IERSEKSCHE EN
THOOLSCHE COURANT
So. 1960
Zaterdag 28 October 1922.
Acht en dertigste jaargang
I",
'8
Firma J. M. C. POT - Tholen
De voormalige stad Reimerswale.
door C. H.
TI
18
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,80 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,876, franco
per post f 1,65 -f- 10 ct. disp. kosten.
UITGAVE
Tolef. Intero. no. 16.
Advertentiëaran 1 tot 4 regel» 75 cent»; iedere regel meer 17'/» cents.
Grootte der letter» naar plaatsraimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
PUBLICATIÈN.
Burgemeester en Wethouders van Tholen maken
jekend, dat voor hen, die het gewoon of buitenge-
i/iroon lager ondetwijs hebben genoten en niet meer
inder de verplichting vallen dit onderwijs te volgen,
de gelegenheid bestaat tot het genieten van
VERVOLGONDERWIJS.
Dit vervolgonderwys wordt gegeven
voor de JONGENS, iederen Maandag, Dinsdag,
Donderdag en Vrijdag, gedurende de maanden
November tot en met Februari des avonds van 43/4
Vj lot 7 uren.
Het strekt zich uit over de volgende vakken
Lezen, Rekenen, Ned. Taal, Aardrijkskunde, Vad.
Geschiedenis.
voor de MEISJE3, iederen Maandag, Dinsdag,
Donderdag en Vrydag. gedurende de maanden
November tot en met Februari, des avonds van 4
tot 6I/4 uren.
liet strekt zich uit over de volgende vakken
Lezen, Rekenen, Ned. Taal, Aardrijkskunde en
Handwerken.
Ouders of verzorgers, die hun kinderen het ver-
p' volgonderwijs wenschen te laten volgen, worden
verzocht daarvan vóór 29 October 1922 aangifie te
doen by den heer G. A. van Overbeeke, hoofd der
tchool A.
Tholen, 27 October 1922. 29
eene kolk door overstorting van water over een
dam ontstaan.
De ouderdom eener plaats is soms ook af te
leiden uit de omstandigheid of ze al dan niet
op opgeworpen hoogten of terpen is gebouwd.
De ondste sleden en dorpeu werden toch alle
op verhoogde grondslagen gesticht. Doch noch
op den bestaanden plattegrond van de hierbe-
doelde stad, omstreeks 1550 door den landmeter
Jacob van Deventervoor keizer Karei V ver
vaardigd, noch op het torrein waar de plaats
eenmaal heeft gelegen, is zulks meer na te gaan.(a)
Wel is iu oude bescheiden van eau «oprei of
oprit* bij de Vischmarkt binnen de kom der
gemeente sprake, doch deze kan ook slechts eeu
klimmende toegang zijn geweest tot het haven-
Reeds de eerste maal
datU LIFEBUOy
gebruikt....VOELT U
dat het Uw huid zacht,
frisch en rein maakt
In een week tijd
ZIET U reeds het
weldadig resultaat.
tiet beroemde ROODS'
v tablet in de roode
doos,
De plaats, tot onderwerp van dit opstel ge
kozen, behoorde eenmaal tot eene der aanzien
lijkste van ons gewest, doch is thans sinds lang
geheel ten onder gegaan.
Haar begin of oudste geschiedenis verliest
zich ia den donkeren nacht der middeleeuwen
en eerst later, tot eenig aanzien gekomen zijnde,
bereiken ons van haar eeuige meer bepaalde
berichten.
Menig gedicht en opstel is aan hare historie
gewijd en bij het doorlezeu daarvau welt iets
tragisch bij ons op, wijl ze in hoofdzaak de
verdwijning bevatten van eene stad en eene
bevolkte landstreek daar om heen, waarvan ze
als het ware de hoofdgedachte was.
Schier alles wat de schrijvers ons omtrent
haar berichten berust op aanteekeuingen io ge-
schrifte, slechts enkelen is het gelukt nog eenige
grondslagen vau vroegere gebouwen en straten
te ontdekken op het terrein waar dit alles een
maal bestonddoch thaus slechts deel uitmaakt
van het zoogenaamde Verdronken land van Zuid-
Beveland in hoofdzaak gelegen, waar tegen
woordig de zoogenaamde Speelmansplateu worden
aangetroffen.
Reimerswale's ontslaan hangt samen met den
tijd der inpoldering van deszelfa gebied met het
gedeelte vau oostelijk Zuid-Beveland hetwelk in
zijn geheel onder den naam van Breede Wate
ring beoosten Yerseke was bekend, zijude aldus
genoemd in tegenstelling van de Breede Wate
ring bewesten Yerseke, welke nog bestaat.
De grens tusschen de beide wateringeu liep
in het midden van een stroompje de Yerseke-Ee,
dat in verbinding stond met de Hinkelinge,
doch later door den Yer9ekendam is afgesloten.
Er is veel gezocht en gegist naar de afleiding
of de beteekenis van de benaming der plaats.
Sommige schrijvers zijn van meening als zou
zij zyn ontleend aan de vroeger aldaar bestaan
hebbende sterkte der Romeinen; doch ik acht
Mézalks minder waarschijnlijk daar de landstreek,
waarin de stad bestond ten tijde der Romeinen
nog niets omvatte dan onbedijkt land als water
eo moeras. Wel had dit het geval kunnen zijn,
vanneer de plaats gegrondvest ware geweest op
het diluvie of het vaste land van Noord-Brabant,
doch dit was niet het geval.
Ook de naam in verband te brengen met
het gedeelte der Schelde, bekend als Roompot
(Romanus portum), is m. i. niet aannemelijk,
daar deze op te verren afstand ran den stad
aldus hekend staat.
Meer waarschijnlijk is het, dat zeker persoon
Reymer geheeten de aanvankelijke bezitter of
bedijker van de grondea is geweest, waarop de
stad later is verrezen, te meer ligt zulks voor
de hand, daar de naam van Reymer of Reytnaer
in de oude grafelijke rekeningen in betrekking
tot de stad en hare omgeving vele malen voor
komt. (a).
Reeds in een ond historisch werk wordt deze
meening verkondigd eu hiermede is ook in
overeenstemming het tweeregelig versje van
A., Hofferos
„Een Reymer, die weleer dit drassig land bezat,
Heeft, zoo de fabel luidt, getimmerd deze stad."
Meer zekerheid heeft men omtrent den uit
gang wale, waarvan in enkele plaatsnamen nog
voorbeelden zijn te vinden als in Klaaswaal
Zwartewaal, Waalwijk en Beverswale bij Axel,
van welke enkele zijn afgeleid oit de benaming
der rivierarmen, die den naam van Waal droegen.
Het woord zelf komt voor in de beteekenis
van wiel of weel, betgeen zooveel beduidt als
Wij kunnen dus weioig uit de bestaande
overleveringen en oude kaarten omtrent haar
oudste bestaan te weten komen en moeten daarom
van zelf ouze toevlucht nemen tot oude charters
Het eerst vindt men den naam van Reimerswala
genoemd iu eene oorkonde van 1214. In dit
stuk wordt' g-zegd, dat Wouter van Cruiningen
tot heil der zielen zijner overleden echtgenooten
aan de abdij van Ter Does eenige moeren
schenkt. welke gezegd worden ten oosten te
greuzen aan Everrodskrike, ten noorden aan
Reimerswala, ten westen aan Botmelosakine en
ten zuiden aan Everswaard en Schoudee.
Bij vergelijking van deze nameu en begren
zingen met die voorkomende op oude kaarten
vau het verdrouken land van Zuid-Beveland,
naar welke eeuige jaren geledeu ook door mij
eene kaart werd vervaardigd en bij de firma
J. M. C. Pot verkrijgbaar gesteld, komt men
tot het besluit, dat de hierboven bedoelde gron
den of moeren gelegen zijn geweest in de zooge
naamde Wilde Moer, eene aitgeatrekte en schier
nog onbeheerde vlakte ten zuiden van het land
van Ikeymerawale.
De meeste schrijvers melden geeue vroegere
aanteekeuingen omtrent haar te bezitten dan
1230. Doch afgaande op hace beteekenis als
plaats en er op lettende, dat eene stad in de
middeleeuwen slechts uiterst langzaam tot aan
zien kwam, moet hare stichting werkelijk mer
kelijk vroeger hebben plaats gehad.
In een charter van 1253 vindt men haar als
Reymerswal vermeld. Zij wordt daarin genoemd
inzake de oneenigheden of de Punten van Ver
schil tusschen Vlaanderen en Holland, over de
uitlegging en nakoming van het verdrag van
1250, regelende de geschillen tusscben graaf
Willem II van Holland en Margaretha van
Vlaanderen omtrent Zeeland, (c)
OE LEVERS ZE. EP M*
viMROinGtn
fabrikanten vanSunlight Zeep enTv/mh.
(a) Het werk is getiteld: Marten Vaernewyck, Die
Historie van Belgis, die men anders noemen mach
de Spieghel der Nederlandsche Oudheyt. IVe afdeeling
pag. 105. Gedrukt te Gent in 1574.
bMr. L. Ph. G. van den Bergh, Oorkondenboek
van Holland en Zeeland. Deel 1 pag. 141.
(c) Ibid Deel I pag. 279 en 309.
Gemeenteraad van St-Maartensdijk.
Zitting van Vrijdag 20 October 1922, nam.
3 uur. Voorzitter de heer J. Polderman.
Tegenwoordig de heeren M. L. Koopman,
C. M. Quakkelaar, P. Gaakeer, A. L. Hage,
leden, en de Secretaris.
Afwezig de heeren M. P. Groenewege, A. C.
de Graaf en A. Vroegop.
Na lezing en onveranderde goedkeuring der
notulen van de vorige zitting, komt aan de orde
I. Iugekomen stukken, als
a. missive van Ged. Staten inzake de ver
ordening op de heffing van keuringsloocen in
den kring St-Maartensdijk, overeenkomstig de
vleeschkeuringswet.
b. idem alsvoren aangaande het raadsbesluit
tot het ongerestaureerd ophangen der schilde
rijen in de raadzaal en het ter beschikking
9tellen van de zilveren bekers aan Ged. Staten
tot plaatsing in een der zalen van de Abdij.
Ged. Staten kunnen hunne goedkeuring niet
hechten aan het eerste deel van het besluit,
tenzij de raad alsnog de schilderijen zou laten
restaureereR en bijaldien daartoe geene neiging
mocht bestaan, zullen zij beveleu een post op
de begrooting te brengen, op grond van ver-
waarloozing van gemeente-eigendommen. Wil
daarentegen de raad de schilderijen ter beschik
king van Ged. Staten in bruikleen stellen, dan
willen zij gaarne bevorderen, dat zij eene waar
dige plaats erlangen in de Statenzaal. En ten
opzichte van de zilveren bekers zag het college
liever, dat deze ter beschikking werden gesteld
van den Commissaris der Koningin als hoofd
der provincie, die ze dan zal doen plaatsen in
het Zeeawsch museum van Kunsten en Weten
schappen.
De voorzitter kan zich ten volle met deze
voorstellen vereeuigen, dan is de gemeente en
hij van een groote zorg ontheven.
De heer Koopman kan dit eveneens voor wat
betreft de bestemming van de bekers. Maar ten
opzichte van de schilderijen heeft bij liever dat
ze hier blijven en dan gerestaureerd worden
met vier tegelijk, waartoe hij een voorstel doet.
De voorzitter vindt ook dit een uitnemend
idee, dan blijven deze figuren uit de grijze
oudheid ook voor het nageslacht bewaard, dat
den raad dankbaar zal zijn voor de goede be
waring dezer historische gedenkstukken.
De h^er Hage komt op tegen de clausule iu
den brief van Ged. Staten, dat de gemeeute
deze eigendommen zou verwaarloozeo. Dat is
niet waar, want tot voor verleden jaar dacht
niemand aan deze dingeD, tot ze op eens groote
waarde kregen en later bleken slechts copiën
te zijn en dus weer geen waarde hadden. Het
restaureeren zal een hoop geld kosten, hetgeen
niet overeenstemt met de bezuiniging, die ons
van hoogerhands wordt voorgehouden.
De voorzitter zegt, dat het toch niet alle
copiëa zijn en dat de eerste deskundige die
deze schilderij aan de school van Mierevelt,
een ander aan die van Ravestein enz. toeschreef,
het inderdaad bij het goede eind had.
Dat andere gemeentebesturen wel prïjsstellen
op schilderstukken in hunne gemeente ziet men
meermalen dat ze die laten restaureeren, terwijl
zelfs St-Annaland laatst een schilderij liet onder
zoeken dat evenwel een schild van een rederijkers
kamer bleek te zijn, maar waardoor men toch
blijk gaf het te willen weten.
Mocht de raad tot de restauratie willeu be-
sluiteo, wat hij van harte hoopte, dan zal ge
tracht worden de helft der kosten, ongeveer
een duizend gulden geraamd, terug te krijgen
van de commissie voor de monumentenzorg.
De heer Koopman is zeer blij met den brief
van Ged. Staten er blijkt uit dat we moeten
doen restaureeren, zoodat er geen kans overblijft.
Diens voorstel iu zake de bekers wordt aan
genomen met algemeene stemmen, doch over
dat tot restauratie der schilderijen staken de
stemmen voor de heeren Koopman en Gaakeer
tegen de heeren Quakkelaar en Hage.
II. Gemeenlebegrooting 1923.
Van de gelegenheid tot het houden van al
gemeene beschouwingen, wenscht de heer Hage
in zoover gebruik te maken, dat hij die te
schrift heeft gesteld, opdat zijn geheugen hem
niet iu den steek zou laten of parten zou spelen.
Bij het vóór onderzoek vau het ontwerp der
begroeting is hij niet tegenwoordig geweest en
weet dus niet of daarbij reeds op wijzigingen
is aangedrongen. Maar hij ineeut dat het goed
is om met het oog op het feit dat het de laatste
keer is dat deze raad de begrootiug vaststelt,
de cijfers goed onder de oogen te zien, vooral
omdat ongetwijfeld menigeen onder een te zware
belastingdruk gebukt gaat en ter verlichting
daarvan, voor zoover dat mogelijk is, het mes
er ter dege in te zetteD.
Tal van puuten die daartoe in aanmerking
komen worden opgesomd die bij de artikela—
gewijze behandeling aan een nadere bespreking
worden onderworpen.
Over de salarissen wil hij geen voorstellen
tot verlaging doen, maar acht het noodzakelijk
dat in de toekomst, dus de raad die er het
volgend jaar zal zetelen, daaraau de noodige
aandacht zal schenken. Bij voorbaat wil hij
gaarne een mogelijk voorstel steunen om adhaesie
te betuigen aan de motie die de raad van Axel
heeft aangenomen om Ged. Staten uit te noodigen
de herziening vau de regeling der jaarwedden
van de burgemeesters, Secretarissen en Wet
houders in Zeeland in eene dalende richting te
herzien, opdat, als ook andere gemeenten zich
daarbij zouden aansluiten, dit voor Ged. Staten
een wenk zou zijn dat daarmede aan een al
gemeen verlangen zou worden voldaan.
Bij de artikels gewijze behandeling der posten
van uitgaaf, stelt de heer Quakkelaar voor, om
de jaarwedden van burgemeester, Secretaris, enz.
van het eerste hoofdstuk met 18% tc ver
minderen.
De voorzitter meent dat, zelfs als dit voorstel
mocht worden aangenomen, daaraan zeer weinig
te veranderen zal zijn, omdat deze salarissen
door de Kroon worden vastgesteld.
De heer Hage wil na ook niet aan de jaar
wedden tomen, maar geeft den heer Quakkelaar
in overweging dit voorstel in te trekken en te
vervangen door eeDe adhaesie-betuiging aan de
motie-Axel.
De heer Quakkelaar handhaaft zijn voorstel,
dat wordt verworpen met 3 tegen 1 stem, die
van den voorsteller.
Aanschaffingen onderhoud meubilair gemeente
huis is geraamd op f 500 en de reiniging daar
van op f 20.
Nu wordt zegt de voorzitter het gemeeutehuis
tweemaal 'sjaars schoongemaakt, waarvoor de
bode hulp noodig heeft, die hem meer kost dan
die f 20, zoodat Burg. en Weth. het billijk
oordeeleu dit te breugen op f 50.
Hiertegen blijkt geen bezwaar te bestaan, mits
dit verhoogde bedrag wordt gehaald uit de f 500.
De heer Hage vraagt of de telefoon teu ge-
meeutehuize gerechtvaardigd is, hetgeen de voorz.
met voorbeelden bevestigend beantwoordt.
De post gratificatie aan de rijkspolitie ontmoet
bedenkiug bij den heer Koopman, voor wat be
treft de f 25 aau den majoor der rijksveldwacht
Rietveld te Tholen, omdat dit als 't ware gege
ven wordt, om bij zekere gelegenheden wat meer
te kuDnen profiteeren van Klootwijk's diensten.
Dat vindt hij niet goed.
De voorz. bepleit deze kleine uitgave, omdat
de majoor inderdaad de dien9twijzer zoo kan
inrichten, dat bijv. bij sommige gelegenheden
Klootwijk hier niet aanwezig zou zijn.
De heer Koopman gelooft niet dat dit zoo
maar kan; de majoor heeft toch ook nog supe
rieuren boven zich. Eo als we Rietveld het
geven, moeten we 't van den Berg ook doen.
De voorz. merkt op dat Van den Berg zich
nog nimmer bg hem heeft gepresenteerd.
Over het voorstel-Kooproau staken de stem
men; tegen de heeren Quakkelaar en Gaakeer.
Het subsidie vau f 25 aan de Politieschool te
Hilversnm kan evenmin genade vinden bij deu
heer Koopman, die voorstelt het te schrappen.
De voorz. zou dit zeer jammer vinden omdat
dit een zeer goede instelling is voor de vorming
van politiepersoneel, waartoe zelfs de Minister
van Justitie de medewerking van zijn ambtgo-
uoot van Binnenl. Zaken heeft ingeroepen om bij
de gemeentebesturen op steun aan te dringen.
De heer Hage meent, dat, als de minister dit
dan zoo'n goede instelling acht, het rijk die
school maar voor zijne rekening moet nemen.
Het voorstel wordt aangenomen met 3 tegen
1 stem, die vau den heer Quakkelaar.
Het subsidie ad f350 aan bet Groene Kruis
ten behoeve van de jaarwedde aan de wijkver
pleegster lokt eenige bespreking uit.
De heer Koopman zou deze functie willen
doen combineeren met Scherpenisse, zooals dit
iu het land van Goes door verschillende ge
meenten plaats vindt.
De heer Hage merkt op, dat als er van com
binatie sprake zon zijn, Scherpeoisse met Poort
vliet kan sameDgaan. Maar een uitgestrekte ge
meente als de onze is op zich zelf aangewezen.
Als penningmeester dier instelling wil hij
wel inededeelen, dat het Groene Kruis dit
subsidie, ook niet in mindere mate, kan missen.
De heer Koopman zou er zich dan bij neer
leggen als bet blijkt dat het Groene Kruis het
noodig heeft.
De volgende poet klokluider zou de voor
zitter gaarne willen hersteld zien. Hij betreurt
nog altijd dat dit oude gebruik is afgeschaft.
Als kind ging men af op het luiden der klok.
Hij is er van overtuigd dat men voor f 100
een goede klokluider kan krijgen. De Zondag
kan worden uitgeschakeld omdat er dan toch
wordt geluid.
De heer Hage zegt, dat het vorige jaar dit
luiden is afgeschaft en men thans al bijna niet
beter weet of het heeft nooit bestaan. Eerst
was het f 100, toen werd het f 150 en nauwe
lijks was dat toegestaao of het moest weer meer
zijn. Voor minder dan f 150 zal het niet gaan,
zoodat we die kunnen uitsparen.
De heer Quakkelaar merkt op, dat we dit
toch niet kunnen afhandelen, omdat het niet op
de agenda staat.
Voor een bouwmeester, zijnde de ambtenaar
krachtens krachtens art. 9 der woningwet, ia
uitgetrokken f 200. De heer Quakkelaar stelt
voor, dit terug te brengen tot f 150 het wordt
verworpen met 3 tegen 1 stem, die van den
voorsteller.
De voorzitter zegt, dat het torenuurwerk
noodzakelijk moet worden nagezien eu dat hier
voor prijs is opgevraagd. Buitendien ia nog
