IERSEKSCHE EN
THOOLSCHE COURANT
No. 1965
Zaterdag 2 December 1922.
Acht en dertigste jaargang
Eerste Blad.
nd
H!
Firma i. NI. C. POT - Tholen
De voormalige stad Reimerswale.
door C. H.
■bf*- een
ruin
RECHTZAKEN.
199
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,S76, franco
per post f 1,05 -f- 10 ct. disp. kosten.
UITGAVE
Telef. Inferc. no. 16.
Advertentiëu van 1 tot 4 regels 75 cents; iedere regel meer 17'V2 cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
PUBLICATIËN.
De Bargemeester van Tholen Bal op Zaterdag»
,en 16 December a.s., des middags te 12 aar, ten
ftaadhuize aldaar
EEN HOOP COMPOST
lubliek rerkoopen. 7 29840
De aanwijzing geschiedt door den karreman.
Tholen, 29 November 1922.
Nadruk verboden.
V.
\d^A
tS>
>\m-
Of do godsdienstige gebouwen tijdens de her
vorming veel van de zoogenaamde sectarissen
naien inzonderheid ook van de beeldenstormers,
le lijden hebben gehad, vindt men niet vermeld.
Doch blijkens eene aanteekening in een der
registers van het oude stadsarchief, hetwelk te
iddelburg in bewaring is, wordt daarin toch
Ivan troebeleü, inzake de religie, gewag gemaakt,
at men in dit opzicht ook voor mogelijke
;ebeurtelijkheden op zijne hoede was, blijkt o.a.
iok uit een stuk van 1567, waarin men verhaald
'iudt, dat de reliquien bij verschillende parti-
mliere personen waren ondergebracht of ver
borgen, uit vrees voor de kerkroovers^1)
Doch niettegenstaande de strenge maatregelen
;p.geu de nieuwe leer zoo hier als elders, door
overheid en de geestelijken genomen, is deze
ilaats toch reed9 vroeg tot de Hervorming over
igegaan. Dat deze verandering hier znlk een
Ikalm verloop heeft gehad, vindt zijne verklaring
hierin, dat gedarende den overgang de bevol
king wegens overstroomingen en door de onbe
woonbaarheid der stad tengevolge van de ver
woestingen door de Geuzen in 1573 aangericht,
heeft moeten verlaten en zich heeft moeten
ophouden in plaatsen, die reeds de Hervorming
r4roo toegedaan. Later, toen de rust was weder
gekeerd zochten de meesten hunne oude woon
plaats wel weder op, docb ze hadden door an
deren daartoe overgehaald reeds hunne oude
leer afgelegd.
In 1582 vermeld J. W. te Water in zijn werk ge
titeld Kort verhaal der Reformatie van Zeeland,
reeds Christiaan Joes als predikant, er wordt
tevens daarbij gezegd, dat de plaats onder de
classis van Zuid-Beveland behoorde, doch na
1583 toen Hermas Pot er vaste predikant werd,
behoorde zij onder de classis van Bergen op Zoom
en Tholen en is daarvan ook later niet ge
scheiden.
Na het overlijden van laatstgenoemden leeraar
IQ in 1607 werd de gemeente vereenigd met die
van het Oudeland van Schakerloo en werd
Pit van Molenaarsgraaf in zijne plaats
aangesteld.
Onder de gestichten van liefdadigheid moet
in de eerste plaats gerekend worden het gasthuis.
Waar dit ter plaatse gelegen was, is niet met
A I juistheid te bepalen, doch waarschijnlijk is het
I in de nabijheid der kerk of bij het Zusterklooster
te zoeken.
In het jaar 1461 zijn door zekeren Godevaert
Jansz. eenige landerijen aan die stichting ge-
N schonk en. (2) Weinig vindt men echter verder
omtrent haar aangeteekend. Volgens het werkje
van A. Geluk J.Az. uitgegeven door P. Caland,
wordt het na het rampspoedige jaar 1530 niet
DE.LEVE.ft5 ZEEP Mf
vlaardAigëm.
Faörlkanien van*Twïnk 5unlighV Zeep en Lux
de
'lini
onei
htei
adei
swak
egel
gemeesters en schepenen der stad in 1567 met
Vincent Walravessen, schaliedekker te Bergen
op Zoom gesloteD, betreffende het onderhoud
der dakbedekkingen, blijkt, dat onder de ge
bouwen, die daarvoor in aanmerking kwamen,
als de drie poorten met hoektorens, het stadhuis
ILE(™ het accijoshuis ook wordt genoemd het gast
huis. Het werd dus destijds nog wel degelijk
in stand gehouden.
Maar niet alleen de zieken, ook de armen
had men in de stad nog geenszins aan hun lot
overgelaten. Daarvoor zorgden de Heilige geest-
armen, waarvoor ook Heilige geestmeesters waren
k aangesteld, die de goederen en gelden beheerden,
door vrome lieden daarvoor geschonken of ge
legateerd. Onder de goederen was ook eenig
land hen in 1518 aangekomen van C. Knoppers,
weduwe Coelghenens, ook wordt vermeld, dat
zekere Pieter Authonisz. van der Schore in 1570
daarvoor de helft zijner goederen heeft bestemd.(3)
Ten einde de werkelijke behoeftigen te leeren
kennen bij het uitdeelen van lakeneu, volgens
den uitersten wil van Heer Marinns Bernartssen,in
leven deken en provisor te Reimerswale, moesten
deze jaarlijks op St. Simon en Juda's dag zijnde
28 October voor het St. Maartensaltaar ver
schijnen teneinde hun deel daarvan te ontvangen.
Onder de openbare gebouwen ten dienste van
het bestuur en de rechtspraak, moet in de eerste
plaats het stadhuis genoemd worden. Men vindt
2
979
daaromtrent vermeld, dat het oudste als zoodanig
bestemde gebouw bij eeu brand in het jaar 1450
in de asch is gelegd.
Waarschijnlijk is reeds spoedig een tweede
stadhuis of eene herbonwing van het eerste
daarvoor in de plaats getreden. Dan noch omtrent
den juisten tijd der stichting, noch omtrent hare
bouwmeesters of bouwtrant is iets hekend. Be»
treffende hare inrichting vernemen we slechts,
dat er ruimten waren afgezonderd voor de vier
schaar, de secretarie en de weeskamer en dat
het was voorzien van een torentje met uurwerk
en bel.
In het eerste gedeelte der XVle eeuw werd
er een gevangenis bijgebouwd zijnde „een stercke
vierkantige torre met twee welfsele d' een boven
d' ander," die daarenboven nog door een hoogen
muor omsloten was, opdat men tot de gevan
genen .geen toeganck ofte sprake zal moghe
hebben', waartoe Karei V op 28 October 1519
de stad vergunning verleend had lijfrenten te
verkoopen tot bestrijding der uitgaven.(4)
In het benedenste gedeelte van den bouw
trof men de halle aan, waarin de wevers hunne
lakens uitstaldeD en ook de uederhalle, die be
stemd was voor de vleeschhouwers.
Waar dit stadhuis ergens binnen de kom der
gemeeDte gelegen heeft kan uit de grondteeke-
ning van J. van Deventer niet vastgesteld wordeo,
doch in den regel stond deze hoizing aan de markt.
Op bedoelden plattegrond is daar ook wel een
gebouw met torentje aangegeven, doch er komen
in de nabijheid nog andere dergelijke figuren
voor, zoodat het niet uit te makeu is met welke
het stadhuis met zijn aaukleve wordt bedoeld.
Verder bezat ook deze plaats evenals zoovele
andere in die dagen eene waag, een onderkomen,
waarin de te verhandelen goederen of waren
gemeten sn afgewogen werden. De daaraan ver
bonden inkomsten vloeiden in de stadskas en
werden telken jare verpacht volgens eene in
1510 door het stadsbestuur vastgestelde ordon
nantie. (5)
Aan het onderwijs werd ook de noodige aan
dacht gewijd, daarvoor zorgde de stadsschool
meester met zijne hem ten dienste staande hulp
onderwijzers waarvan reeds vroeg wordt gewag
gemaakt. Reeds in 1351 gaf graaf Willem V van
Beieren de school en het schrijfambacht na het over
lijden van meester Geraerd aan diens zoon Willem.
In 1497 verbond de pastoor van Reimerswale
bij de opneming van eene vicarie ten behoeve
van „officianten of habituanten", het onderhoud
van twee schoolmeesters.
Het ouderwijs werd echter nog tendecledoor
andere corporaties betaald. Het salaris der school-
meesters was destijds niet hoog hetgeen blijkt
uit de aanstelling van Hendric van Cuyck als
zoodanig in 1507 en nit die van zijn opvolger
Panlus Verhagen in 1570 aan den laatstge
noemden werd behalve zijne huishuur van wege
de stad slechts 0 eu van wege den Heiligen
Geest 1 10 0 toegezegd, terwijl hij van ieder
kind nog 14 stuivers 's jaara aan schoolgeld
kon vergen, uitgezonderd vau degenen welker
ouders armlastig waren en die kosteloos moesten
onderwezen worden.(6)
KANTONGERECHT TE THOLEN.
27 November 1922. Door het Kantongerecht
alhier zijn heden veoordeeld wegens
Overtreding der -politieverordening.
P. B. te Tholen tot f2.— boete of 2 dagen
heohtenis.
Bigden zonder licht.
A. D. te Tholen tot f2.— boete of 2 dagen
hechtenis. M. L. v. d. H. te St-Maartensdijk
tot f3.— boete of 3 dagen heohtenis M. J.
te Ood-Vossemeer tot f 4.boele of 4 dagen
hechtenis.
Overtreding der motor- en rijwielverordening.
C. V. te Steenbergen tot f2 boete of 2
dagen hechtenis.
Bigden zonder licht.
A. d. W. te St-Maartensdijk en A. A. F. te
St-Philipsland ieder tot f 4.— boete of 4 dagen
hechtenis.
Visschen zonder Consent.
J. S. Dz. te Zeebrogge (België) tot f 10.
boete of 10 dagen hechtenis.
Overtreding reglement op de Zeeuwsche Stroomen.
C. V. H. te Ierseke tot f20.— boele of 20
dagen hechtenis.
Zoopen over een verboden weg.
K. W. V. D. te Steenbergeu tot f 5.boete
of 5 dagen hechtenis.
Openbare dronhenschap big herhaling.
M. J. 0. te Tholen tot vier dagen principale
hechtenis.
Overtreding der leerplichtwet.
W. P., J. M., W. P. en J. P. allen te
Stavenisse, ieder tot een boete van f20.— of
10 dagen hechtenis voor ieder hunner. T. v. G.
wednwe A. d. G. te Stavenisse en P. R. te
St-Annaland ieder tot een boete van f 5.of
5 dagen hechtenis voor ieder hunner. J. B. te
Tholen tot drie boeten elk van f 10of 10
dagen heohtenis voor iedere boete. A. v. B. te
Stavenisse tot f 10.— boete of 10 dagen hech-
t&ois, M. D. te Stavenisse tot f5.boete of
5 dagen hechtenis. A. H. te Scherpenisee tot
f3.boete of 3 dagen hechtenis.
ONDERWIJS.
Aan de bijz. school te A.J.Polder is benoemd
tot onderwijzeres in de handwerken Mej. J.
Vissergeb, Aarnoudse.
Op de voordracht voor hoofd aan de
openbare lagere school teSt-Maartensdijk werden
geplaatstno. 1 F. A. Rozendaal, onderwijzer
aan de u. 1. o. school Middelburg, no, 2 P. J.
Noorn, onderwijzer Barendrecht, no. 3 A. Blok,
onderwijzer Kloetinge.
Het Hof te 'a-Gravenhage heeft bevestigd
het vonnis der Arr.-Rechthank te Zierikzee
waarbij A. Padmos, oud 18 jaar, arbeider te
Anna-Jacobapolder, werd veroordeeld wegens
mishandeliug van N. v. d. Beest lot een maand
gevangenisstraf.
Den 2en December e.k. moet hij drze straf
reeds ondergaan.
allerlei advertenties beloofde de prijzen le zullen
drukken. De „VolksverbruikeravereenigiDg" uam
leden aan tegen f 5, f 3 en f 2 en leverde melk,
steenkolen en kruidenierswaren.
Reeds thans echter is de zaak misgeloopen.
Dezer dagen bleven de directeur en de boek
houder afwezig. Achteraf bleek, dat hel bedrijfs
kapitaal werd bijeengespaard door de contributies
van een 1500 meuschen en door de loopers, die
hun baantje pas kregen als ze van f 150 tot
f 1000 borg stelden. Een brandstoffenhandelaar,
die voor f 0000 aan brandstoffen had geleverd
en geen betaling kreeg, heeft het faillissement
der vereeniging aangevraagd.
Toen de eene patroon verdwenen was de
zaak liep toen nog al weigerden de loopers
hun ontvangsten af te dragen. De politie heeft
de zaak nu in handen en de winkel is gesloten.
De vergoeding aan Kamerleden.
De regeering acht f 5000 voor een lid der
Tweede Kamer niet te veel. De meerder
heid der Tweede Kamer acht dit ook niet.
Nu, ik wel, schrijft mr. R. A. Fockema
in de N.R.Gt.
De regeering motiveert: „Wat de schade
loosstelling van f5000 voor de leden der
Tweede Kamer betreft, wordt opgemerkt,
dat een Kamerlid slechts op uiterst be
scheiden wijze van deze schadeloosstelling
zal kunnen leven, terwijl het ook niet aan
gaat te speculeeren op de omstandigheid
dat nevens het Kamerlidmaatschap nog
andere werkzaamheden kunnen verricht
worden."
Hier verschillen we van opvatting, zegt
mr. F. En een Zwitsersch regeeringsper-
soon deelt mijn gevoelen. We moeten geen
Kamerleden hebben, die niets anders doen
dan Kamerlid zijn. Dergelijke personen
vervreemden meer en meer van het eigen
lijke leven. We moeten de Kamerleden uit
het volle menschenleven weghalen, of liever,
ze moeten daarin blijven leven en werk
zaam zijn en zich tevens voor de publieke
zaak ambieeren. Dan pas krijgen we Ka
merleden van de goede soort. En dan be
hoeft de tegemoetkoming geen f5000 te zijn.
f 3000 of f5000 is niet in de voornaamste
plaats een geldkwestie. Men staat tegenover
een principieele beslissing ten aanzien van
den aard der volksvertegenwoordiging. Zal
deze zijn een soort bureaucratie, waaraan
men een onjuisten naam geeft? Of zal zij
zijn een vergadering van hen, die op ver
schillend gebied onafgebroken in en met
het volk leven en werken en daardoor in
staat zijn van alle zijden de kennis en het
inzicht aan te dragen, waaraan staat en
volk behoefte hebben?
LANDBOUW.
Men schrijft ons: De bietencampagne, wat
betreft het vervoer van de akkers naar de havens,
kan wel als geëindigt beschouwd worden. Over
het algemeen zon de opbrengst niet erg tegen
vallen, al is deze veel minder dan bij de vorige
campagne. Uit den Westhoek van Noord-Brabant
werden de volgende cijfers gegeven35.000
K G. per H.A. en een gehalte van 10'/2
natuurlijk gemiddeld.
GEMENGD NIEUWS.
(1) Het Recht der «lad Reimerswaal uitgegeven
door Mr. R. Fruin, pag. 194.
(2; J. P. van Visvliet. Inventaris van het ood-
archief der Provincie Zeeland Deel II, 2e Aflevering
pag. 196.
(3) Ibid 3e Aflevering, pag. 444.
(4) Ibid AfleveriDg 2 pag. 301.
(5) Eenige Zeeuwsche oudheden uit echle Btukken
opgehelderd en in het licht gebracht door J. Ertne-
rins. Deel IV pag. 52.
Zie noot 1 pag. 204 en 217.
(Wordt vervolgd.)
DE CLASSIFICATIE.
Zou het niet beter zijn in de classificatiecom
missie een aantal leden, woonachtig in gemeenten
der eerste klasje, te vervangen door personen,
die in de laagste gemeenteklassen verblijf houden
Dat was een der vragen, die de heer Braat aan
de regeering heeft gesteld betreffende de classi
ficatie.
De minister van financiën heeft nn geant
woord. Hoewel de classificatie-commissie niet op
voordracht van dezen minister is ingesteld en
hij zich dos van een oordeel omtrent de ge
schiktheid der ledeu zou kannen onthouden,
wil hij toeh wel zeggen, dat hij inzake de in-
deeliog der gemeenteu gerust is. Waar mede
de vakbonden, die hun vertakkingen in alle
deelea des lands hebben, in de commissie ver
tegenwoordigd zijn en ook andere leden met
de toestanden in 't geheele land op de hoogte
zijn, acht de minister toevoeging van leden niet
noodig.
EEN VOLKSVERBRUIKERSVEREENIGING
Te Rotterdam werd een half jaar geleden met
veel fanfare een winkelzaak geopend, die in
DE Z. L. M.
hield deze week een alg. vergadering, die
o. m. werd bijgewoond door den commis
saris der Koningin in Zeeland.
Met het oog op de tegenwoordige tijden
had het H. B. gemeend eens den econo-
mischen toestand te moeten doen onder
oogen zien en had hiertoe jhr. J. van Vre-
denburch, oud-Voorzitter, en dhr. Kielstra,
secretaris, bereid gevonden.
Er werd tevens een regeling getroffen
inzake de contributiewijziging.
EEN OUDE MOORDZAAK.
Eind December 1918 had een geheim
zinnige moord te Scheveningen plaats,
welke gepleegd werd op den 60-jarigen
visscher G. v. d. Oever. De man werd dood
in zijn bed gevonden met verwondingen
aan het gezicht en bloedvlekken op het
beddegoed. Een portefeuille met geld bleek
geroofd, zoodat de moord dus hoogstwaar
schijnlijk uit roofzucht was begaan. De
politie slaagde er destijds niet in het raad
sel te ontsluieren en de dader (daders)
bleven op vrije voeten. Tot eensklaps nieuw
licht op deze zaak is geworpen len ge
volge van een ruzie tusschen buren in de
Vloedstraat te Scheveningen. Daarbij wer
den van weerszijden zware verwijten ge
daan omtrent dezen moord, wat voor de
omstanders aanleiding was de politie hier
mede in kennis te stellen. Het gevolg is
geweest, dat een vijftal personen is aan
gehouden, die verdacht worden medeplich
tig te zijn aan de misdaad of in ieder
geval er mede bekend geweest te zijn.
De politie meent in elk geval thans den
moordenaar op het spoor te zijn. De Sche-
veningsche visschersbevolking, in wier
midden dit drama zich afspeelde, is be
grijpelijkerwijs door de nieuwe ontdekking
in rep en roer gebracht. (Tel-)
