De IV. Waterleidingmaatschappij Tholen' in het Zilver. 25 JAAR GESCHIEDENIS Brieven uit het Eiland WAARIN OPGENOMEN DE IERSEKSE EN THOOLSE COURANT S99»99S88dd9X998SSUO Vrijdag 19 Nov. 1948 No. 46 Nieuwsblad voor het Eiland Tholen: Tholen, Poortvliet, Scherpenisse, St-Maartensdijk, Stavenisse, St-Annaland, Oud-Vossemeer en St-Philipsland Twee en zestigste jaargang Van goed ingelichte zjjde schrijft men ons over de in 1911 aan gevangen pogingen tot het komen van de oprichting ener groaps- waterleiding op Tholen De aandrang voor het bouwen van groepswaterleidingen is uit gegaan van het Rijk. De Hoofd inspecteur der Volksgezondheid heeft in 1910 de toenmalige (helaas opgehe ven) Gezondheids commissie in Tholen bijeenge roepen. Bergen op Zoom voelde niets om Tholen aan te sluiten, in overleg met de gemeentebestu ren op Tholen werd besloten de zaken zelf aan te pakken. Een waterleidingcomité werd toen opgericht. _tIomooi het ook leek dat de gemeentebesturen een groeps- valerlei ling zouden stichten, nen had niet kunnen voorzien dat de toenmalige beshiurderen van sommige (gelukkig niet van alle) gemeenten hetzij uit eigen belang hetzij uit kortzichtigheid de goede zaak tegenwerkten. Gen imanbesluiten werden kort weg in een volgende gemeente raad weer ingetrokken. Een prachtige gelegenheid om toen ter tijd goedkoop buizen te kopen moesten wij tandenkner send laten verloren gaan, de gemeenteraad van Stavenisse was weer eens veranderd van mening. Zelfs de opricbtingsacle die door alle gemeenten moest getekend worden, werd bijna door dezelfde gemeente getor pedeerd. De wethouder die met de burgemeester moest tekenen weigerde mede te komen, de toenmalige burgemeester Hatis- j-.ens heelt in een spoedeisende vergadering een tijdelijk wet- ïouder doen heao amen en de acte van oprichting gered. De zo hoog geroemde hegemonie der gemeentebesturen had zijn erg zwakke kanten getoond. Trouwens ook in andere streken van Zeeland kwam dat voor* iveland, Zeeuws Vlaanderen, De gemeenten die later kwamen moesten geducht belalen. Intussen de aangeslotenen be talen liet van dagen gelag tot in lengte Op het eiland zelf was geen waterwinplaats te vinden en zocht men een terrein in Hal steren op. Een zinker door de Eendracht was geboden. Ook al is later een brug tot stand gekomen, blijft het een geluk dat deze is aangelegd. Ook voordat van een oorlog sprake was, zeide dhr Ir. Ilalbertsma, Directeur van de Maatschappij tot Bouw en Exploitatie van Gemeentebedrijven,een reserve verbinding blijft geboden, de brug kan aangevaren worden. Hetgeen niet lang geleden zich heeft voorgedaan. Zeer sterken steun kreeg de Commissie van het Itijk. Ondanks alle lokale tegenwerking, ge mopper van kortzichtige kamer leden over verplichte aanslui ting, bleef de Regering zijn krachtige en later ook financi eels steun geven. De Provincie bleef niet achter. Namen als die van de Commissaris der Konin gin de heren Dijckmeester, Jhr. Quarles van Ufïbrd, van Regeringewege Lietaart Peer- holte, ir. Oldenberg, Hanegraaf en niet in minste de thans nog steeds in volle actie zijnde hoogst bekwame Prof. Krul, Directeur van hel Rijksinstituut voor Drinkwatervoorziening, worden dankbaar genoemd. Ook de toenmalige leden der Gede puteerde Staten Jhr de Ca ;em- brool en van der Weyden, namen met vo|le'ambiiie plaatsin de Commissie. En vergeten wij niet de heer Ir. Wagtho, die later tot Directeur is benoemd, doch helaas jubileum niet heeft mogen beleven. Wat mij liet meeste trof is dat bij de ingezetenen wel een verlangen was naar waterleiding bij de bewoners van kleinere woningen. Als voorbeeld moge gelden dat van Regeringswege, ook alweer naar aanleiding van de vragen van een Kamerlid, een speciale commissie eens poolshoogfe kwam nemen. Zij kwamen in St Maartensdijk, op de vraag aan de bewoners wat zij er van dachten, lieten deze de opening van een klein regenbakje zien met stinkend water voor zegge gezinnen. En die mensen spraken gehande dat erin gemeenteraden mensen zaten die zelf wel goed water hadden en tegenwerkten. De Thoolse Courant heeft het streven der Commissie met alle kracht bevorderd. Steeds heeft de Redactie krachtdadig, met goed doorzicht de waterleiding mensen aangemoedigd. Want in dien tijd waren er organen die dit niet inzagen, gaarne een plaats inruimden aan „bezwaar den, zwaarwichtigen, zwaarlil- lenden". Een woord van bijzon dere dank aan de Redactie is wel op zijn plaats. Als ooit een woord van dank op zijn plaats is dan aan de leden der Gezondheidscommissie met de volijverige Avé. Die hebben voor de goede zaak gevochten, ieder in hun ge meente, en Avé deed rneer als mensenwerk, bleef optimistisch en bezag de zaak van de humo ristische zijde. Thans heeft het eiland Tholen en Halsteren waterleiding. Niet alleen de mensen doch ook de dieren. Geenschepen met water leidingwater uit Vlissingen be hoeven meer in de Tholense haven aan te komen, goed zuiver helder water zonder rode luisjes, zonder besmettingsgevaar. Het nieuwe geslacht lacht om de vooroordeelen vau die tijd, moge dit geslacht ook begrijpen dat wat nieuw en onbekend is met belangstelling moet bekeken worden en als het kan met beide handen aanvaard worden. Tholen, het eiland Tholen is thans geen vergeten eiland meer, waterleiding, electriciteif, te Tholen zelfs gas, een voorrecht voor de huismoeders, een vHje brug en hopelijk eindelijk goede wegen Oud VossemeerSt. An- naland, St. Annaland—Stave nisse. Goede busdiensten. Men sla de handen ineen, kib- bele niet over kleinere zaken, banne de politiek met een flinke bezem uit de deur. Er is water, er is een vrije brug, er is electriciteit. Er kome een frissche geest. Wellicht straks nog industrie, uitbreiding tuinbouw. Zaterdag '27 dezer is het 25 jaar geleden dat het eiland Tholen de beschikking kreeg over vol doend en goed drinkwater. Nu moet men niet menen dat met de samenstelling van het waterleidingcomité,' waarin zit ting hadden jhr van Vreden- burch, destijds Voorzitter van de afd, Tholen der Z.L.M., Mr de Gasembroot lid van Gad. Stalen van Zeeland, de heer Van Niftrik en nog enige anderen, waarbij de heer Avé als secretaris optrad, de zaken zo vlot liepan als de op richters zich voor ogen stelden. Het comité werd 2(3 Augustus 1911 opgericht, waartoe de grote droogte in dat jaar en de plannen voor een groepswater- leiding voor Zuid-Beveland wel de aanleiding was. Aan de gemeentebesturen in ons eiland werd een bijdrage ge vraagd ter bestrijding der eerste kosten en er was heel wat te genwerking omdat men meende dat het bezitten van eei: goede regenwaterbak al voldoende was om in de behoefte van goed water te voorzien. Daarna kon aan belangheb benden worden medegedeel dat het waterleidingcomi aan de miatschappij tot ex ploitatie van gemeentebedrij ven de opdracht had gegeven om op een terrein onder de gemeente Halsteren gelegen de vereiste boringen te verrichten benevens een plan in te dienen voor de aanleg en exploitatie van een waterleiding voor het eikmd Tholen. Aan de hand van de in te dienen plannen kunnen dan de gemeentebestu ren heslissen om deel te nemen in de op te op richten N.V. Voor de capaciteit rekent men op een bevolking van 20000 zielen en werd geraamd op een dagelijks gebruik van 50 water per hoofd. In het rapport werd geschat dat er putten ter diepte van 40 00 meter zouden moeten worde geboord. Tussen Poort vliet en Scherpenisse zou een watertoren moeten worden ge bouwd, de lengte van het bui zennet zou ruim 54 Km. dienen te bedragen, het pompstation zou ten jorden vau het station te Bergen op Zoom worden ge bouwd, tenzij men een betere plaats zou kunnen vinden. Toen begon de strij Verschil lende burgemeesters vonden de lasten die getergd werden voor een nader onderzoek te hoog, terwijl er burgemeesters waren die het toestaan van gelden voor een dergelijk onderzoek te hoog achtten voor de gemeentefinan- ciën. In de vergadering van de Raad van Tholen op April 1912 werd een voorstel aangenomen om 358.33 toe te staan voor instellen van een voorlopig onderzoek tot het tol stand komen van een waterleiding voor het eiland Tholen. De raad van Oud Vossemeer stelde hiervoor 214.30 beschikbaar, Poortvliet zegde 193.43 toe, «St. Maar tensdijk gaf f314.30, Stavenisse, die de zaak der waterleiding steeds heeft tegengewerkt, wei gerde een bijdrage te verstrek ken, deze werd door enige particulieren bij elkander ge bracht. St. Annaland verleende eveneens de gevraagde bijdrage. In Augustus 1912 ving men aan SAMMETIE proefboringen te verrichten. De eerste boringen werden verricht in de omgeving van liet fort De Rover. In September bleek de toevloed en de hoedanigheid van het water niet zodanig was dat dit terrein geschikt was. Toen viel de aandacht op een ander dichter bij Halsteren gelegen terrein. In zoverre een buitenkansje omdat dit terrein op korter afstand van het eiland Tholen was gelegsn en dus de kosten van de te leggen huisleiding aanzienlijk minder zouden zijn. Bij latere boringen bleek dat dit terrein voor de water winning het beste was. Men zou tot een diepte van 00 89 dienen te boren om goed water te krijgen. tussen brak de oorlog uit en konden de voorbereidende werk zaamheden geen voortgang heb ben. Doch in Januari 1919 her vatte het comité zijn afgebroken werkzaamheden. Te Stavenisse had 11 Januari van dat jaar weder een bijeenkomst plaats, waarin jhr van Vredenburch het verwijt deed horen dat door het gekonkel van de raadsleden thans het eiland Tholen nog zonder zoo'n nuttige inrichting is, waarbij de lieer Potappel er zich op beroemde tegen de waterleiding te hebben gestemd! lil de tweede helft van 1919 komt er meer tekening in de belangstelling voor de vvater- leidingplannen, Verschillende gemeenten stemden toe ten bate hiervan een definitieve lening aan te gaan inzake de eerste storting als aandeelhoudsters in de Waterleidingmaat schappij, welke gemeenten ook overgingen tot vergroting van dit kapitaal nodig geworden door de verhoogde materiaal kosten. Hel rijk verstrekt aan de N.V. op Tholen millioen gulden, alleen de Raad van Stavenisse weigerde, want daar meent men deskundiger te zijn dan de minister en diens adviseurs. Wij leefden toen in 1919 en het doet eigenaardig aan toen te moeten 'noren dat „doodge- perst" water nooit goed water kon zijn. Zelfs éen raadslid kwam met de opmerking dat leidingwater „dood water" was, er was geen leven in Nog een ander uille zich als tegenstander omdat het geen „hemelwater" was Doch degenen die zo dachten waren enkelingen en door de ge meenteraden in ons eiland die de overtuiging kregen dat Rijk- Provincie aan de N.V. Waterleiding-Mij. Tholen een renteloos voorschot verstrekten om de Maatschappij te helpen oprichten verkregen de voor stellen een meerderheid. Later besloot ook Stavenisse aandeel houdster te worden. Intussen zijnde voorbereidende maatregelen getroffen voor de huisvesting. Als kantoor werd aangekocht het winkelpand van de heer Kuijper-Boone aan de Botermarkt dat behalve kan toorruimte bevat een vergader lokaal voor Raad van Beheer on Raad van Aandeelhouders. Alleen de Raad van Stavenisse hield zich nog afzijdig en moest van de Waterleiding niets hebben doch trad later toe. De Ven nootschap weikte door. Als- odministrateur werd benoemd de heer Avé. Als leden van de raad van Beheer fungeerden. Daarna de heren Jhr. Vredenburch, Jhr. Mr. A.O.de Gasembroot, van Niftrik, Diepen horst,?, van Rees, Polderman, Ilanssens, llanssens en Snijder. Als leden van de Raad van Aandeelhouders traden opJ.M. Wagemaker, Dronkers, van Doorn, llage, C.L. Dorst, Polderman en van der Ploeg. Als opzichter-tekenaar werd benoemd de heer Nieuwen- huis, als opzichter werd aan- aangewezen de heer Goossen te Tholen. De tot standbrenging van het buizennet werd opgedragen aande heer van der Valk als laagste iuschrijvor. voor f53.300, De heer van Raai te directeur der Vlissingse "Waterl- Mij. werd benoemd als bouw- directeur. Druk en uitgave FIRMA POT, Tholen leiefoon 16. Postrek. 1043 Dit blad verschijnt eiken VrijdaqT Prijs per kwartaal f0.9515cent disp.kosten Losse nummers cent. Advertentiën millimeter 10 cent, met een minimum van f2. De advertentie» worden gemeten van lijn tot lijn. Advertenties onder no.of te bevragen bij het bureau dezer courant 25 ct. extra Toen ik laatst even bij buur man was zag ik daar een mooi boek liggen. Nu is buur man geen groote lezer en ik was dan ook nieuwsgierig wat liet was en moest eens even kijken. Het bleek het gedenkboek ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de Coöperatieve suiker fabriek „Dinteloord" te Stam persgat te wezen en aange zien buurman aandeelhouder is had hij het als lid van de coöperatie gekregen. Ik mocht het van hem lenen en zo zat ik voor mijn ramen het ge denkboek van Dinteloord te lezen terwijl de krakende peewagens buiten voorbijreden Dat was een passende bege leiding. En ik moet zeggen dat ik met genoegen gelezen heb en dat ik onder deindruk gekomen ben van wat de boerenstand daar toch gezamenlijk heeft gepresteerd.Defabriek behoort met de Fries-Groningse suiker fabrieken te Groningen tot de grootste van Europa. Per dag kunnen meer dan vier millioen K.G. bieten verwerkt worden. Verder is er aan deze fabriek een grote raffinaderij verbonden, waar b.v. ook de ongezuiverde suiker van de fabriek te Zevenbergen tot witte suiker gemaakt wordt. Wanneer we bovendien lezen dat over al die 40 jaren, van 1909 af dus, voor de door de leden aan Dinteloord geleverde beetwortelen gemiddeld f4.02 per ton meer betaald is, dan de prijs van de Centrale Sui kermij, de Bondsprijs, dan kan men zich alleen maar verwonderen dat ook op ,ons eiland Tholen nog niet meer aandeelhouders van Dinteloord gekomen zijn. Slechts vijf jaren van de veertig is de Bondspriis hoger geweest dan die van Dinteloord. Buurman die vroeger zijn aan delen van de Zeeland in Bergen op Zoom heeft moeten vol storten, was het daarmede eens. Niettegenstaande de strop van toen, heeft hij er nooit spijt van gehad weer lid van Dinteloord te zijn geworden. Integendeel, ik heb mijn verlies van toen allang terug, zegt hij. Wel een bewijs dat een goed opgezette coöperatieve Suiker fabriek grote betekenis voor de landbouw heeft. Wat mijn vaderlandslievende hart goed deed. was dat, ook al staat de fabriek in West-Brabant, de Zeeuwen steeds de leiding in het bestuuJ var Dinteloord hebben gehad. De oprichter, dr. Geluk zal ook wel een Zeeuw van afkomst ziin ge weest. Er daarna hebben mannen als Kakebeeke, van der Weele en van Bommel van Vloten de leiding in handen gekregen. Ook de huidige Directeur van Malland moet een Zeeuw zijn. Dinteloord kan met ere op deze mijlpaal in haar ge schiedenis terugzien en de toekomst in samenwerking met de fabrieken te Zeven bergen en Roosendaal als V.C.S. (Verenigde Coöpera tieve Suikerfabrieken) met vertrouwen tegemoet gaan.

Krantenbank Zeeland

Ierseksche en Thoolsche Courant | 1948 | | pagina 1