Vlissingen beleeft eerste koopzondag Cyberbus voor 't Spui Duizend jaar Walcheren Opzienbarende verhuizing VERKERWEUKENSj Juwelier^Kk/7^ se°Pend \AN DERJMADEN WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1999 JAARGANG 101 - NUMMER 38 AANBIEDING jJI 775,- A.s. zondag- rr 3]%v middag Al jaren spaarde hij papiertjes met daarop flarden van Zeeuwse woorden en uitdruk kingen. Niet in de laatste plaats voor de rubriek Walchers Plat, die hij samen met Jan Zwemer elke week maakt voor de Faam/Vlissinger. De 'krabbeltjes', zoals Marco Evenhuis ze zelf noemt, zijn gebundeld in het boekje Zeeuwse Wijsheden. Dat werd vorige week bij De Drvk- kery in Middelburg gepresenteerd. mm Vlissingen beleeft dit weekend haar eerste koopzondag. Al een paar jaren probeert de plaatselijke winkeliersvereniging haar leden warm te krijgen voor openstelling op zondag, maar tot nu toe zette dat weinig zoden aan de dijk. Totdat de ondernemersvrouwen Hanneke Geijsen-van Hoorn en Liesbeth Nijman-van den Hemel hun schouders eronder zetten. Ze gin gen elke winkelier in de binnenstad persoonlijk polsen. Inmiddels is duidelijk dat ze er meer dan zeventig mee over de drempel hebben ge trokken. faam/\hW¥MWger Enquête Kracht Praktische bezwaren De bibliotheek, het VVV/ANWB, De Ruiter/Fanoy en het Nederlands Handelsin stituut openen maandag (27 september) voor het eerst de deuren in het nieuwe gebouw 't Spui, tussen de Spuistraat, de Kerkstraat en de Oude Markt in Vlissingen. Bij bloemsierkunst ligt de nadruk vaak op het eerste gedeelte van het woord. Femke Vos de Wael van Plantaardig Verantwoord kiest duidelijk voor het kunstaspect. Sinds kort is er Cry for Help: hulp voor ouders met een huilbaby, opgericht door een moeder die zelf tot wanhoop werd gedreven. Zaterdag (25 september) is het Dag van de Schoonheid. In dit blad aandacht voor saunabezoek en schoonheidsspecialisten. In 1996 kwam het boek 'Duizend jaar Walche ren' uit, dat de lange geschiedenis van de Pol der Walcheren vastlegde. Omdat ik een aantal hoofdstukken in dat boek geschreven heb, be waar ik thuis nog steeds aantekeningen uit 17e, 18e en 19e eeuwse 'stukken' van de polder Walcheren. Overlesten heb ik die nog eens na gesnuffeld om te zien of er ook oude dialect woorden in die stukken gebruikt werden. In krap twee en een half uur tijd verhuisden zestienhonderd schoolkinderen vorige week alle zestigduizend boeken van de bibliotheek in Vlissingen. De meeste kinderen, afkomstig van basisscholen en het Scheldemondcollege uit de Scheldestad, zagen de verhuispartij als een uit dagend middagje uit. Informatie over de gemeente Middelburg vindt u op pagina 3 Deze week: (Walsiraaipmmenade) Vrijdag koopavond 14 kirt gouden ring inet 0,24 crt BAQüETTE GESLEPEN DIAMANT 1.050,- Kl£INE MAKKT I 4.1,11 EJ VLISSINGEN Tel. 0118-412605 Van krabbeltje tot Zeeuwse wijsheid Door Ellen de Dreu Marco Evenhuis (27) is één van de grootste voorvechters van het Zeeuws dialect die de provincie telt. Zo schrijft hij behalve voor de Faam/Vlissin ger ook voor de PZC, is hij op richter van het Zeeuwstalige tijdschrift Noe en zit hij in de redactie van het Zeeuws woordenboek. In het 144 pagina's tellende Zeeuwse Wijsheden zijn meer dan honderd oude Zeeuwse uitdrukkingen opgenomen. „Alle dialecten van de Zeeuw se streektaal zijn vertegen woordigd", schrijft Marco Evenhuis in zijn voorwoord. Het boekje maakt deel uit van een reeks van Uitgeverij Ver ba, waarin naast Zeeuwse eer der al (onder andere) Ooster se, Boeddistische, Russische en Friese Wijsheden versche nen. Marco Evenhuis verzamelde al langer spreuken en gezeg den uit Zeeland. „Je kunt uit spreuken iets aflezen van de belevingswereld die mensen voor de tweede wereldoorlog hadden. Dat maakt ze leuk". Hij heeft geen favoriete spreuk, maar kan er wel één opnoemen die hij grappig vond: 'Alles begin mee God', zei de beên'ouwer en ie sloeg z'n wuuf mee 't crucifix (Alles begint met God, zei de slager en hij sloeg zijn vrouw met het kruisbeeld). Uiteraard spreekt Evenhuis zelf ook een aardig mondje Zeeuws. Het zal menig toe hoorder dan ook verbazen te horen dat zijn oorsprong niet aan de kust, maar in het Noord-Hollandse Naarden ligt. „Na de verhuizing van Naarden naar Zeeland bevond ik me opeens in een dorps schooltje in West-Souburg. Daar zat ik dan met mijn Noord-Hollandse 'r'. Dat heeft in het begin wel eens wat spraakverwarring opgeleverd", herinnert hij zich over zijn la gere schooltijd. Al gauw nam Evenhuis tongval en dialect van zijn klasgenootjes over. „En als ik nu ergens in het openbaar Zeeuws spreek, zijn er nog maar weinig mensen die horen dat er iets 'vreemds' in zit. Hoe verder ik van Sou burg af ga, hoe beter ik de mensen op het verkeerde been kan zetten", weet Even huis. Zijn interesse voor het dialect bestond altijd al, maar hij ging er voor het eerst écht mee aan de slag toen hij aan de Hoge school Zeeland Marketing en Communicatie studeerde. „We moesten een enquête op stellen. De meeste studenten deden iets met producten. Ken je deze shampoo, hoe vaak gebruik je hem, dat soort dingen. Ik dacht: 'Kom laat ik eens iets anders doen' en ben een onderzoekje gaan houden naar het spreken van Zeeuws". Zo kwam hij in con tact met de Zeeuwse Vereni ging van Dialectonderzoek. „Een clubje oudere mensen die oude woorden verzame len. Maar toen ze hoorden van mijn enquête, vlogen ze daar op af. Ik liet me strikken voor meer en dat was het begin". Alhoewel Marco Evenhuis het dialect probeert te versprei den waar hij kan, vindt hij niet dat er maar altijd te pas en te onpas Zeeuws moet worden gesproken. „Ik ben geen pu rist", zegt hij. „Ik probeer juist altijd een vertaalslag naar nu te maken. Kijk, natuurlijk be heersen steeds minder men sen het Zeeuws. Maar het aantal sprekers loopt nu min der hard terug dan tien jaar geleden. En er is een groep mensen die hun kinderen be wust tweetalig opvoed, omdat ze het belangrijk vinden dat er 'geswitcht' kan worden. Zeeuws moet niet, maar het is wel leuk als je het kunt". Dat kan ook andere voordelen opleveren. „Wat dat betreft lo pen we hier een beetje achter op de rest van Nederland. Ik weet dat er in Drente bijvoor- beeld al verpleeghuizen zijn waar het verplegend perso neel bij voorkeur de streektaal beheerst. En als je er even over nadenkt, is dat ook wel logisch. Dementerende men sen keren terug naar vroeger en spreken de taal die ze toen ook spraken. Dan is het wel fijn als je verpleegster je ook verstaat". Evenhuis zou graag zien dat jongeren die het Zeeuws beheersen daarmee ook naar buiten kwamen. „Het aanbod van Zeeuwse liedjes en verhalen is al twin tig jaar hetzelfde. Het wordt tijd dat daar iets in verandert. Kijk eens naar Skik, uit Dren te. Serieuze muziek met x nn pliiil I i Drentse teksten, dat slaat aan. Dat kan ook in het Zeeuws, het publiek is er klaar voor. Maar ik voel me niet geroepen om dat te gaan doen, die ver taalslag moeten anderen ma ken. Ik hoop dat een jonge band gewoon eens besluit om eenmalig iets in het Zeeuws te doen. Zoals je ook kunt beslui ten om eens iets in het Engels te wagen. En dat het dan zo goed bevalt dat ze het nog eens doen. Wie weet wat er van komt". Be langrijkste is echter dat het Zeeuws spreken wel gewoon leuk blijft, vindt Evenhuis. ,,'t Is hier geen Baskenland. Ge lukkig niet". Een week na ontvangst van de salarissen, een week vóór de koopzondag in Middelburg. Oftewel: de Vlissingse koop zondag wordt steevast op de PZC HUIS-AAN-HUIS-KRANTEN Oplage: 51.450 ex Uitgave: Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant b v Exploitatie: Ch van den Oosterkamp (0118) 484399 Privé (0118) 417802 Administratie: PZC Oostsouburgseweg 10, postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: Jerry Tupanwel (Verkoopleider) (0118) 484316 (privé (0118) 615044). Lisetta de Witte (0118) 484313 (privé (0118) 471876). Linda Heikoop (0118) 484312 (privé (0118) 641569) Enrico Joziasse (0118) 484308 (privé (0118) 614600). Redactie: Ellen de Dreu-Erkens (0118) 484276 (privé (0118) 641484). Chef-redacteur: Ad Hanneman, (0118) 484275 Ot 06-54267115 Redactie-adres: Postbus 18, 4380 AA Vlissingen fax nr (0118)472404 Bezorging: 0800-0231231 Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland, te Vlissingen. Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd redactie: maandag 10.00 uur Advertenties: maandag 12 00 uur Faam/VHssinger maakt deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan- huis-kranten. Totale oplage: 165.775ex. laatste zondag van de maand gepland. „Dat moet lukken", dacht het ondernemende duo. Samen trokken Hanneke Geij sen en Liesbeth Nijman van deur tot deur om andere on dernemers te overtuigen van de kracht van de zondag. „Moet je eens kijken hoe druk het op de Schroeweg is op zondag", vertelt Hanneke Ge ijsen. „Er komen hier zoveel mensen van buiten Vlissingen om een stukje te wandelen op de boulevard. Zelfs als het re gent, dan zie je ze in de auto op en neer rijden. Als je die mensen nu ook nog een aan trekkelijke binnenstad kunt bieden, wat wil je dan nog meer?" Al eerder werd geprobeerd een Vlissingse koopzondag in te voeren. „De winkeliersver eniging heeft ooit wel eens een enquête gehouden onder de leden. Maar niemand vulde het ding in, dus kwam er niets van terecht", vertelt Liesbeth Nijman. Hanneke Geijsen vult aan: „Vanaf 1994 is er de afspraak om gedurende zes weken in de zomer open te gaan op zondag. Ik heb er met mijn Bruna altijd braaf aan meege daan, ook al was ik soms de enige. De mensen kwamen toch wel". Liesbeth Nijman deed daar met De Pantalon niet aan mee. „Voor ons was het nauwelijks interessant. Bovendien hebben we zelf re gelmatig koopzondagen, juist als er verder niemand open is. We versturen folders huis- aan-huis waarop speciale ac ties worden aangekondigd en gaan in verband met die actie extra open op zondag. Dan komen de mensen speciaal voor ons de stad in. Dat loopt als een trein". Koopzondag is leuk, vindt het tweetal. „Maar we hadden ons wel voorgenomen dat minstens de helft van de win kels open moet zijn. Anders heeft het geen zin: het is juist de kracht iedereen mee te krij gen. Een binnenstad waarvan slechts tien procent van de winkels open is, dat is raar. Dan liever helemaal niet". Eén voordeel hadden ze: in Vlissingen zijn maar weinig ondernemers uit principe te gen openstelling op zondag. „Van de honderdtwintig zaken zijn er misschien drie onderne mers die het uit geloofsover tuiging niet willen", weet Han neke Geijsen. „En daar heb ben we dan ook alle respect voor". De andere onderne mers zagen over het algemeen meer praktische bezwaren. „Een reisbureau kan op zon dag niet in de computer en dus geen reizen verkopen. Datzelfde geldt voor een uit zendbureau. Een schoenmaker staat maar in zijn eentje en wil zijn enige vrije dag niet opof feren. Zijn goed recht, want als je al zeventig uur per week werkt heb je weinig zin er tachtig van te maken. Dan moet je praten als Brugman om nog iets voor elkaar te krij gen". inmiddels heeft meer dan de helft van de Vlissingse zaken toegestemd in elk geval 26 september, 31 oktober, 28 no vember en 19 december open te zijn. Liesbeth Nijman: „In ja nuari 2000 evalueren we de boel. Bekijken we of het de moeite waard is geweest, of dat we er mee stoppen. Maar volgens ons kan het bijna niet mislukken". Toch kreeg de op zjch al op zienbarende verhuizing in po litiek Den Haag een nog op merkelijker staartje. Jan Marij- nissen van de Socialistische Partij meende te maken te hebben met kinderarbeid en stelde kamervragen. Kees Ha- mann, directeur van de Vlis singse bibliotheek, toonde zich verbaasd over de gang van zaken. Hij zag de mede werking van bijna alle Vlis singse basisscholen juist als een teken van verbond tussen scholen en bibliotheek. Hanneke Geijsen (links) en Liesbeth Nijman (midden) probeerden gen van het belang van de koopzondag. iedere ondernemer te overtui- foto Jaap Wolterbeek In het pand komt ook een in ternetcafé. Als voorproefje daarop staat er dinsdag 28 september een zogenoemde 'cyberbus' voor de deur aan de Spuistraat. In dit mobiele Internetlokaal zijn 32 computers waaraan belangstellenden gratis kennis kunnen maken met de virtuele snelweg. Het is een promotie actie om de overheidwebsite www.overheid.nl meer be kendheid te geven. Naast de overheidsite zijn ook de vernieuwde websites van de gemeente Vlissingen (www.vlissingen.nl) en 't Spui (www.spui.nl) te bezoeken. V breed In ons overzichtelijke uitkatern BREEDUIT veel in formatie over uitgaan in Midden-Zeeland en handi ge van dag tot dag overzichten met het uitgaans- aanbod op het gebied van film, muziek, theater en exposities. Deze week aandacht voor The Delivery, de film die vorige week zijn wereldpremière beleefde tijdens Film by the Sea. Verder aandacht voor het festival 't Beest Beweegt, Trippin en MoBunk in De Piek en het Mechels Miniatuur Theater. door Jan Zwemer De kinderen op deze foto maken zich niet druk over de ver meende kinderarbeid. foto Jaap Wolterbeek De oogst was niet zo heel groot. De notulen van de pol der werden toen ook al in het Nederlands geschreven maar een echte standaardtaal bestond er nog niet. Mede daarom kon er af en toe wel een enkel dialectverschijnsel of -woord in het handschrift sluipen. De griffiers en klerken waren immers ook meestal uit Walcheren afkomstig en zelfs in de steden werd meer dia lect gesproken dan nu. Het Nederlands kende trouwens ook vormen die nu voor dia lect doorgaan, maar dat toen niet waren. Zo wordt er in de polderboeken wierd of wiert geschreven waar tegenwoor dig 'werd' zou staan. Dat was toen min of meer algemeen gangbaar. In de 17e eeuw vinden we ook den duijne in plaats van het hedendaagse 'het duin'. Dat is in het Walchers bewaard ge bleven: den duune is nog steeds vrij algemeen. In janu ari 1671 werd bijvoorbeeld ge meld dat Door het afhaelen van het duijnsant bij de re spective ingesetenen van Noorden Dijkxhoeke, den duij- nen merkelijke quam af te ne men en te verwaijen. Het gaat hier dus niet om het meer voud 'duinen' maar om het enkelvoud 'duin'. Van de toe voeging 'en' is in het Wal chers van nu nog de 'e' over gebleven'. Dijkxhoeke is na tuurlijk Dishoek en het woord 'respective' is een van de vele termen uit het Frans, die in of ficiële stukken van de tijd na 1650 bijzonder veel voorko men. 'Merkelijke' betekent 'aanmerkelijk'. In hetzelfde stuk uit het begin van 1671 vinden we de dia lectvorm waerschouwen (nu al een beetje verouderd) en het woord 'vier' in plaats van 'vuur'. Den duijnhelm werd namelijk door quade men- schen in brand gestoken. Men besloot in het Polderhuis in Middelburg dat er op Walche ren plakkaten zouden worden opgehangen waarin dat nog eens uitdrukkelijk verboden werd. Volgende week nog wat vondsten uit het Polderar chief. (advertentie) Alleen deze week tijdens ons Holiday Party worden keukens voor de helft van de door de leverancier aanbevolen adviesprijs aangeboden, compleet met apparatuur. Bovendien gaat u met Hans Verkerk gratis op vakantie. vraag naar de voorwaarden NU GRATIS DONDERDAG A VRIJDAG KOOPAVOND OP VAKANTIE!! GOES: RINGBAAN WEST 2b - 01 13-216451 (advertentie) Wereldreis door Middelburg Sluiting studiezaal gemeentearchief Herstructurering Magistraatwijk Marco Evenhuis: „Zeeuws spreken moet wel leuk blijven, 't Is hier gelukkig geen Baskenland foto Jaap Wolterbeek

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1999 | | pagina 1