval zou zijn, is dat nog geen ramp.
Zoveel staatsgeheimen hebben we
hier niet.' Hij kan zich bijvoorbeeld
niet herinneren de afgelopen vijf jaar
een telegram te hebben doorgegeven
dat als 'zeer geheim' was geklassifi-
ceerd.
Vrijwel alle telegrammen vallen on
der dc categorieën 'open bericht',
'confidentieel' of 'geheim'. Om het
allemaal nog wat gewichtiger te ma
ken wordt voor open berichten wit
papier gebruikt, voor de overige
blauw. Ook rose papier is in omloop,
maar dat is normaal alleen voor ge
codeerde telegrammen bestemd die
vanuit Den Haag op de missie bin
nenkomen. Dat kunnen bijvoorbeeld
nieuwe instructies zijn.
Politiek gezien is dc positie van Ne
derland binnen de Veiligheidsraad
niet gemakkelijk, omdat het 't enige
kleine Westerse land in dit orgaan is.
Van de vijf leden die per 1 januari
hun zetel hebben moeten afstaan,
behoren Ierland, Spanje en Japan tot
het Westerse kamp Dc andere twee
waren Panama en Oeganda. Voor
hen in de plaats zijn behalve Neder
land, Malta, Nicaragua, Zimbabwe
en Pakistan gekomen die alle als
niet-gebonden gelden.
Daarom werden zij de afgelopen
dinsdag tijdens de eerste zitting in
het nieuwe jaar hartelijk door de
J*_
voorbeeld zo jaloers hun positie als
permanent lid dat ze wel informaties
willen verstrekken, maar niets in
EG-verband willen coördineren.'
zegt mr. Scheltema.
Het resultaat is dat de vertegenwoor
digers van de EG-landen in tegen
stelling tot hun collega's uit Oost-
Europa of uit de groep niet-gebon-
den landen eigenlijk nooit bij elkaar
zullen kruipen om van gedachten te
wisselen. Dit zou vooral van belang
kunnen zijn in de voorbereidende
stadia, voorafgaande aan de openba
re zittingen. In de eerste fase plegen
de leden bilateraal overleg met el
kaar, onder vier ogen, per telefoon of
op recepties.
'Die recepties hier zijn meestal rou
tine-aangelegenheden, waar zaken
worden gedaan," aldus de Nederland
se VN-ambassadeur. 'Ik voel er zelf
niets voor om een half uur op een
receptie te staan en daar wat Kaffee-
Klalsch te houden Dan zie ik die en
dan die, met wie ik even wil pralen.
Het Kongress danst in ieder geval
niet.' Een van die gelegenheden was
bijvoorbeeld begin deze week een re
ceptie de onder-secretaris-generaal
van dc VN in zijn bureau gaf om de
nieuwe raadsleden te begroeten.
Mr. Scholtema: 'Ik heb toen een
paar vragen op enkele mensen kun
nen afvuren over de mogelijkheid of
het Unifil-mandaat niet met twee of
NRC HANDELSBLAD 22 JANUAR11983
