AMIGO'S
Duitser beschrijft catastrofale
gevolgen Fvergeten' Walcheren
Kerststalletjes
'Zeeuwse kust verbinden met achterland'
zS
KOOPZONDAG
rlO wenskaarten
'GRATIS
LIVE MUSIC
Arensman
en Samec
gaan op
de schop!
3ÏSQ L,
WOENSDAG 3 DECEMBER 1997
JAARGANG 99 - NUMMER 49
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREI
5, 6,19, 20, 25, 26, 27 en 28 december
Als de geallieerden eerder Walcheren in handen
hadden gekregen, zou Duitsland nooit in tweeën
zijn gesplitst. Dat is de meest opzienbarende
conclusie uit het boek 'Het laatste bastion', 'Ach
tergronden en gevolgen van de slag om Walche
ren' van Ansgar Dürnholz dat dezer dagen in de
boekhandel komt te liggen. Insiders noemen het
boek 'een openbaring'. Anderen stellen vast dat
de gepensioneerde Duitse journalist Dürnholz is
te vergelijken met de roemruchte oud hoofdre
dacteur Gommert de Kok van onder meer de
PZC, „die niet publiceerde eer hij voor honderd
procent zeker wist dat het de waarheid en niets
dan de waarheid zou zijn dat in de krant kwam".
Onbegrijpelijk
Allemaal fouten
PZC WEEKBLADEN
faam/i/ÏÈÉlMger
De Zeeuwse kust moet verbonden worden met
het achterland. Alleen zee, zon en strand zijn in
deze tijd niet meer voldoende om toeristen aan
te trekken, hier te houden of terug te laten ke
ren. De moderne toerist is zaptoerist geworden
en daar moet een op toerisme georiënteerde
provincie op inspelen.
Enthousiast
Toeristisch Huis
Gedurfd
Kallesieskeien en aerrepels
ACTIE
HOUTEN
VLOEREN
Schouten Parket
ZONDAG 14 DECEMBER
(gratis parkeren
d l 111 ld I lUiit! ;i
foto BTvërschoore
- v "v
'CA A-
Restaur an<
„.„ca «M/WO-"*»
1 ibRAJI'M
Veerstraat 4, Nieuw en St. Joosland
0118 - 603647
Na Sinterklaas is het de beurt
aan de Kerstman. En wat
hoort meer bij het oude Ger
maanse lichtfeest dan een
echte kerstboom met glinste
rende decoraties? Al jarenlang
en overal op de wereld be
staat het gebruik om onder de
boom een kerststal neer te
zetten. In de Zeeuwse biblio
theek in Middelburg is mo
menteel een bijzondere ten
toonstelling ingericht rondom
de kerstgroep.
Tientallen kerstgroepen sieren
de hal van de bibliotheek. Ze
zijn afkomstig uit de privécol-
lectie van Riet Kruitbosch en
gemaakt van alle denkbare
materialen. Naast de gangba
re groepen met Jozef, Maria,
kindje Jezus, engelen en die
ren staan er ook een paar hele
bijzondere kerststalletjes op
gesteld. Zo is er bijvoorbeeld
een mooie kerstgroep uit
Mexico aanwezig (zie foto). Op
het eerste gezicht lijkt het ge
woon een bamboe buis, maar
wie de buis openklapt ziet een
aantal schitterende kersttafe
reeltjes. Wie ook ideeën.wil
opdoen voor de kerststal on
der de boom, kan tijdens ope
ningstijden terecht in de
Zeeuwse Bibliotheek. De ten
toonstelling is nog te zien tot
en met 6 januari volgend jaar.
Wie in de boekhandel de om
slagtekst leest en ook maar
een beetje geïnteresseerd is
in recente geschiedenis weet
meteen een bijzonder onthul
lend boek in handen te heb
ben. Niettemin spreekt de
schrijver tegen: „Ik onthul
niet, ik heb de feiten naast el
kaar geplaatst. En dat is mis
schien onthullend". Hij waar
schuwt er ook voor „geen
boek over Walcheren te heb
ben geschreven - ofschoon ik
me hier meer thuis voel dan
in Duitsland - maar de catas
trofale gevolgen voor het ver
loop van de bevrijding van de
Nazi's door de geallieerden".
Kol bd ir. W.J.RH. Smulders
beschrijft op de achterzijde:
„Lange aanvoerlijnen voeren
bij grote gevechtsoperaties
vrijwel steeds tot aanzienlijke
problemen, zo niet tot ernsti
ge mislukkingen.
Napoleons en Hitiers deba
cles in Rusland zijn bekende
voorbeelden. Ook de geal
lieerden was dit natuurlijk be
kend en het leidde na de lan
ding in Normandië dan ook
tot een snelle verovering van
Antwerpen en het herstel van
de havenverwoestingen. Dat
alles om de benodigde buik
transporten over zee mogelijk
te maken".
Smulders noemt het onbe
grijpelijk dat de geallieerden
niet beseften dat een bruikba
re haven ook een bruikbare
toegangsweg verlangt. De
vergeten Duitse vesting Wal
cheren gooide roet in het
eten. Transportschepen kon
den het benodigde materiaal
niet brengen. De gevolgen
zijn enorm geweest. Vertra
ging in de Ardennen, negatie
ve invloeden op de landing
bij Arnhem, hongersnood in
Holland, vertraging bij het
doorstoten naar het Derde
Rijk met het gevolg dat de
wedloop naar Berlijn verloren
werd van de Russen.
Smulders: „De grote verdien
sten van dit boek is ongetwij
feld dat oorzaken en gevolg
rond het gebeuren met de
vesting Walcheren voor het
eerst in groter verband duide
lijk worden omschreven".
Voor wie het allemaal een
beetje vergeten is of hele
maal niks van de oorlog weet
geeft Dürnholz op journalis
tieke wijze geschiedenisles in
de inleiding. Hij memoreert
aan de conferentie van Jalta
(1945), waar het westen het
hoofd in de schoot moest leg
gen en Stalin als de grote
winnaar uit de bus kwam.
Europa werd in tweeën ge
hakt De Amerikaanse presi
dent Roosevelt en de Britse
premier Churchill moesten
„bukken voor de wil van de
Russische dictator".
Die overwinning was niet te
danken aan deskundig onder
handelen, maar het gevolg
van falende krijgskunst. De
haven was er wel, maar geen
aanvoer, stelt de Duitse jour
nalist vast. Churchill had al
voor die gevolgen gewaar
schuwd. „De oorlog gaat
voor ons verloren als we niet
voor de Russen in Berlijn
zijn", citeert Dürnholz Chur
chill.
Dürnholz haalt meer wapen
feiten aan. Immers: Generaal
Dwight D. Eisenhower beloof
de dat de oorlog met de Na
zi's in december 1944 zou zijn
beslecht en dat Europa weer
het Europa van voor Hitiers
agressief winstbejag en
moordpartijen zou worden.
Dürnholz: „Ook nu, meer dan
vijftig jaar later heeft nog nie
mand geprobeerd een bevre
digend antwoord te vinden
op de vraag waarom de Rus
sen eerder in Berlijn waren
dan de Amerikanen en Engel
sen". Dürnholz geeft trou
wens ook geen antwoord,
maar zet de feiten op een rij
tje naast elkaar en hij belicht
achtergronden.
„Het is een verslag van een
lange keten van foutieve mili
taire besluiten en inschattin
gen. Deze keten sleept zich
voort van de Franse stad Fa-
laise, waar het geallieerde
opperbevel de eerste foute
beslissing nam tot aan het ei
land Walcheren waarop..alle
volgende operaties strand
den". Al in de inleiding blijkt
dat Duitsland veel eerder af
getroefd had kunnen worden.
De geallieerden wisten bo
vendien dat Stalin niet zou
stoppen bij de Duits-Poolse
grens, want daar had de com
munistische dictator al veel
eerder gewag van gemaakt
tijdens onderhandelingen
met andere politieke topfigu
ren die Hitiers machtswellust
wilden smoren. Maar dan
blijkt dat nagenoeg alle ver
liezen en vertragingen zijn te
rug te voeren op het machti
ge bolwerk Walcheren.
Het boek dat de Duitser heeft
neergelegd spreekt feitelijke
boekdelen, maar roept tege
lijkertijd vragen op. Hij geeft
toe dat er nog veel meer mo
gelijk is om te publiceren,
maar dat hij met 'Het laatste
Bolwerk' een afgerond over
zicht heeft gegeven met fei
ten die voor de eerste keer in
samenhang zijn gebracht. Het
boek leest als een spannende
roman, waarbij het meest op
merkelijke is dat het om ware
gebeurtenissen gaat. Elke
vorm van fictie is vermeden.
Dürnholz laat zien een goed
journalist te zijn die conclu
sies overlaat aan zijn lezer.
Jammer is wel de slordigheid
van de drukker op pagina 73.
Aan de onderkant van de pa
gina heeft een medewerker
van Vink Offset in Axel voor
zichzelf duidelijk gemaakt dat
het om een schone druk klare
pagina gaat. Hij verzuimde
het helaas uit te vegen. Met
een erratum probeert uitge
ver Den Boer/De Ruiter Vlis-
singen zich te excuseren. Als
een tweede druk komt, zal de
oneffenheid worden wegge
poetst, luidt de belofte van
vormgever Kees van der
Endt.
Overigens werd de Duitse
tekst van Dürnholz keurig ver
taald door B. Maas.
Ansgar Dürnholz bij het oorlogsmonument bij Veere, één van de plaatsen waar de inundatie
van Walcheren werd veroorzaakt. FOTO JAAP WOLTERBEEK
Oplage: 51.110 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113) 273000
Privé (0118) 417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Johnny Saija
(0118) 484312 (privé (0118) 418686).
A. Lammers-Van Otterdijk
(0118) 484313 (privé (0118) 640277).
Redactie:
Ad Hanneman, (0118) 484275 en
Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276
Redactie-adres: Postbus 18,
4380 AA Vlissingen
fax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: (0118) 484216.
Druk: Wegener Nieuwsdruk Zeeland,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
maandag 12.00 uur PZC,
Oost-Souburgseweg 10. Postbus 18,
4380 AA Vlissingen, tel. (0118) 484000
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
huisbladen in Zeeland.
Totale oplage: 178.455 ex.
jaar is met een fiets-opstap-
bus tussen Knokke en Bres-
kens geëxperimenteerd. Op
grond van enthousiaste reac
ties van fietsliefhebbers is nu
al besloten om de lijn volgend
jaar twee maanden langer te
Dat was kortgezegd de
Zeeuwse reactie op het ac
tieplan 'Zee van Cultuur',
dat vorig jaar nationaal
werd gepresenteerd.
Onlangs kwam alweer de
tweede actiekrant van het
Nederlands Buro voor Toe
risme en het AVN uit.
Deze actiekrant gaat in op
initiatieven die in het ka
der van 'Zee van Cultuur'
zijn ontwikkeld. Zeeland
wordt in de nieuwe krant
ook een aantal keer ge
noemd.
Mobiliteit staat in Zee van Cul
tuur volop in de schijnwer
pers. Al jaren wordt er veel en
nadrukkelijk nagedacht over
alternatieve vervoersvoorzie
ningen, waardoor het moge
lijk wordt de auto te laten
staan en zo het drukke verkeer
naar stad en strand te vermij
den.
Als lichtend voorbeeld wordt
een project in Zeeuws-Vlaan-
deren genoemd. Hier ont
plooit de Stichting Strand Ex
press allerlei initiatieven om
het gebruik van fiets en bus te
stimuleren.
De Cadzandse campingbe
heerder Pieter de Keuninck:
„In juli en augustus van dit
laten rijden. We koppelen er
dan de natuurmaand juni en
de maand september aan
vast. Ons initiatief is inmid
dels overgenomen in Walche
ren, Zuid-Beveland en Schou
wen Duiveland".
Één van de andere pijlers van
Zee van Cultuur is het begrip
samenwerking. Samenwer
king tussen ondernemers, toe
ristische instellingen en over
heid als het gaat om toeris
tisch beleid en de uitvoering
daqrvan. Zeeland loopt hierin
voorop. De opening van het
Toeristisch Huis in Middel
burg deze zomer is daar het
levende bewijs van. Het Bu
reau voor Toerisme Zeeland
(BTZ), één van de bewoners
van het Toeristisch Huis, kiest
volgens de actiekrant nadruk
kelijk voor een combinatie van
het product 'kust' en het aan
trekkelijke achterland met zijn
cultuur-historische steden en
dagrecreatieve voorzieningen.
Gerard van Keken, projectma
nager van de kust en het plat
teland van BTZ, zegt het zo:
In het Toeristisch Huis kan de moderne 'zaptoerist' naar hartelust zijn gang gaan.
FOTO JAAP WOLTERBEEK
„We willen de Zeeuwse iden
titeit vormgeven door de zee
te verbinden met het achter
land. We zoeken naar authen
tieke, nostalgische Zeeuwse
sferen en krakteristieken om
de Zeeuwse uniciteit te kun
nen benadrukken".
Op basis van regio-bijeen
komsten en gesprekken is de
'Zeeuwse Zee van Cultuur' op
gesteld. Hierin staan tal van
ideeën, doelen, streefbeelden
en uitdagingen. „In navolging
van de succesvolle veerpon-
tjes van de afgelopen zomer
willen we graag meewerken
aan het (inter)nationale kust-
hoppen.
Ook worden de mogelijkhe
den voor een cruisehaven on
derzocht. Nog gedurfder is de
planvorming rond een boorei
land voor de kust", aldus Van
Kreken in de actiekrant. En:
„Het achterland moet nadruk
kelijker bij de kust worden be
trokken.
Dat kun je onder meer doen
door het fiets- en wandelnet
werk te optimaliseren met mi
ni-transferia. Dat zijn ontmoe
tingsplaatsen in het achter
land waar men van vervoer
kan wisselen en waar verschil
lende functies zoals horeca,
vermaak en verhuur worden
samengebracht. We zullen sa
men met het bedrijfsleven on
ze schouders eronder moeten
zetten".
Nieuw in dit opzicht is ook de
vorming van ondernemerspa
nels. Van Kreken: „Zoals je tal
van producten test en afstemt
op de behoeften van klanten,
zo gaan we dat in de toekomst
ook met toeristische produc
ten en plannen moeten
doen".
Wi
Het Zeeuws Orkest speelt volgend weekend een serie
winterconcerten in Middelburg en Vlissingen.
Het orkest staat voor de gelegenheid onder leiding van
componist/dirigent Dirk Brossé.
De Middelburgse Kerstmarkt wordt toch gehouden op
de Markt. Eerder was aangekondigd dat de Kerstmarkt
dit jaar - vanwege de herinrichting van het plein voor het
stadhuis - op het Abdijplein zou plaatsvinden.
Op de Nieuwe Burg in Middelburg is onlangs een
cadeau- en woondecoratiezaak geopend.
Nieuwe trends in deze branche: antiek wit en
zandkleuren in combinatie met tijgerprints.
Verder deze week: nieuwe eigenares voor De Kapper
in Middelburg, kennissen gezocht, kerstmarkt
Oost-Souburg, een tentoonstelling over 't kleinste
kamertje in de Zeeuwse Bibliotheek, Zeeuwen
kieken 't Zuiden, nuttige informatie van overheden
en handige van dag tot dag overzichten.
Nou ménsen, 't is wi bae-
messe. Ruzebuuzig weer,
regen en wind en zö-
medêêm zitte me in de
winter. Vöda' je 't weet eit
'et a wi ge'aegeld en
gesnêêuwd. „D'r waere
'aegels bie as kallesieskei
en", zeide een man van
Aegtekèrke is een keer te
gen me.
Zien moeder gebruukte die
uutdrukkieng vroeger vee, nae
een 'aegelbuu. 'Kallesieskei
en' da' bin grööte straetkeien,
zei mè kinderkopjes. In Vlaen
deren zeie ze 't nog (de kalsie-
de is de straatweg), mèr 'ier is
t'r gêên mens mi die as 't
woord nog kent. O ja, die man
van Aegtekèrke natuurlijk.
Op 'Aegte' kenne ze nog vee
ouwe woorden die as verder
op nie mi bekend bin, of mis
schien allêên nog bie de wat
ouwere boeren. Om nog even
bie 't weer te bluuven: 'ras
weer' is goed drogend weer.
Goed weer om te dossen, zö-
gezeid. 't Woord 'ras' staet in
gêên ienkel woordenboek,
tenminste in deze betêêkenis-
se. En weet jie dan ook, dat
aerrepels soms 'kindere', zei-
de die man van Aegtekèrke.
Nêê, daer was ik nie van we
tende. Ae noe, zeide de man,
as je poters (pootaardappe-
len) te vroeg in kouwe grond
zet, dan komme d'r gliek a
kleine aerrepeltjes an. Da's nie
de bedoelienge, en dan zeie
ons dat de aerrepels 'ebbe ge-
kinderd. As je je'n aerrepels
dan uutdoet, dan ei je stik vee
kleintjes, 't Liek wè een bewa-
erschoole (kleuterschool), zei
de mien vaoder dan.
Een andere uutdrukkieng nut
de aerrepeltêêlt is: kittiengen
(kettingen). As de aerrepels
een lange waerme tilte (weer-
periode) meemaeke en as 't
dan inêêns vee regende, dan
krieg je kittiengen. Dan kom
me d'r van die lange schoten
uut de ouwe aerrepels (moe
deraardappel) en daeran zitte
aol van die kleine aerrepeltjes.
Da's aol verlies van groei
kracht, ee. Nog een uutdruk
kieng over aerrepels van de
boeren en de tuunders op
Walcher. As 't lange drooge
eit geweest, en 't eit zömè een
klein buutje geregend, dan
zeie ze: 'Ao (ach), den ouwen
aerrepel is nog nie nat 'oor
Dat wil zeie dat de nattigheid
nog nie vérre in de grond is
gedroenge.
Jan Zwemer
nu met gratis
parket of kurk voor
de slaapkamers
mk ipaolalllt In hariU vloaran ttamm
Livingstoneweg 9 A Goes
Bel voor een afspraak om
wachten te voorkomen
(0113) 23 08 00
IEDERE AVOND KOOPAVOND
NA TELEFONISCHE AFSPRAAK
ARENSMAN
machines sen'ice bv
TWEE GERENOMMEERDE
BEDRIJVEN
BUNDELEN KRACHTEN!
VAN 13.00 UUR TOT 17.00 UUR
lUUR Fotoservice
7 Goes Walste I09-111 Vlissingen Lange Delft I IS (nieuw adres) Middelburg
:eenstr. 14 Hulst Noordstr 6 Tcmeuzen Dam 5 Zierikzee Bredaseweg 26 Etten-Leurjj
