Indiase gastvrijheid in Middelburg
40 jaar SKWM: Van zedelijke
moraal tot sociaal gezicht
De Pagter nu ook in Veere
Nieuwe fietsen voor Het Zilveren Schor
Kleinste strand van Zoutelande
Veerpont terug van weggeweest
Doek valt voor Hoechst
Uitgestrekte natuur in de Manteling
Afgebrand hotel heropend
Woensdag 2 juli 1997
FAAM/VLISSINGER
15
De Stichting Kultureel Werk Middelburg -
SKWM- bestaat dit jaar veertig jaar. Met 24
vaste krachten en zo'n honderdveertig vrijwilli
gers organiseert de stichting tal van activitei
ten voor de Middelburgse bevolking. „Om ons
op de toekomst te bezinnen houden we in het
najaar een groot symposium", vertelt directeur
Paul van der Linden van de jubilerende organi
satie.
Volwassenen
Na eenendertig jaar is
het doek gevallen
voor het chemisch
concern Hoechst in
Vlissingen-Oost. On
der de naam 'ont
vlechting' is het be
drijf door het Duitse
moederconcern opge
splitst in vijf verschil
lende zelfstandige be
drijven.
Crisis
Bouwspeelplaatsen
In de voormalige Gereformeerde kerk aan de
Kaai 53 te Veere opent Antiekhandel de Pagter
op 4 juli officieel haar deuren. Voorheen had de
Middelburgse antiekhandelaar de Pagter ook al
een vestiging in Veere. Het kleine kerkje, iets
verderop aan de Kaai, is verruild voor het veel
ruimere voormalige kerkgebouw. In de nieuwe
vestiging wordt voornamelijk kwalitatief hoog
staand antiek verkocht.
De kassa - een slinger
kassa uit 1937 - staat
op een houten toon
bank. In een hoekje
staat allerlei kinder
speelgoed: kleine gar
des, pollepeltjes en
meer van zulke ouder
wetse mini-keuken
spullen. Annelies van
Wingerden opende
onlangs De Holland-
sche Huisvrouw in
Zoutelande.
Het Zilveren Schor in Arnemuiden heeft vijfen
twintig nieuwe fietsen gekregen van de Heer-
enveense fietsenfabrikant Batavus. Het Zilve
ren Schor is één van de drie jeugdvakantiever-
blijven van Jantje Beton. De fietsen zijn be
doeld voor de kinderen die hier hun vakantie
komen vieren.
in de nacht van 29 op 30 juli 1996 brandde hotel 'De
Zeeuwse Stromen' in Renesse vrijwel tot op de grond
toe af. Op zaterdag 12 juli wordt het hotel officieel her
opend. Het afgelopen jaar is het hotel in rap tempo her
bouwd door de nieuwe eigenaars Leo van Vliet en Cees
Dogger.
Het nieuwe vier-sterren-hotel is een ontwerp van Zeelen-
berg Architectuur uit Ouddorp. Het aanzicht is veel klant
vriendelijker en verschilt aanzienlijk met het vorige pand.
Daarnaast telt het nieuwe hotel veel meer kamers en
voorzieningen waarmee 'De Zeeuwse Stromen' een
sfeervol hotel en congrescentrum is geworden. Zo omvat
het hotelgedeelte ondermeer een nieuw binnen- en bui
tenzwembad, sauna, biljartkamer, bibliotheek en een fit
nesszaal. Het congresgedeelte is gescheiden van het ho
tel en is aangepast aan de modernste eisen met bijvoor
beeld video en internet. De gasten die vorig jaar tijdens
de brand in het hotel verbleven is een gratis overnach
ting in het herbouwde hotel aangeboden.
Deze zomer herleven in Zeeland de ou
de tijden van weleer. Tot in de vijftiger
jaren werden veel verbindingen tussen
de Zeeuwse eilanden met veerboten on
derhouden. Na de aanleg van de Delta
werken zijn bijna alle veerverbindingen
verdwenen. Deze zomer zijn er weer
veertien verschillende veerverbindin
gen operationeel.
Speciaal voor de toeristen zijn de veer
diensten in ere hersteld. De vaartuigen
waarmee de diensten onderhouden
worden zijn al een attractie op zich. Er
wordt gevaren met een voormalige
sleepboot, werkschip, viskotter, bin
nenvaarder, rondvaartboot en natuur
lijk de allernieuwste grote veerboten
over de Westerschelde. Het aardige van
de veerboten is dat aantrekkelijke stuk
jes 'achterland' beter toegankelijk wor
den. Daarnaast vormt het varen over de
Zeeuwse wateren natuurlijk al een trak
tatie op zich. De langste boottocht
duurt honderdvijftig minuten: de veer-
verbinding van Vlake naar Terneuzen.
Bij Kortgene duurt de overtocht naar
Wolphaartsdijk slechts vijf minuten.
De ponten zijn opnieuw in bedrijf geno
men onder het motto 'Fiets een rondje
met 'n pontje'. Langs de verschillende
veerboten kan een fietstocht gemaakt
worden.
Alle pontjes zijn toegankelijk voor fiet
sen. Auto's kunnen alleen terecht bij de
veerdiensten over de Westerschelde.
Alle informatie over de veerdiensten is
verzameld in een almanak die zowel in
de Nederlandse als de Duitse taal is
verschenen. De dienstregeling, prijzen,
duur van de overtocht, aansluitende
fietsroutes en enige historische infor
matie zijn in de almanak terug te vin
den. De almanak is verkrijgbaar bij de
Zeeuwse VVV-kantoren.
Het Indiaas restaurant op de Turfkaai in Mid
delburg is van eigenaar en naam veranderd. De
nieuwe eigenaar is Faruque Ahmed en zijn
zaak heet voortaan Tandoori restaurant Khaja.
De eetgelegenheid is het eerste Indiase eta
blissement in Nederland waar een vrouwelijke
kok het in de keuken voor het zeggen heeft.
Indiaas eten wordt de laatste jaren steeds po
pulairder in Nederland. Dn de grotere steden rij
zen de Indiase restaurants als paddestoelen uit
de grond.
In Zeeland is nog maar één Indiaas restaurant:
Khaja in Middelburg. „De tijd van 'wat de boer
niet kent dat eet hij niet' is voorbij", vertelt ei
genaar Faruque Ahmed. „India heeft een hele
rijke eetcultuur en de Nederlandse fijnproe
vers hebben dat ook ontdekt".
In restaurant Khaja worden uitsluitend Indiase
gerechten geserveerd zonder dat die zijn aan
gepast aan de Europese smaak. Ahmed: „De
gerechten worden precies zo gemaakt als in
India. Het moet echt een klein stukje India in
Middelburg zijn".
Om te zorgen dat de gasten niet voor onaange
name verrassingen komen te staan legt het be
dienend personeel van Ahmeds restaurant pre
cies uit wat voor eten men kan verwachten.
„Veel mensen denken bij Indiaas eten meteen
aan hete curry's", vertelt Ahmed. „Dat is abso
luut niet zo. We hebben ook mildere gerechten
en dat vertellen we voordat onze gasten be
stellen".
De gerechten worden in restaurant Khaja be
reid in een traditionele tandoori-oven. Een
oven van klei die gloeiend heet gestookt
wordt. Ahmed: „Doordat de oven zo heet is
zijn de gerechten snel klaar. Het vlees behoud
daardoor zijn malsheid en het boeket van de
kruiden blijft ook bewaard". Het gebruik van
kruiden is onmisbaar in de Indiase keuken. Zo
worden er in de curry's zo'n veertig verschil
lende kruiden gebruikt.
Ahmed: „Mijn vrouw is chef-kok in dit restau
rant, als eerste in Nederland. Eigenlijk wel
vreemd want in India is het zo dat de meisjes
leren koken van moeder en grootmoeder. Ik
ben zelf ook kok maar ben toch meer in de
zaak om het de gasten naar de zin te maken".
Ahmed gaat prat op de Indiase gastvrijheid.
„Bij ons is dat eigenlijk een soort tweede na
tuur. Ik vind het heel belangrijk om dat in mijn
zaak uit te dragen". Restaurant Khaja is zeven
dagen per week geopend voor zowel diner als
lunch.
De Stichting Sociaal Kultureel
Werk Middelburg werd veer
tig jaar geleden opgericht
door een gemeleerd gezel
schap. Het eerste bestuur
werd gevormd door een wet
houder, een arts, twee maat
schappelijk werkers, een pre
dikant en een sergeant-ma
joor. „De doelstelling was
toen om het zedelijke, maat
schappelijk en cultureel leven
van de Middelburgse jeugd te
vormen", vertelt Paul van der
Linden. „In principe is de
doelstelling niet zo veel gewij
zigd. Het woordje zedelijke is
vervangen door sociaal en we
richten ons al lang niet meer
alleen op jongeren", vervolgt
hij. In de beginjaren van de
stichting werden er activitei
ten georganiseerd in het Tref
punt in de Lange Giststraat.
Van der Linden: „Er waren
toen hobbymiddagen voor
kinderen van vier tot twaalf
jaar. Die deden onder begelei
ding dingen als sport, toneel
en zelfs het bouwen van mo
delvliegtuigen". Voor de
jeugd vanaf zestien jaar was
er een wekelijkse instuif op
zaterdagavond.
In de jaren zestig groeide het
aantal club- en buurthuizen in
Middelburg. Deze ontmoe
tingsplaatsen kwamen alle
maal onder de paraplu van de
SKWM en de stichting groei
de gestaag. „In die jaren zijn
Onder de naam Hoechst Hol
land N.V. zijn nog twee mede
werkers belast met de afwik
keling van de belangen van
Hoechst Holland. De rest van
het bedrijf is opgesplitst in
vier zelfstandige bedrijven. Al
leen Hoechst Trivera Vlissin-
gen herinnerd qua naam nog
aan het oude bedrijf. Dit nieu
we bedrijf vervaardigt DMT,
een grondstof voor polyester.
ThermPhos International pro
duceert fosfor en producten
die hiervan afgeleid zijn. De
grondstof voor zeep en was
middelen TAED die sinds jaar
en dag door Hoechst gemaakt
werd wordt in het vervolg ge
maakt door Mare Chemicals
Vlissingen. De vijf nieuwe be
drijven houden wel allemaal
hun oude adres in Vlissingen-
Oost. Industrial Park Vlissin
gen gaat het fabrieksterrein in
Vlissingen beheren. De 'ont
vlechting' is het resultaat van
een nieuw beleid dat een aan
tal jaren geleden in gang is
gezet. De jaarcijfers van het
'oude' Hoechst stemde de be-
drijfstop in Frankfurt allang
niet meer tevreden en er werd
besloten om Hoechst Holland
langzaam af te stoten. Het
aantal gedwongen ontslagen
die de 'ontvlechting' met zich
mee heeft gebracht is beperkt
gebleven tot 29.
Annelies van Wingerden.
FOTO ANDA VAN RIET
„Daar krijg ik ook veel reacties
op". Van Wingerden wijst
naar kaarten met tekeningen
uit het boek 'In den soeten
suykerbol': „Wie ermee opge
groeid is, herkent ze gelijk".
Dan laat ze het 'kleinste strand
van Zoutelande' zien. Voor
haar winkel staat een bak met
zand. Hierin heeft ze allerlei
strandspullen geëtaleerd.
„Eerst stonden er planten in,
net als bij de buren. Maar dat
was allemaal vrij hoog ge
groeid. Door het zo te doen
kun je de winkel ook vanaf de
weg zien", zegt ze. Binnen
verkoopt ze behalve nieuwe
'oude' dingen ook tweede
hands spullen. „Ja. Echt oude
keukenspullen voornamelijk.
In het begin vroeg ik mezelf
ook af of dat eigenlijk wel kon,
oude en nieuwe dingen door
elkaar. Maar nee, ik heb er
toch geen problemen mee. Ik
vind dat het kan". Dan legt ze
uit hoe een vierendertigjarige
Koudekerkse erbij komt om in
Zoutelande een winkel te ope
nen. „Ik werkte als assistent
bedrijfsleider bij een super
markt op een camping. Maar
mijn baas hield er mee op en
dus had ik op dat moment de
keuze: óf solliciteren, óf een
eigen zaak beginnen. Het is
dus het laatste geworden".
Ze mikt op mensen die in de
buurt van Zoutelande wonen,
maar ook voor een deel op de
vele toeristen die jaarlijks het
kustplaatsje bezoeken. „Ja,
natuurlijk. Het wordt ook al
steeds drukker, dat kun je echt
merken. Ik vraag me trouwens
af of ze in Duitsland ook dit
soort winkeltjes hebben. Aan
de reacties zou je zeggen dat
dat niet zo is, maar eerlijk ge
zegd weet ik het zelf ziet".
Dan besluit ze: „Vorige week
kwam hier een vrouw met een
baby. Die vroeg of ze haar
kind voordat ze wegging even
in het speelgoedhoekje mocht
zetten om een foto te maken.
Dat vind ik nou leuk. Dan heb
ik toch het idee dat ik goed op
weg ben".
In het noorden van Walcheren, tussen Dom
burg en Vrouwenpolder, ligt het uitgestrekte
natuurgebied de Manteling. Het gebied is niet
alleen geliefd bij wandelaars vanwege de flora
en fauna maar ook de schitterende buiten
plaatsen die hier in vroeger tijden gebouwd
zijn maken het landschap boeiend. In een klein
gebied zijn zand, zee, duinen en landgoedbos-
sen onlosmakelijk met elkaar verbonden. De
provincie Zeeland heeft onlangs een brochure
uitgegeven waarin de geschiedenis van De
Manteling en het natuurschoon uitgebreid
worden beschreven.
Door de werking van de Noordzeegolven is ter
hoogte van Domburg een strandwal ontstaan
die de basis heeft gelegd voor de Manteling.
Eeuwenlange inwerking van water en wind
hebben het gebied gemaakt tot wat het nu is:
een natuurgebied dat uniek is voor heel Wal
cheren. Het duingebied van de Manteling be
staat uit uitgestrekte helmvegetaties en duin
graslanden die geleidelijk overgaan in bossen.
In het gebied zijn zeldzame planten te vinden
zoals het Zandblauwtje, Muizenoor en Duinvi
ooltjes. Grote delen van het duingebied zijn
begroeid met braamsoorten en andere karakte
ristieke duingewassen. In het gebied wonen
talloze diersoorten, alleen aan vogels zijn er al
zeventig geteld. In de bossen komen de Wiele
waal, Tjiftjaf, Nachtegaal en Grote bonte
specht voor. In de open duinen is de Velduil,
Groen specht, Tapuit en Patrijs te vinden. Nog
zeldzamer is de aanwezigheid van damherten.
Deze herten zijn afstammelingen van de herten
die tijdens de Tweede Wereldooilog uit een
hertenkamp in de buurt zijn vrijgelaten. Naast
dieren en planten is ook de mens al lang in de
Manteling aanwezig. Uit bodemvondsten is be
kend dat al voor het begin van de jaartelling
mensen in en om de Manteling woonden. Net
buiten het gebied zijn in zee de restanten ge
vonden van een Romeinse nederzetting. Het
Kasteel Westhove dat pal in het gebied ligt
stamt uit de twaalfde eeuw. Het werd in 1572
door de Geuzen verwoest en is daarna weer di
rect opgebouwd. Van recentere datum zijn de
talloze buitenplaatsen die in het achterland ge
bouwd zijn. In de zeventiende en achttiende
eeuw waren er ongeveer honderdtwintig bui
tenplaatsen en lusthoven op Walcheren. De
schitterende villa's met prachtige tuinen waren
veelal gebouwd op last van de rijkere kooplie
den uit Middelburg. Er zijn nog steeds een
groot aantal van de buitens aanwezig. Doordat
de buitenplaatsen allemaal worden bewoond
door particulieren kunnen ze echter niet wor
den bezichtigd. In Kasteel Westhove is een
jeugdherberg gevestigd en in de Oranjerie van
het kasteel huist het Zeeuws Biologisch Mu
seum.
In de Manteling zijn wandel-, fiets- en ruiterpa
den aangelegd zodat het gebied prima toegan
kelijk is. Het natuurmonument is ideaal voor
rustzoekers. Het hele gebied is beschermd met
een provinciale milieuverordening en radio's,
auto's, muziekinstrumenten en omroepinstalla
ties zijn buiten de openbare weg taboe. De
brochure 'Manteling^ van Walcheren' is ver
krijgbaar bij de Provincie Zeelatvd, Staatsbos
beheer en de De' a Nutsbedrijven.
„Ik verkoop oude en nieuwe
spulletjes door elkaar", vertelt
ze. „Het kinderspeelgoed is
bijvoorbeeld wel nieuw, maar
heeft toch die nostalgische
sfeer: Nostalgie, dat is eigen
lijk het sleutelwoord. Eigenlijk
is het gewoon een tic van me
zelf. Ik vind echt alles mooi
dat ik verkoop".
In de zaak is een kast met ou
derwets snoepgoed. „Dat is
grappig. Oudere mensen her
kennen die stroopsoldaatjes
bijvoorbeeld gelijk. Maar kin
deren komen het hiér echt
proberen. Wij aten vroeger al
tijd zwart/wit, salmiakpoeder.
Maar de kinderen die nu de
winkel binnenkomen weten
vaak niet eens wat dat is".
Ze loopt naar een rek met an
sichtkaarten dat buiten staat.
Batavus-directeur Flip Ruitenberg (links) en Wim Buijtendorp van Jantje Beton proberen de fiet
sen uit. FOTO DIRK-JAN GJELTEMA
jongerencentrum Midgard ko
men dagelijks gemiddeld zo'n
honderd jongeren", vertelt
Paul van der Linden. Grote
publiekstrekkers zijn ook de
bouwspeelplaatsen die sinds
1976 jaarlijks in Middelburg
worden gehouden. Dagelijks
komen er zevenhonderd kin
deren om zich naar hartelust
uit te leven met hamers en
spijkers.
Van der Linden: „De stichting
is op het moment kernge
zond. In het najaar gaan we
een groot symposium houden
waar de gemeente Middel
burg, Middelburgers en me
dewerkers van de stichting
het toekomstbeleid gaan be
palen.
Hoewel we ons beleid in die
veertig jaar al meerdere ma
len hebben aangepast is het
niet verkeerd om ons nog
eens te bezinnen over hoe het
misschien nog anders en be
ter kan".
Directeur Peter van der Linden van de Stichting Sociaal Kultureel Werk Middelburg.
FOTO ANDA VAN RIET
we ook voor het eerst activi
teiten voor volwassenen gaan
organiseren", vertelt Paul van
der Linden. „Nu klinkt het be
hoorlijk oubollig maar vaders
konden toen bij de stichting
terecht voor het maken van
speelgoed. De moeders kon
den iedere week gezellig thee
drinken, wat praten, naaien en
knutselen".
De uitbreiding van Middel
burg ten zuiden van het Ka
naal door Walcheren beteken
de een grote verandering
voor de SKWM. „In het nieu
we gedeelte van Middelburg
zijn toen activiteiten voor peu
ters en jeugd gestart in het
gebouwtje aan de Nas-
saulaan. Daarnaast werden de
activiteiten van de stichting
ook uitgebreid naar Nieuw en
Sint Joosland en Sint Lau
rens".
Net als nu het geval is was de
SKWM in de jaren zestig en
zeventig afhankelijk van sub
sidie.
„De stichting kreeg toen niet
alleen subsidie van de ge
meente Middelburg maar ook
van het rijk", vertelt Van der
Linden. „Toen de overheid in
1976 de geldkraan dichtdraai
de dacht de gemeente dat zij
nu ook de subsidie wel kon
den stopzetten". De SKWM
kwam zonder geld te zitten en
het voortbestaan van de stich
ting hing aan een zijden
draad. „We zijn er toen weer
bovenop gekomen door een
donatie van het Juliana
Fonds". Het jaar daarna heeft
de gemeente de subsidie
weer opgestart en heeft de
stichting kunnen uitgroeien
tot wat het nu is. Een belang
rijk orgaan dat niet meer is
weg te denken uit de Middel
burgse samenleving.
De SKWM beheert nu elf ver
schillende accommodaties
verspreid over heel Middel
burg.
Er werken vierentwintig vaste
krachten en zo'n honderd
veertig vrijwilligers. Dagelijks
maken grote groepen Middel
burgers gebruik van de facili
teiten van de stichting. „In het
Het kleine, pittoreske kerkje
aan de Kaai, waar Antiekhan
del de Pagter voorheen was
gevestigd, barstte bijna uit
haar voegen. De Pagter hoef
de dan ook niet lang na te
denken toen het kerkgebouw
aan de Kaai 53 te koop werd
aangeboden. In Veere is een
verkoopruimte met dergelijke
afmetingen namelijk niet zo
vlug te vinden. De aankoop
van de grotere kerk was dan
ook een gouden kans om een
uitbreiding te verwezenlijken.
Sinds de aankoop is er hard
gewerkt om het kerkgebouw
aan te passen aan de nieuwe
bestemming.
De oude vestiging van Antiek
handel de Pagter was vooral
gericht op de toeristen die
Veere aandeden. Naast antie
ke meubelen werd er vooral
veel curiosa verkocht. De
nieuwe vestiging is het gehele
jaar geopend. De nadruk ligt
hier voornamelijk op de ver
koop van kwalitatief hoog
staand antiek. Nederland, En
geland en Frankrijk zijn de
voornaamste landen van her
komst van deze meubelen.
Antiekhandel de Pagter heeft
een eigen leverancier van
mooie Engelse meubelen. De
ze leverancier koopt in Enge
land speciaal voor de Pagter
antiek op. Bijna iedere twee
weken wordt er een vrachtau
to Engels antiek gelost in de
hoofdvestiging van Antiek
handel de Pagter in de Heren
straat te Middelburg. De
mooiste stukken gaan vanaf
nu naar Veere.
Ruim twintig jaar geleden is
eigenaar Arjen de Pagter een
antiekwinkel gestart in Mid
delburg. In deze achterliggen
de periode heeft hij niet alleen
veel ervaring opgedaan in de
antiekwereld, maar heeft hij
zijn zaak ook enorm uitge
breid. De opgedane kennis
van antiek heeft er toe geleid
dat het aanbod van de meu
belen in de jaren sterk is ver
anderd. Waren het in het be
gin vooral meubelen uit Bel
gië, daterend uit het begin
van deze eeuw, nu ligt de na
druk op goed antiek uit de
achttiende en negentiende
eeuw. De vraag naar antiek is
tegenwoordig sterk afhanke
lijk van trends. Antiek grenen
meubelen uit Oost-Europa
waren een aantal jaren gele
den nauwelijks aan te slepen.
De laatste tijd is de vraag ver
schoven naar meubelen van
donker hout, zoals eiken, ma
honie en noten.
In de loop der jaren is Antiek
handel de Pagter ook nieuwe
meubelen gaan verkopen. De
ze meubelen zijn wel geïnspi
reerd door antiek en zijn daar
ook moeiteloos mee te combi
neren. Het voordeel van deze
meubelen is dat ze wat betreft
afmetingen en kleur kunnen
worden aangepast aan de
wensen van de klant.
Hoewel de voorgevel van het
pand Kaai 53 nog niet hele
maal is zoals het zou moeten,
wil Arjen de Pagter niet langer
wachten met de opening. De
antiekwinkel is wél naar ver
wachting, en het oude stadje
Veere waardig.
De fietsen zijn vorige week
woensdag officieel overhan
digd door directeur Flip Rui
tenberg van Batavus. Ter gele
genheid van de acht-miljoen-
ste fiets die bij Batavus van de
band is gekomen heeft de fiet-
senfabrikant een speciaal
fonds in het leven geroepen.
Het fonds stelt jaarlijks een
aantal fietsen beschikbaar aan
organisaties die actief zijn op
het gebied van jeugdzorg.
Wim Buijtendorp, directeur
van Jantje Beton, was heel
blij met de schenking: „Nu
kunnen wij juist deze kinde
ren, die het zo hard nodig
hebben, nog meer vakantie-
plezier bieden. De fietsen wor
den ingezet voor de bijzonde
re groepen die in dit vakantie
centrum verblijven. Het be
treft voornamelijk vakantiewe
ken voor kinderen en jonge
ren, die vanwege omstandig
heden thuis niet op vakantie
kunnen". Op Het Zilveren
Schor zijn ook vijf eenvoudige
appartementen die bestemd
zijn voor gezinnen met een
sociale uitkering. Ook deze va
kantiegangers kunnen gebruik
maken van de fietsen.
