IERSEKSCHE EN
THOOLSCHE COURANT
tfo. 1855
Zaterdag 16 October 1920.
Zes en dertigste jaargang
Eerste Blad.
Firma J. M. C. POT - Tholen.
Publicatiën.
lef.
ieufc,
en Kinde
Weenen.
0 N D E R W IJ S.
BINNENLAND.
G E NI E N G D N I E U wl
MO f
üit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal f 0,75 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,325, franco
per post f 1,10. Voor het buitenland f 1.10, zonder Geïll. Zondagsblad.
UITGAVE
Telef. Interc. no. 16.
Adverteutiënvan 1 tot 1 regels 60 centsiedere regel meer 15 cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
De Burgemeester van Tholen maakt bekend, dat
bet tijdvak van Maandag 11 October tot en met
mdag 17 October e.k. geldig zullen zyo de boni
l van de Rijkaiuikerkaart.
Tholen, den 12 October 1920. 6
De Burgemeester der gemeente Tholen, maakt
kend, dat eene openbare Vergadering van den
rneenteraad is belegd tegen Donderdag 21 October
>20, des namiddags te 23/4 ure.
Punten van behandeling
Ingekomen stokken.
Jaarweddenregeling van gemeenteambtenaren.
Benoeming hoofd der school.
Aanwijzing personeel van het herhalings-
onderwijs.
Tholen, den 14 October 1920.
De Burgemeester voornoemd,
J. W. WAGTHO.
HERHALINGSONDERWIJS.
Ie.
3o.
4o.
14
EO
Burgemeester eu Wethouders van Tholen maken
)bend, dat voor hen, die het gewoon lager onder-
hetzij op een openbare, hetzij op een bijzondere
hooi, genoten hebben, in de lokalen der openbare
gere school, gelogen Dalemsche straat, gelegenheid
staat tot het ontvaDgen van HERHALINGS-
NDERWIJS.
Dit herhalingsonderswijs wordt gegeven
voor de JONGENS, iederen Maandag, Dinsdag,
'oensdag en Vrijdag gedurende de maanden November
ecember. Januari, Februari, des avonds van 5 tot
uren en strekt zich uit over de volgende vakken
ezen, Rekenen, Meetkundig rekenen, Nederl. taal
atuurkenuis.
Voor de MEISJES, iederen Maandag, Dinsdag en
oensdag gedurende de maanden November, Decem-
Januari. Februari (voor de handwerken ook
in MaartNovember) des middags van 4 tot 5.50
'en en strekt zich nit over de volgende vakken
Wen, Rekenen, Nederl. taal, Nuttige handwerken
Voor het genieten van dit herhalingsonderwijs zal
schoolgeld worden geheven van 25 cent voor de
en 20 ceDt voor de meisjes per maand en
kinderen van minvermogenden de helft.
Kinderen van onvermogenden zullen het herhalings-
derwijs kosteloos mogen genieten.
Ouders of verzorgers, die hun kinderen het her-
lalingsonderwys wenschen te laten volgeD, worden
rzocht daarvan vóór 29 October 1920 aangifte te
>en by het Hoofd der school.
Tholen, 13 October 1920.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Be Burgemeester
J. W. WAGTHO.
Be Secretaris
1 26301 H. J. LABAN.
voor
•n scb(
Mifderwij
Ouder
Door het »Niederlandisches Hilfskomitee
ir die Wiener Kinder in Wien" eere-
lorzitter Jhr. Mr. W. M. van Weede,
ed. Gezant en gev. min. wordt wederom
en beroep gedaan op de weldadigheidszin
an Holland voor de Weensche bevolking.
De komende winter dreigt nog moeilijker,
og zwaarder te worden dan de vorige,
e houtprijzen zijn steeds stijgende. Vele
zers zullen zich misschien nog de brieven
de Nieuwe Rotterdammer herinneren,
aarin een beschrijving werd gegeven
an ihet Wandelende Wiener Wald."
Hoe een onafzienbare menigte, volwas-
uien, meisjes, aankomende jongens, kleine
euters, vrouwen, maar ook grijsaards en
ide besjes, die zich met moeite voort-
leepten, uren liepen om wat hout te be-
achtigen, en waarvan de oudsten en jong
en wegens uitputting dikwijls verplicht
aren het grootste gedeelte, zoo niet alles
den steek te laten. Een warm middag
aal behoorde dan ook gewoonlijk tot de
eldzaamheden.
Om een greep te doen uit de verschil-
nde courantenartikelen, is uit het »Vader-
nd" 't volgende te citeeren.
Oflicieele geboorte- en sterftecijfer.
Juni 1920: geboren: gestorven:
6—12 512 574
13—19 496 582
20—26 494 531
De bevolking gaat te gronde. Er sterven
eer kinderen dan er geboren worden.
3 tuberculose woedt. Rachitis tiert welig.
Weenen is alles te krijgen. Ja, in den
ittinghandel. De kettinghandelaars zijn
vampvrs van het ongelukkige Weenen.
Brood per week per hoofd 1 K.G. kost
r. den smokkelhandel 30 Kr., Kaas
9—j Kr. de K.G., melk op kaarten,
;r kleine kinderen 10 Kr., in den
c '£,->•! 20 Kr. de L., koffie 200 Kr.,
ip Kr. de K.G., aardappels 15 Kr.
K.' een paar schoenen 1200—1700
et i heerencostuum 7 a 8000 Kr. een
ar 1 usen 300—500 Kr.
Die cijfers zeggen niet veel, als er niet
het inkomen tegenover staat.
Een overste krijgt 1400 Kr., een luitenant
1000 Kr., een onderwijzer 1200 Kr., een
hoofd-referendaris aan een der Ministeries
1700 Kr. per maand. Doktoren, Professoren,
leeraars lijden gewoon gebrek. Gepension-
neerden behalen dikwijls nog geen 400 a
500 Kr. (gepens. overste 600 Kr.) We
duwen krijgen nog minder 120 Kr. per
maand.
Gemakkelijk is te begrijpen, dat met die
geringe inkomens en de buitengewoon
hooge prijzen, van melk, boter, kaas, vleesch,
eieren geen sprake is en dat de bevolking
zich in 't algemeen moet tevreden stellen
met droog brood en wat goeakoope groente.
Maar ook daarvoor is zelfs het inkomen
niet groot genoeg en op alle mogelijke
manieren wordt naar middelen uitgezien
er iets bij te verdienen.
Gepens. officieren doen dienst als kelner,
onderwijzeressen werken op de distributie-
bureaux tegen een bezoldiging van 10 Kr.
per 3 uur. Een hoofdambtenaar van een
der Ministeries speelt 's avonds in liet
orkest van een der groote café's enz.
Het gewone middel om aan geld voor
eten te komen is alles verkoopen wat men
bezit. Alles, herinnerend aan vroegere
dagen van welstand. Een moeder verklaarde
met weemoed, dat voor den winter de
laatste voorwerpen, meest erfstukken ook
wel verkocht zouden zijnen toch had
men voor de opbrengst niet genoeg voedsel
kunnen koopenéén der dochters, een
meisjè van 24 jaar had slechts een gewicht
van 39 K.G. (Is nu in Holland.)
Een der Hollandsche heeren, die in
Weenen een belangrijke plaats inneemt
inzake de hulpverleening verklaarde: »De
bevolking van Weenen is thans bezig haar
meubelen op te eten. In den afgeloopen
winter had ze iets te verkoopen, vóór den
komenden zal alles verdwenen zijn en ik
voorzie, dat deze daardoor de ergste van
alle zal worden. Dat weet men te Weenen
ook, en ook weet men, dat, als het Buiten
land niet helpt, zooals in't afgeloopen jaar,
men er eenvoudig niet komt. Vandaar dan
ook de vraag, die ons steeds weer werd
gedaan, op de trams, in gezelschappen als
men hoorde, dat wij Hollanders waren,
die voor de kinderactie naai' Weenen
waren gekomen»Wat dunkt U, zou
Holland ons in den komenden winter
blijven helpen, zal men bij U weer kin
deren huisvesten, en levensmiddelen in
zamelen
Of men in Weenen reden heeft die vraag
te stellen?. Het buitenland heeft veel,
ontzettend veel geholpen maar helaas, de
hulpverleening is in de laatste maanden
verflauwd, zoodat, als niet spoedig nieuwe
bedragen toestroomen, de geheele Hol
landsche actie om te helpen, gestaakt zal
moeten worden. Het A.N.C.O. (het Alge
meen Ned. C. voor Oostenrijk), dat met
het Niederlandisches Comité für Wien
samenwerkt, beschikt nog slechts over
juist genoeg gelden om de kosten van de
terugtransporten te kunnen betalenom
nieuwe treinen te laten loopen, zijn geen
gelden meer beschikbaar.
Behalve de vele Buitenlandsche comité's
bestaan er te Weenen drie Hollandsche
comité's n.I. het Niederlandisches Hilfs
komitee für Wien, dat zetelt in het An-
gartenpalais, het Joodsche, en het Roomsch
Katholieke Comité.
Hebben de laatste twee een beperkt
arbeidsveld, het werk van het Hilfskomitee
is reusachtig uitgebreid en omvat in twee
punten samengevat
I. Uitzending van Weensche kinderen.
II. Verdeeling van de uit Nederland
gezonden levensmiddelen en kleeding.
De kiuderzendingen begonnen in het
laatst van December. In 19 transporten,
waarvan het laatste 16 Juli hier aankwam,
werden ruim 10090 kinderen naar ons land
vervoerd, van wie het grootste deel weer
naar huis is teruggekeerd.
Reeds dikwijls is de opmerking gemaakt,
dat niet alle kinderen, die in Holland
kwamen er zoo ondooruoed uitzagen. Een
briefschrijver in het Vaderland" heeft een
medische keuring voor een Hollandsch
transport bijgewoond.
Be Medicus wijst een kind terug, omdat
het niet zoo ondoorvoed was, dat een ver
blijf in Holland dringend noodzakelijk was.
De moeder, bij dit oordeel tegenwoordig,
betuigde onder tranen, dat, als haar kind
niet medeging, 't zeer zeker ten doode ge
doemd was, dat ze geen geld voor eten
meer had, dat haar meubelen reeds ge
deeltelijk verkocht waren, dat ze was taan
't bittere einde". Een ingesteld onderzoek
bevestigde bovenstaande en 't kind ging
mee naar Holland.
In vele provincies blijven de comité's
diligent.
Dat ook Zeeland weer gehoor moge geven
aan de roepstem van het Nederlandsche
Comité te Weenen 1 Reeds verscheidenen
hebben beloofd hun pleegkind terug te
nemen. Iemand zelfs voor een geheel jaar
dat zijn schitterende toezeggingen. Maar
dringend verzoekt het Comité te Weenen
toch vooral niet dezelfde kinderen uit te
noodigen; nog 42000 wachten hun beurt
af, en zij, die hier reeds geruimen tijd
goed gevoed en verzorgd zijn, kunnen daar
ginds wel een stootje velen. Wil men in
de familie blijven, zoo vrage men broer
tjes of zusjes, liefst voor de wintermaanden
December, Januari en Februari.
Naast hetgeen men voor behoeftigen en
zieken in eigen stad of dorp geeft, want
die mogen er natuurlijk niet onder lijden,
kan degeen, wien het niet schikt een kind
tot zich te nemen, misschien wel een bij
drage afstaan, als tegemoetkoming in de
transportkosten.
De leden van het Sub-Comité voor de
Provincie Zeeland van het A. N. C. O. te
Middelburg, benevens de districtscommis
sarissen nemen gaarne giften en aanvragen
voor huisvesting tot uiterlijk '10 Nov. in
ontvangst, welke eerste in de Zeeuwsche
bladen zullen verantwoord worden.
F. A. Hiller, Voorzitter, Middelburg.
Mevr. Alberts;Salberg, penningm
Middelburg.
Hiller—Kist,
HioolenMac Leod i>
D. L. H. van Raalte, Vlissingen.
Mevr. Schlüterde Nijs, Middelburg.
Weijl Snuijf, arts
Stutterheim-Thieme,secr.
Ds. J. M. de Roode, Zierikzee.
G. Amsing Jr., Tholen.
J. Berkers, Burgemeester, Sluis.
Ds. J. N. Pattist, Aardenburg.
Ds. Joh. Raams, Breskens.
Ph. J. Callenfels, Terneuzen.
J. de Kraker, Zaamslag.
A. T. A. Wagtho, Kloetinge.
De heer van Ttavesteijn wenschte daarna een
motie tot intrekking der stakingswetten behandeld
zien, doch dit werd met 38 tegen 34 stemmen
verworpen.
De Eerste Kamer heeft nauwelijks 2 dagen
aan de onderwijswet besteed. Deze werd zonder
hoofd, stemming aangenomen.
Betaling Oorlogswiostbtlaating.
Ter voorkoming van onkosten herinneren we
onzen lezers dat uiterlijk 15 October minstens
de helft dei» Oorlogswinstbelasting behoort te
zijn voldaan.
UITSLAG verkoopingen en aanbestedingen.
raming was
LANDBOUW.
Vanwege den Z. L. M. zullen dezen winter
met Rijkssubsidie cursussen in Landbouwkunde
gegeven worden o. m. in ScherpeoLse, Stave-
uisse en St-Philipsland. Cursussen voor volwas
senen te St-Maartensdijk (meisjes) en te Tholen
in Eerste Hulp bij Bedrijfsongevallen voor dt
vrouwelijke landbevolking. Cursus in paarden
kennis te Scherpenisse eu cursus iu hoefbeslag
(le jaar).
Voor Tholen is dit een nienw soort cursus
deelt het Z. Landbouwblad mededie cursus in
Eerste Hulp enz. wordt gegeven voor meisjes,
die een cursus in lacdbouwhuishoudkunde heb
ben gevolgd. Het onderwijs wordt gegeven in
12 lessen van lJ/2 uur, welke alle een theore
tisch en een practisch gedeelte omvatten.
Men schrijft ons Het mond- en klauw
zeer heeft de laatste jaren reeds heel wat schade
berokkend en nog steeds woedt die ernstige
ziekte voort. Reeds %ele malen werden verschil
lende middelen tot genezing aangewend, maar
afdoende vond men nog niet. Nu wordt mede
gedeeld, dat de Belgische bacterioloog Pottier
een middel zou gevonden hebben, dat bij de
proefnemingen verrassende resultaten gaf. Het
zou geen serum, maar een geneesmiddel zijn.
Oud-Vossemeer. De melk, welke iu den laat-
sten tijd bij de melkslijters afgehaald 16 cent
per L. was, is thans gebracht op 18 cent per L.
Oud-Vossemeer. Medegedeeld wordt dat door
mej. Depondt eervol ontslag is gevraagd als
onderwijzeres aan de R. Kath. school en dat in
haar plaats is benoemd mej. M. Hommel, ge
boren alhier, thans aan een zelfde school te
Middelburg.
DE TWEEDE KAMER
hield Woensdag een kot te openbare zitting voor
'c opmaken eeuer nieuwe voordracht voor de
benoeming van een voorzitter ter vervanging
van Mr. Fok die als Gouverneur Generaal naar
Oost-Indie gaat,
Gisteren werd te Middelburg aanbesteed het
bouwen van 114 arbeiderswoningen en een
winkelhuis, o.a. waren inschrijvers de heeren
L. J. Allewijn St-Philipsland en J. L. Allewijn,
Hoedekeuskerke voor f730.000. De minste
inschrijver was de heer W. van den Bosch te
Dordrecht voor f 626.300. De
f644.000.
Een gevangene ontsnapt.
De vorige week waren te Amsterdam vijf per
sonen gearresteerd in verband met den diefstal
van f 50.000 ten nadeele van de Ned.-Ind.
Handelsbank. Vier van de vijf hebben sedert
bekeudde vijfde, zekere P. B., een oude be-
keude van politie en justitie, was niet tot be
kentenis te brengen eu is ten overvloede iu den
nacht van Zaterdag op Zoudag ook nog ontvlucht.
Hij zat dien nacht iu de agentenwachtkamer,
maar werd op zijn verzoek, omdat hij beweerde,
dat zijn zwakke oogen het scherpe electrische
licht niet konden verdrageD, in een cel opge
sloten.
Bij de nachtelijke cojitiöle werd niets bijzon
ders opgemerkt. Toen echter Zondagmorgen aan
de arrestanten brood en koffie werd verstrekt,
kreeg men aan de cel van P. B. geen antwoord.
Toch lagen dekens en matras gewoon, alsof er
iemand onder lag. De agent wilde den man
wakker maken, doch tot zijn groote verbazing
was er niemand. De dekens waren opgerold en
opgevuld. Dadelijk werd alarm gemaakt en een
onderzoek ingesteld. Men ging op zoek en ont
dekte dat de gevangene was ontvlucht langs de
smalle gang die langs de cellen loopt, en verder
door een tuimelruim. Dit houten raam was door
gezaagd en een der daarvoor zittende ijzeren
staven was er uitgenomen.
Vermoedelijk is iemand van buitec-af langs
dezen weg eerst naar binnen geklommen. Hij
heeft het tuimelraam naar beneden gedrukt, en
daarna den gevangene bevrijdt, die geweten zal
hebben, dat hem dien nacht hulp zou worden
geboden.
Elias Annes Borger.
Dinsdag 12 October was het honderd jaren ge-
ledeD, dat de beroemde. Friesche geleerde Elias
Annes Borger, 26 Febr. 1784 geboren te Joure
eu voorbereideud opgeleid door ds. Schlicker,
van Langweer, overleed op den leeftijd van 36
jaren.
De II, P. herinnert aan ziju schitterende gaven.
Zijn aanleg tot taalstudie was zoo bijzonder, dat
hij bij de studenten den bijnaam kreeg van
„het Friesche wonder."
Zijn studie in de godgeleerdheid werd op
23-jarigen leeftijd bekroond door een promotie,
waarvoor hij een dissertatie over Paulus' brief
aan de Galaten inleverde. De curatoren der hoo-
geschool waren zoo opgetogen over zijn schitte
rend werk, dat zij de onkosten (f 700) voor hun
rekeoing Damen en de plechtigheid bijwoonden.
Zelfs de stedelijke regeering verscheen daarbij
eu bood deu jongen doctor een goudeu medaille
aan. Het werd eeQ iu dien tijd zeldzaam voor
komende promotie „met den kap", waarbij
Borger den gouden ring eu den zijden doctors
hoed outviug. Onder klokkenspel, trompetgeschal
en optocht had de feestelijke plechtigheid 18 Oct.
1807 plaats. Vrijwel terstoud daarop volgde zijn
benoeming tot lector in do uitlegkuude van den
Bijbel. Zes weken later, op 5 Dec., hield hij
zijn oratie. Iu 1813 werd hij buitengewoon boog-
leeraar in de theologie, en in 1817 hoogleeraar
in geschiedenis en oude letteren. Ware hij niet
reeds joug overleden, hij zou allicht een wereld
beroemdheid hebben
No. 1 der voordrac
Kooien (r.k.) met 4!'
2 Mr. P. Rink (u.i.j L
Dinsdag a.s. komt
van v. d. Tempel
A'i Mr. 1). k. P. 'N.
de 84 atetumen, no.
uo. 3 J. H. A. Sohaper
1 eerat de poslinterpellalie
de orde.
Goed afgeloopen.
Op de lijn ZwolleHeerenveen is een
spoorwegongeluk voorkomen. Er was een
goeder. Meppel vertrokken toen
men aan 1 t jiation Nijveen bemerkte dat
een gedeek van dien trein onderwegwas
blijven steken. Van de zijde Heerenveen
was een personentrein vertrokken die
steenIVijk reeds was gepasseerd en waar
hier enkel spoor ligt, was een ongeluk zoo
goed als zeker. Door het leggen van knal-
signalen wist men echter den personen
trein nog tijdig tot staan te brengen.