IERSEKSCHE ER
THOOLSCHE COURANT
NIEUWSBLAD VOOR HET EILAND THOLEN.
m
^len, Poortvliet, Scherpenisse, St. Maartensdijk, Stavenisse, St. Annaland en Oud-Vossemeer
De Twee Broeders.
T ranspireerende
Zomersproeten ver
dwijnen spoedig door een pot
Sprutol.
Vrijdag 11 Juli 1£80.
Acht en veertigste jaargang
D 00 rzi -tien
Stul</oojoen
Zonnebrand
FIRMA J. M. C. POT - THOLEN.
verdwenen Wapenborden uit de
Thoolsche Kerk.
oksels en voeten
Bij alle Drogisten.
Dit blad verschijnt eiken Vrij dagavond.
kwartaal f0,80; met Geïllustreerd Zondagsblad f 1,37®,
franco per post f 1,65 -f- 15 ct. disp. kosten.
UITGAVE:
TELEP. INTERC. No. Ié.
Advertentiénvan 1 tot 4 regels 75 ct.; iedere regel mser 177, ct
Grootte der letters naar plaatsruimte.
BIJ abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
beide Borden, die ik bedoel en die tot
de Thoolsche Kerk hebben versierd, meer
ky de Patriotten sijo verwijderd, vermelden
3{>em van Elias Beekman, die in 1672 de
vesting Aardenburg in Zeenwsch-Vlaan-
verdedigde en behield en den Franschen
rlies toebracht van 1500 man, waaronder
evangenen1) en van Johanues Dallens, den
an den Burgemeester dezer stad, die als
irst onder de Ruijter op twee en twintig
leeftijd in den Vierdaagschen zeeslag
de Engelschen, 11 tot 14 Juni 1666,
waar werd gewoud en kort daarop overleed.
Latijnsche vers van het eerste Bord luidt
>rt
ibns generosae Iodolis at Virtutis Viri
D. Eliae Beekmanni
lanni sobolem, fato violento, piavit
Ardenbergi vim columenque decus
Donumeota damus, dicat Uixmuda fuiese.
er annales historiamque vjget.
Obiit XXI Junii 1677.
de Nagedachtenis van bet Edelmoedig
Ier en de Dapperheid vau Elias Beekman,
tod heeft den nazaat van Beekman, de
en het sieraad van Aardenburg verzoend
door een noodlottig ongeval.2)
lixmuiden zegge dat hij daer geweest is,
>|fchten hier een gedenkteeken op.
de annalen en in de historie zal hij voert-
Hij overleed den 22 Juni 1677.
IL
et decoram est pro patri» mori.
Immortalitati
nobilis generoai, bellicosi jnvenis
D. Johannis Dalens
iis prachiës navalibus, praesertim A° 1665
pridie
inii Archit'abassis3) nobile D. Wassenaer,
om aotem CJq IC CLXVI III id. Janii
D. de Rnyter post quatridianum4) cob-
acerrionnm coutra classem Regis Brit-
ad versas foederati Belgiij copias marinas
ctam a nostis verodestructam, graviter
li et ex volcere XIII Kal. Julii placide
aetat XXII.
irolesgenerosa cadit I Sic sangnina signat
et quam dedicet morte soa patria
is, vivus eras lux stemmatis5) alma paterni
as acternnm posteritatisetis.
Maestns posposait.
D. V. M.6)
is zoet en eervol voor het Vaderland te
de nagedachtenis van den edelen en edel-
gen, krijgsznchtigen jongeling Johannes
t.
verschillende zeegevechten is hij geveest,
tril in 1665, op den dertienden Juni, toen
van Wassenaar Vlootvoogd was, het laatst
66 den 12 Juni onder den Edelen De Boyter
bitteren Vierdaagscben Zeeslag tegen de
van den Engelschen Koning, die zich
ast had tegen de zeetroepen van de Ver-
FEUILLETON.
XIII.
eenigde Nederlanden, maar door de onzen iz
verstrooid, hij is toeo ernstig verwond en tenge
volge zyuer wonden den 13 Joli in vrede ont
slapen, op deu leeftijd van 22 jaren.
Ach, nu valt onze edele zoon Zoo bezegelt hij
met zijn bloed
De tronw, welke hij zijn Vaderland wijdde.
Dallens, toen gij leefdet waart gij een gezegend
licht van den vaderlijken stamboom.
No gij gestorven zijt, znlt gij dat licht der
nakomelingschap voor immer zijn.
De bedroefde (Vader) heeft ditgrafteeken geplaatst.
1) Het zwaard van Beekman wordt nog te Aar
denburg bewaard. Dit heldenfeit geschiedde den
26 Juni 1672.
2) Historische onderzoekingen brachten aan het
licht, dat Beekman te Dixmuiden in een twist werd
gedood. Vandaar het anders raadselachtige fato vio-
leDto, door een noodlottig gewelddadig ongeval.
3) Het woord Archit'abassis bestaat in het Latijn
niet. Ik begrijp echter wel de bedoeling en vertaal
Zee- of Vlootvoogd.
In plaats van Tromp, die Oranjegezind was, hadden
de Staten van Wassenaer benoemd en door z(ja
totale onbekendheid werd de slag bij Lestoff de
noodlottigste zeeslag die Holland ooit geleverd heeft
(13 Juni 1665).
De verbittering tegen de Gebroeders de Witt laat
zich verklaren.
4) Quatridianum is geen goed Latijn, maar de
bedoeling isvier dagen.
5) Stemma is een Grieksch woord, de dichter
verlatiniseerde het. Het beteekent krans en stamboom.
6) Wie D. V. M. is, weet ik aiet, hoogstwaar
schijnlijk de vader Dallens.
Voorts ben ik met deze twee vondsten zeer ge
lukkig, die ons ook een kijkje geven in de historie
van Tholen in het midden der 17e eeuw.
Tholen.
Dr. C. VELTENAAR.
behandele men met Purolpoeder. Dit is het
meest afdoende middel daarvoor. Het kost 45
en 60 ct. per bns en is evenals Parol verkrijg
baar bij Apotb. en Drogisten. 9 39316
PLUIMVEETEELT.
Jonge hennen verzorgen.
Uit een goed kuiken kan een slechte kip groeien.
We hopen dat U geen kip meer te broeden heeft
zitten en dat U ook geen kleine kuikens meer heeft.
Mocht dit echter wel het geval zijn dan is het 't
verstandigst om ze maar zoo spoedig mogelijk te
verkoopen. Immers, kuikens die op 1 Juli b.v. zijn
geboren, worden half Dec. 51/2 maand oud en in
Dec. ia het te koud, te nat en bovenal de dagen
zijn te kort om een jonge hen aan het leggeu te
krijgen. Het wordt tegen Febr. voor zulke dieren
aan den leg zijn. Dan zgu ze te oud d.w.z. U heeft
ze te lang te eten moeten geven of nog anders ge
zegd ze kosten U te veel voor U het eerste eitje
raapt. En wat nog erger isin Febr. en later raapt
U geen dure eieren meer
Het zou ook kunnen zijn dat U met kuikens
„zit" die te yroeg geboren zijn, d. w. z. in Jan. of
Februari.
Zulke dieren zyn nu reeds aan den leg of ze
die naar bniten dringt. Nog eenige oogenblikken,
de toetredende lucht blaast bet vnnr tot één
roode hchtzuil aan, die een onoverkomelijken
wal vormt, waarachter de Tholenaars mstig naar
hnn veste terugtrekken, onder aanvoering van
Van Lisdonck.
Woedend loopt Jan van Bergen heen en weder
zoo dicht bij dien lafaard - en toch zoo ver
van zijn wraak.
Daar nadert Ewond hem. „Wat van Lisdonck
beschermde, kan 't ons ook doen, Heer! moet
het vaar niet gestait worden
De edelman ziet den jongen een oogenblik
verstoord aan, maar zegt dan „Hoe kan ik dat
vergeten komt mannen, tracht een paar keeten
te redden En trots den verschroeienden gloed,
die de keel brandend prikkelt, tranen in de
oogen perst, de huid berookt en zengt, gaan de
moedige krijgers den strijd met het vaar aan,
halen wanden en binten omver en het gelakt, een
paar der minst geteisterde keeten van den vuur
klomp af te scheiden. Door ze met water te be
gieten, blijven ze daar, verschrompeld en ge
schroeid, staan.
Als na een paar uren de brand, uit gebrek
aan voedsel, wegsterft, lacht ook heer Jan op
het warme nestje, waarin veel kwaads voor de
Tholenaars kan uitgebroed worden. Deze hebben
van achter bun wallen de pogingen der Borge
naars gezien. Ze hebben verwonderd gelachen,
dat hun vijanden hun bezittingen redden, maar
ook spoedig begrepen, dat bun vijand zich nu
beginnen er sterk aan te denken om met hun pro
ductie te beginnen. In zoo'n geval doet U wijs zoo
krachtig mogelijk te voederen, dus volop ochtendvoer
en één keer per dag (laat in den namiddag) een
portie graan. Deze vroeg in 't voorjaar of nog in
deu winter geboren dieren zijn natuurlijk, dank zij
het milde voorjaarsweer en den warmen voorzomer,
dank zij het malsche vitaminen rijke jonge groen,
voorspoedig gegroeid en op jeudigen leeftijd aan 't
leggen gegaan. Misschien zijn ze nog niet eens uit
gegroeid tot flinke forsche jonge kippen die goed
in 't vleesch zitten.
En 't wordt een heele krachttoer voor ze om een
heele poos het leggen te blijven volhouden. Daarom
voeder krachtigvoeder op productie om vóór ze
a.s. najaar in den rui vallen (en dan^is 't gedaan
met hun leg tot 't voorjaar weer in het land is 1)
nog zooveel mogelijk eitjes te rapen voeder krachtig
om Uw dieren in goede conditie te houden en den
rui zoo ver als maar kan te verschuiven naar den
winter. En daD, als ze éénmaal, in de koude winter
maanden, er wat kaal bij loopen, zorgen voor een
goed hok. Maar enfin, 't is nog geen winter
De kuikens, die op tijd geboren zijn. (Wit en
Patrijsleghorn van half April tot eind Mei en de
Barnevelders R. Islands Red en Wijandottes van
eerste helft van Maart tot eind Aprilover de
raslooze dieren die zoo hier en daar nog aange
troffen worden, willen we dit keer maar zwijgen
er blijven trouwens altijd menschen die het nooit
leeren) nu dan, de op tijd geboren kuikens kunnen
het nu zonder kloek en zonder kunstmatige warmte
doen. Echter, ze schijnen van gezelligheid te houden
en willen 's avonds steeds weer ergens in een hoek
op den bodem van hun nachthok „op een hoop"
gaan slapen. En dat mag niet. Ze verbroeien elkaar
en ze komen slacht in de veeren, ze loopen kans
op een killen morgen bij 't verlaten van hun nacht
hok kou ta vatten. Ze bevuilen elkaar en loopeD
des te meer kans „in de luizen" te komen om niet
te zeggen „onder de luis 1" Zitten er veel bij elkaar
dan stikken de onderste Daarom belet dit op
elkaar dringen en zorg voor zitgelegenheid.
Breng, een eindje boven den bodem zitplankjes aan.
Geen stokken of latten om op te roesten maar plankjes
van 6 a 9 c.M. breed
De diertjes hebben een nog week geraamte en
moeten persé een vlak hebben om met het borstbeen
op te rusten. Anders krijgt dit een abnormalen stand
of oen indeuking en de inwendige organen onder
vinden bij hun groei daarvan de nadeelige gevolgen.
Deuk er wel aan: de plankjes ook weer niet bieeder
dan 9 of op zijn hoogst 10 cM. nemen, anders gaan
ze er in de lengte op zitten en blijft de mest er
op liggen.
Onder de zitplankjes op den mestvloer dus wat
turfstrooisel dat het vocht uit den mest snel absorbeert
en ook veel stank in zich opneemt.
Dit turfstrooisel, al heelt U het Dog zoo druk
met andere werkzaamheden, zeker éénmaal per week
ververschen.
B(j warm, vochtig weer veel vaker 1 Het best is
het, het iederen dag 's morgens vroeg te doen. Waar
vuil is, daar is ongedierte 1 Over minder aangename
geuren en bedorven atmosfeer, bacteriën, enz. zullen
we het maar niet hebben wél over de luizen. En
daar willen we kort en goed dit van zeggen Kuikens,
die onder de luizen zitten, groeien niet" en zijn ze,
7 39315
Jan van Bergen liet er geen gras over groeien.
Hij begreep ook, dat uitstel van veel iovleed op
den uitslag kon zijn.
Zijn maonen legerden zich in troepen, op een
boogschot afstand, van elkaar en van de stad en
sloten baar zoo nauw in, dat er niemand nit of
in kon. Op gelijke wijze werd het kasteel be
legerd, dat door Jan van Bloois zelf verdedigd
werd, terwijl zijn neef Wolfert van Borsele en
Van Lisdonck in de stad het bevel voerden.
Vergeefs wacht Jan van Bloois hnlp van de
heeren vau St. Maartensdijk, nit Schouwen, nit
Holland. Komt die maar spoedig, dan kao Jan
van Bergen tnsschen twee, drie vuren te gelijk
raken en danMaar ook die beseft, wat
anders meer op onzen tijd pasttijd is geld.
Op twee punteu richtte hij zijn hoofdaanval
op de hoofdpoort van het kasteel en op de
Dalemsche stadspoort, tegenaver de behouden
zootkeeten.
Zoo zijn de Tholenaars gedwongen, hnn heer
aan zijn lot over te laten. Zware steenen worden
tegen de poort, tegen den maar om het kasteel
geworpen, en ook daarbinnen. Donderbassen
werpen zware kogels tegen en op het eigenlijke
burchtgevaarte. Zoodra zich iemand iets bloot
geeft, snorren tien, twintig pijlen te gelijk.
Aanval op aanval wordt gewaagd, maar Jan
van Bloois geeft, met hoe weinig ridders en
knapen ook met woeker terng, wat men hem
zendt. Menig Bergenaar, minder bescbnt achter
de in haast opgeworpen schansen, ondervindt dat
na veel narigheid eenmaal toch kip geworden dan
zillen ze als men zijn maatregelen niet genomen
heeft nog in 4t ongedierte. En hoe staat het dan
met den leg
Nog eens: over de narigheid, die je aan de
beestjes beleeft en het vieze van den heele boel en
over het feit dat je op zoo'n manier de kippen lang
niet voor je plezier houdt, zwijgen we maar. We
hebben het maar even over do evenlueele resaltaien
de „tastbare" gevolgend. z. de financieele uit
komsten.
Houdt U, dit willen we nog even vragen, de
kippen voor Uw plezier Dan toch zeker geen kippen
in wier hok U uw hoofd niet durft steken vanwege
al die kleine beestjes? Of houdt U de kippetjes om
de centen Maar dan moet U zeker niet dulden dat
ze zooveel visitie bij zich hebben.
Ergo: „Zindelijkheid is aan te bevelen 1"
De eerste avonden Uw hennetjes even op de
de schrootjes zetten Ze kennen het gauw genoeg.
Zorg voor een frisch nachtverblijf. Alle glasramen
heeft U lang weggenomen en vervangen door gazen-
ramen. Zoo veel als 't kan ventileeren. (Tocht is
schadelijk.)
Ze kunnen niet te frisch te zitten. Men moet ze wat
„harden". De dieren moeten later weerstandsver
mogen bezitten. Bovendien als ze te warm zitten, gaan
de kam en lellen te vlug ontwikkelen en rood ver
kleuren. Ze gaan op den leg teekenen niet alleen
In dooien van 30-60 cn 90 c( Tubt 80 ct. Bij Apoth tn Drogisten
885
12 39318
maar als ze daarbij goed gevoed worden ook werkelijk
te vroeg aan den leg. En een hen, die zonder flink
uitgegroeid te zijn, aan het leggen gaat, legt kleine
eitjes, kan het niet bolwerken, valt in den rui legen
den tgd dat de winter komt en lijdt in dien kouden,
natten tijd met zijn korte dagen, buitengewoon van
dien rui, en legt a.s. voorjaar nog kleine eieren.
Dus, zorg voor een frisch nacbthok.
En nu de voeding. Dit natuuurlijk ook een voor
name factor. Met opzet zeggen we „een voorname
factor" en niet „de voornaamste". Nog te veel
menschen denken dat ze er zijn met een bepaald
„merk" voeder.
Als de kuikens van buurman of buerrrouw beter
groeien of de kippen leggen beter dan het dadelijk
„Wat voer je ze?" En dan moet men dal beste
voeder ook hebben en dan komt de boel wel voor
elkaar denkt men. Maar vaak is het anders en ligt
de fout aaD het hok of aan de verpleging of aan....
Maar in ieder geval het voeder is van groot belang.
Waarom we er ook het en ander over willen ver
tellen. Natuurlijk kunnen we hier niet een of ander
voeder vaD een bepaalde firma afkeuren of aanprijzen
Er zijn verschillende goede meelmengsels. Er zijn ook
verschillende voeders die niet aaa redelijke eisehen
voldoen, maar dank zij de „pakkende" reclame-
phrasen en slagwoorden of omdat ze per kilo niet
veel kosten, door veleD gekocht wordeu. Bedenk
echter, wat per kilo niet veel kost, kan nog wel erg
duur blijken te wezen. Laten we even veronderstellen
dat U een goed opfokvoeder heefi waarvan Uw
kuikens voorspoedig groeien, wij willen voor dezen
Drie dagen dnnrt de aanval reed*, Is er oea
bres in den maar, te wordt gedicht, en is de
poort versplinterd, ze beeft wtl onder de zware
slagen, maar wankelen doet ze niet. Eo schaart
de bijl op bet zware ijzeren beslag, een plompe
steen van boven neergeworpen doet den moeden
arm krachteloos neerzinken van den krijger, die
nu rast vindt zonder ze gezocht te hebben.
Peinzend ziet Jan van Bergen dat aan.
„Vallen moet het kasteel", is de sloteom zijner
gedachten.
Weer zal de aanval beginnen, als Ewond op
zijn heer toetreedt.
Met vaar hebben ze ons ontvangendat hebben
wij ze nog niet teruggezonden, heerHoe dat
zoo, Ewond
Ze hebben hooi voor nw schapen ncodig, laten
wij ze dat zenden, maar goed droog!
't Is na geen tijd tot schertsen, jongen! en
als je niet Rolfs zoon was dan
Ik scherts niet, beer. Laat bosjes brandend
hooi of stroo aan de pijlen binden en laat daarmee
op het kasteel, op den toren, tegen de poort
schieten, op alle plaatsen tegelijk, maar voor
namelijk aan de. achterzijde en dan tevens den
aanval op de poort herhaald. Dat leidt de aan
dacht af en belet of de verdediging of het
blnsscheo.
't Is of Rolf door joa mond spreekt, jongen
Mijn vader spreekt bier ook, heer, want hij
laat mijn gedachten geen oogenblik vrij, hem
moet ik redden of wreken I
