GUESS
Middelburgse belicht geschiedenis Zeeuwse psychiatrie
faam/vliasinger
O
as.
Winterfestijn voor skaters
Grootkoor met Thijs van Leer
VERVROEGDE AFSLUITING
4
JACKS
25%
KORTING
KOOPZONDAG
VLISSINGEN
19
De Kasse mart
MET KERST EN NIEUWJAAR
Go^s
KOOPZONDAG
O FIRM
DECEMBER
^>2 5g c
WOENSDAG 15 DECEMBER 1999
AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN
101 - NUMMER 50
door Ellen de Dreu
De Middelburgse historicus Hannie Kool-
Blokland heeft in het boek 'Emergis: Zorg in
Stelling' een mooi overzicht weten te geven
van de geschiedenis van de psychiatrische ge
zondheidszorg in Zeeland. Het boek is bij wijze
van afscheidscadeau geschonken aan scheidend
voorzitter van de Raad van Toezicht Jan Balke
nende.
Vrederust
Zeeuws Instituut
PZZ
S p U 1 straat Vlissingen
tel: (0118) 422100
©QSMMQK]
11
De Vlissingse Walstraat-Zuid krijgt een
nieuw uiterlijk. Stichting Schuttingtaai wil
in alle leegstaande panden poëzieprojec-
ten opstarten.
De Zeelandhallen in Goes staan deze week
helemaal in het teken van Dierplezier. De
grote dierententoonstelling heeft niet al
leen aandacht voor konijnen en katten,
maar ook voor meer exotische varianten
als slangen.
Het leven van
Nederlands
bekendste
smartlappen-
zanger André
Hazes in 'Ze
gelooft in mij'.
Hazes werd
speciaal voor
de film tien
maanden lang
gevolgd.
door Jan Zwemer
Informatie over de gemeente
Middelburg vindt u op pagina 3
Het Grootkoor Zeeland geeft maandag 20 de
cember een kerstconcert in de Nieuwe Kerk
in Middelburg.
ZONDAG 19 DECEMBER
gratis parkeren
SCHEEPVAART 2000
(i.p.v. de laatste zondag)
L MIDDELBURG-VLISSINGEN-
GOES
Het heeft wat onze
kerheid gekost,
maar donderdag
wordt het Winterfes
tijn Middelburg (mèt
ijsbaan en overdekte
wintermarkt) dan ein
delijk geopend. De of
ficiële opening door
wethouder T. Strouss,
om 14 uur, wordt op
geluisterd door het ijs-
danspaar Marie-Loui-
se en Xander Gijten-
beek. Vlak voor de
jaarwisseling wordt
de Markt omgetoverd
tot paradijs voor ska
ters: schaatsers die
géén ijs nodig hebben
om hun kunsten te
kunnen laten zien.
COLLECTION
19 DECEMBER KOOPZONDAG
C&JfRJK
Juwelier^jfc
VAN DERJMADEN
KLEINE MA RKT I VLISSINGEN Tel. 01IS412605
faam
BEW. EX.
er
(advertentie)
Hannie Kool begint haar boek
met een schets van krankzin-
nigenzorg in de Middeleeu
wen. „Ik doe dat in grote lij
nen. In die tijd had men eigen
lijk nog geen aparte voorzie
ningen voor 'dollen', zoals
geesteszieken destijds ge
noemd werden. In feite wer
den ze aan de rand van de sa
menleving weggesloten, zo
dat niemand ze echt hoefde te
zien". Zo worden in Middel
burg de 'dollen' in 1475 in de
toren van de Noorddampoort
opgesloten.
Zeeland was - in vergelijking
met andere provincies - ach
tergebleven gebied als het
ging om psychiatrische ge
zondheidszorg. „Echt aparte
voorzieningen voor krankzin
nigen zien we eigenlijk pas in
de achttiende en negentiende
eeuw. Dan lees je ook dat
mensen weer naar huis kun
nen als ze genezen zijn", ver
telt Hannie Kool. Toch worden
krankzinnigen in die tijd nog
met criminelen in één voorzie
ning geplaatst. 'Het simpel,
tucht en verbeteringshuis',
heette het toen nog. Er zaten
ook mensen die epilepsie had
den. Er was nog niet veel me
dische kennis, alle vormen
van krankzinnigheid werden
op één hoop gegooid. Eigen
lijk maakten ze alleen onder
scheid tussen mannen en
vrouwen. Heel triest".
In 1850 werd een Staatstoe
zicht op de Krankzinnigenzorg
in het leven geroepen. „En die
maakte gelukkig een eind aan
de wantoestanden die hier in
Zeeland nog steeds plaats
vonden". Nu moesten krank
zinnigen die opgenomen
moesten worden buiten Zee
land een plaatsje zien te vin
den, veelal in Delft.
Dat veranderde pas op 5 mei
1909, toen het Vrederust geo
pend werd: een Zeeuws tehuis
op Brabantse bodem. „Een
groepje predikanten wilde dat
ook Zeeland een eigen tehuis
zou krijgen. Drie dingen von
den zij belangrijk aan de vesti
gingslocatie. Boslucht, zodat
mensen in een natuurlijke om
geving de kans zouden krijgen
om uit te rusten. Zoet water,
omdat een tehuis met veel
mensen altijd' veel drinkwater
nodig heeft. Bovendien was
toen net een therapie in zwang
gekomen die voorschreef dat
patiënten langdurig in lauw
warme baden moesten blij
ven. En tenslotte goede ver
bindingen voor het openbaar
vervoer". Die drie voorwaar
den konden in Zeeland niet
gevonden worden. „En ze wa
ren in het Brabantse Halsteren
ruimschoots voorhanden. Van
daar dat naar die plaats werd
uitgeweken".
Een kleine vijfentwintig jaar na
Hannie Kool-Blokland: „Van erbarmelijke toestanden tot koploper in geïntegreerde zorg".
de stichting van Vrederust be
gon men het belang van na-
en thuiszorg in te zien. „Zo
ontwikkelde zich rond 1920
een buitendienst, die patiën
ten hielp met de terugkeer
naar huis. Na de tweede we
reldoorlog ontstaat hieruit de
Dienst Geestelijke Gezond
heidszorg", verhaalt Hannie
Kool. „Eigenlijk heel modern,
want in de rest van Nederland
hield met zich nog helemaal
niet zo bezig met het thuis
front".
In 1967 fuseerden de diensten
die in Midden- en Zuid-Zee
land functioneerden. Het
Zeeuws Instituut voor Geeste
lijke Gezondheidszorg zag het
levenslicht. Toen in 1981 in
heel Nederland Riagg's verre
zen, betekende dat voor Zee
land geen grote verandering.
Hannie Kool: „Het Zeeuws In
stituut, zoals het instituut kort
weg genoemd werd, had al de
structuur van het huidige
Riagg, dat één van de drie lo
ten van Emergis is".
De tweede loot is Beschermd
Wonen. „Sommige mensen
kunnen goed op zichzelf wo
nen", legt Hannie Kool uit.
„Anderen hebben een instituut
of begeleiding nodig. In Vlis-
singen begon een pinksterge-
foto Jaap Wolterbeek
meente met opvanghuizen
voor mensen die in de war wa
ren en begeleiding nodig had
den. Die organisatie is later op
gegaan in Beschermd Wonen",
los van de pinkstergemeente".
De derde en misschien wel
meest bekende loot van Emergis
Vervolg op pagina 23
Komende zondag is koopzondag
in boekhandel de Ruiter Fanoy en
VVV/ANWB Uitwinkel Vlissingen
Vandaag, woensdag 15 december, om 13.30 uur
opent ballonnenkunstenaar de Speelotheek
Een kerstboom vol wensen voor Unicef
en een tafel vol boeken over Kerst
pag.
Advertentieverkoop
Redactie
Bezorgklachten
Uitgebreid colofon:
(01 18) 484 316
(011 8) 484 276
(0800) 023 1231
zie pagina zoekertjes
Deze keer begint onze rubriek met een uit
stapje naar Noord-Beveland. Dat eiland is
tenslotte een plezierige buurman van Walche
ren en er wonen immers ook Noord-Bevelan
ders in de Walcherse dorpen en steden.
Het gaat om een heel fraaie uitdrukking. Op Noord-Beveland
was tot ongeveer 1960 de Kasse marteen begrip. De kermis van
Kats,. dat was de letterlijke betekenis, werd ook wel door knechts
uit de andere dorpen bezocht. Dat betekende een flink eind lo
pen, heen en terug. Eventueel meer dan twintig kilometer!
Wanneer je echter een Noord-Bevelandse paardenknecht in 't
voorjaar hoorde zeggen: Ik de Kasse mart, dan betekende het
dat hij zoveel kilometers lopend achter de ploegende paarden
had afgelegd, dat zijn achterste ervan open lag. Het vel op de
plaats waar zijn benen elkaar steeds raakten, was dan kapotge-
schuurd - alsof hij naar de Kasse mart gelopen had....
De volgende uitdrukkingen heb ik allemaal in het Noorden van
Walcheren gehoord, dus in Oostkapelle, Vrouwenpolder en die
omgeving. Kent u ze ook?
Komt in de keête! Met deze goedmoedige uitroep wordt ie
mand begroet die ergens binnenkomt. Hij of zij is daarmee
uitgenodigd om er te blijven en het gezellig te maken. Moge
lijk wordt ermee verwezen naar de bakkeête waarin de boe
renmensen vroeger 's zomers woonden. Maar het klinkt ook
leuk, nietwaar?
't Za wè wi een aop of een beer wezel Hiermee wordt uitge
drukt dat de verwachtingen van de spreker niet hooggespan
nen zijn. Er zal zich wel weer een of andere tegenslag aandie
nen, is het niet de ene (een aop), dan wel een andere (een
beer).
Die zette ze ook op z'n kant 'oor! Dat werd of wordt gezegd
van iemand die nogal op de penning is, dus iemand die op
geld belust is. De lijder aan deze ziekte wordt in de uitdruk
king afgeschilderd als iemand die de afzonderlijke geldstuk
ken op hun kant zet. Misschien om er zoveel mogelijk op of
naast elkaar te krijgen
Tuuntje op je buuk! Met deze erg beeldende uitdrukking geeft
de Walcherse jeugd (een deel ervan althans) aan dat iemand
overleden is, dus op de begraafplaats ligt. Een voorbeeld: Zó
'ard scheure? Da ka je beter nie doee! Vö da je 't weet vlieg je
uut de bocht tegen een boom. Tuuntje op je buuk!
Ie eit er verstand van as een vaerken van boompje klimme!
(uitleg overbodig)
(advertentie)
Deze week:
Vergadering gemeenteraad
Bromfiets op de rijbaan
Snelheidsverlaging President Rooseveltlaan
Wm
Onder leiding van dirigent Nan
van Groeningen laat het koor
bekende werken en christmas-
carols de revue passeren. Aan
(advertentie)
In verband met Kerst dient kopij voor de editie van
woensdag 22/12 vervroegd aangeleverd te worden.
Uiterste inlevertijd van materiaal voor:
redactie is donderdag 16/12 12.00 uur,
advertenties vrijdag 17/12 17.00 uur.
In verband met nieuwjaar dient kopij voor de editie van
woensdag 29/12 vervroegd aangeleverd te worden.
Uiterste inlevertijd van materiaal voor
redactie is donderdag 23/12 12.00 uur.
advertenties is vrijdag 24/12 12.00 uur.
(advertentie)
VAN I 3.00 UURTOT I 7.00 UUR
het concert werkt ook de be
kende fluitist Thijs van Leer
mee. Rob van Dijk en Jan Len
selink begeleiden het Groot
koor Zeeland op piano en syn
thesizer. Thijs van Leer han
teert de fluit, terwijl zijn doch
ters van hun violen zullen laten
klinken. Verder werkt een spe
ciaal voor het concert samen
gesteld kerstkinderkoor mee.
Toegangskaarten voor het con
cert zijn behalve voor aanvang
van het concert (20 uur) aan de
zaal ook in de voorverkoop
verkrijgbaar bij het VVV-kan-
toor in Middelburg.
(advertentie)
a.s. zondag
19 december geopend
OUDE MARKT 8-10 (0118-418851) VLISSINGEN
(advertentie)
Het nieuwe jaarboek
is verschenen met
tientallen kleurenfoto's
48,50
a.s. zondag geopend van 13.00-1700 uur
Libris. I
Libris.
Walstraat 94, Vlissingen, (0118) 412483
ome Hl ciTH b w cmo
W' VUURWERKVERKOOP 29-30en31 DEC7
L. LEEFT»JD VANAF 16 JAAR A
9SSS5S5i
Bij ijsdansen wordt getraind
op verplichte dansen met een
vast patroon. Het is enigszins
te vergelijken met ballroom-
dansen, behalve dan dat het
paar in het stijldansen vrij is
om zelf de figuren te kiezen.
Het paar dat in Middelburg
een demonstratie geeft is af
komstig uit Zaandam en traint
al vier jaar samen. In 1997
werd het stel kampioen bij de
B-junioren.
Vorig jaar deden ze mee aan
de Nederlandse kampioen
schappen en terwijl Marie-
Louise geblesseerd was aan
haar pols wisten zij en haar
man de tweede plaats te ha
len. Inmiddels mag het echt
paar zich tot de senioren reke
nen: VWO-scholiere Marie-
Louise is negentien, student
Xander studeert informatica.
In januari doen zij mee aan de
Nederlandse kampioenschap
pen Kunstrijden in Amster
dam.
Het inline-skaten wordt al ja
renlang beoefend door
schaatsers die geen kunstijs
(advertentie)
Marie-Louise en Xander Gijtenbeek.
tot hun beschikking hebben.
De laatste tijd groeide het ska
ten echter uit tot een echte
sport. De Markt is 28 decem
ber het decor voor een 'street
skate parcours': obstakels en
schansen, weely-boxen, quar-
ter-pipes en andere attributen
waar mooie stunts mee te ma
ken zijn, worden bedwongen
door Zeeuwse top-skaters.
Wie zich geroepen voelt mag
zelf ook eens proberen of de
stunts van de skaters net zo
gemakkelijk zijn als zij ze doen
laten voorkomen. Deze mid
dag wordt georganiseerd
door Stichting Meker, die ook
de skatehal aan de Nadorst-
weg beheert.
Meer informatie over het Win
terfestijn Middelburg vind u in
de krant die bij deze
Faam/Vlissinger is gevoegd.
(advertentie)
Thijs van Leer en zijn dochters, vlnr: Berenice, Thijs en Eva van Leer.