THOOLSE COURANT
1 Juli 1949
Officieële ontvangst van het Hoofdbestuur en
de Kringbesturen der Z. L. M. te Tholen
fKA'Ai
Tweede Blad
P f
L'
Donderdagmiddag kwamen uit alle delen van onze Provincie reeds deelnemers
naar Tholen, w.o. Hoofdbestuaisleden die hun vergadering te St. Philipsland hadden
gehouden.
Te 18 uur begaven het Hoofdbestuur en de bestuursleden van de Kring Tholen
zieh naar het Stadhuis waar het Gemeentebestuur de Gasten ontving.
Nadat allen hadden plaats genomen was het Wethouder C, van den Berge, loco
burgemeester, die het volgende sprak
MIJNHEER DE VOORZITTER DER Z.L.M.
HOOG GEACHTE AANWEZIGEN
Toen de Z.L.M. bekend maakte, dat zij dit jaar haar Landbouwdagen met jaar
vergadering te Tholen wilde houden heeft ons dat ten zeerste verblijd.
Namens het Gemeentebestuur heet ik U dan ook van harte welkom binnen onze
veste en in het bijzonder op deze historische plaats. Immers hier plegen sedert
honderden jaren de belangen van de burgerij van deze stad te worden behandeld.
En daar een groot deel van de Burgerij betrokken is bij de landbouw, spreekt het
vanzelf dat ook haar belangen meermalen onderwerp van bespreking waren. Was
het landbouwbedrijf in het verleden een vrij individueel bedrijf in de eerste plaats
gericht op de verzorging van hem, die het bedrijf voerde, dat is in de loop der
jaren geheel veranderd en het is ook Uw Vereniging, die reeds jaren geleden heeft
ingezien, dat door de verandering van karakter van het bedrijf organisatie van
de boeren nodig was.
En dat de oprichters van de Z.L.M. het bij het goede eind hebben gehad bewijst
onder meer Uw aanwezigheid in zulk een grote getale hier ter plaatse.
De organisatie van de landbouw heeft tot gevolg gehad, dat het Bestuur ook in
hun organisatie opgenomen hebben de tuinbouw zo nauw "verbonden met deland-
bouw en dat daardoor de boerderij en tuinderij hoe langer hoe meer ingeschakeld
zijn kunnen worden in de economie van het gehele land, en dit ten bate van bei
de. De organisatie van de land- en tuinbouw heeft het tevens mogelijk gemaakt
de boerderij en tuinderij hoe langer hoe meer te laten profiteren van de steeds
voortschrijdende wetenschap en techniek. Zowel het een als het ander is in een
zo dicht bevolkt land als het onze een dringende eis.
Immers de land- en tuinbouw waren, steeds een van de fundamenten van ons
volksbestaan en ondanks de steeds meer toenemende industrialisatie van ons land
zal de land- en tuinbouw in verband met de toenemende bevolking als een fun
dament van ons bestaan niet kunnen worden gemist. Daarom is er ook voor de
Z.L.M. in de toekomst nog een belangrijke taak weggelegd, namelijk er aan mede
te werken, dat enerzijds de productie wordt opgevoerd tot het mogelijke om over
de gehele linie te streven naar voorziening in de voedselbehoefte van het eigen
land en anderzijds door opvoering van de qualiteit van het product te streven
[naar zo belangrijk mogelijke export.
Op 12 Juni j.!. was het ICO jaar geleden, dat voor
eerste maal in Tholen de Algemene Vergadering der Z.L.
de
M.
lllllJH
WÊm
van guano
guano
werd gehouden en wel zoals het programma vermeld des
voormiddags ten 10 ure in de Gereformeerde Kerk aan te
vangen met een redevoering.
De Kring Tholen heston:!'toen 5 jaar, wart op 30 Januari
If4t was na bijeenrceping van 71 deelgenoten door Willem
Jchannis van Voorts Cwshoek, Lid 'der Comrdac.'e van
Landbouw in de provinc e Zeeland bij de vijfde sectie te
Tholen, de oprichting tot stand gekomen.
Benoemd werden bij die gelegenheid tot President W. J.
van Voorts Cetshoek, tot Vice-President M. K. Waghto,
tot Secretaris M. M. de Lange, tot Penningmeester C. Ge
luk en tot leden H. van Gorsel Jzm, M. de Man, L. C. v. cl.
Oudendijk, A. de Vulder \:n Noorden, D. J. Ampt, A. Ge
luk Jan., W. N. Fr.den c \7. F. v. d. Burght van Lich
te- erg en F. C. de Casembroot.
1 notulen van de vergaderingen uit deze eerste tijd van
hei bestaan van onze Kring zijn buitengemeen interessant.
In de eerstvolgende vergadering werd o.a. besloten dat jaar
een premie uit te loven voor de beste ploeger. Vervolgens
wordt dan een commissie van drie benoemd om deze
ploegwedstrijd voor te bereiden en nadat de Wed. van Zor
gen te Oud-Vossemeer wei een perceel braakland heeft
willen aanwijzen om daarop de proeven te doen plaatsvin
den is het rapport op 5 Juni d.a.v. reeds binnen. Vijf
ploegers hebben gewedijverd en de prijs wordt toegewezen
aan Hendrik van de Zande Janzoon, zijnde dit een zilve
ren tabaksdoos en als accesses aan Willem Last een zil-
ren horlogeketting, welke prijzen ter waarde van f35.50
graveren inbegrepen, in de volgende vergadering met een toepasse'ijk
wor.'en uitger-ikt, waarop v. d. Zanc'e met enige dichtrege'en te.tankte.
In deze efde vergadering werd tevens gesproken over het gebruik vti
als mestspecic, waarbij enkele landlieden, waaronder de Landman I. L. Cliris-
tiaanse uit I holen, mededeling deden over enige proeven, die zij met de
genomen hadden.
We vinden dat eerste jaar talrijke onderwerpen aangeroerd, terwijl de belangstel
ling rijk en gevarieerd pleegt te zijn. Ik noem U behalve de guanoproeven als on
derwerp van bespreking:
ervaringen opgedaan met Whillingtonsche tarwe en Himelaya gerst, liet uitgeven
van getuigschriften voor dienstboden en arbeiders, de verplichting om nakomelingen
van de aanwezige Engelse stier aan te houden en een adres aan de Tweede Kamer
betreffende de In-, Uit- en Doorvoer.
De eerste levensjaren van de Kring worden gekenmerkt door een grote activiteit.
De afvaardiging naar de Hoofdbestuursvergadering voor bespreking 'der daaraan de
orde gestelde vraagstukken, deelneming aan de tentoonstellingen komen geregeld
ter sprake, terwijl doorgegaan wordt met het organiseren van wedstrijden, o.a. in'het
greppelsdelven en later in het mcekrapdelveu. (0
Tevens wordt reeds direct als een goede gewoonte ingevoerd om door leden zelve
uitvoerig over actuele landbouwvraagstukken te doen rapporteren. Van de onderwer
pen, die daarbij aan de orde komen, noem ik U in de loop van de eerste acht jaar
de werkzaamheden-ervaringen met Syrische Meede, rapport over de afstammelingen
van de Durnhamsche stier, overzicht van de bewerking en de uitkomsten van vlas
in een wasserij te St. Maartensdijk, het instellen van een openbare veemarkt het we-
?en van graan in bijtmiddelen tot bestrijding van de brand, onheilen in de'rogge in
1846, de teelt van maïs of Turkse tarwe, aardappelzaad, bemesting van jonge meede
natuurlijke geschiedenis des paards, Amerikaanse rogge, Honingsdauw, verbouw van'
mangelworteien voor winterstalvoedering, Portugeese aardappelen, braakstelsel onder
grondse ploeg, kwaliteit der boter, kwade koppen in het vlas, Engelse varkens
rijenzaai van tarwe, kunstweiden, tabaksbouw, enz.
Bij bestudering van dit materiaal bleek mij, dat één man zich bijzonder heeft on
derscheiden en zelfs met kop en schouders boven de rest uitstak, wat zijn bijzonder
veelzijdige cn gedegen kennis van de landbouw in de ruimste zin des woords be
treft. Deze man was A. Geluk J.A.znwonende Vrouw Beliapolder onder Tholen
beter bekend als de oude Toon Geluk. De man, die ook de samenstelling van het
j.bekende landbouwers zakboek op zijn naam heeft, dat in 1939 nog voor de 8ste
Jceer werd herdrukt. Men komt onder de indruk van de grondigheid*, waarmee deze
^voorgangers nu honderd jaar geleden hun vraagstukken behandelden en hoewel de
basis van hun kennis natuurlijkuitermate smal was, was hun ken
WH groter, dan tegenwoordig bij velen onzer boerenmassa liet geval was.
Zo vond ik van Geluk's hand eeii nauwkeurig gespecificeerde kostprijsberekening
Van inais, die voor een L.E.I.-berekening nauwelijks onderdoet.
Met zijn beproevingen was hij nochthans bedachtzaam, gedachtig de ïes:
mm/asm.
Vanuit dit standpunt gezien wens ik Uw Vereniging van harte Gods zegen op Uw
arbeid in de jaren die komen zullen.
Tenslotte moge ik mij kwijten van een verzoek van onze Burgemeester die door
gezondheidsredenen verhinderd is hier thans in mijn plaats te staan, namelijk U
zijn beste wensen aan te bieden voor voortgezet bloeiend bestaan van Uw Ver
eniging.
Hierna sprak de Voorzitter der Z.L.M. ir. M. A. Geuze een woord van dank voor
de ontvangst, waarna de heer Kooijman als vice-voorzit ter van de Kring Tholen
en St. Philipsland eveneens het Gemeentebestuur van Tholen een woord van dank
gaf voor deze officieele ontvangst en voor de medewerking hen betoond voor
het organiseren van déze dag. De gasten maakten hierna onder begeleiding van
„Concordia" een kleine rondwandeling.
Intussen was men in de gelegenheid de etalage te bewonderen van de winkeliers
die aan de etalagewedstrijd deel namen. De jury had geen gemakkelijke taak.
Ie prijs C. A. van Splunter, 2e prijs M. v. d. Eijk, 3e prijs J. Zwaan. De "olledige
uitslag volgende week.
Zo was dan bet scrslu gedeelte van de Landbouwdag afgelopen en kwamen de
bezoekers bij massa per aulo en autobus naar Thojen, waar de politie die
in totaal 50 man sterk was geen gemakkelijke taak had om het verkeer te
goede banen te leiden.
Het vrouwelijk deel der bezoekers begaf zich naar de Landbouwhuishoudschool
wliar onder leiding van de directrice mej. C. Boogerd een tentoonstelling was
ingericht die de moeite van een bezoek voor de dames meer dan waard was.
De ingang was met bloemen feestelijk versierd en in de lokalen van de school
kon men inmaak en bakwerk van de leerlingen bewonderen, terwijl een feeste
lijk aangerichte tafel belust maakte om van hetgeen daar opgesteld was te
proeven.
Doch dat bet niet alleen het eetbare gedeelte is dat men kon bewonderen
kwam uit door de schat van veldboekelten kunstig opgemaakt en de fraaie col
lectie handwerken bijeengebracht door de leden van de bond van plattelands
vrouwen.
Hoe Tholen er een kwart eeuw geleden uitzag liet een schilderij van onze oude
veste zien in 1923 door de heer L. K. van Dijk geschilderd.
De heren hadden zich inmiddels naar de vergadergelegenheden begeven waar ouder
meer tegenwoordig waren de Commissaris in ons Gewest Jhr. mr. J. C. A. de
Casembroot en Ir. C. Staf de Directeur Generaal van de Landbouw, die zou
spreken over Bestaansmogelijkheden voor de Nederlandse Boer en tuinder, in
het raam van de Nieuwe landbouwpolitiek.
Nadat de voorzitter de vergadering had geopend en de hoge gasten welkom had
geheten sprak de heer Geuze alsvolgt
Verlaat het oude niet, wanneer het goed beklijft
En slechts veranderingszucht U tot h^t nieuwe drijft
Maar kies het nieuwe, zo U blijk V - 7
Lat nieuwe kunst U beter lijk
\/ant eerst gedaan, daarna bedacht
:::eiiig tot berouw gebracht.
legen kwade koppen in vlas nam hij verschillende proe-
.cii. Een afheming op Noorden- en Oostenkant met een
haag van stroo gaf het beste resultaat, de zwarte beestjes
had luj echter nog niet in de gaten. Voor tabak berekende
hij de voor die tijd fantastische opbrengst van f 1164— per
bunder. Van hem gaat de anecdote, dat hij bij een 'bezoek
van Koning Willem III aan Tholen een gemet groene tarwe
afsneed om langs de weg te versieren, doch dat de Koning
langs een andere weg reed. Een man als Geluk was het oor
deel waard, dat Ermerius in 1744 over Tholen neerschreef
n.L: dat men in deze Landstreek bewoners vond, die in
gezond vernuft, beschaafde zeden, en onderzoek van nuttige
geschi iftcn, bo\en andere Zeeuwse Eilanders uitmuntten
Men staat verbaasd, „zo schreef hij verder" wanneer men
de egeri onderzoek doet, en veel hunner beschamen de
ü,e d' i '^s Seen andere verdiensten hebben
dan rijkdom en aanzien." En wij zullen nu wel mogen er
kennen, dat als we die voorsprong al bezeten hebben, we
verzuimd hebben haar te behouden.
Om U nog een voorbeeld te geven van de voortreffelijke
werkwijzen in die tijd, geef ik u ee:i paar grepen uit een
rapport van 1845, betreffende de aardappelziekte van de
Voorzitter van Voorts Catshoek.
- - groei-omstandigheden van het pootgoed het vorig jaar
daarna de bevvar.ng de uitpoot, de weersomstandigheden en verricht daarna geregeld
waarnemingen te velde met vermelding der data. Na 20 Juli bemerkt hij donkere
vlekken 111 liet loof en hij beschrijft het verloop van het ziektebeeld verder nauwkeu-
lr. M. A. GEUZE
ra -prrak Hij bespreekt eerst
ng.
De 18e Augustus heeft hij rond Tholen op een 8-tal percelen, waarbij 2 in de pol
der Schakerloo, bossen aardappelen laten uitdoen en de besmette en onbesmeite
knollen geteld. Hij bewaart ze afzonderlijk en ziet, dat de onbesmette knollen toch
ook langzaam aangetast raken. Bij het ontdekken van het kwaad heeft hij zowel
van vroege als van late aardappelen het loof laten afsnijden, doch het nieuw uitbot
tende loof bleek hein nog ineer besmet en proeven met ongebluste kalk en as
gaven evenmin resultaat.
Hij signaleert ook de Phytophtora reuk bij warm weer. Het is duidelijk, dat men
in die tijd tegenover een raadsel stond en niettegenstaande dergelijke nauwkeurige
waarnemingen machteloos stond. Ik vraag mij we! eens af of ons huidige geslacht
wel enige notie heeft hoe men vroeger moest boeren in een gewest als Tholen Be
maling was er niet drainage evenmin, alles lag in greppels, 's winters verzoop
men, net land bleef lang nat en in het inajaar zat men weer vroeg onder water
er werd gebraakt, want kunstmest was er niet. Alles moest komen van stal- en
groenmest, alle plantenziekten en schadelijke insecten hadden vrij spel, het gras werd
alles met de zeis gemaaid en met de handrijf aangeharkt op oppers, de gewassen
s winters met de vlegel gedorscn en landbouwonderwijs was er helemaal niet
Wie zich deze omstandigheden goed indenkt, kan zich ook voorstellen, dat de op
brengsten meestal niet hoog konden zijn en die cijfers zoals 20 mud per ha voor
tarwe, die U op ons tentoonstellinkje ook in het beredeneerd verslag van de land-
a°UTno kunnen zien> begrijpelijk maken. Dan spreekt tevens meer tot U, wat in
die 100 jaar bereikt is en welk een geschiedenis onze kring en onze Maatschappij
mcae hebben mogen maken.
De verbinding met St. Philipsland was in die jaren uiteraard moeilijk en zo vond
ik een verslag, waarin geadviseerd werd een request te richten ten einde de belasten
de bepalingen op het vervoer van vee weg te nemen, zodat de St. Philipslandse le
den ook met hun dieren de Durnhamse stier zouden kunnen bezoeken. Nu 100 jaar
later zijn die belastende bepalingen op het vervoer van vee nog niet verdwenen.
Ik wil nog even terug komen op het punt, waarmee ik begon, n.l. de Algemene
Vergadering en Tentoonstelling van 1849, 100 jaar geleden. De daar behandelde
Commissie-voorstellen betreffen
a. Een onderzoek naar het wenselijk en uitvoerbare van een Landelijk OmFet-
stelsel.
b. Een in te stellen onderzoek naar hel verband tussen de bevordering der zedel: ke
verplichtingen onder de arbeidende en dienstbare bevolking en de verbetermg
van dcrzelven mater e!en toestand, benevens naar de middelen om die verbe
ende toestand zedelijk en s.o.rcnj.v ui de landbouwende gemeen.en ver!.re en
te zien.
'4 .-r - ||§j
-• v s V,.
