IERSEKSCHE El
THOOLSCHE C0URA1T
m
o. 1846
Zaterdag 7 Augustus 1920.
Zes en dertigste jaargang
hit
«t
rs
Firma J. M. C. POT - Tholen.
Publicatie n.
Uit onze omgeving.
IT,
tvi
:n.
[J
r,
Van onze berichtgevers.
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per kwartaal fO,75 met Geïllustreerd Zondagsblad fl,325, franco
per post f 1,40. Voor het buitenland f 1.10, zonder Qeïll. Zondagsblad.
UITGAVE
Telef. Interc. no. 16.
Advertentiën van 1 tot 4 regels 60 centsiedere regel meer 15 cents.
Grootte der letters naar plaatsruimte.
Bij abonnement aanmerkelijke prijsvermindering.
)e Burgemeester van Tholen zal, op Zaterdag
Aug. a.i., dea middags te 12 uur, ten Raad-
ze aldaar
EEN HOOP COMPOST,
)liek verkoopen. 12
)e voorwaarden van den verkoop liggen van heden
ter lezing ter secretarie, iederen werkdag des
rmiddags van 912 uur.
Tholen, 6 Aug. 1920. 26096
De Burgemeester,
H. GOOSSEN, lb.
li.
In „Nehaieunia" van 1850 behandelde de
Sr Was teer uitvoerig het St.-Jacobs Gilde
St-Maartensdijk, waarvan thans nog enkele
Bgen bestaan, die ongetwijfeld belangstelling
nnen wekkeD. Een en ander hieruit volgt
ironder.
Te St-Maartensdijk, zoo wordt medegedeeld,
nog aanwezig een prachtigen zilveren beker
schaal, afkomstig van het hierboven vermelde
1de. De beker heeft een bolvormig deksel van
ver. De hoogte is 3 dM, op 1 cM. na en de
dte 9 c.M. Op het deksel zijn geen inscriptiëo,
sr de knop bestaat uit een beeld van massief
rer, een beweegbaar beeldje, 6 cM. hoog, in
gewaad van een bedevaartganger uit die
gen. Dit de beschrijving blijkt, wat trouwens
de eigene getuigenis van de gildebroeders
irdt bevestigd, dat het beeldje „St. Jacob
Pelgrimage" vertoond.
De beker zelf is uitwending versierd met
imuntend gedreven beeld- en lofwerkvan
ren is een glad gedeelte, circa 5 c.M. breed,
imcriptiën voorzien. De hoofdvoorstelling
den beker is een vergalde kronkelende rol,
ar beide zijden neerhangende, waarop of waar
igs staat: »Hi tres fuerunt Compostellae.'
,p de vergalde rol enz. leest men
macL
EN.
i-irti
1595 Mr.
Pieter Cuper, Marinus
Sé
Bote
Tan 4rtslleu
16
LieDs Rent., Mr.
!*°l*««kendet". De drie peraonen deden dus zooals
Latijnsche woorden te kennen geven, in 1595
bedevaart naar St.Jago di Compostella in
anje. Nog tal van andere namen met andere
komen er op voor, namen die Biet
1CMII iM e'ëen 'ij11 aan bet tegenwoordige geslacht
St-Maartensdijk alsProvijn, Jacobsen,Crabeel,
in den Bemde, Piggen, Bemo>-[ Helle, Bode,
epelpeert, HugentsseD, Saveg.HoldiDe,
irwarde, Paes, Clonck, Conwenho, cli, Ooitsen,
sul, Sijncke, Geene, Houtene, Gillissen, Pietersen
nnen, die zooals gezegd, niet meer voorkomen.
Bij deze namen zijn er ook, die voorkomen
i de zilveren schaal. Deze werd niet gebruikt
uit te drinken, want er behoort een zilveren
iel bij van ouderwetscben vorm en door bet
elvnldig gebruik sterk afgesleten.
Wat betreft de personen hierboven genoemd,
iboorden allen tot den meer aanzienlijken stand
van verschillende wordt dao ook door den
iet Was aangegeven, welke functies zij te
Maartensdijk vervulden. Eokele vermelden
hier; Mr. Jan Lieüs komt in 1595 voor
rentmeester van den Grave van BurenMr.
eter Cnper burgemeester en schepen, Marinus
'archendet, schout enz.
De beschreven voorwerpen herinneren das aan
t „St-Jacoba Gilde, waarvan den juisten tijd
II oprichting niet bekend is. Vermoed wordt,
it eerst laat in de 16e eeuw dit plaats vond,
adat in de oudere bescheiden wel iets voor-
HAfinit van andere gilden en confreriën, maar
en enkel woord nopens het St. Jacobs Gilde,
et oudste jaartal op den beker voorkomende
1595, dit zal evenwel niet beduiden, dat
Gilde toen werd opgericht maar hoogst
larscbijnlijk dat destijds de drie op den beker
noemde personen in bedevaart gingen naar
xnpostel.
Mogelijk is het, dat de beker in het begin
r 17e eeuw is vervaardigd, en dat de toen-
alige broeders van St. Jacob de vrome daad
ir pelgrimage hebben willen vereeuwigen, door
bonf' 'e'' ze" eD Daalsn der bedevaartgangers
le ni^en ^eker 'e ^oen graveeren. De schrijver
zijl D't'> confrérie opgericht i» tusschen
'761595. Dit vermoeden komt bet meest
nnemelijk voor, in verband met het doel
lartoe men mag gissen, dat het Gilde is op-
•n irioht. Bezwaarlijk kan dat anders zijn, dat het
keer gaan der hervorming in die dagen en
handhaving van de Roomsch Katholieke
odsdieost, betzij dat sommige aanzienlijke en
vloedrijke mannen van St-Maartensdijk daartoe
ogedreven werden door den Deken en de
apittelheeren der gemeente, hetzij uit eigeü
'weging, toen die geestelijken reeds waren ver-
orte: ^en na het overgaan van Tholen aan Oranje
8p«
en
>btn,
adrti
svele
>-NE ïdat in
HAfi
P Zl
nk
land
jen
)ht
litge
26
1577
Noch tot bevorderen van neringen en ambachten,
)0'. joch voor oefening in den wapenhandel, noch
,wuJr bevordering der fraaie kunsten ii het Gilde
in het leven geroepeo, maar werkelijk voor het
hierboven geopperde doel, welk vermoeden wordt
bevestigd door de verdere lotgevallen van het
Gilde.
In 1623 stond de Magistraat van St-Maartens-
dijk, in welker toen geen leden van het Gilde
zich bevonden, naar de opheffing der conSèrie,
teneinde in het bezit gesteld te worden van
haar goederen, die te verkoopen en met de op
brengst daarvan de vervallen poorten en wallen
der stad in staat van verdediging te brengen.
De Regeering wendde zich tot Prins Manrits
heer van St-Maartensdijk, daarbij o.m. zeggende
dat het Gilde in het bezit was van juweelen
van zilver en land, waard circa 15 pond vl.
*8 jaars, welke som door de Gildebroeders wordt
verbeid en alzoo de Pauselijke religie daarbij
werd gesticht en dagelijks meerdere personen
tot devatie weder te brengen door het hebben
van zulke maaltijden. Uit een en ander blijkt
dus, dat de regeering de Broederschap heeft
willen vernietigen, omdat zij meende, dat haar
bijeenkomsten tot lokaas moesten dienen om
sommigen weer afvallig te maken van het ge
zuiverde geloof.
Openbare Vergadering van de raad der gemeente
Oud-Vossemeer op Vrijdag 30 Juli.
Voorzitter de burgemeester.
Met kennisgeving afwezig de heer Van Tilbeurgh.
De notulen van de vorige vergadering worden na
lezing ongewijzigd vastgesteld.
Van Ged. Staten is ingekomen goedkeuring van
het raadsbesluit tot aangaan eoner geldleening van
f3500.
Id. van het kohier van den H.-O., van het primitef
kohier H.-O. en de heffing havengeld, bonevens
wijzigingen in de begrooting 1919 en 1920.
Worden voor kennisgeving aangenomen.
Een schrijven van de commissarissen van de
ambachtsheerlijkheid, waarbij wordt medegedeeld
dat het verzoek van de Gemeente om de gronden
bij den gedempten watergang terug to vorderen,
Bezwaarlijk eal gaan, daar deze waarschijnlijk reeds
meer dan 30 jaar in gebruik zjjn genomen door de
huidige gebruikers en het recht hierop verjaard
zal zijn.
Wordt voor kennisgeving aangenomen, evenals
het procesverbaal van kasopname bij den gemeente
ontvanger.
De gemeenterekening 1919, in ontvangst f 57608.50
uilgaaf f56260.11 de rekeningen Weezen- on alg.
Armbestuur resp. in ontvang en uitgaaf f1659,305,
en f 1527,625 f13.95564 en f 9460.07 worden in
handen van een commissie gesteld bestaande uit de
h.h. De Rijke, De Wilde en Van Tilbeurgh.
Ingekomen is een verzoek van mej. De Jonge
belast met het geven van handwerk onderwijs, waarin
deze verzoekt om haar salaris op beter peil te brengen
B. en W. voelen het billijke van dit verzoek en
stellen voor de jaarwedde ie brengen op I 200, te
rekenon vanaf 1 Jan. 1920.
De heer de Wilde vraagt of dit bedrag overeen
komt met hetgeen door het Rijk voor dit onder
wijs wordt uitgekeerd.
De voorzitter kan dit op dit oogenblik niet
beantwoorden, doch adressante verklaarde met de
door B. en W. voorgestelde regeling zich te ver
eenigen.
Met algemeene stemmen wordt zoodanig besloten.
Van J. Kunst is ingekomen een verzoek om zijn
salaris als lantaarnopsteker te verhoogen.
B. en W. stellen voor deze te brengen van f175
of f 225, doch hieraan de voorwaarde te verbinden
dat dan door adressant ook alle voorkomende werk
zaamheden dienen te worden verricht.
Met alg. stemmen besluit de Raad als zoodanig.
Hierna rondvraag.
De heer de Wilde vraagt inlichtingen betreffende
de arbeidsbeurs. Afgeloopen winter zija door be
middeling van een onderwijzer eenige menschen aan
werk te Rotterdam geholpen, was dit geen werk
voor de arbeidsbeurs hier geweest
De voorzitter zegt dat hij correspondent van de
arbeidsbeurs is. Toen de staking te Rotterdam uit
brak heeft spr. te Rotterdam bij de arbeidsbeurs
gevraagd of deze ook werkkrachten uit de Gemeente
zou kunnen gebruiken. Waar echter de regeering
in dit conflict onzijdig bleef, hield ook de arbeids
beurs daaraan vast en. kreeg spr. bericht dat geen
bemiddeling kon worden verleend om arbeiders te
werk te stellen.
De heer de Wilde wijst op de noodzakelijkheid
om arbeiders die uit de werkeloosheid verzekering
trekken te doen controleeren. Er zijn er die specu-
leeren op uitkeering en niet werken, hoewel spr.
wei weet dat de goeden dit niet doen. Zou wellicht
in samenwerking met de werkmansbonden hiertegen
niet iets te doen zijn
De voorzitter deelt mede dat de arbeiderskassen
met 1 Dec. op eigen beenen moeten staan zoodat
dan de controle wel scherp genoeg zal zijn om
dergelijke mitstanden. uit de weg te ruimen.
De heer de Wilde meent dat als een arbeider voor
het verrichten van werkzaamheden gevraagd wordt
deze hier soms liever niet aan voldoet omdat hij
toch uit de werkloc>zenkas trekt, dat is niet goed.
De voorzitter zegt dat indien een werkgever iemand
aanvraagt tot het verrichten van werkzaamheden
deze hieraan moet voldoen. Dit was echter niet
voldoende bekend.
Nu zal men wol •voorzichtiger worden. Spr. is
bekend dat men iemand vroeg om werk te ver
richten tegen een belooning van f2 50, en deze
weigerde omdat hij f 1.50 trok en voor 90 cent
niet wilde werken. Is nu de werknemer op de
hoogte dat bij bij niet voldoen hieraan van onder
steuning uitgesloten wordt en voorts de ondersteuning
door bemiddeling van der' werkeloosheidkaasen
moet geschieden, zal men wel voorzichtiger worden
met de uitkeeringen.
De heer de Wilde wijst op het noodeloos harde
rijden van motorrijwielen en auto's hij is er voor
om hiertegen maatregelen treffen.
De voorzitter zegt toe eon desbetreffend artikel
bij de onderhanden zijnde wijziging van de politie
verordening te doen toevoegen.
De heer Ooms meent ook dat dit gevoegelijk in
deze verordening kan worden ingevoegd, er zijn
trouwens nog andere zaken die hierin veranderd en
toegevoegd zullen worden.
Op voorstel van den heer de Wilde wordt ver
volgens de maximum snelheid bepaald op 12 K.M.
per uur.
Hierna sluiting der vergadering.
De Landhuishoudkundige Cursussen.
ST-MAARTËNSDIJ K. Zaterdagnamiddag werd
in het hotel *de Gouden Leeuw" alhier in het
openbaar de eiudles gehouden vau den landhuis
houdkundigen cursus.
Verschillende autoriteiten en dames en heeren
woonden als belangstellenden deze laatste les bij.
Na afljop van het categorisch overzicht dat
vragenderwijs achtereenvolgens onder leiding van
de heeren Oudesluijs, van Stavenis9e en Domee
en mevr. van Dijkvan Prooijen van Bergen
op Zoom, werd gegeven, nam de heer mr. P. Die-
leman van Middelburg, algemeen voorzitter van
de Zeeuwsche Laudbouwmaatschappij, het woord,
waarin hij in de eerste plaats herinuerde, dat
we ons wel is waar wel niet bevonden in het
Hof van St-Maartensdijk, waarin Frank van Bors-
selen met Jacoba vau Beieren plachteu te min-
nekoozen, maar dat we ons nogthans konden
voorstellen als te zijn in een hof, al was 't dan
ook in de zaal van den heer De Ruiter.
Hij wees op het groote aantal belangstellenden
zoowel vau mannelijke als van vrouwelijke zijde,
dal aanwezig was en verre het bezoek op andere
plaatsen overtrof.
De moeilijke tijd die de landbonw heeft door
gemaakt, vindt zeker zijn weerslag in het land
bouwonderwijs.
De cnrsus die nu ten einde loopt is iets als
te vergelijken met een bergstroom die wild en
gausch niet regelmatig naar beneden komt, en
al is het noodig, dat in de naaste toekomst eene
organisatie daarin regelmaat zalen moet brengen,
zoo heeft de ongebreidelde loop eener rivier dit
voor op een gekanaliseerde, dat ze vrij is, en
zoo is 't ook met dit onderwijs.
Het is met takt, bekwaamheid, lust en nauw
gezetheid door den heer Stevens bevorderd en
naast de beide leerareu, door mevr. van Dijk
van Prooijen op uitnemende wijze geleid, en we
spreken den hoop uit, dat het zich zal aansluiten
aan de maatschappelijke eischen die het leven
stelt en leiden zal tot verbetering en verdieping
van dat leven.
De vereeuiging van oud-leerlingen die uit de
deelneemsters aan zoo'n voorgaanden cursus is
opgericht en die als blijk van belangstelling in
ons midden aanwezig is, zal deze jeugdige ge
diplomeerden gaarne in zich opnemen.
Het gemeentebestuur werd een woord van
dank gebracht voor zijn betoonde belangstelling
in de tegenwoordigheid van wethouder Groeue-
wege.
Hij uitte voorts de hoop, dat de belangstelling
in het landbouwonderwijs nog zal toenemen, ook
bij heD, die een cursus zouden volgen, om dit
zoo getrouw mogelijk te doen.
Hebben we tijdeos de les gehoord van do
vijanden van de vruchten, hij sprak den wensch
uit, dat de vruchten van dezen cursus gaaf
zouden blijven, bewaard in een goede plaats,
vooral in een goede hersenkas, opdat ze voor
deel knnnen aanbrengen in hnn later leven, als
ze eenmaal aau de zijde van den „waren Jacob",
tenzij ze die al gevonden mochten hebben
door de vruchten van dit onderwijs, diens levens
genot verhoogen, niet alleen door de nottige
lessen van de landhuishoudkunde, maar ook door
die vau de eerste beginselen in groentekweekerij
en ploimveeteelt.
Ten blijke dat deze cursus met vrucht is ge
volgd en waarvan deze openbare les getuigenis
aflegde, kon het diploma worden uitgereikt aan
de dames J. P. J. de Wilde ld., C. J. Hage J.Pd.,
G. M. Bastiaanse, J. A. Hoek Gd., E. W. Zwa-
gemaker, J. M. G. de Wilde ld., Joh.a. Elen-
baas Dd., H. Gaakeer en J. P. Mol, allen vau
St-MaarteDsdijk en C. M. J. vau Kooten eu
M. J. C. Broodman van Stavenisse.
Bij de gelukwensch die met deze uitreiking
gepaard ging, bracht hij ook grooten dank aan
mevr. van Dijkvan Prooijen voor het gegeven
onderwijs.
Helaas, paarde zich hieraan ook een afscheid,
Tengevolge van de minder goede organisatie
van dit onderwijs, beschikt men over weinige
leerkrachten, ten gevolge waarvan men nu in
dit, en dan in dat gedeelte van de cursns kan
geven.
En waar nu èn de cursus te Tholen èn die
hier heden afloopt, zal er vooreerst geen kennen
plaats vinden, hoewel er pogingen zullen worden
gedaan, om toch weer zoo spoedig doenlijk zoo'n
cursus mogelijk te maken. En nu gaat mevr.
van Dijk het onderwijs verlaten, dat ze zoo goed
was op verzoek van de Commissie van toezicht
en met goedvinden van den minister nog aan
dezen cursus te geven.
Hoewel haar arbeid op het allerhoogste wordt
gewaardeerd, is er een tijd geweest, dat men
voor dit onderwijs zoo goed als niets voelde.
Want hij herinnert zich dat heel in het begin
een verzoek tot subsidifëring van dit onderwijs
in de Staten van Zeelaud slechts een zeer luttel
aantal stemmen verwierf.
Maar toen later de pionier op landbouwgebied
Vorsterman van Ojeu in de Staten kwam, en
een dergelijk subsidie voor dat onderwijs verde
digde en in welk verband de naam van mej.
van Prooijen werd geuoemd, ondervond dat een
beter onthaal, hetwelk de andere leden zich
moeilijk kunnen indenken.
In elk geval i9 mej. van Prooijen, die toen
nog niet mevr. van Dijk was, de baanbreekster
geweest op dit gebied en hoezeer 't ons dubbel
spijt dat ze ons gaat verlaten, zij een woord van
hartelijken dank hier op zijn plaats voor hetgeen
zij voor dit ouderwijs heeft gedaan.
Ook aan de heeren Ondesluijs en Domee een
woord van hulde voor de diensten die zij voor
dezen cursus gegeven hebben.
Naast het woord van afscheid past ons ook
een hartelijk welkom toe te roepen, waar de
dames Veldman eu Liodenberg gereed staau het
onderwijs op te nemen eu een cursns te leiden
in Nieuw en St. Jooaland en in Kloetinge en
in Schouwen, maar hij voegde daaraan tevens
den wensch, dat ze niet te gauw voor het onder
wijs zonden worden weggekaapt.
De heer Stevens werd van harte geluk ge-
wenscht met betgeen hij tot op heden in deze
provincie met dit onderwijs heeft bereikt.
Na een langdurig applaus der aanwezigen werd
door mej. C. M. J. van Kooten dank gebracht
aan antoriteiten voor de opengestelde gelegenheid
om dit onderwijs te kunneo genieteD, alsmede
aan leeraren en mevr. van Dijk voor het ont
vangen onderwijs, waarvan zij hoopten rijke
vruchten te knunen trekken.
Als blijk van waardeeriog werd aan mevr.
van Dijk als souvenir een zilveren theebus met
dito lepel aangeboden en aan elk der leeraren
een pbotografie in lijst, voorstellende de cur
sisten.
De heer Oudesluijs bracht een woord van dank
aau de deelneemsters aan deu cursus voor de
geschenkeu, aan den voorzitter voor dieDS ge
sproken woordeD, terwijl hij mededeelde dat het
io de bedoeling ligt van de vereeniging om van
2328 Aug. een excursiereis naar Aruhem te
maken.
Na de ronddiening van de thee werd de
bijeenkomst gesloteu.
Te Tholen had deuzelfden dag de eiudles
plaats en onder heel wat minder belangstelling
als te St-Maartensdijk het geval was. De burge
meester was uitstedig, terwijl de beide wethouders
verhinderd waren.
Ook hier sprak de heer Dieleman een toe
passelijk woord eu werd eeu diploma uitgereikt
aan de dames P. Geelhoed en W. van Nieuwen-
huijzen uit St-Philipslaud, die hoewel het verat-
komende, steeds de meest getrouwe bezoeksters
zijn geweest, A. Zaodte St-AoDaland, M. Hage
Poortvliet, G. Moelker, E. Mol, C Mol, A. v. d.
Maas, B. van Nieuwenhnijzen te Tholen eu J.
Snijder en Rebecca de Wilde van Oud-Vossemeer.
Laatstgenoemde bood namens de cursisten aan
mevr. Van Dijk eeu geschenk in zilver aan,
terwijl de heeren leiders een foto als berinnering
werd terhand gesteld.
OUD-VOSSEMEER. Op de aanbeveling voor
dijkbaas bij het waterschap Oud-Vossemeer zija
geplaatst de heeren 1. P. deu Engelsman alhier;
2. Z. v. d. Velde te Tholen 3. P. Nieuwdorp
te Zounemaire. Er wareu vijf sollicitanten. De
benoeming geschiedt Woensdag a.s.
Bij den landbouwer van der Riet werd
Woensdag een proef genomen met eeu aardap
pelrooier de werkiog kwam niet volkomen tot
haar recht, omdat het loef nog te groen was.
Op een reeds afgestorven akker was ongetwijfeld
een betere conclusie te trekken geweest.
STAVENISSE. Door de Coöp. Knnstmest-
rereeniging *D. E. S." alhier is gegund de
