IERSEKSCHE EM
THOOLSCHE COURANT
So. 1962
^Zaterdag 11 November 1922.
Acht en dertigste jaargang
Firma J. M. C. POT - Tholen
De voormalige stad Reimerswale.
door C. H.
De Thoolsche Fruitveiling.
EEN WEEK
Oit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prij» per kwartaal f 0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,87E, franco
per post f 1,65 -f- 10 ct. disp. kosten.
UITGAVE
Telef. Intern, no. 16.
Advertentiën van 1 tot 4 regels 75 cents; iedere regel meer 17'/, cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
Nadruk verboden.
III.
Het wapen der stad, dat een zwaard van zilver
p een schild van keel voorstelde, werd na
lien tijd met dat van Beieren vermeerderd.
J)ene afbeelding van het laatste zooals het ook
aa- oorkomt in de wapenkaart van de Kroniek van
Zeeland door Mr. M. Smallegange, is op het door
nij vervaardigde kaartje voorgesteld.
Of hertog Albrecht door dezen koop de rech-
i van den ambachtsheer beeft verkort wordt
3ergens vermeld, waarschijnlijk is dit echter
el het geval geweest, doch nit alles schemert
oor, dat de Heer zoowel als de stad destijds in
nancieele moeilijkheden hebben verkeerd. Zulks
ilijkt uit den verkoop van eigendommen en voor
rat de stad aangaat onder andere ook uit de
wijtschelding en schadeloosstelling door den
}raaf van eene schuld van 10.000 oude schilden
u 1379.
Opmerkelijk is het, dat omtrent dezen tijd
en zekere Henric Jansz. van den Oosterlande,
tldus genoemd waarschijnlijk naar het oostelijke
jedeeite van het land, meer eu meer op den
foorgroüd treedt. Deze was op 27 Maart (Don-
Ierdag na St. Catharinadag) 1376 gehuwd met
(■flargarieta, bastaarddochter van de nicht van
0eu Hertog, waardoor deze van hem belangrijke
oordeelen verkreeg.
In 1404 bepaalde graaf Albrecht, dat diens
joedercn te Reimerswale, bestaande uit twee
„achtendeelen" tarwe op den molen, het veer op
iergen op Zoom en de waag bij overlijden
louden overgaan op de kinderen uit genoemd
luwelijk gesproten.
Daar de stad weigerachtig bleek de schatting
lit deze eigendommen voortvloeiende aan de
ovengenoemde eigenaren te voldoen, werd deze
laartoe door den Hertog gedwoDgen door in
latzelfde jaar nog te gelasten, dat alle schepen
der poorters, die met hunne lading de grafelijke
lollen passeerden, moesten worden opgehouden
otdat de verschuldigde bedragen zouden zijn
roldaau.
Dat deze familie er zich op heeft weten te
verken, blijkt ook later in de benoeming van
lan Hendrikszoon van den Oosterlande in 1437
ot baljuw van Reimerswale. Vermoedelijk was
lij dezelfde, die in 1426 met zijn broeder Wol-
ert, balling was onder Philips van Bourgondië,
tijdens zijn kamp om het gezag iu Zeeland met
jravin Jacoba van Beieren.
Omtrent de stad zelve zijn ons slechts weinig
Eaken uit dien tijd bekend. Volgens eene mede
deling in de beknopte beschrijving door
K, Loosjes Pz. werd zij in 1369 gemeten. Zij
serd alstoen bevonden een omtrek te hebben
van 664 Roeden, dit is, de Blooische maat tot
grondslag nemende, eene lengte van 2501.28 M.
feemt men daarbij aan, dat de vorm na dien
ijd niet belangrijk is gewijzigd en alstoen nog
sas als die op den plattegrond volgens
iet kaartje van J. van Deventer is voorgesteld
ian verkrijgt men door berekening eene opper
vlakte binnen de muren van 109 Gemeten of
13.5 H.A.
De vestingwerken waren langs den zeekant
loor rondeelen eu blokhuizen en op de hoeken
loor torens versterkt, als op de plattegroudtee-
leniug eu op de gravure is voorgesteld.
Iu de muren waren drie poorteu aangebracht,
namelijk de Westpoort, de Zuid- of Koepoort
m de Oost- of Waterpoort, ook veelal de Vrou-
fsnpoort genoemd.
Vergelijkt men echter den plattegrond van
van Deventer met het aanzicht ter zijde van
le Westpoort op de stad, voorkomende iu de
croniek van Zeeland door M. Smallegange dan
ralt het ons op, dat op laatst genoemde afbeel-
ling gebouwen eo straten zijn voorgesteld, die
[>p bovengenoemden plattegrond niet zijn aange-
luid. De redenen hiervan moeten m. i. gezocht
irorden in de plaats gehad hebbenden geweldigen
iraud, die gezegd wordt in 1558 te zijn voor-
jevallen. (2)
Als openbare pleinen en straten worden binnen
Se wallen vermeld: de Markt, de Vischmarkt,
le Heerenslraat, de Hoogstraat, de Bennestraat,
le Brugstraat, de Smidsstraat, de Nieuwstraat,
le Kerkstraat, de Maarstraat, de Stoofstraat,
iet Molenslop en de Kade. (3)
Uit de benamingen is slechts van enkele met
ekerheid te bepalen, waar deze gelegen zijn
;eweest, namelijk de Markt, de Kerkstraat, de
Irugstraat, het Molenslop eu de Kade.
Ook wordt op den plattegrond nog duidelijk
langetoond waar de haven en het Molenwater
jelegen^waren.
De haven werd steeds druk door schepen in
leslag genomen en bood eene veilige liplaats
^ftoowel voor visschers- als handelsvaartuigen aan.
^T)ok was er voor de haven op den stroom eene
'eilige reede, waar de schepen werden gepraaid
er voldoening van den grafelij keu tol te Bergen
op Zoom, waarvoor ook een kantoor te Reimers-
wale was gevestigd.
De stad had van hier oit een veerdienst op
Bergen op Zoom en een op Vennsdam naar het
eiland TholeD, welke laatste echter hoofdzakelijk
van uit de overzijde of van uit Tholen werd
bedieod. (4) Ook bestood er eeu veer genaamd
het Botkensveer op den polder Broodeloos, dat
na het verongelukken van dezen polder naar de
westelijk daarvan gelegen dijkages is verlegd.
De voor deze plaats onontbeerlijke Vischmarkt
wordt iu de oude stukken nog als oude Visch
markt aangeduid, redenen waarom men zou
vermoeden, dat ook eene nieuwe Vischmarkt
bestoud. Of evenwel ook verplaatsing daarvan
is geschied," is niet met zekerheid na te gaan,
alleen vernemen wij dat ze in de XVIe eeuw
gelegen was in"wde nabijheid van de brug over
de haven.
Dank zij de gunstige ligging van de stad
aan de Schelde was de neriug er steeds levendig.
Vau]haar uit werd inzonderheid veel visch naar
het vasteland van Brabaut verzonden.
Hoe de verkoop plaats had blijkt uit eene
deswege gemaakte kenr van 4 Januari 1482,
bestaande uit 40 artikelen door de baljuw en
.burgemeesters eu schepenen der stad voor het
^genaamde ambacht van de Vischbrug vast
gesteld. (5)
Op de groote markt werd ook druk handel
gedreveD in audere zaken, waartoe niet weinig
had bijgedragen zeker privilegie van graaf
Willem III vau het jaar 1315 en bevattende
ook eene bepaling, dat alle goederen uitgezon
derd versche visch, die uit Zeeland naar Brabant
en omgekeerd zouden worden vervoerd, eerst te
Reimerswale ter markt moesten worden gebracht (6)
(1) Ewoud van Loiijke of de ondergang van
Romerswaal en beknopte beschrijving van de stad
door A. Loosjes Pz., bladz. 100.
(2) Beschrijving der stad Reimerswaal door A. Ge
luk J.Az., na zijn overlijden bewerkt door F. Caland.
(3) Ibid pag. 18.
(4) In 1564 had^echter ook de stad Reimerswale
het bedoelde veer voor vier jaren in pacht genomen.
(5) Het Recht der stad Reimerswale, uitgegeven
door mr. R. Fruin, pag. 37.
(6) Zie noot 1. Pag. 101.
(Wordt vervolgd.)
In deze donkere tijden heeft de Vereeniging
de Thoolsche veiling het aangedurfd een eigen
gebouw te stichten en een eleotrische afmijnklok
aan tevschaffen.
Er was geld iu kas, winst en daarmee meende
de meerderheid niet beter te kunnen doen, dan
het gebouw aan de Oudelandsche poort in
eigendom te nemen. Ecu^verstandige daad voor
waar.
Maar.... Ja, nu komt er een maar, een groote.
Als de lui, die fruit ter veiling brengen, zoo
voortgaan, als ze in den laatsten tijd gedaan
hebben, dan is de fruitveiliog te Tholen on
herroepelijk ten doode opgeschreven en wordt
dat schoone gebouw straks voor eeu appel en
een ei verkocht.
Waarom ik dat zeg Niet om het te weDsehen.
Dat zij verre. Het tegendeel wil ik juist be
reiken. Liquidatie voorkomen.
De zaak staat er slecht voor. Het is hard
om het te zeggen. Velen zullen het niet ge-
looven en toch zal het gebeuren.
Zooals er hier gehandeld wordt, kan het met
door den beugel. We stonden laatst bij
eeu partij, die gesorteerd was. Zoo heette het
tenminste. Ze was op monster verkocht eu moest
naar Bergen^op Zoom.
'i Was Précoce de Trévoux. We haalden er
vrachten vau die misbaksel uit eu vroegen aao
een van de sorteerders of dat nu werk was?
Nijdig voegde deze ons^toe „Denk je, dat we
elke peer in onze hand kunnen nemen". We
zeideu niets meer en wandelden verder.
Toch is streng sorteeren, alles er uitmikkeu,
wat maar een vlekje vertoont de manier om
meer geld van je fruit te makeD, om vertrouwen
bij je koopers te winnen.
Dat er aan de Thoolsche veiling iets rots
aankleeft, blijkt al nit het feil, dat heeren
koopers spreken van goede en slechte nummers,
vertrouwde en niet te vertrouwen leveranciers.
Dat moest zoo niet zijn. Elk nummer moest
hntzelfde vertrouwen genieten. Dat is wel te
bereiken.
le. Elk lid van de veiling heeft een borg
gestort van b.v. f 200.
2e. Een zware geldboete te stellen bijv. f 50
a f 75 op knoeierij bovenop betere waar te
leggen dau onder in.
3e. Bij herhaling zoo'n lid te royeeren.
Dan is er nog iets en dat is het verplichte
veilen.
Och ja, bet^wil er'wel in, goederen buiten
de veiling om, volgens veilingsprijs te verkoopen.
Laat men het de veiling passeeren, dan kost
het je Yj en nu is dat l/2 °°k verdiend.
robeer LIFEBUO
en zie welk een verbete
ping het maakt in Uw
huia in dien korten t(/d
Zuivere. ongebleekte pölmolïe
geeft LIFELBUOX
de roode kleup
Fabrikanten van T-wtnkenSunligW Zeep
mede-
En toch dat y2 ontsteel je aan j
leden en dat is niet eerlijk.
Zoolang het verplicht veilen niet is ingevoerd
en alle knoeierijen niet streng worden geweerd,
zoolang kau de Thoolsche veiling niet tot bloei
komen.
Kijk naar St-Maarteusdijk. Daar hebben ze
van het voorzomer een eierveiling opgericht en och
arme, nauwelijks was bet kindje ter wereld, of
het vertoonde reeds alle kenteekeuen van vroeg-
tijdigen dood.
Wat toch was het geval? Niet allen, die
eieren te verkoopen hadden, leverden aan de
veiling. Waarom? De opkoopors gaven een half
centje meer, slimme vogels, al9 ze waren, ze
konden dat gemakkelijk enkele weken volhouden,
desnoods gedurende dien tijd met verlies werken,
straks als de coöperatieve eierveiling ter ziele
was, waren zij immers weer de baas, bepaalden
de markt eu haalden hua schade wel weer in
door minder te besteden.
Onnoozele kalzeu, als die producenten waren,
die niet hun eieren over de veiling wilden laten
gaan. Wat ze die weken, toen de veiling be
stond, meer kregeü, zijn ze al laug ingeboet.
Zoo zal het ook gaan met de fruitveiling te
Tholen. Is ze eenmaal weg, dan zijn de kooplui
de baas en bepalen deu prijs.
Hij besteedt dan in een geïsoleerde streek
als de onze uet wat hij kwijt wil zijn.
Een veiling zorgt voor een uniformen prijs.
Daarom bestuurders van de Thoolsche veiling
het mes er in en diep ook.
Haalt de rotte plekken in uw veilingswezen
schoon uit. Laat u een goed operateur zijn.
Gij deedt reeds een verstandige daad door ia
uw Mei-vergaderiDg in de twee vacaturen uiet
te voorzien en zoo het bestuur van negen op
zeven te brengen.
Hoe grooter het bestuur, hoe moeilijker, hoe
laugzamer het werkt.
Laat de knoeiers maar eens schreeuwen. Geen
neefje of oompje ontzien. Recht door zee.
De heeren Verkerke van Bergen op Zoom
en M. Groenewege van Tholen hebben jullie
gewaarschuwd bij de opening.
Een gewaarschuwd man telt voor twee. Laat
dat zoo waar zijn.
Tenslotte nog dit. Geeft elke week een prijs-
uoteering in uw plaatselijk blad. 't Is een stuk
reclame tevens.
De verbruikers mogen gerust weteo wat de
goudreiuetten, bellefleuren enz. laatstleden
Woensdag golden op de veiling.
Stoort u niet aan het gemopper van de uit
venters, die we gaarne eeu behoorlijke winst
gunnen, mits niet overdreven.
Durft dus, gij bestuurders, uw licht boven op
de korenmaat te zetten.
't Is uw zaak.
VAN ONZE BERICHTGEVERS.
SCHERPENISSE. De 7e November 1922
was een merkwaardige dag voor het aloude
Cloveniersgilde, in deu volksmond meer bekend
onder den naam van //het Gilde'', te dezer
plaatse gevestigd.
Zijn vaandel, dat bij het bezoek aan Zeeland
in 1862 de aandacht trok van Koning Willem III
en toen op zijn verzoek werd geschonken, werd
beden aan het Gilde teruggegeven, waartoe de
Kamerheer der Kouingio, Baron Taets van
Amerongen, naar hier was overgekomen.
Te half drie arriveerde ZEd., vergezeld van
burgemeester Vau Rees, begroet door de fanfare
//Eendracht* met het „Wilhelmus*.
Op de vergaderkamer boven het Raadhuis
alwaar een groot deel der Gildobroeders was
verzameld, werd Baron Taets vau Amerongen
aao den opperdeken, de heer Chr. Hartog, de
leden van het bestuur en de broeders voorge
steld.
Na een korte wederzijdsche begroeting pos
teerde het Gilde zieh voor de pui van het Raad
huis eu sprak de Kamerheer hen aldus toe
„Mijuheer de Voorzitter,
In opdracht van Hare Majesteit de Koningin
heb ik het genoegen het aan Uw Gilde toebe-
hoorende vaandel te overhandigen, daar mede
voldoende aan uwen gekoesterden weusch. Ik
voeg daaraan toe de wensch van Hare Majesteit
dat het Gilde van Scherpenisse tot in lengte
van dagen moge bloeien.*
Een driewerf hoerabezegelde deze woorden.
Intusscheu werd het vaandel aan een nieuwen
standaard bevestigd en na fier ontplooid te zijn
nam burgemeester van Rees het woord in dezer
voege
z/Gildebroeders,
Toen mij bekend werd dat gij er prijs op
zoudt stellen om weer in het bezit te korneu
van het vaandel van Uw Gilde, heb ik met
genoegen pogingen bij Hare Majesteit de Konin
gin aangewend om dezen wensch te doen ver
wezenlijken.
Ik weusch U gelak met het feit dat gij dit
vaandel kunt opsteken, waarmede zeker Uwe
gehechtheid aan traditie wordt gestreeld.
Wat heeft dit vaandel te zeggen? Eigenlijk
heel weinig, maar uit dat weinige toch iets.
Het herinnert ons uit de geschiedbladen aan
den tijd dat de beudeu van Parma zich schuldig
maakten aan strooptochten eu brandstichting en
voornamelijk de omgeving van Oostburg on
veilig maakten.
Om zich te waarborgen tegen deze overvallen,
vroeg men van uit Scherpeuisse aan Priases
vau Nassau, de dochter vau Prins Willem I,
om hier een Gilde op te richten, waaraan zij
niet alleen hare toestemming verleende, maar
het zelfs ten Gemeentehuize vau deze plaats
eigenhandig op 17 Juni 1594 een vaandel
schonk, waaronder dit Gilde zich scharen zou.
In dit feit ligt de oorsprong van het ontstaan
van het Gilde en de beteekenis van zijn Vaandel.
In 1862 is dit vaandel aan Koning Willem III
gegeven, die het een plaats deed erlangen in
de vlaggenzaal van hel Huis ten Bosch.
En thans hebt gij het, door de welwillende
beschikking van Hare Majesteit de Koningin,
in uw bezit en onder uwe hoede, waarvan wij
vertrouwen dat als Hare Majesteit eens behagen
mocht ons eiland te komen bezoeken, en wij
hopen dat dit spoedig moge plaats vinden over
de brug die ous eiland met den vasten wal zal
verbinden, dan uw vaandel een eerbiedige hulde
zal brengen aan onze geliefde Vorstin.
Ik Doodig U uit een driewerf hoera te wijden
aan Hare Majesteit de Koningin, aan ons
Vorstenhuis eu aan ons Vaderland I"
Het behoeft nauwelijks gezegd, dat dit ver
zoek luide weerklank voud, waarmede ook de
koperen keelen der fanfare instemden door de
melodie van het „Wien Neêrlands Bloed."
Daarop werd een kleine stoet geformeerd be
staande nit het fanfarecorps, een open rijtuig
waarin hadden plaatsgenomeu baron Taets van
Amerongen, burgemeester Van Rees en de
opper-deken van het Gilde en besloteu door de
Gildebroeders geflankeerd door hun Vaandrig
met bet vaandel, die een wandeltocht door de
gemeente maakten, gevolgd eo omstuwd door
zoovelen, die het gure weder en de met eeu
ware poel vau slik bedekte straten trotseerden.
Op de hpoge markt teruggekeerd werd de
stoet ontbonden eu gaf Eendracht* nog enkele
nummers ten beste.
Kou het olficieele gedeelte van dezen dag
hiermede als geëindigd zijn te beschouwen, het
officieuse werd uitgedijd tot een ware kermisjool,
want als men zich te goed kon doen aan olie
bollen en dergelijke snuisterijen, was ook de
gelegenheid opengesteld om een offer te breDgen
aan Terpsichore, waarvan een zeer druk gebruik
werd gemaakt.
Te tien ure werd een vuurwerk ontstoken als
slot van het programma van den voor het Gilde
zoo gedenkwaardigen dag.
Schier geen der aanwezigen heeft het vaandel
te voren ooit gezien j bet had dus als het ware
de beteekenis van een gewoue vaandeluitreikiug,
waarbij men denkt aan een nieuw doek. Dat
was natuurlijk niet het geval. Integendeel heeft
het een eerbiedwaardige ouderdom bereikt en
droeg onwillekeurig daarvan de sporen, maar
juist daaraan ontleent het zijne groote beteekenis.
Boven het gemeentelijk wapen staat met groote
letters ,/het Gilde" en onder hetzelve de plaats
naam Scherpenisse, met het jaartal 1594.
Het sintsdien ongestoord voortbestaan va^het
Cloveniersgilde is een zeldzaam feit in de ge
schiedenis^ van het dorpsleven, en mag zich tel
kenmale, als er zich te zijnen opzichte eene
merkwaardigheid voordoet, op veler belangstelling
verheugen.
