IERSEKSCHE EN
THOOLSCHE COURANT
NIEUWSBLAD VOOR HET EILAND THOLEN.
BOTERLETTER
GEVULD
MARSEPAIN
No. 2446
Vrijdag 13 November 1931.
Negen en veertigste jaargang
Fholen, Poortvliet, Scherpenisse, St. Maartensdijk, Stavenisse, St. Annaland en Oud-Vossemeer
Eerste Blad.
SOCRATES.
K
;Uw Zenuwen
VAN D1XHOORN
Dit blad verschijnt eiken Vrijdagavond.
Prijs per kwartaal f 0,80met Geïllustreerd Zondagsblad f 1,37B,
franco per post fl,65 15 ct. disp. kosten.
UITGAVE
FIRMA J. M. C. POT - THOLEN.
TELEF. INTERC. No. 16.
Advertentiënvan 1 totJ4 regels 75 ct.; ieder regel meer 17 V, ct.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
10
//Hij is de eersle voorbeeldige
roensch van do Oudheid.
(Geschiedenis der Wereld door
Prof. Brugmans Dr. Fischer)
Wanneer wij aandacht gaan schenken
lan hem, wiens naam boven dit artikel
vermeid staat, moeten wij ons in gedachten
eerplaatsen naar een tijdperk, dat meer
;an twintig eeuwen achter ons ligt en naar
iet Zuidelijk deel van het Balkan'-schier-
liland, naar Griekenland.
In geen land spreekt het verleden zoo
nachlig tot ons als in Griekenland, iedere
>erg en ieder dal legt getuigenis af van
le verdwenen dagen, toen de Grieken hun
iulLuur grondvestten, die wij als erfenis
1 ïebben gekregen. Zij toch omvat dierbare
!u heilige herinneringen, die tot ons beste
in schoonste bezit behooren, herinneringen
lan een volk, dat ons de edelste gedachten
to in de schoonste kunstwerken geschonken
ïeefl.
In dat land werd 470 jaar voor Ghr. te
lithené geboren de groote wijsgeer Socrates
iie een geheele ommekeer veroorzaakte
bi
bloot aan dwaling en vergissing, maar het
streven naar een zoo volkomen mogelijke
wereld- en levensbeschouwing is toch zeker
prijzenswaardig. Het brengt deedelste denk
krachten des menschen in beweging en
spoort hem aan tot een heilig streven om
Mensch te worden In dit verhand meenén
wij goed te doen, een aanhaling te geven
uit „Ideëel en reëel" van Dr. J. Woltjer,
die zegt: „Maar toch, hoe groot ook
de gevaren mogen zijn, die de wijsbe
geerte vei gezellen, wie de wetenschap als
een gave Gods eert, kan de wijsbegeerte
niet in nachten, die van het gebouw dei-
wetenschap zoowel de grondslag als de
voltooiing is." En ds. Eabér wijst er op,
dat in de Statenvertaling van de H. Schrift
onder de aanleekeningen voorkomt de
zinsnede„de rechte philosophie die
een gave Gods is, en zelfs een instrument
ot middel is, dienstig om Gods Woord
beter te verstaan en te verklaren."
Hopende, dat door vorenstaande uiteen
zetting een juistere gedachtengaug gegroeid
zij over Y\ ïjsbegeerte (lilosuüe,) keeren wij
terug tot dien beroemden wijsgeer, Socrates,
die ondanks den gestorven heldendood.
leeft
SOCRATES was in vele opzichten een
merkwaardig man. Hij werd geboren te
Athene, alwaar zijn vader beeldhouwer
wa&. Hij zelf was eerst ook beeldhouwer,
n het denken van zijn tijd. Vó*ór Socrates
lieid het wijsgeerig denken zich altijd I maar weldra volgde hij zijn roeping: leerend
met de stollelijke wereld waarop I en zoekend rondgaan onder de menschen
©ZIj_
r nen leefdeSocrates bracht een nieuw
ilement in het denken door „den Mensch"
ot het voorwerp zijner studie te maken.
Us praetisch lilosoof ging hij na, wal men
oet doen en hoe men de menschelijke
ïandelingen en instellingen moet opvatten
i.w.z. het geheele leven! Socrates toonde
dat in ons binnenste een onzichtbare
Minacht woont, die sterker is dan de ge-
Ajieele buitenwereld met al haar geweld.
qS lij, die deel uitmaakte van het Dagelijksch
iestuur van Athene, heeft later liever den
iftbeker leeggedronken (op een en zcven-
Iigjarigen leetujd) dan iets van zijn prin-
iepes op te geven of ongehoorzaam te
mi den aan de wetten van den Staat (hij
lad nl. kunnen vluchten, toen hij ter dood
'as veroordeeld, maar weigerde zulks te
loen.)
Na vorenstaande inleiding zijn we on-
ezocht gekomen op het terrein van de
Vijsbegeerte of aphilosuphie" gelijk het
het Grieksch heet. Ons. Hollandsch
'oord verdient verre de voorkeur, gelijk
k bepleit wordt door Ds. W. Faber,
a-aar aan de Chr. H. B. S. teüoogeveen
ie in zijn onlangs uitgekomen werk„Grond-
ïginselen der Wijsbegeerte", schrijft
let pleit voor den rijkdom onzer Neder-
andsche taal, dat wij zulk een goed en
igensoortig woord bezitten voor wat in
reemde talen Philosophie heet
Het woord «philosophie" beteekent wijs-
eidsliefde maar ons woord Wijsbegeerte
rukt juister uit, wat er met deze ge-
achtenuiting bedoeld wordt. Hoewel beide
fijzen op een genegenheid voor wijsheid
er verschil in intensiteit tusschen liefde
begeerte. Dit blijkt als we bedenken,
t er liefde voor iets kan bestaan zonder
at onze begeerte er zich naar uitstrekt.
kunnen wij de sterren of de bergen
el' hebben, en toch zal niemand sterren
1' bergen begeeren
Ds. Faber schrijft: „Begeerte wil hel
Oorwerp dat zij nastreeft zich Loeëigonen
zich opnemen eu tot duurzaam bezit
ken. En dat is inderdaad bij wijsbe
eerte het geval. Daarin is het den mensch
iet maar te doen om de wijsheid lief te
ebben, doch hij begeert haarhij worstelt
m haar bezit; hij spant al zijn krachten
om tot een alom vattend inzicht van de
ijsheid te geraken, en daardoor heen toe
ast voor zijn zoekende ziel te komen. De
énheid des levens is er voor den wijsgeer
'ede gemoeid."
Gegrond meestal op onkunde heeft meni-
<en afkeer of minachting voor de wijs-
egeerte, maar het adertje van wijsgeerig
loed heeft ieder mensch in zich. Het gaat
wijsbegeerte altyd over een nadenken
ver de verschijnselen des levens en der
tèrelden goed bezien ontkomt geen mensch
an vragen over het wezen, en het hoe die
ingen 1 Natuurlijk zal niemand beweeren
at de wijsbegeerte onfeilbaar is. Ieder
'ensch is beperkt in zijn kennen en staat
Hij wandelde vaak op de markt, ging met
handwerkslieden zoowel als met aanzien
lijken een «praatje" maken en begon dan
als een onwetende over zeer eenvoudige
dingen te vragen, eindigende met de onder
vraagden meestal te overtuigen van hun
beperkte kunde. Niet, omdat hij meende
zelt alles te weten, neen .Socrates heette
een wijs man, omdat hij geheel en al be
sefte, dat hij zoo weinig wist, terwijl andere
menschen bij geringe kunde ten onrechte
dachten, dat ze alwetend waren. Door zijn
medemenschen óók le brengen tot het besef
van onwetendheid meende Socrates een
opvoedend werk te doen, maar kweekte
hij afkeer en haat, die hem eindelijk voor
een rechtbank brachten. Hij was een ver
standelijke, nuchtere natuur, een intellec
tualist met een innige religieuze stemming
met geestdrift voor de WAARHEID. Hij
bezat een hartelijke genegenheid voor zijn
leerlingen, verbond aan een koel hoofd
een warm hart.
in zijn „Griechische Denker" schrijft
Gomperz over Socrates: „Een warm hart
onder een koel hoofd, dat is een zelzame
verschijning en het zeldzaamste aller ver
schijnselen is een ongewoon machtig ar
beidend. hart, dat zijn gausche kracht ge
bruikt om het hoofd koel te houden een
stoomketel gelijk die een ijsmachine aan
het werk zet! Sleehts enkele malen in
tal van jaren keert zulk een verbinding op
groole schaal terug en ze oefent als om
ons schadeloos te' stellen voor haar zeld
zaamheid, eeuwenlang haar werking uit,
zonder ooit aan invloed te verliezen." Eu
zoo leeft de beroemde Socrates nog steeds
ondanks den gestorven heldendood
Op hoogen lee tijd werd hij door tegen
standers, die hem met zotten konden, aan
geklaagd. Drie onbeduidende aanklagers,
Mehtus een dichter, Anylus oen dueiua-
goog, Lycus een redenaar, brachten hein
voor don rechtbank, dio nog bijgestaan weid
dooi oen vergadering van ongeveer 50Ü
Atheensche burgers, die naar de zeden
dier. dagen recht zouden spreken.
De kunstmatig opgeslelde aanklacht
luidde
«Socrates is misdadig, de goden die de
stad erkent, niet erkennend, en andere
nieuwe goddelijke openbaringen invoerend;
misdadig ookis hij daar hij de jongelieden
bederft. „Straf: «de DOOD."
Nadat cle aanklagers hadden uitgesproken
verdedigde Socrates zich op een waarlijk
eenvoudige, scherpzinnige wijze. Volstrekt
versmaadde hij het de gewoonte dier dagen
te volgen en door smeekbeden en geklaag
het hart der rechters te treilen. Nadat het
doodvonnis was uitgesproken, sprak
Socrates op waardige wijze (volgensPlatos
Verdediging van Socrates, door dr. Gh. M.
van Deventer uit het Grieksch vertaald)
als volgt„Door gebrek verlies ik, doch
niet door gebrek aan woorden, doch door
aan driestheid en onbeschaamheid
komen tot rostslaap, kalmte, zelfbeheerscliiug
arbeidslast eu levensvreugde keer weer door
8 bet gebruik van 4-0741
Mijnhardt's Zenuwtabletten.
en den wil, dat tot u te zeggen, wat u het
aangenaamst ware om te hoorendat ik
weenen zou en klagen en vele andere en
n iar mijn meening mij onwaardige dingen
zou doen en zeggendie gij gewoon zjt
van de anderen te hooren
Ongetwijfeld was dat een lier woord
zooals we het ook in onze dagen te weinig
hooren, omdat.... WAARHEID spreken een
verboden taal is, eu men rnet honig meer
vliegen vangt aan met azijn, getijk een
bekend spreekwoord zegt
Socrates, die oprecin en zonder bijbe
doelingen was, begon zijn beroemde ver
dedigingsrede aldus: „Wat gij nu,o mannen
Atheners, door mijn aanklagers van mij
deiiKt, weet ik meiik zeli heb keker
door hun toedoen haast vergelen, wal ik
hen: zoo overtuigend spraken zij. En loch
om het met één woord te zeggen, waars
was er mets bij hen. Zij dan, zooals ik
beweer, hebben weinig of niets waais
zegd gij echter zult van inij de ganscüe
waarheid hooren." En verder vervolgde
hij „Is er één mensch, o Meietus, die aan
menschelijke dingen geloolt, doch niet aan
menschen V.... Is er iemand, die aan godde
lijke zaken gelooft, maar niet aan godde
lijke wezens zelf V" En Meietus antwoordde
„Die bestaat niet!"
Met drie redevoeringen, waarin hij o.a.
zei, dat inj zichzelf onscnuldig oordeelde
en eerder onderscheiding dan siraf ver
diende, pleitte hij op moedige wijze voor
zijn eerlijke overtuiging, eindigende met
de woorden„Doch thans is het tijd, dat
wij gaan ik om te sterven, gij om te leven.
Maar wie van ons naar het beste gaat, is
elk verborgen, behalve dan God
Kalm dronk hij den giftbeker ledig en
verwisselde het tijdelijke met het eeuwige 1
(399 v. Ghr.)
Moge hij oi zij, die in dit artikel met
ons meegeleefd heeft in de grijze Oudheid
tot het besei zijn gekomen dal Wijsgeeren
(Pliilosoleu) andere personen zijn, dan ze
(misschien) dachten, en dat Socrates en
de zijnen niet het minst om hun oprecht
heid in denken en spreken waard zijn
gekend en overdacht te worden
H. E. DIJKEN.
KREMERSTRAAT, TEL.
40745 15 BERGEN OP ZOOM
189
BINNENLAND.
Overvallen en moordaanslagen.
De vorige week 4s weer een week van
overvallen en moordaanslagen geweest, de
eene overval volgde op den anderen, lu
Gorinchem werd een notaris vermoord
de politie is er reeds in geslaagd den dader
te achterhalen. In Schipluiden nabij Delft
een overval op den kaissier eener boeren
leenbank. De daders zijn gepakt. Ten
slotte trachtten in Eindhoven weenige indi
viduen een postbode te overrompelen. Wat
kan er tegen gedaan worden en waar gaat
dat naar toe? zijn vragen die menigeen
zich stelt.
Amokgeval te Batavia.
Een vreeselijk drama speelde zich ook
af in Batavia. Een huisjongen bij een
Ghineesche familie, die vroeger reeds ge
durende geruimen tijd wegens geestes-
krunkheid m eene inrichting verp'eegd
werd, schoot in een waanzinnige bui vijf
personen neer, man, vrouw en twee doch
ters eu daarna een hoofdagent van politie,
die hulp wilde verleenen. Ten slotte pleegde
de amokmaker zelfmoord.
Kerkeraad contra Kerkvoogdij.
In de Ned. Hervormde Gemeente te
Ileerewaarden (Gld.) bestond reeds lang
eene gespanuen verhouding tusschen ker
keraad en kerkvoogdij, die thans tot eene
uitbarsting gekomen is. Drie kerkvoogden
werden van het lidmaatschap der Ned.
Herv. Kerk vervallen verklaard. Als rede
nen voor dezen drastischen maatregel
worden genoemd, dat kerkvoogden in ge
breke zijn gebleven het verschuldigde
quotum en de bijdrage aan de Gentrale
kas voor de Predikantstractementen over
1931 te beta'en, dat ze de predikantstrac
tementen over 1931 te betalen, dat ze de
predikantstractementen tot ver beneden
het minimum verlaagd hebben, dat ze
buiten den kerkeraad om een organist
hebben benoemd, dat ze zichzelf een trac-
tement hebben toegekend, kortom dat ze
schuldig staan aan een verstoring van rust
en vrede en orde.
Het dansvraagstuk.
Er is verschenen een rapport van de
regeeringscommissie tot onderzoek van het
dansvraastuk. De commissie is eenstemmig
van oordeel, dat het dansen in het open
baar in ons land een dusdanigen omvang
en aard heeft aangenomen, dat de over
heid zich met de zaak moet bemoeien.
Naar haar oordeel dienen eischen te wor
den gesteld ten aanzien van de oppervlakte
van den dansvloer met betrekking tot de
omliggende ruimte, het vermijden van
boxen of andere algesloten ruimten ten
aanzien van verlichting en luchtverver-
sching, en wat betreft de handhaving der
goede zeden, wordt door de commissie o. m.
voorgestelddansverbod voor minderjari
gen beneden 18 jaar$ verplichting aan
wezig dansleeraar, die voor den goeden
gang van zaken mede verantwoordelijk is,
hefling van den toegangsprijs en wering
van ongewenschte elementen.
Tolbestorming.
De actie voor opheffing van tollen is
nog steeds niet ten einde. In de afgeloopen
week moest het de tolgaarder in Maar
tensdijk (U.) ontgelden.
Een heer uit den Haag wenschte geen
tol te betalen, de tolgaarder sloot de tol-
ketting en spoedig stond aan weerszijden
een file van automobielen. Als tragische
bijzonderheid kan gemeld worden dat zich
onder de talrijke gedupeerden iemand be
vond die op weg was naar zijn vader, die
te Hilversum op sterven lag. De tolgaarder
bleek niet bereid hem door te laten.
Een Chineesch vermoord.
In Amsterdam werd een Chineesch door
een landgenoot doodgeschoten. Wel stelde
de recherche tot laat in den nacht een
onderzoek in de verschillende Chinee-
sche logementen in, maar van den dader
was geen spoor te ontdekken. Ze blijven
voor ons een onverstaanbaar volkje de
bewoners van het Homelsche Rijk.
Belgisch brood.
De kwestie ven het Belgisch brood is nog
steeds niet opgelost, hoewel de minister
maatregelen tegen den invoer van hrood
uil België had beloold. Niet slechts in Lim
burg, maar ook in Rotterdam en den Haag
ja zelfs in Amsterdam is men thans in de
gelegenheid goedkoop Belgisch brood te
koopen. De Belgische exporteurs naar
Nederland kwamen zelfs met voor
stellen aan Nederlandsche bakkers om hun
geheele bedrijf er maar aan toe te geven
en in het vervolg Belgisch brood te ver-
koopen. Daarop is men echter maar niet
ingegaan.
Minister Beelaerts van] Blokland instal
leerde eene commissie van advies voorde
organisatie van een regeeringspersdienst.
Uit zijne rede lichten wij het volgende:
«Wil een klein land een objectieve voor
lichting omtrent zijn werken en daden
verzekeren, dan zal het daartoe ze'fs de
handen uit de mouw moeten steken. Het
doel van eiken voorlichtingsdienst zal in
de eerste plaats moeten zijn het Buitenland
objectief in te lichten omtrent alle ge
beurtenissen, in het bijzonder alle over
heidsmaatregelen, welker onjuiste inter
pretatie in het Buitenland afbreuk zou doen
aan 'slands belangen.