1<
IERSEKSCHE EU
THOOLSCHE COURANT
O L D O
ïo. 1963
Zaterdag 18 November 1922.
Acht en dertigste jaargang
TABAK!
Firma J. M. C. POT - Tholen
leid
Voor
Ake
oni
De voormalige stad Reimerswale.
door C. H.
De werkloosheid.
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,375, franco
per post f 1,65 -f- 10 et. disp. kosten.
UITGAVE
Telef. Interc. no. 16.
Adverteutiën van 1 tot 4 regels 75 cents; iedere regel meer 171/l cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
PUBLICATIËN.
De Burgemeester van Tholen zal op Zaterdag,
n 25 November a.s., des middags te 12 uor, ten
tadhoize aldaar
EEN HOOP COMPOST
ibliek verkoopen. 7 29787
De aanwijzing geschiedt door den karreman.
Tholen, 16 November 1922.
De Burgemeester van Tholen maakt bekend, dat
*en Dinsdag den 21 November des namiddags
I2 uur 0000 openbare vergadering van den Baad
belegd.
Pinten van behandeling
e. Ingekomen stikken.
!e. Benoeming van het personeel voor het vervolg
onderwijs.
!e. Benoeming van leden der commissie tot wering
schoolverzuim,
ie. Benoeming der leden van de veercommissie.
ie. Benoeming van leden der gascommissie,
Ie. Benoeming van een lid der commissie van toe
zicht op het lager ouderwijs.
?e. Vaststelling van het suppletoir kohier van de
hondenbelasting voor 1922.
Ie. WyzigiDg van en af- en overschrijving in de be
grooting voor 1922.
e. Instructie van het personeel, belast met her
keuring van vee en vleesch.
)e. Verkoop van bouwterrein.
Tholen, den 16 November 1922. 23
uw-
den;
San-
ij en
;wak
voor
l zij
1 f 2
kers
650
aag.
5alt-|
bij
aeke
Nadruk verbodeD.
IV.
De inwoners hadden hunne vaste marktdagen,
weudien vergunde graaf Willem V beu in
155 nog twee vrije jaarmarkten. Later werden
Bie op eiken Dinsdag, uitgezonderd als zij op
lilige dagen vielen, voor vreemdelingen open-
isteld.
Wat de openbare gebouwen en gestichten
streft, onder deze moeten in de eerste plaats
orden gesteld de kerken en de kloosters, welke
cb binnen den kring der vesting bevonden.
De hoofdkerk stond aan het westeinde der
raat van dien naam en is op den plattegrond
mgeduid door letter f. Omtrent haar bouwstijl
lodt men niets vermeld, en alles wat wij aan-
laode haar bouwtrant te weten zijn gekomen
uit afbeeldingen der stad uit vroeger dagen
geleid; inzonderheid zooals die in de meer
alen hier aangehaalde kroniek van M. Smalle-
mge en bij anderen voorkomen. Afgaande op
ze teekeniDgen kan men het er voor houden,
at zij geen grooten toren op het westeinde had,
ach wel, evenals dit bij dien te Goes het geval
een tamelijk zwaren angelustoren bezat, die
het middeu der kerk rustte. Haar stijl zal
et haar ouderdom rekeniDg houdende wel
itbisch zijn geweest, ook al zou meu uit som-
ige gravures meenen te moeten opmaken, dat
op haar bouw ook nog rondbogenstijl is toe-
>past geweest.
De schrijver der Zeeuwsche oudheden uit
ihte stukken J. Ermerius, die op het laatste
XVIIIe eeuw de bouwvallen nauwkeurig
>eft onderzocht, heeft nog aan hare fundamenten
inuen meteu, dat zij bionenwerks groot is
weest 85 bij 42 voet of aannemende dat dit
Blooische maat is uitgedrukt eene afmeting
•O 26,35 M. bij 13 M. moet hebben gehad,
ich met de grootte van de plaats, waarvoor
gediend heeft, rekening houdende is het
wrechijnlijk, dat hy slechts een der zijbenken
het koor gemeten heeft.
Het godshois w&s oudtijds eeas gewone paro-
liekerk aan welks hoofd oog slechts eso ge et-
lij ke, of esn pastoor stond; zij was kerkelijk
gtdeeld bij het bisdom van Utrecht en be-
torendc tot het dekenaat van Zuid-Bevelaod,
sar van haar priester gewoonlijk landsdeken was.
In gravin Jacoba van Beieren'# tijd werd zij
t eene kapittelkerk verheven, waarvan de io-
rporatie door haar zelve in 1431 was rc-
geld. (i)
De kerk was gewijd aan de H.H. Petras en
sulus en stond eertijds in hoog aanzien. Zij
izat verscheidene altaren, waarvan de voor-
lamste waren dat der H. Maagd Maria, van
!t Heilige Krais, van H. Jan den Evangelist
H. Catharina.
In het koor en aan de achterzijde of het
istelijke einde der kerk had men nog onder-
heidene kapellen, die door de gilden werden
kostigd en onderhouden en waarin ook bij-
indere diensten werden verricht. Zoo moesten
jvoorbeeld zij die tot de „Panneluyden" of het
1de van de zoutbereiders behoorden op 22 April
lken jare eene mis daarin laten doen voor het
Laurens altaar. Zij, die tot het schuttersgilde
hoorden, vergaderden op bepaalde tijden en
ortten hnnne gebeden uit voor het St. Sebas-
sars altaar. Zulks geschiedde ook door de
ippera voor het St. Jacobs altaar.
De geur» von LIFEBUOY-
is de geur» van het beste
gezondheidspreparaat datl
ooit in een Zeep wordt gedaan J
Het geeft gezondheid en
schoonheia aan de huid.
Geen andere Zeep
die het heeft.
.Zuivere. onqehJeekte palmoJie 1
geeft cfe ROODS kleur aan^
LIFEBUOY
ft lfVER'5 ZEtOH».
I viAARDtnctn
fabrikanten van lux enSunhghl Zeep
Maar niet alleen de gilden ook de aanzienlijke
lieden bedachten voor het heil bnnner zielen de
ricariën en de te verrichten jaardieusten in de
kerk. Zoo vindt men aangeteekend, dat reeds
in 1381 Bartholomeus Laurens, cureit van West-
kerke in de kerk eene vicarie stichtte met een
altaar gewijd aan de H. Jan Baptist, datJacob
Stogge Willemsz. er op 20 Juli 1443 er een
jaargetijde aan besprak, dat W. CoelgeeDes er
in 1483 namens Catharina Knoppers zijn vrouw
er een geestelijke officie in vestigde eu evenzoo
Comelis Nicolaesz. er op 4 September 1484 een
jaargetijde aau besprak.(2) In 1495 wordt ook
Pauwels Jacobszoou van Couwerve als bezitter
van eene kapellerie in bovengenoemd godshois
met eeu altaar gewijd aan H. Barbara genoemd,(3)
en in 1529 stichtte er Herman Jansz. van
Everswaerd eene vicarie in met een altaar, ge
wijd aan St. SebastiaaD.(4) Ook was er eene
kapellerie van de familie Oliphant in gevestigd.(5)
Behalve de hierboven omschreven geestelijke
stichtingen moeten ook nog worden vermeld de
kloosters, waarvan er eene, dat der zwarte zus
ters, gelegen was ten zuiden van de kerk aan
de overzijde van de straat van dien naam.
Waarschijnlijk wa3 hieronder ook begrepen het
huis van Heer Willem Hollander van Reimers
wale, dat hij gehouden was in 1387 aan de
zusters te verkoopen.
Verder dient ook hier nog vermeld te worden
het Regulierenklooster genaamd *Paradisus
Mariae", hetwelk volgens zeker schrijver het
eenige Windesheimer klooster was, dat in Zee
land bestond.(6) Met dit laatste is men ook
eenigszins nader bekend geraakt door een ma
nuscript door den Heer G. J. Gerard te Brussel
in een der abdijen der jesuiten aldaar gevonden
en waaruit blijkt, dat het in 1405 was gesticht
en gebouwd in de nabijheid van den molen.
Doch daar deze plaats binnen de veste te nauw
was en bovendien open lag voor het gezicht
voor mogelijke vijandige bespieders van af de
wallen en den molen, werd het verplaatst buiten
de stad niet ver van de Waterpoort, die later,
naar dit klooster meestal ook Vrouwepoorl wordt
genoemd. Men kan evenwel nog op den platte
grond der stad van J. v. Deventer, noch op de
aanzichten voorkomende in de kroniek van Zee
land door M. Smallegange iets omtrent deeaelfs
ligging bespeuren.
Het was door den Raad en bet volk der stad
met medewerking van den invloedrijken burger
Jobannes Baers gesticht.
Inzonderheid door den ijver en de toewijding
van Johannes Grnterius, die in 1414 tot aan
zijn einde in 1539 aan het hoofd der stichting
atond, nam deze in bloei toe. Zijn naam wordt
zelfs bij latere schrijvers nog met eere vermeld.
Doch na hem worden nog andere bekwame man
nen, welke de leiding over de inrichting hadden
genoemd, waaronder ook Aegidius van Bochereel,
Doctor in de Rechten, en Comelis van Cromp-
vliet voornamelijk te rekenen zijn.
Het klooster was door de Heeren van Rei
merswale met eenige goederen begiftigd, waar
onder ook gerekend moeten worden het Hof van
Heer Wolfert, waarin het gebouw gelegen was.
Ia 1425 was het in 't bezit vau 50 gemeten
land, waarvan Jan IV van Brabant den prior
van 't convent der stichting vrijdom van schot
en beden verleende.(7) Ook vrouwe Jacoba van
Beieren droeg het klooster een goed hart toe.
Zij vernieuwde 12 April 1435 de voorrechten
en vermeerderde dezelve.(8)
Voor verdere bijzonderheden neem ik de
vrijheid den lezer te verwijzen naar de in het
werk getiteld „Zeeuwsche oudheden uit echte
stukken" door J. Ermerins, waarin een afzon
derlijk hoofdstuk aan dit klooster is gewijd.
Inventaris van het oud-archief der Provincie
Zeeland, Deel II, Aflevering 2 pag. 166.
(2) Inventaris van liet oad-archief der Provincie
Zeeland door J. P. van Visvliet, Deel II, Aflevering
1 pag. 134, idein 2e Aflevering pag. 182, 233 en 235.
{3j Rgks archief depot in Zeeland. De stukken in
1607 van de Hollandsche naar de Zeoawsche reken
kamer overgebracht door Mr. R. Fruin pag. 270.
(4) Jac. Anspach, Reimerswaal, geput uit de Na-
vorscher XXXVIII, 1888, pag. 70.
(5) Deze familie komt later ook te Tholen voor.
(6) Dr. R. C. H. Romer, Geschiedkundig overzicht
van de Kloosters en Abdyen in de voormalige graaf
schappen van Holland en Zeeland pag. 553.
(7) Groot Charterboek der Graven van Holland,
van Zeeland en Heeren van Vriesland door Mr. R.
Fruin, Deel II pag. 772.
(8) Boergoensche charters verzameld door Mr. P. A. 3.
vau Limburg Brouwer, pag. 26.
(Wordt vervolgd.)
ONDERWIJS.
Oud-Vossemeer. Voor het vervolgonderwijs
meldden zich dit seizoen aau voor de O. L. schooi
6 meisjes en 6 jongens.
St-Maartensdijk. De cnrsus voor vervolgonder
wijs in deze gemeente is aangedrongen met een
getal van 36 leerlingen, nl. 20 meisjes en 16
jongens.
Tholen. Door de vacatore, ontstaan door de
ongesteldheid van den heer J. Geluk, is als
tijdelijk onderwijzeres aan de Christelijke school
alhier benoemd mej. G. A. Ribbeas te Bergen
op Zoom.
GEMENGD NIEUWS.
Een slecht vader.
Herhaaldelijk kwamen den laatsten tijd te
Utrecht gevallen voor van diefstal uit bode
wagens. Meestal verdwenen doozen met chocolade,
suikergoed en andere snoeperijen, en niet terwijl
de wagens op bun standplaats stonden, maar
gedurende deu rit. De politie was er tot heden
niet iu geslaagd de daders te ontdekken. Maar
thans is het raadsel opgelost.
Een Utrechtenaar was voor den Voogdijraad
op een ochtend op bezoek bij een gezin op het
Prinsenhofje (Nieuwe Gracht.) Daar trok het
zijn aandacht, dat de kinderen doorloopend
chocolade en bonbons zaten te eten, iets wat
hem tamelijk onverklaarbaar voorkwam. Hij
waarschuwde daarom de politie, en eeu recher
cheur giug op onderzoek uit. Deze ontdekte in
het bewuste huis een groot aantal kisten en
doozeD, deels ledig en deels gevuld met allerlei
snoeperijen.
De bergplaats van de gestolen goederen uit
de bodewagens was ontdekt. Maar er werden
Dog méér ontdekkingen gedaan. Het bleek na
melijk, dat de diefstallen werden verricht door
een 11-jarig jongetje! Niet echter nit eigen
initiatief, maar daartoe aangezet door zijn vader
een bekende van de politie die hem eiken
dag de deur uitjoeg met de bedreiging, dat hij
een flink pak slaag kon krijgen, als hij 's avonds
niet het noodige meebracht 1
Vader en zoon zijn door de politie gehoord.
De jongen is weer op vrije voeten gesteld, maar
de vader is in verzekerde bewaring gehoudeD.
Minister Aalberse heeft in een nota aan de
Kamer een overzicht gegeven van betgeen door
de regeering gedurende 1921 en 1922 gedaan
is ter bestrijding van de werkloosheid.
Uit deze nota blijkt o.a., dat de werkloosheid
in den aanvang van 1922 belangrijk hooger
was dan in andere jaren. Zij liep terng met de
zomermaanden, doch bleef tot dusverre, over
alle kassen tezamen genomen, nog hooger dan
in 1921, zoodat vaststaat, dat het gemiddeld
cijfer over 1922 belangrijk hooger zal zijn dan
over 1921.
De werkloosheid in de diamantindustrie is
in den loop van 1922 voortdnrend verminderd.
Daarentegen is o.a. ia de typographie en in de
metaalnijverheid de werkloosheid opgeloopen ook
gedarende de zomermaanden. Groote werkloos
heid hadden voorts zeer veel andere bedrijfs
takken.
Het aantal verzekerden verminderde voorna
melijk door daling van ledental der vakorgani
saties, en doordien verschillende organisaties
hare werkloozenkassen hebben opgeheven.
Het lotaal bedrag aan uitkeeringen (bij veel
grootere werkloosheid dan in 1921) kan worden
getaxeerd op 12 millioen gulden.
Een moordaanslag.
Een 26-jarige gehuwde vrouw te Rotterdam,
wier man een poos van huis is, werd in de
laatste weken voortdoreud lastig gevallen door
zekeren K. Steeds weigerde zij hem te woord
te staan. Zij ia de vorige week om die reden
nog door hem mishandeld, onder verschillende
bedreigingen.
Ten einde aan de vervolging van dezen man
te ontkomen, nam de vrouw haar toevlucht in
de woning van haar oaders. Daar zag haar ver
volger haar in de keuken staan, terwijl zij bezig
was zich te wasschen. De straatdeur stond open.
Hij liep de trap op, trad de keuken binneD,
haalde eeD browning te voorschijn eu loste
dadelijk een paar schoten, tengevolge waarvan
de vrouw ineenzakte. Daarna richtte hij achter
eenvolgens het wapeu op twee broers van de
vrouw, die op het hooren van de schoten waren
toegesneld. Ten slotte zette hij het wapen tegen
zijn hoofd, trók het af en zakte bewnsteloos
ineen.
De juffrouw heeft eeu kogel in de linkerzijde
gekregen, die het lichaam aan de rechterzijde
weer heeft verlaten, en eeu schot in de rechter
borst. Haar eene broer kreeg een schot in de
linkerschouder, de andere broer een schot in
bet linkerbeen. Zij zijn alle drie naar het zie
kenhuis overgebracht, eveneens de nog steeds
bewustelooze dader. De toestand zoowel van de
getroffen juffrouw als van den dader is ernstig.
Een nieuwe meststof?
Eenige jaren geleden stouden er in de buurt
van Mook enkele groote loodseD, waarin, hoofd
zakelijk uit straatvuil en Maasslib, een meststof
bereid werd, die onder den naam „normaalmest"
in den handel werd gebracht. De kracht van
deze mest lag volgens de samenstellers niet
zoozeer aan het plantenvoedsel, dat daarmee in
den bodem werd gebracht, doch ze was hoofd
zakelijk toe te schrijven aan een sterke werking
van bacteriën, die de gewassen tot forscbe ont
wikkeling aanzetten. Tegenover argelooze boeren,
die in de werking van kunstmest graag iets
geheimzinnigs zien, aardig gevonden, zegt het
Hbl., maar in de praktijk faalde de nor-
maalmesl ten eenen male. Het resultaat was
overal even poover en na den oorlog, toen men
weer volop kunstmeststoffen kon krijgen, stierf
't met veel bombarie aangeprezen artikel een
roemloozen dood.
Thans echter schijnt men het in 't buiten
land met iets dergelijks te zullen probeeren
volgens een landbouwblad zou er in Tsjecho-
Slowakije een vennootschap zijn opgericht die
zich ten doel stelt radioaktieve kunstmest te
fabriceeren. Deze vennootschap zal haar grond
stoffen betrekken, nit de aan den staat toebe-
hoorende radiummijnen, eD door de radio-actievo
werking op planten verwacht men schitterende
uitkomsten van deze uieuwe halpmeststof.
Radium en radio-activiteit 't zijn goochel-
woorden, met behulp waarvan sommigen ge
makkelijk een rad voor oogen is te draaien.
Laten daarom onze landbouwkundigen wakker
zijn en zoodra de nieuwe meststof haar weg over
onze grenzen vindt, ernstige proeven er mee
nemen, opdat ze de boeren op degelijke cn
zakelijke wijze erover kunnen ialichten.
29652
De mist
van de laatste dagen heeft heel «at itagn&tie
veroorzaakt. In onze provincie waa het verkeer
te water Dinsdag geheel atopgezet. Er ia zelfa
sprake geweest dat dientengevolge de Suiker
fabriek Zeeland,wegens het ontbreken van peeën
eenige dagen stil zon moeten liggen. Gelukkig
dat de mist niet bleef hangen.
Diefstal in het groot
ia gepleegd bij een expediteur,firma te Den Haag.
Er werden telkens groote zendingen vermist,
die door een expediteur met zijn motorbooten
vervoerd werden. Het heette dat de goederen
over boord raakten. Zoo ineeng 6000 sigaren,
pakken met kleeding enz. De politie die de
zaak in onderzoek kreeg, kwam tot de ontdek
king dat eeu vijftal opvarenden der motorbooten
aan diefstal schuldig is. Een aaotal huiszoekingen
bij verdachten gehouden, bracht veel gestoten
waar aan het licht.
Vliegmachines zonder bestuurder.
De vliegkunst, beter gezegd de vliegtechniek
kan zich, dank zij wetenschappelijke onderzoe
kingen, hoe langer hoe meer uitbreiden.
Uit Amerika komt bericht dat het Ameri-
kaansche legerbestuur welgeslaagde proeven heeft
genomen met vliegtuigen, die automatisch, dus
zonder menschen, hebben gevlogen en vluchten
van 90 Engelsche mijl hebben gedaan.
