N°' 31 II lil li Or Pril |0 A |U|T jaargang
De inhuldiging van
Koningin Juliana
Brieven uit
het Eiland
Vrijdag 6 Aug. 1948 gang gg /jggfr, HB -4^ /3SS3k p S| JU R& BHB Twee en zestigste
iSttSrfÖT WAARIN OPGENOMEN DE IERSEKSE EN THOOLSE COURANT ÜrSa!««6
De mummies
te Tholen
Distributienieuws
FIRMA J. M. C. POT, Tholen S Iji Blij j^gS |lf^ §1 lil lij Hl ffl IÊI^Em JlÖlli 19 «Bi S cent, met een 'minimum
Telefoon 16. Postrek. 1043 Hj ffi| BB if^Jr dhBulm^ m j|| Jjjpffnft B «3 B van f2. De advertenties
Vrijdag:?] Prijs pér kwartaal lijn. Advertenties onder no.of
Nieuwsblad voor het Eiland Tholen: Tholen, Poortvliet, Scherpenisse, St-Maartensdijk, Stavenisse, St-Annaland, Oud-Vossemeer en St-Philipsland
Over de plechtigheden in ver
band met de inhuldiging van
Koningin Juliana opöSeptemher
a.s. in A/nsterdam kan worden
medegedeeld:
Na de troonsafstand van H.M.
Koningin Wilhelmina zal de
nieuwe vorstin in de middag
van de 4e September haar eer3te
officiële tocht door Amsterdam
maken. Deze rijtoer zal geschie-.
den in de creme caleche, die
ter gelegenheid van de inhuldi
ging in 1898 door wijlen koningin
moeder Emma aan haar dochter
geschonken werd.
De inhuldiging op 6 September
Met betrekking tot de inhuldi
gingsplechtigheid in de Nieuwe
Kerk in de Hoofdstad op 6
September zijn de volgende
bijzonderheden bekend:
Evenals in 1898 zal de vorstin
te voet van het paleis op de
ü.im naar de Nieuwe Kerk gaan
onder een circa 70 meter lange
pergola een baldakijn van de
traditionele visnetten gedragen
door palen die worden vastge
houden door adelborsten en
leerlingen van de scholen van
reserve-officieren. Eén der ere
wachten bij het Paleis zal even
als in 1898. worden gevormd
door leden van de verenigde
studentencorpora.
In de nieuwe kerk
In de nieuwe kerk worden reeds
geruime tijd voorbereidingen
getroffen u 'Juot iuioiieUi
voor de plechtigheid liet ge
wenste aanzien te geven.
De gebrandschilderde ramen
worden op hun oude plaats
teruggebracht. Het prachtige
orgel is gerestaureerd en de
door Bronckhorst beschilderde
vleugelwanden van het orgel
hebben hun oude luister her
kregen. Het monumentale kope
ren koorhek heeft eveneens een
verjongingskuur ondergaan.
Voor dit hok is het troonplat-
form gebouwd. De stenen vloer
van de kerk gaat schuil onder
een enorme plankenvloer. Ver
schillende tribunes zijn in aan
bouw, o.m. een baleon voor de
vertegenwoordigers van de bin
nen- en buitenlandse pers Ge
luidsdichte cabines zuilen de ra
dio-organisaties van vele landen
ten dienste staan Eveneens wor
den speciale voorzieningen ge
troffen voor persfoto en film
In totaal zal de kerk aan onge
veer 3000 genodigden plaats
bieden. De ruimte achter het
Grote schade voor
Zeeuwse kwekers
van Pootaardappelen.
Geen Zeeuwse pootaardappelen
.meer naar Frankrijk, is de in
houd van een van de Franse
regering uitgaand schrijven aan
de Importeurs van pootaard
appelen, waarin de bepaling
werd opgelegd dat alleen poot
aardappelen uit Friesland,'
Groningen en de Wieringer-
meerpolder mogen worden
aangekocht.
Vanzelfsprekend heeft deze
maatregel grote ongerustheid
verwekt, daar voornamelijk
Zeeland in een grote behoefte
voorzag van pootgoed dat men
in Frankrijk zo zeer nodig heeft.
Men weet de oorzaak van de
Franse maatregel niet doch men
meent dat deze veroorzaakt is
doordat het pootgoed van de
oogst 1917 niet die resultaten
heeft gegeven als voordien het
gaval was.
De aardappels werden door het
slechte weer laat uitgëpoot,
daarop volgende een periode
troonplatl'orm dus tussen liet
koorhek en het graf van Michien
de Ruyler is bestemd voor 't koor
van Toonkunst te Amsterdam.
De plechtigheid in de kerk.
Koningin Juliana en Bernhard
Prins der Nederlanden zullen in
de kerk hun zetels innemen op
het troon platform voor het koor-
hek.i De Koninklijke Moeder van
de n euvve vorstin zal met de
drie oudste prinsesjes aan de
rechterzijde van het troonplat-
form plaats nemen. Achter- de
troon zullen zich de leden van
de hofhouding in ambtscostuum
scharen.
Voor de troon slaat de credens
tafel waarop de symbolen van
Rijk en Koningschap zijn uitge
steld; de koningskroon, de scep
ter de rijksappel en de Grond
wet.
Wapenkoningen en herauten
Als koningen van wapenen zijn'
aangewezen de reserve-majoor
der infanterie J. B. P. M. de
Swart te 's-Rertogenboseh en de
reserve-kolonel der calvalerie
jbr. P. Sis te Amsterdam, bei
den bekend uit het verzet. Als
herauten van wapenen zullen
fungeren .le ritmeester G. A.
van Borssum Buisman te Was
senaar (die in de oorlogsjaren
van Engeland uit enige malen
hoven Nederland „gedropped"
is) en mr. Th. Graaf van Lyn-
den van Sandenhurgte Utrecht
z'üoif VuiiXtli 'dol liera'trle,, van'
'wapenen van '1898. Het Rijks
zwaard embleem van het wereld-
gezag zal gedragen worden
door de luitenant-generaal mr.
H. J. Kruis chef van de gene
rale staf,de rijksstandaard dooi
de luitenant-admiraal O. E. L.
Helfrich bevelhebber van de
zeestrijdkrachten
Voorts zullen in de kerk de
vier vaandels van de Grenadiers
de Jagers, de Prinses Irenc-bri-
gade en het korps Marinierseen
plaats krijgen.
De wandelrit door Amsterdam
In de n)iddagnadeinhuldigings«
plechtigheid om half drie, zal
Koningin Juliana eeu tocht in
de, gouden koets maken. Deze
rit van 5 km door Amsterdam
zal stapvoets geschieden. H.M.
zal dan vergezeld worden door
een escorte van officieren in ce
remonieel tenue en een belang
rijk escorte te voet van verte
genwoordigers van leger marine
en luchtmacht.
van langdurige droogte en
warm weer, terwijl tengevolge
van bovengenoemde weersom
standigheden de bladluizen zich
voorspoedig konden ontwikkelen
waardoor het pootgoed ernstig
is besmat.
En dat is nu de oorzaak dat de
export van onze pootaardappelen
uit 9 provinciën gevaar loopt.
Het ergste vinden wij wel dat
de Nederlandseselectiebedrij "en
die steeds alles hebben gedaan
om prima waar te leveren nu
het slachtoffer worden. De
Franse afnemers waren altijd
tevreden over hetgeen door
Zeeland is geleverd.
Als men weet dat uit Zeeland
25 millioen K.G, pootaardap
pelen aan Franse selectiebe-
drijven werd geleverd dan kan
men enigszins de omvang van
die ramp voor de Zeeuwse
landbouw begrijpen.
Intussen zijn in den Haag reeds
stappen bij'de Franse regering
gedaan om de uitgesloten pro
vincies weer ingeschakeld te
krijgen bij de levering van
pootgoed.
Het eiland Tholen heeft in het
middelpunt der Be.langstelling
gestaan. Een groo;,gezelschap
journalisten is op bezoek ge
weest. Ze zijn op verschillende
gemeenten ontvangen. Men
heeft ze van alles wetens
waardigs over ons eiland yer-
teld. De N.C.R.V, heeft er een
gedeelte van uitgezonden. We
konden Thoolse iSirgemees-
ters en burgershó ca spreken.
De journalisten zijn, na gegeten
en gedronken te KT-bben, weer
naar huis gegaan'en hebben
eeri en ander .over Tholen
geschreven, leder deed dat
naar zijn eigen aard en in
drukken en zo kregen we de
Thoolse impressies, het in zich
zelf gekeerde-eiland en het
vergeten eiland.
De Thoolse kerk rnet haar
restauratie van f 1.300.000 en
de mummies heeft wel de
meeste indruk gemaakt.
Sommige journalisten bleken
oester- en mosselliefhebbers
te zijn, althans penjieliefde
voor deze cultuur te hebben
opgevat. Op de nédewerkers
van enige grote dagbladen
bleek het regen .vormen ver
haal veel indruk gemaakt te
hebben. Gelukkig kwam dit
verhaal niet van l/ndbouwzijde,
want daar is men het met deze
theorie in 't geheel niet eens.
Zeker zijn de regenwormen
van groot bela/g voor de
structuur van de grond en is
het een groot gnmis dat ze
met de inundatie dood gegaan
zijn. We hebbe er echter
deskundigen na;/ gevraagd en
deze zijn van ri ;*ning dat het
niet lukken \:ou thans
reeds regenw^ men uit de
poten op irrüncyfii^g,rorrcl. D c
regenworm wil namelijk alleen
in grond met een behooilijke
structuur leven en daar ont
breekt het nog te veel aan.
Ze zullen zich in de toekomst
van de droge plaatsen uit,
waar ze zijn blijven leven,
vapzelf verspreiden naar de
inundatiegronden, naarmate
deze geschikt worden'.
Verder is er over werkloos
heid gesproken. Vermoedelijk
heeft men toch aan seizoen
werkloosheid gedacht.Momen-
teel is er namelijk geen enkele
boer die een extra-werkkracht
kan krijgen. Integendeel is er
een tekort. Wel is het gevaar
van eën .grote seizoenwerk
loosheid in de winter groot.
Tenslotte zijn er enkele g-e-
meénten, vooral bv. Stavenisse,
die altijd een overschot van
landarbeiders hebben gehad,
die elders seizoenwerkzaam
heden, zoals vlastrekken e. d.
gingen verrichten. Wanneer
we dan ook lezen dat er op
Tholen de grootste werkloos
heid van geheel Zeeland is,
zullen we maar aannemen dat
de betreffende journalist bur
gemeester Verburg verkeerd
begrepen heeft.
SAMMETJE
Bij bet bezoek van de journa
listen aan Tholen, vertelde de
heer A. Dekker ons betreffende
de gebonden murami.es het vol
gende
Toen bij het afbreken van de
tombe der familie van Vrijberge
daarin 21 mummies werden
gevonden, werd in verband
daarmede de naam van Pieter
Garel de Bils, heer van Cloppen-
damme genoemd. Wie en wat
was deze voorname man? Hij
was de zoon van Louis de Bils,
die zich jonkheer noemde en
heer van Coppendamme, Boo-
nem, enz. Daar deze heerlijk
heden slechts in de verbeelding
van Louis bestonden, rijst ook
de twijfel, of hij wel van adel
was. Hoewel de Bils allerminst
een geleerde was, heeft hij
niettemin naam gemaakt als
handig anatoom bovendien was
hij ook zeer bekwaam in het
balsemen van lijken. Ik mag
over deze singuliere man niet
verder uitweiden. Genoeg zij
het U mede te delen, dat hij
zijn veelbewogen leven op 19
Augustus 1609 te 's Hertogen-
boscb eindigde, zijn weduwe en
zijn zoon in behoeftige omstan
digheden achterlatende. De
laatste, ofschoon zeker wel door
zijn vader ingewijd in de ge
heimen van „het bloedeloos
ontleden" en het balsemen,
heeft „de industrie" van zijn
vader niet voorlgezet, maar was
zeker heel blij op 9 Juni 1670
zijn vader als baljuw van Aar
denburg te mogen, opvolgen.
Pieter Garel trouwde na 1672
(onbekend waar, onbekend met
wie). Waarschijnlijk heeft hij
zich in Aardenburg of omgeving
gevestigd. Men mag het afleiden
uit het feit, dat zijn moeder in
1074 te Sluis werd begraven.
Volkomen zekerheid, waar hij
woonde, is echter niet te geven,
immers het baljuwschap van
Aardenburg verplichtte hem
volstrekt niet daar te wonen.
Hij kon zich door een stad
houder of dergelijke functiona
ris lalen vervangen. Op 2 April
J678 woonde hij in Tholen. Hij
deed toen eed als poorter en
burger. In het Thoolse poorter-
boek werd helaas nooit vermeld,
vanwaar de nieuwe poorter
gekomen was.
Op 5 Juni 1678 trad hij in he' hu
welijk met jonkvrouwe Suzanna
van Vrijberge, waardoor hij gepa
renteerd werd aan een zeer
aanzienlijke maar feitelijk toen
onbemiddelde familieimmers
werd op 23 December 1678 in
de vroedschap van Tholen mee-
_g©/Je-efiJ daj- zlitL-Sclioünmoeder
de Wed. v. Namen de erfenis
van haar man slechts onder
benifieie van inventaris aan
vaardde. Bij zijn huwelijk was hij
reeds permanente raad en
schepen der stad ennog steeds
baljuw van Aardenburg. Reeds
het volgende jaar bleek welke
een machtige invloed hij op de
andere vroedschapsleden uitoe
fende. Op 14' Mei 1679 toch
werd hij reeds gecommitteerde
Raad. en in die kwaliteit tegelijk
Raad der Admiraliteit van Zee
land. Zijri invloed bleek 9 Juli
1679 nog sterker. Toen werd
toch besloten dat hij de voorn,
functie sal bedienen sijn leven
gedurende onwederroepelijck en
inet soodanige vastigbeyt als
oyt deselve bedieninge aen
ymand is of soude connenwer
den geconfereert en of het in
tijden en wijiengebeuren mocht
datgemeldehr. van Coppendam
me sigh soude mogen comen
te misgaen waerin het ooclc
mochte wesen dat echter van
sijne wijsheit voorsghtigbeyt
niet en wert vertrouwt, soo
verclaeren haer Ed. achth. en
obligeren tien by desen, dat
echter sijne voorsz. commissie
niet en sal werden ingelrocken
maer sijn Ed.gelat en in de rustige
possessie van de voorsz. bedie
ninge soo lange tot dat de heren
Staten deser provincie sijn sou
den comen te verclaeren voor
inhabijl werd dan de aen den
selve heereti Staten alleen gesu-
bordineert alle soodanige saken
hoedanige die ook mochten we
sen als syn Ed oyt ofte oyt sou-
demogen werden tenlaste geleght
De heren hebben toen aller
minst vermoed, dat de machtige
potentaat eenmaal beschuldigd
zou worden van afschuwelijke
feiten. Dit. geschiedde in de
vergadering van de magistraat
op 19 Oct. 1688. Toen ver
klaarden de heren Levinus en
Jacobus van Vrijberge, broeders
van de in Nov. 1679 overleden
vrouw van Coppendamme, dat
hun moeder vier dagen voor
haar dood gezegd had, dat de
heer van Coppendamme met
twee van haar dochters bloed
schande had gepleeg den dit
Officiëele bonnenlijst
voor het tijdvak van 8 t/m
21 Augustus 1948.
Elk der volgende bonnen geeft
recht op. hef kopen' van
Bonnen voor brood en vlees
0872 Brood 800 gram brood
(geldig t/m 14 Aug.)
0882 Brood 200 gram brood
(geldig t/m 14 Aug.*)
089 Brood 400 gram brood
(geldig t/m 14 Aug.)
084 Vlees (reeds aangewezen)
100 gram vlees (geldig t/m
28 Aug.)
085 Vlees 300 gram vlees (.geldig
t/m 28 Aug.'
086 Vlees 100 gram vlees
(geldig t/m 28 Aug.)
Alle bonkaarten 808
094 Algemeen 400 gram brood
of '1 rantsoen gebak.
Tabaks- en Versnaperingenkaarten
QA, QB, QC 808
85, 86, 89 Tabak 2 rantsoenen
sigaretten of kerftabak.
Bovengenoemde bonnen kun
nen reeds op Vrijdag 0 Aug.
worden gebruikt.
De niet-aangewezeu bonnen van
strook 2 kunnen vernietigd
worden.
met een zelfs gedurende het
leven van zijn vrouw. Zij stelden
daarom voor, dat de heer van
Coppendamme de vergaderingen
niet meer mocht bezoeken en
dit vooral ook, omdat de feiten
reeds ruchtbaar waren gewor
den. Daartoe werd besloten hij
meerderheid van stemmen.
Reeds de volgende dag werd
het besluit weer ingetrokken.
Coppendamme's eer bleef verder
onaangetast tot het jaar 1702.
In dat jaar önlsloivri er feèiaU
geweldig oproer in Tholen, dat
echter ook weer spoedig' werd
gedempt. De oproermakers,
waaronder ook velen van de
dorpen, joegen de magistraat
van het stadhuis en stelden een
nieuwe regering aan. Coppen
damme moest verdwijnen, maar
kwam nog hetzelfde jaar terug.
Et was echter veel kwaad van
hem verteld, o. a. in een pam
flet, dat op Oud Vossenieer door
de predikant werd verspreid.
Dezelfde predikant sprak tegen
de vrouw van de baljuw (de
vriend van Coppendamme) over
's Landsdieven en bloedsohen-
ders. Scherp trad ook de notaris
Roseveld op. Hij zeide: „datter
op de Reekenkamer wel vijftien
tonnen gouds te cort quamen,
waarvan syn Excellentie van
Odijk de eene helft, de quant
van Tholen, denoterende de
heer van Coppendamme een
vierde, en die van Goes en
Zierikzee een vierde". Door hen,
die niet konden begrijpen, hoe
Coppendamme zo rijk geworden
was, werd zeker wel geloof
gehecht aan de woorden van
de notaris. Coppendamme bleef
in ere tot aan zijn dood in 1704.
Ik durf veronderstellen, dat U
met enige belangstelling geluis
terd hebt naar hetgeen ik U
meedeelde over deze Thoolse
potentaat. Toch zullen velen
het antwoord op de vraag ge
mist hebben „Waarom werd
de naam van de Bils genoemd,
in verband met de gevonden
Mummies?" Ik wil U daarom
nog meedelen, dat in 1685
Catharina en in 1687 Anna
Maria van Vrijberge in de tombe
werden bijgezet. Beiden waren
zusters van Coppendamme's
vrouw en bereikten beiden de
leeftijd van 19jaar. Het is zeker
mogelijk dat ook haar lijken als
mummies zijn gevonden. Uit
gaande van de veronderstelling,
dat de Bils werkelijk bloed
schande heelt gepleegd, meende
men dat hij dat met een dier
meisjes of beide had gedaan.
Indien het laatste juist is, zou
de ongeoorloofde verhouding
met Catharina reeds begonne
