Souburger gaat hulp coördineren in Ambon
SPORT STUNT
Zeeuws woordenboek op cd-rom
'Geschiedenis is onze hobby en wij zijn echte bikkels'
i:
Moonlightshopping in GOES
Juwelier*
\AN DERJMADEN
Wi
van 19.00
tot 22.00 uur
WOENSDAG 21 APRIL 1999
JAARGANG 101 - NUMMER 16
M
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN
AANBIEDING
NU
Boekhandel en uitgeverij De Koperen Tuin in
Goes heeft het Woordenboek der Zeeuwse
Dialecten uitgegeven op cd-rom. De gedrukte
versie van het woordenboek zag in 1964 het
licht. Voordeel van de cd-rom is dat niet al
leen de betekenis van Zeeuwse woorden kan
worden opgezocht maar ook de uitspraak zo
als gesproken op verschillende plaatsen in
Zeeland. Donderdag 29 april geeft producent
Scaldia-software een demonstratie van het
kunnen van de zilveren schijf in boekhandel
De Koperen Tuin in Goes.
Verhalen
Demonstratie
door Joep Bremmers
De Souburgse opbouwwerker Jozef Tahitu ver
trekt binnenkort voor drie maanden naar Am-
bon om een projectbureau op te zetten dat de
ontwikkelingshulp vanuit onder meer zuster
stad Vlissingen in goede banen moet gaan lei
den. „De gemeente Vlissingen wil graag weten
of de gelden goed worden besteed", vertelt Ta
hitu. „Zo gaan we ook met het geld dat bij het
benefietconcert in het Vlissingse Arsenaal
theater wordt opgehaald projecten in Ambon
opstarten".
Kruidnagel
Rellen
Uitdaging
PZC WEEKBLADEN
faam/^
door Naama Hardeman
PETER CHRIST
SENSATIONELE
VERBOUWINGS
UITVERKOOP
Kampen
Leerschool
Informatie over de gemeente
Middelburg vindt u op pagina 3
Deze week:
Nieuwe gemeentegids
Digitale huwelijksakten
2
Bij Bram altijd sportieve aanbiedingen!
AIR TRIAX
TAILWIND
MIDDELBURG - VLISSINGEN - GOES
V
faam
18 krt gouden ring met
0,23 crt BAQUETTE
GESLEPEN DIAMANT
1.250,-
KLEINE MARKT I
I Walstraatpromenade)
4381 EJ VLISSINGEN
Tel. 0118-412605
Vrijdag koopavond
Hèt Zeeuwse dialect bestaat
niet. Elke streek en elk eiland
heeft vaak eigen woorden,
maar vooral ook een eigen
uitspraak en klank. De dialec
ten verschillen niet alleen
van streek tot streek maar
zelfs van dorp tot dorp. In
1964 verscheen het Woor
denboek der Zeeuwse Dia
lecten, onder redactie van dr.
H.C.N. Ghijsen. Daaruit blijkt,
dat wat in principe één en
hetzelfde woord is, zeer ver
schillend wordt uitgespro
ken. Naar omlaag of naar be
neden bijvoorbeeld, is, af
hankelijk van waar men
woont: 'om(me)lêêg(e)', 'om-
jig', 'omligge', 'omlaoge' of
'omlêêg'. Een 'schrêêuw-
smoel' is een schreeuwlelijk.
Een schoorsteenveger heet
in het Zeeuws een
'schouw(e)vaeger' of
'schouw(e)voager'. En 'on-
bekwaem' of 'onbekwaom'
verwijst naar een onhandig
iemand, een nietsnut of
stommeling. 'Die Jaone is
toch 'n ónbekwaem, gister ei
s'awi d'èrepels laete anbran-
de', noteerde men in Nieu-
werkerk. Maar het betekent
ook dronken of ziek door te
veel eten. 'Méte kermisse
kwam Ko wi ombekwaem
tuus', schreef iemand in Ser-
ooskerke. En in Poortvliet
hoorde men: "k E m'n eigen
ónbekwaem g'ete an aol die
eiers'. Hoe al die woorden
precies klinken is nu te horen
op het Woordenboek der
Zeeuwse Dialecten op cd-
rom. Er worden eerst verkla
ringen gegeven en dan vol-'
gen er voorbeeldzinnen.
Wordt zo'n zinnetje aange
klikt, dan hoort men het, pre
cies zoals dat in het be
treffende dorp wordt uitge
sproken. Er zijn door meer
dan driehonderd mensen uit
heel Zeeland en van Goeree-
Overflakkee zo'n drieduizend
zinnetjes ingesproken.
Het oorspronkelijke Woorden
der Zeeuwse dialecten geeft
een vertaling van het Zeeuws
naar het Nederlands. Op de
cd-rom is het complete woor
denboek opgenomen. Boven
dien is het nu ook mogelijk,
om andersom, vanuit het Ne
derlands het Zeeuwse woord
op te zoeken. En wat in boek
vorm niet mogelijk is: de le
zer hoort precies hoe de uit
spraak en de klank van een
woord is. En zo zijn er nog tal
van toevoegingen. De
Zeeuwse dorpen en steden
worden beschreven en er zijn
verhalen opgenomen in het
Zeeuwse dialect. Ter illustra
tie zijn zeshonderd tekenin
gen en vijftienhonderd foto's
in de cd-rom opgenomen.
Uitgever Jan Bruijns van De
Koperen Tuin is enthousiast:
„Het Zeeuwse woordenboek
op cd-rom is uniek. Door de
combinatie van lezen, zien en
horen, biedt het veel meer
dan de uitgave in boekvorm.
Er is in feite een compleet
geluidsarchief aan toege
voegd en er zijn nog allerlei
andere uitbreidingen. Er
staan nu bijvoorbeeld ook
oude ansichten op".
De uitgever benadrukt dat de
cd-rom-uitgave gebruiks
vriendelijk is en een stuk
goedkoper dan die in boek
vorm. Daarvan zijn er al
meer dan tienduizend ver
kocht en Jan Bruijns ver
wacht, dat veel mensen bei
de uitgaven willen hebben.
Hij heeft er voorlopig vijf
tienhonderd laten persen en
verwacht die binnen korte
tijd te verkopen. De techni
sche realisatie van de cd-
rom is uitgevoerd door Scal
dia-software. Het bedrijf
heeft sinds 1994 onafgebro
ken aan het project gewerkt.
Er is een speciaal computer
programma voor ontwikkeld
en gebruiksklaar gemaakt.
De studio van Omroep Zee
land mocht worden gebruikt
om de voorbeeldzinnen in te
spreken. Veel aandacht is be
steed aan de aantrekkelijke
vormgeving. Jan van Hane-
gem van Scaldia-software
geeft donderdag 29 april om
20 uur een demonstratie van
de cd-rom in De Koperen
Tuin in Goes. Het Woorden
boek der Zeeuwse Dialecten
op cd-rom is in de Zeeuwse
boekhandels verkrijgbaar
voor 145,-.
Jan Bruijns van De Koperen Tuin toont het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten in boek
vorm en de nieuwe cd-rom. foto Jaap Wolterbeek
De Oost-Souburgse opbouwwerker Jozef Tahitu.
foto Jaap Wolterbeek
voor de plaatselijke econo
mie". Met het verdwijnen van
de traditionele visserij hebben
niet alleen de mannen hun
broodwinning verdwenen.
„Ook de vrouwen zijn hun
broodwinning kwijt", vertelt
Tahitu. „Die deden van ouds
her de tussenhandel. We wil
len nu kleine waterbottelarijen
opzetten die door de vrouwen
uit de omgeving kunnen wor
den gerund".
In Ambon werken met als doel
de leefomstandigheden van
de bewoners van Ambon te
verbeteren, het is een jon
gensdroom van Jozef Tahitu
die in vervulling gaat. Tahitu
werkt sinds 1990 als opbouw
werker bij de Molukse wel-
zijnsstichting Mae-Uku in
Oost-Souburg. Daarnaast is
Tahitu lid van de gemeentelij
ke commissie die de Vlissing
se stedenband met Ambon
begeleid. „In de eerste drie
maanden ga ik samen met ie
mand van de gemeente Am-
bon het projectbureau opzet
ten", vertelt Tahitu. „Het is de
bedoeling om de hulp te bie
den zonder politieke bedoelin
gen en zonder aanzien des
persoon. Dus maakt het niet
uit wat voor geloof iemand
heeft, het gaat puur om de le
vensomstandigheden van de
mensen op Ambon te verbete
ren".
Het projectbureau wordt uit
gerust met moderne techni
sche middelen als fax, compu
ter en gsm-telefoon. Tahitu:
„Het is belangrijk om goede
communicatiemiddelen te
hebben.
Met de huidige technieken
wordt de wereld heel klein en
kunnen we hier een breder
draagvlak creëren voor de
hulp aan Ambon. Door de he
le kwestie voor de Nederland
se samenleving meer zicht
baar te maken krijg je dat
draagvlak. Want momenteel
worden de misstanden op
Ambon helemaal onderge
sneeuwd door de ellende in
Kosovo".
Hoewel de ergste rellen in
Ambon volgens Tahitu voorbij
lijken te zijn is de situatie nog
steeds zorgwekkend. Deson
danks vertrekt de Souburger
toch zo snel mogelijk naar het
eiland. „Het centrum van Am-
bon is voor een groot deel
verwoest", weet Tahitu. „De
situatie is er nog steeds erg
gespannen. Ambon is wegge
zakt in een diep dal. De enige
manier om eruit te komen is
door de berg te beklimmen.
We moeten een basis leggen
waarmee de mensen op Am-
bon de zaken anders kunnen
gaan aanpakken". Als voor
beeld voor een nieuwe basis
noemt Tahitu de visserij. De
kustgebieden zijn helemaal
leeg gevist door grote traw
lers. De lokale bevolking die
traditioneel van de visvangst
leeft is daarmee zijn brood
winning kwijt. „We willen
kweekvijvers aanleggen om
de visstand weer op peil te
brengen. De traditionele visse
rij is ontzettend belangrijk
Ook de kruidnagelteelt heeft
volgens Tahitu ernstig te kam
pen met de recessie. „Door de
overheid is de kruidnagelteelt
gemonopoliseerd. Er mocht
geen kruidnagel meer ver
kocht worden aan de Chine
zen en de overheid betaalde
de kruidnagels slecht. In Am-
bon is het zo dat als je aan
maand niets aan je tuin doet,
de hele zaak overwoekerd is
en je zo goed als opnieuw
moet beginnen. We willen nu
projecten opzetten om ver
schillende soorten groenten
en fruit te verbouwen die bin
nen korte tijd oogstrijp zijn".
Jozef Tahitu gaat niet alleen
de financiële hulp aan Ambon
coördineren. Ook goederen
die vanuit Nederland worden
verstuurd moeten verdeeld
worden.
„Zo is er pasgeleden een con
tainer met spullen van het zie
kenhuis naar Ambon ver
stuurd", legt Tahitu uit. „Die
spullen moeten dan eerlijk
worden verdeeld. Er zijn in
Ambon verschillende zieken
huizen die allemaal hulp kun
nen gebruiken. Ik ben aange
steld als onpartijdige en eerlij
ke partij die de verdeling moet
begeleiden".
Tahitu ziet zijn aanstaande
vertrek naar Ambon als een
uitdaging. „Ik ben er al ver
schillende keren geweest en
Oplage: 51 450 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
Ch van den Oosterkamp
(0118) 484399
Privé (0118)417802
Administratie:
PZC
Oostsouburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel (Verkoopleider)
(0118) 484316 (privé (0118) 615044)
Lisetta de Witte
(0118) 484313 (privé (0118) 471876).
Linda Heikoop
(0118) 484312 (privé (0118) 641569).
Enrico Joziasse
(0118) 484308 (privé (0118) 614600)
Redactie:
Joep Bremmers (a.i.), (0118) 484276.
Chef-redacteur:
Ad Hanneman, (0118) 484275
of 06-54267115
Redactie-adres: Postbus 18,
4380 AA Vlissingen
fax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: 0800-0231231
Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland,
te Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie
Sluitingstijd redactie:
maandag 10.00 uur
Advertenties:
maandag 12.00 uur
Faam/Vllssinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
huisbladen.
Totale oplage: 165.775ex.
„Geschiedenis is meer dan jaartallen", luidt de leus van de Ne
derlandse Jeugdbond voor Geschiedenis (NJBG). Afgelopen
weekeinde reisden 26 leden van de NJBG af naar Zeeland. „De
meeste leden studeren Archeologie of geschiedenis of gaan die
studie straks volgen, voor anderen is geschiedenis een hobby",
vertelt de 21-jarige Fleur Kemmers, studente Archeologie en
een van de organisatoren van het weekend.
Geschiedenisdocent Fans
Beekman uit Haamstede gaf
de groep een rondleiding
langs het konijnencircus in
Westenschouwen. „Het heet
konijnencircus omdat er veel
konijnen lopen. Vroeger was
het akkerland, nu duinen. Ar
cheologische resten komen te
voorschijn als de wind het
zand verstuift", legt Fleur
Kemmers uit. Na het Konij
nencircus deed de groep het
kasteel van Haamstede aan. In
een diapresentatie vertelde
'De Witte van Haemstede' in
de kelder van het kasteel zijn
verhaal.
„Toen ik stierf bleef mijn geest
hier achter om te waken over
de mensen en dit huis", klinkt
(advertentie)
AUTHENTIC BASIC STORES
MIDDKI.BIKG
Vanaf 19 april t/m 15 mei
Lange viel e 1 Langedelft 3
(Koninginnedag hele dag geopend)
het uit de geluidboxen. Ver
volgens horen de bezoekers
hoe het kasteel in 1525 af
brandde, overwoekerd werd
door de natuur en bijna hon
derd jaar later weer opge
bouwd. Buiten waait een
roodgele wimpel aan een
vlaggenstok in de wind. In de
gracht rond het kasteel kwaakt
een eend. Binnen, in de Rid
derzaal stellen de bezoekers
vragen over het kasteel. Er is
een foto-expositie over het le
ven van vroeger in Haamste
de, in het midden van de zaal
staat een antieke houten tafel.
Na het kasteel bezocht de
groep de Plompetoren en het
Zeeuws Museum, maakte een
rondvaart en een stadswande
ling door Middelburg en over
nachtte in het scoutingge-
bouw in Zierikzee. Wat zou de
groep doen als het dit hele
weekend geregend had? „Dan
gingen we met de paraplu.
Wij gaan gewoon door," zegt
Kemmers. Een jongedame
van de groep vult haar aan:
„Wij zijn echte bikkels."
De NJBG werd in 1958 opge
richt door enthousiaste leer
lingen van een middelbare
school in Rotterdam. Het werd
al snel een landelijke bond,
die inmiddels achthonderd a
negenhonderd leden telt.
„Eerst konden alleen jongeren
van twaalf tot zesentwintig lid
worden. Omdat jongeren van
de basisschool ook interesse
hadden, is er voor hen een
aparte groep gestart: de junio
ren". De NJBG organiseert
verschillende kampen. „Op
Archeologiekampen leer je
opgravingen doen. Op Experi
mentele Archeologiekampen
leef je zoals in de prehistorie:
zonder licht, horloge en mo
dern voedsel. Je draagt jute
kleding", aldus Fleur Kem
mers. In Nederland zijn drie
Experimentele Archeologie
kampen: in Apeldoorn, Eind
hoven en Lelystad. „Wij zijn
bezig met het opzetten van
een eigen terrein in Dordrecht,
in het Hollandse biesbos. Als
het klaar is, mogen er ook an
dere groepen komen". De Ne
derlandse Jeugdbond voor
Geschiedenis blijft niet binnen
de Nederlandse grenzen. „We
hebben excursies en kampen
in binnen- en buitenland en
doen daar ook opgravingen.
We zijn naar Noord-Frankrijk
en België geweest en hebben
opgravingen in Wales ge
daan", vertelt Kemmers.
Als iemand lid wordt, valt hij
onder een bepaalde regio. Het
land is verdeeld in veertien af
delingen die allemaal een ei
gen organisatie hebben. „Dit
is de eerste keer dat we in
Zeeland komen. Driekwart van
ons is nog niet eerder in Zee
land geweest. We hebben in
Zeeland niet zoveel leden,
daarom valt Zeeland onder de
afdeling Rotterdam. Er zijn nu
drie mensen uit Zeeland bij
ons. Misschien worden het er
meer", hoopt Fleur Kemmers.
„We zijn een jeugdbond voor
en door jongeren. Het is een
soort leerschool. Als je ouder
bent, kan je meehelpen met
de organisatie of kampleiding
zijn", vertelt Fleur Kemmers.
Zelf is ze vanaf haar twaalfde
lid van de NJBG. Vier keer per
jaar geeft de NJBG een tijd
schrift uit met de naam 'Fibu
la'. „Jongeren die geïnteres
seerd zijn in geschiedenis en
archeologie en meer willen
dan boeken, die het willen be
leven, kunnen zich voor vijftig
gulden per jaar bij ons aan
sluiten ze krijgen dan gratis
ons tijdschrift", meldt Fleur.
„Voor de excursies wordt een
vergoeding betaald, die we zo
laag mogelijk proberen te
houden. Deze keer een gulden
of veertig." De NJBG staat
ook op internet: www.njbg.nl.
(advertentie)
Zaterdagmiddag bezochten de jeugde geschiedenisliefhebbers
het Stadhuismuseum in Zierikzee. foto Pieter Honhoff
ken de streek en de mensen.
Het zal absoluut geen vakantie
worden.
Gewoon hard werken en ik
heb natuurlijk ook verant
woording af te leggen aan de
gemeente Vlissingen". Wan
neer Tahitu precies vertrekt
weet hij nog niet, maar wat
hem betreft is dat zo snel mo
gelijk. „We zijn nu nog bezig
met de financiering rond te
breien", besluit Tahitu. „Als
dat allemaal geregeld is ver
trek ik meteen, hopelijk nog
binnen een maand".
In ons overzichtelijke uitkatern BREEDUIT weer heel
veel informatie over uitgaan in Midden-Zeeland en
natuurlijk handige ladders met films, podiumkun
sten en exposities.
Deze week onder meer aandacht voor de week van de Afri
kaanse cinema die in het kader van het Festival Cultureel
Gekleurd in het Schuttershof in Middelburg wordt gehou
den. Missing Link is de nieuwe familiefilm van de regisseur
Ger Poppelaars. In de film schitteren onder meer Tamar
van den Dop, Johan Leysen en Thomas Acda.
De Zeeuwse bluesrockformatie The Juke Joints is zaterdag
te zien en te horen in de Piek in Vlissingen. De band pre
senteert er zijn nieuwe cd. In de Stadsschouwburg komt
zondag de Vlaamse kindervriend Kabouter Plop en in Ril-
land-Bath wordt vrijdag en zaterdag het festivalseizoen ge
opend met Dijkrock.
Deze week extra aandacht
voor het benefietconcert
dat zaterdag 1 mei
in het Vlissingse Arsenaaltheater
wordt gehouden.
De opbrengt van het concert is
bestemd voor Ambon,
de zusterstad van Vlissingen.
Aan het benefietconcert
werken onder meer de bands
Geerts Parkeerbeleid,
Flivver, Francis Parr
en Massada mee.
In Middelburg is Indoor Karting Middelburg geopend:
een vierhonderdvijftig meter lange overdekte kartbaan
met restaurant en bar.
Robertine Bortolotto heeft in de Scheldestraat in
Vlissingen de deuren van Tino Tweewielers geopend.
Verder deze week: handige van dag tot dag
informatie en nuttige tips van de overheden.
(advertentie)
zaterdag 24 april
advertentie)
model 1999
van 199,95 voor...
model 1999
