1:1 ^ÉHt
L? KP'nB
Mulder binnenhuis
Portugees-joodse begraafplaats krijgt opknapbeurt
Cursus voor wie
graag zingt
Toppers bij 12e
editie Vlissingse
strandcross
r1
n
FBTO Doorlopend Krediet:
het voordeligste in Nederland!
X
ANNE/MREL
mmmmrn
Mode: de geschiedenis
herhaalt zich
TjJaCc&ena
modeflitsen
\m\
live-muziek
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1997
JAARGANG 99 - NUMMER 38
M
WEKELIJKS HUIS AAN HUIS OP GEHEEL WALCHEREN
ARISTO TRETFORD
speciaalzaak in vloer- en vensterdecoratie
Kromme Weele 21-23 M'burg 0118-614077
Voor mensen die graag zingen hebben de bar-
bershopkoren op Walcheren goed nieuws. Zo
wel het damesbarbershopkoor Sea Sound Sin
gers als de Coastline Chorus waarin uitsluitend
heren zingen verzorgen een cursus Zingen in
Barbershopstijl. De dames beginnen maandag
22 september in De Zwaan in Oost-Souburg en
de heren dinsdag 30 september in Britannia in
Vlissingen. De cursus duurt zes weken en be
gint elke avond om 19.30 uur.
Verscholen tussen de
bebouwing aan de
Middelburgse Joden-
gang ligt een oude
Portugees-joodse be
graafplaats. Sinds
1721 is er niemand
meer begraven maar
volgens de joodse re
gels mogen de graven
niet geruimd worden.
Na de beëindiging van
de restauratie van de
synagoge in Middel
burg is het nu de
beurt aan de begraaf
plaats. De grafstenen
worden opnieuw ge
lijmd en krijgen een
fundering voorzien
van een afvoer voor
regenwater. Aan de
kant van de Joden-
gang komt een bron
zen poort zodat de be
graafplaats ook vanaf
de openbare weg toe
gankelijk is.
Voor de twaalfde keer wordt zondag 21 sep
tember de Hans Verkerk Motor Strandcross
Vlissingen gehouden. Het publiek kan vanaf de
Boulevard Evertsen volop genieten van de paar
honderd crossers die op die zondag actief zijn.
En - zo belooft de organiserende motorcross
vereniging De Uitlaat uit Vlissingen - het wordt
weer volop spektakel omdat toppers niet ont
breken, ook niet van eigen Zeeuwse bodem.
Gereden wordt in de klasse 60/80cc, 4-takt/En-
duro/Off the Road, 125cc en 250/500cc.
PZC WEEKBLADEN
aam vlfslmeer
...de begraaf
plaats is toen
in handen
gegeven
van hoogduitse
joden...
...in de winter
ontstaat veel
vorstschade...
I
I
Uut'eportret
Bel gratis 0800-0058 of vul de bon in voor een vrijblijvende offerte.
l
-p. 'V
y.YT-'yU
STOFFEN KEiHX
Gordijnstoffen
GORDIJNSTOFFEN interart tapijt
Het herenbarbershopkoor Coastline Chorus.
Beide koren bestaan inmid
dels veertien jaar en ze heb
ben zowel nationaal als inter
nationaal veel ervaring opge
daan. Ze zingen vierstemmig
close harmony, a-capella. Het
repertoire bestaat uitsluitend
uit Engelstalige nummers,
voornamelijk afkomstig uit
Amerikaanse musicals en
films. Vanwege de verschillen
de toonhoogten tussen dames
en heren-stemmen kan bar
bershop niet gemengd wor
den gezongen. De deelnemers
aan de cursus kunnen kennis
maken met barbershopklan-
ken en kunnen tevens onder
zoeken welke partij het beste
bij hen past. Daarnaast wordt
aandacht geschonken aan
klankvorming en choreogra
fie. De cursus is ook bedoeld
om kennis te maken met deze
vorm van muziek maken in
een geheel eigen cultuur.
De Portugese joden kwamen
omstreeks 1640 naar Middel
burg en andere plaatsen in de
zuidelijke Nederlanden. Ze
waren op de vlucht voor de
Spaanse inquisitie die aller
eerst in Spanje de joden ver
volgden. Na het huwelijk van
de Spaanse koningin Isabelle
met een prins van Portugese
afkomst kwam de jodenver
volging ook in Portugal op
gang, de enige andere keus
die de joden kregen was om
hun geloof af te zweren. „De
reis die de Portugese joden
hebben gemaakt was voor die
dagen een echte wereldreis",
Oplage: 51.110 ex.
Uitgave: Uitgeverij Provinciale
Zeeuwse Courant b.v.
Exploitatie:
Ch. van den Oosterkamp
(0113) 273000
Privé (0118) 417802
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Advertentieverkoop:
Jerry Tupanwel
(0118) 484316 (privé (0118) 615044).
Johnny Saija
(0118) 484312 (privé (0118) 418686).
A. Lammers-Van Otterdijk
(0118) 484313 (privé (0118) 640277).
Redactie:
Ad Hanneman, (0118) 484275 en
Ellen de Dreu-Erkens, (0118) 484276
Redactie-adres: Postbus 18,
4380 AA Vlissingen
tax. nr.: (0118) 472404
Bezorging: (0118) 484216.
Druk: PZC Gratische Bedrijven,
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
maandag 12.00 uur PZC,
Oost-Souburgseweg 10. Postbus 18,
4380 AA Vlissingen, tel. (0118) 484000
Faam/Vlissinger maakt deel uit van
de Zeeland Combinatie huis-aan-
huisbladen in Zeeland.
Totale oplage: 178.455 ex.
Volgens de Uitlaat is van te
voren nooit vast te leggen hoe
een wedstrijd verloopt. Het
strand en de zee zijn immers
grillig en elke voorspelling is
gebouwd op veronderstellin
gen. Dankzij de zandsuppletie
is het strand weliswaar aan
merkelijk hoger komen te lig
gen dan vorig jaar waardoor
een heel ander circuit moest
worden uitgetekend.
Wat blijft is het zogenaamde
wasbord in het mulle zand,
schansen, passages over de
glooiing en het snelle drie
honderd meter lange stuk
langs het strand. De Miniklas-
se voor de jeugd is dit jaar
voor de eerste keer volwaar
dig aan het programma toe
gevoegd. Maar liefst 35 jeugd
rijders op 60 en 80cc-motoren
gen is in de 60cc klasse onge
twijfeld e§n opponent met wie
rekening moet worden gehou
den. Datzelfde geldt voor zijn
stadgenoot Gregory de Nooy-
er.
Kansrijke Zeeuwen in de 4-
takt/Enduro/Off the Road-klas-
se komen vooral van buiten
de provincie. Maar er moet
terdege rekening worden ge
houden met Peter Boone uit
Oost-Souburg, Gert Meijers
uit Middelburg en Willem van
de Berg uit Gapinge. In de
125cc-klasse zijn alle ogen ge
richt op de jonge Casper Ovaa
uit Oost-Souburg. Hij heeft dit
jaar veel sterke wedstrijden
gereden en zal ongetwijfeld in
de buurt van zijn achtertuin
willen vlammen. Maar opge
past voor de Vlissinger Erik
Polderman. Na maanden af
wezigheid maakt hij zijn ren
tree. In diezelfde klasse willen
ook Arjo Verhage uit Aagte-
kerke en Ronald en Rutger
Bimmel uit Domburg zich in
de kijkers van het eigen pu
bliek rijden. Top spektakel is
ongetwijfeld de 250/500cc
klasse. Deze snelle jongens
komen massaal aan de start.
Meer dan honderd rijders in
die categorie ploegen in het
strandzand van de Vlissingse
kustlijn. Richard Leeuwenstijn
Beeld van de cross vorig jaar.
hebben ingeschreven voor de
Vlissingse strandcross. Ook
de winnaar van vorig jaar,
Joey van de Beek uit den
Bosch, komt aan de start. Een
contingent Zeeuwse talenten
zal alles in het werk stellen
om de Brabander van de
troon te stoten.
Rinus van de Ven uit Vlissin-
is hier de Zeeuwse troef, met
Erik van der Wekken uit Zierik-
zee als meest logische belager
voor een hoge Zeeuwse klas
sering. Door het ongunstige
getij kan niet worden ge
traind. De wedstrijden begin
nen om 11 uur zondag. De
toegang tot de boulevard is
gratis.
Henk Cosijn: „Opvallend veel liggende stenen op de Portugees-joodse begraafplaats.
vertelt Henk Cosijn uit Middel
burg. Cosijn is namens de
joodse gemeenschap in Zee
land hoofd-opzichter van de
joodse begraafplaatsen in
Zeeland.
„De Portugese joden trokken
naar de zuidelijke Nederlan
den omdat ze hier gastvrij
werden onthaald.
Een ander belangrijk aspect
was dat koning Willem I zich
tegen de Spanjaarden verzet
te.
Omdat Nederland niet
Spaansgezind was achtte men
zich hier veilig".
De Portugese joden in Middel
burg gingen te kerk in een
huis-synagoge aan de Rou-
aanse kaai.
Omdat de joodse wetten niet
toestaan dat graven naar vei
loop van tijd worden geruimd
zorgden ze dat een begraaf
plaats alleen op eigen grond
werd aangelegd. In 1655 koch
ten de Portugese joden een
stuk grond aan dat net buiten
de Seispoort lag. Van 1655 tot
1721 werden hier drieënne-
gentig leden van de gemeen
schap begraven.
In het begin van de achttiende
eeuw trokken de Portugese jo
den uit Middelburg naar Am
sterdam. „Het waren voorna
melijk handelaren en geleer
den. Voor hun was er in Am
sterdam een beter klimaat zo
dat ze allemaal zijn vertrok
ken. De begraafplaats is daar
na in beheer gegeven aan de
Hoogduitse joden die in Mid
delburg woonden", legt Co
sijn uit. Veel onderhoud is er
daarna niet meer aan de be
graafplaats gepleegd. „Het is
nu echt de hoogste tijd dat er
iets aan gebeurt", is Cosijn
van mening. „Zoals het erbij
lag kon het echt niet langer
meer.
Het is zo desolaat en de graf
stenen verkeren in een slechte
staat. De toegankelijkheid laat
ook nogal wat te wensen over.
Je kunt er nu alleen op komen
via de tuin van een aangren
zend pand". Hoewel veel Mid
delburgers niet eens van het
bestaan van de begraafplaats
afweten komen er toch regel
matig bezoekers uit binnen-
en buitenland. „Dat is wel on
voorstelbaar.
De eigen bevolking weet nau
welijks van het bestaan af en
buitenlanders weten de be
graafplaats feilloos te vinden
om de graven van hun voor
ouders te bezoeken. Vorig jaar
was er zelfs nog een gezel
schap uit Amerika", vertelt
Cosijn. Om de begraafplaats
beter toegankelijk te maken
komt er nu een bronzen toe
gangspoort aan de Joden-
gang.
Veel van de monumentale
grafstenen zijn in de loop der
jaren gebarsten en moeten
opnieuw gelijmd worden. Co
sijn: „Er zijn op de begraaf
plaats opvallend veel liggende
stenen. Dat was blijkbaar tra
ditie bij de Portugese joden.
Bij ons -de Hoogduitse joden-
zie je voornamelijk staande
grafmonumenten.
Bij die liggende stenen is de
afwatering een probleem.
Doordat het regenwater niet
goed weg kan ontstaat er in
de winter vorstschade. De ste
nen vriezen dan gewoon ka
pot.
Om dit probleem te verhelpen
worden nu alle stenen verwij
derd en krijgen ze een funda
ment met daarin een afwate
ring".
De grafstenen worden onder
tussen gelijmd waarna ze
weer terug worden geplaatst.
De opschriften en inscripties
op de stenen worden niet ge
restaureerd.
„Dat is wel jammer", vind
Henk Cosijn.
„Dat is wel iets dat op mijn
persoonlijke verlanglijstje
staat maar er is nu geen geld
meer voor". De restauratie
wordt betaald door de Rijks
dienst voor Monumentenzorg,
de gemeente Middelburg, de
Stichting Stadsherstel en de
joodse gemeenschap zelf. In
december moet de restauratie
klaar zijn.
„Dan wordt het serieus winter
en moet alles in orde zijn",
doet Cosijn uit de doeken.
„Dan gaan we waarschijnlijk
volgend jaar ook de begraaf
plaats aan de Walensingel op
knappen.
De stenen zijn een aantal ja
ren geleden al onder handen
genomen maar nu moeten er
nog nieuwe hekken en een
nieuw dak op de aula komen".
Kijk en vergelijk
Rente elders
gemiddeld 9.8%
Uw voordeel
ƒ2.000,-
FBTO tarief 7.4%
Uw voordeel bij een Doorlopend Krediet van 25.000,- met
een maandelijkse aflossing van 500,-.
Bon voor gratis offerte
Monique van de Ven:
"Een vriendin deed er een beetje geheimzinnig
over. Maar FBTO's Doorlopend Krediet heeft de
laagste rente waardoor je al snel zo'n duizend
gulden bespaart. Dat mag iedereen weten."
FBTO biedt u nu een Doorlopend Krediet aan tegen het
bodemtarief van 7.4%*. In de Consumentengids stond
al dat FBTO een goedkoop Doorlopend Krediet' heeft.
Ook onafhankelijk onderzoek van MoneyView®
Nederland bewijst dat het FBTO Doorlopend Krediet
het voordeligste in Nederland is.
*Effectieve variabele rente voor mensen die min
stens vier jaar elders probleemloos
een lening hebben en deze nu over-
sluiten naar FBTO. Basistarief 7.9%.
[A, stuur mij gratis en vrijblijvend een offerte van het FBTO
Doorlopend Krediet.
Gewenste lening?
Naam en vrk
Naam en vrl, partner?
Straat?
Postcode:
M
"JM
Tel privé?
I Geb.datum'1?
Woonplaats:
Zakelijk?
Partner*:
Netto maandink.:
In vaste dienst sinds?
Netto maandink. partner?
Koopwoning Huurwoning
Woonlasten per maand?
iPosPBankrekeningnummer:
Wordt met het gewenste bedrag een andere lening afgelost?
ija Nee
Uitsluitend voor personen nissen de 20 en 00 jaar. FBTO Bancaire Diensten
brengt het krediet onder bij AVCB bank. Toetsing registratie
lil) de BKR in Tiel r- i I
Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar; FBTO i
FBTO Bancaire Diensten,
p/a Antwoordnr. 10482, 2700 WB Zoetermeer j
Het hoofddeksel is weer terug. FOTO ANDA VAN RIET
Hot item in deze krant deze week is mode, nochtans
de mode voor de komende koude(re) maanden. De
belangrijkste trends worden beschreven en het feno
meen hoofddeksel. De muts en de hoed staan op het
punt terug te keren en het zakenpak voor hem en
haar doen ook hun entree. Het belangrijkste verschil:
een jaren tachtig snit voor haar en de jaren zeventig
keren terug bij het sterke geslacht. Brede schouders
versus smalle schouders en micro mini rok. Ook
komt er een ware hippy hose over ons heen. Aaibare
stoffen, nepbont die lijkt op de afghaanse jas van
weleer, diverse printen bij elkaar zoals patchwork en
lapjesdekens, het grof gebreide enkellange vest is
weer terug alsook een sluik silhouet. Voor de jeugd
doken we in de schoenmode. Stevig, zijn ze. En dat
is nodig ook...
De woorden 'foto', 'foto
toestel' en 'fotograaf' zijn
vrij nieuw. De techniek in
kwestie dateert ook nog
maar van het midden van
de vorige eeuw en ver
breidde zich maar lang
zaam. Vele tientallen jaren
was het maken van foto's
voorbehouden aan enkele,
meestal in de steden ge
vestigde specialisten. Dat
feit vond zijn neerslag in
de benamingen voor foto,
fotograaf en fotograferen
in de Nederlandse dialec
ten.
Een van de eerste fotografen
in Holland was een zekere
Kiek, die in Leiden een foto
winkel had. Aan zijn naam
ontleenden het Nederlands en
een aantal dialecten het
woord 'kiekje' voor een foto.
Het heeft dus niks te maken
met het Zeeuwse 'kieke' (kij
ken). Oudere mensen in Wal
cheren herinneren zich nog
hoe vroeger een fotograaf dan
ook een 'kiekvent' of een 'kiek-
jesvent' genoemd werd en
een foto een 'kiekje'.
Op Westkappel zijn nog twee
woorden in gebruik die aan
een vroegere periode herinne
ren: uutportrettere en uuttrek-
ke. 'Ik bin uut'eportret' wil
zeggen: ik ben op de foto ge
zet. Maar 'ik bin uut'etrokke' is
evengoed hedendaags West-
kappels. Uuttrekke is in heel
Vlaanderen en Zeeuws-Vlaan-
deren het gewone woord voor
'fotograferen' Het is ontleend
aan de grote ouderwetse toe
stellen waar de kiekjesvent
vroeger mee langs de deuren
of op school kwam. De plaat
met het negatief werd door
hem na de opname uit het
toestel getrokken: vandaar
'uuttrekke'. In de andere Wal-
cherse dorpen is 'uuttrekke' al
zo'n beetje verouderd.
In de Belgische Kempen, Ant
werpen en Mechelen is het
meest gebruikte dialectwoord
voor 'fototoestel' ook ont
leend aan een eigennaam (net
als 'kiekje' dus). Het heet daar
'een kodak', naar een van de
bekendste merken fototoestel.
(Zo heet 'chocola' op West
kappel nog altijd 'kwatta' naar
het bekendste merk chocolade
van voor 1970 In Antwerpen
en Mechelen is het nieuwere
woord 'fototoestel' echter
sterk in opmars. Maar vrij veel
mensen gebruiken er nog een
ander woord: 'apparèj'. Dat
komt van het franse 'appareil'.
Een kleine groep mensen in
Antwerpen gebruikt verder
nog 'camera'. Dat hoor je in
Holland ook wel, in Zeeland
veel minder. 'Camera' komt
wat deftig over, en daar hou
den de meeste Zeeuwen niet
zo van. (Julder toch ook nie,
zeker
Jan Zwemer
Zaterdag a.s. zijn er weer
in onze winkel met
I y x.
m.m.v. Yvonne van Dam
Zie ook onze advertentie op de full-color modepaginal
Opril Grote Markt 11, 4461 AK Goes,
Tel. 0113-270709
