Kwik-Fit
5 GULDEN
Proefabonnement
42,50
VOORSTELLING KWARRE IN DERTIG ZEEUWSE CAFÉS
tWalc6en&
mm
GR0ENLEERG0ES
Blz
Een winkel bomvol met BOEKEN
Deze gaan weg met 50 tot 80% KORTING
4 STOMII BANDEN
brasserie
HEEFT U HEM NOG!
ONZE NIEUWE
a la carte kaart
Tel. 01100-12820
door
Liesbet Mallekoote
Het is een heel andere
voorstelling gewor
den, vindt Guido We
vers. De Limburgse
regisseur, verbonden
aan de Theaterwerk
plaats het Kruis van
Bourgondië in Maast
richt, heeft voor de
tweede keer het to
neelstuk Knoest onder
handen. De eerste keer
heette het Knötsj en
speelde auteur en
schrijver van het stuk
G. Rapaille in het Lim
burgs dialect. Nu
speelt Bram Kwekke
boom in zo'n dertig
cafés door de hele pro
vincie de voorstelling
Kwarre in het Zeeuws.
PZC WEEKBLADEN
Onaanraakbaar
Bedrijven-
contactdagen
uitgebreider
Zaterdag 1 april a.s.
GROTE OPRUIMING
COMPUTERBOEKEN
Vele titels slechts
per stuk
(dit is géén grap)
DE RUITER
RESTAURANT RI0 GRANDE
Middelburgs
De grootste
skate-speciaalzaak
van Nederland!
Party- en faillissementsverkoop
DE WITTE BOEKENMARKT
65.-
195.-
69.-
207-
75.-
225.-
79.-
237.-
OP ALLE ONDERDELEN BETER
MET DE JUISTE KRANT
STA JE NOOIT AAN DE KANT!
Ik wil lezen wat er leeft in Zeeland,
4-gangcn menu
voor maar
incl. aperitief en fles wijn per
2 personen GRATIS
I JH Reserveren gewenst'
I i ~1H Markt 19.
MET STER
•N KLASSE 4331 LJ Middelburg
8ETER Tel. 01180-12998/24359
MOTORMAAIERS
va 550,-
ZITMAAIERS
va 2.495,-
Albert Plesmanweg 5 - 4462 GC Goes
Ind.terrein De Poel 1 - 3e bedrijf rechts
Zaterdag open tot 15.00 uur
95e JAARGANG NUMMER 13
29 MAART 1995
Regionaal theater zonder
provinciaals te zijn
Begin 1993 werd het toneel
stuk Knötsj voor het eerst
en met groot succes
gespeeld in cafés in Zuid-
Limburg en de Belgische
Voerstreek. Een gezamenlij
ke presentatie van de drie
Zuinederlandse provincies
in België leidde tot het ini
tiatief de voorstelling naar
Zeeland te halen. Het Kruis
van Bourgondië investeer
de in de Zeeuwse co-pro-
duktie met het VMC Zee
land op voorwaarde dat
een goede Zeeuwse acteur
werd aangetrokken. Bram
Kwekkeboom werd op
straat aangesproken en - na
een ontmoeting met de
regisseur - gestrikt voor de
tournee langs de Zeeuwse
ID© Btam
Oplage: 25.200.
Gratis huis-aan-huis op
geheel Walcheren in
combinatie met de Vlissinger.
Totale oplage: 48.710.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18, 4380 AA
Vlissingen.
Advertentieverkoop:
J.L. Saija,
01184-84312 (privé 01184-18686).
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81271 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81270.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215.
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36, 4570 AA Axel.
Druktechniek: oftsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur,
Postbus 5017,4330 KA
Middelburg, tel. 01180-81000
Oost-Souburgseweg 10,17.00
uur. Postbus 18, 4380 AA
Vlissingen, tel. 01184-84000.
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huis-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 172.550
Bram Kwekkeboom speelt Kwarre in zo'n dertig Zeeuwse cafés. Foto: Ruben Oreel.
cafés. „Met Theatergroep
Wederzijds ga ik ook al zo'n
tien jaar de boer op, dus dat
sprak me wel aan."
Kwarre is het verhaal van een
voormalige cafébaas. Een
brand verwoestte zijn herberg,
waarbij zijn vrouw en kind
mogelijk om het leven kwa
men. De geruchten willen dat
Kwarre de brand zelf heeft
aangestoken. In de voorstel
ling keert Kwarre terug naar de
plek des onheils.
„Door te luisteren naar de
acteur kun je als regisseur
andere aspecten uit het stuk
halen. Ik denk dat als we het
stuk in Frankrijk opvoeren met
een Franse acteur dat het weer
heel anders kan worden," zegt
Guido Wevers. Maar het is
meer dan alleen de inbreng
van de acteur. Ook de taal
speelt mee, merkt de Limbur
ger - die via zijn schoonfamilie
een band met het Zeeuwse
heeft. „De Zeeuwse taal klinkt
zonnig, maar toch... Gesloten
en vrolijk tegelijk. De Limburg
se voorstelling was zwaarder.
Deze lijkt lichter, maar het
effect is hopelijk hetzelfde:
mensen aan het denken zetten,
ontroeren. Dat zijn de randver
schijnselen waardoor het voor
een theatermaker interessant
is om door te gaan."
Andere drijfveren? „De locatie
en het idee van regionaal
theater. In de cafés trek je een
ander publiek dan je gewoon
lijk bereikt. Dat is de doelstel
ling: professioneel theater
brengen voor publiek dat
anders niet naar een voorstel
ling komt. Natuurlijk komt ook
het 'gewone' publiek. De Lim
burgse voorstelling hebben
we per se niet in Maastricht
gespeeld. We wilden ons vaste
publiek op die manier de dor
pen in trekken. Ik denk dat drie
kwart van de mensen die de
voorstellingen zagen uit het
dorp kwam. Ik hoop dat dat
ook hier lukt, dat mijn buur
man ook komt."
Regionaal theater zonder po
pulistisch te zijn. „Jouw ver
haal vertellen zonder conces
sies te doen. Het artistieke
belang blijft hetzelfde. Het
klinkt misschien missionair
maar kunst is belangrijk. Het
voegt iets toe aan het leven.
Als ik daar aan kan bijdragen,
laat ik die kans niet liggen.
Maar het moeten geen popu
listische stukken zijn, dat is
niet interessant. Ze moeten de
landelijke toets kunnen door
staan."
Historicus en publicist Jan
Zwemer heeft de oorspronke
lijk in het Limburgs geschre
ven voorstelling vertaald in het
Zeeuws. In het Oostkappels
eigenlijk. Acteur Bram Kwek
keboom, geboren in Arnemui-
den, heeft de tekst hier en daar
iets aangepast zodat het voor
hem 'beter bekt'. „Die taal is
niet bedoeld om folkloristisch
te zijn," zegt Guido Wevers.
„De taal geeft een artistieke
meerwaarde aan het stuk. Het
is ook niet zomaar een platte
vertaling, maar een Zeeuwse
herdichting. Sommige typisch
Limburgse - katholieke - din
gen zijn eruit gehaald. Ook het
Limburgse 'vloeken zonder te
vloeken' is minder. Er is veel
overleg geweest tussen schrij
ver Rapaille en Jan Zwemer.
Luister naar de tekst: het is bij
na muzikaal. De vertaling
moest een goed alternatief
zijn. De taal zegt meer over wat
het personage drijft dan de
ankedote. Die doet er niet toe."
Voor acteur Bram Kwekke
boom - die tijdens het gesprek
op verzoek van de regisseur
ter illustratie een korte scène
speelt - geeft het Zeeuwse taal
gebruik zowel geslotenheid,
warmte als sociale controle
aan. „Het is een extra dimen
sie, heel verrassend. En ik
moest er steeds aan denken
dat het een gewoon communi
catiemiddel is. In Maastricht
praat iedereen Maastrichts,
van hoog tot laag. Terwijl als je
hier Zeeuws praat, ben je
eigenlijk een boerenhufter. Het
geeft een stand aan." Wevers:
„De taal maakt dat je de per
soon leert kennen, zonder hele
beschrijvingen te geven. Het is
een stijlmiddel. De Nederland
se vertaling zegt dan ook niets
over het stuk."
Kwekkeboom herkent dat.
„Toen ik het stuk voor het
eerst las was dat in een Neder
landse vertaling. Na de eerste
keer lezen had ik geen mening
over het stuk, behalve dat het
heel ingewikkeld was. Ik moest
het helemaal uit elkaar leg
gen." Wevers: „En je moet het
zo presenteren dat het publiek
denkt: 't is een heel simpel
stuk. Dat is hetzelfde met Bec
kett. Als je het leest, is het heel
ingewikkeld. Als je het goed
speelt, is het heel helder wat
hij wil zeggen. Dat kan ook niet
anders. De schrijver wil iets
aanraken wat heel moeilijk aan
te raken is. Niet de schuld
geven, maar aangeven dat
iedereen gevangen zit. Het
gaat om de geheimen in een
mens, dat kan je niet simpel
formuleren. Het is een poging
een kern te raken." Hij lacht
even, als om zijn eigen woor
den te relativeren.
Maar: „Zonder artistieke uitda
ging houd je het niet vol als
maker van regionaal theater. Ik
ben geen sociaal werker. Meer
mensen zouden dit moeten
doen. De vraag is of vernieu
wing in de kunst voortkomt uit
internationalisering, zoals zo
vaak wordt gedacht. Misschien
zit die impuls juist wel in je
eigenheid. Maar pas als je ken
nis hebt genomen van het
totaal. Je moet eerst weten
wat er in Parijs, Berlijn, Londen
en Wenen wordt gespeeld,
anders wordt het dus wel pro
vinciaals." Bram Kwekkeboom
reist zo'n tien jaar met Theater
groep Wederzijds - uitvalsba
sis Amsterdam - door Neder
land en Europa. „Door veel in
het buitenland rond te kijken,
kun je je eigen keuzes maken,
je standpunten en invalshoe
ken ijken en zo je eigenheid
bepalen." Guido Wevers:
„Neem het schilderij Guernica
van Picasso. Dat is een ontzet
tend Spaans schilderij, dat kan
onmogelijk in Noorwegen of
Duitsland zijn gemaakt. Maar
doordat Picasso zo'n goede
kunstenaar was, overstijgt het
het provinciale." Na een
moment: „Jee, ik ga een boek
uitgeven!"
Kwarre reist tussen 31 maart
en 13 mei door de provincie.
De voorstelling zal vooral in de
dorpen worden opgevoerd, al
worden Middelburg en Vlissin
gen - in tegenstelling tot Maas
tricht - niet overgeslagen. Er is
nog een verschil met de Lim
burgse versie. Kwekkeboom:
„In Limburg bleef de acteur
steeds op één plek. In de
Zeeuwse versie zwerf ik door
het hele café - je zoekt toch een
andere invalshoek. Ik praat
tegen de mensen, loop rond.
Het is tenslotte mijn café. Dat
maakt het stuk voor mij toe
gankelijker, duidelijker."
De tekst van het toneelstuk
verschijnt in boekvorm.
Tijdens de Bedrijvencon-
tactdagen in oktober in de
Zeelandhallen in Goes zul
len ook bedrijven uit West-
Brabant meedoen. Volgens
het Nederlands Beurs Buro
is de wisselwerking tussen
Zeeuwse ondernemingen
en bedrijven in de regio
vlakbij de provinciegrens
noodzakelijk omdat zaken
doen niet stopt bij die
grens.
Volgens het organisatiebu
reau moet worden gelet op
de ontwikkeling van het
bedrijfsleven. Omdat het
industriegebied in de
grootregio Bergen op
Zoom en Roosendaal een
belangrijke rol speelt,
levert deze toevoeging aan
de Zeelandbeurs een posi
tieve bijdrage. Ook
gemeentes zullen deelne
men, denkt het bureau.
De Piek in Vlissingen houdt zaterdag 1 april het
eerste DSFA-festival. DSFA (Doesn't Stand For
Anything) is het eenmansbedrijfje van de
Vlissinger Anthony van den Berg. Aanvankelijk
hield DSFA zich alleen bezig met bemiddeling
tussen metalbands en platenmaatschappijen,
maar inmiddels is DSFA zelf een platenlabel
geworden. Vier DSFA-death-metal-kindjes van Van
den Berg zijn zaterdag te horen in De Piek.
De Van Dixhoornbrigade overhandigde vorige
week de eerste folder over de bezigheden van de
reddingsbrigade aan de Middelburgse wethouder
Wim Ovaa. De brigadeleden maakten van de
gelegenheid gebruik om de sportwethouder te
ondervragen over de voortgang van de bouw van
het nieuwe Middelburgse zwembad.
Verder in deze krant nieuws van provincie en
gemeenten en de rubrieken Psychoconsult en
Bedrijfskundig Bekeken.
PAUL KRUGERSTRAAT 55 VLISSINGEN TEL 01184-12733
besteedt aandacht aan
Flamenco dansen. Zie "Uit" pag.
Onder het uitspreken van de
nooit vergeten woorden 'Is t'r
nog vlêês?' keek het neefje dat
bij één van onze buren logeer
de, eens op een middag in de
pan. Na het opdienen! Het
was duidelijk: de jongen was
vrijmoedig aangelegd en... ie
kwam uut Stad. Op het Wal-
cherse platteland zeggen we
immers 'vleis', in Middelburg
'vlêês'.
Middelburgs heeft vele vor
men: van een wat afgevlakt
Walchers van de boeren en
van de ex-plattelanders in bij
voorbeeld 't Zanddorp tot 'bur
gerzeeuws'. Als we het er op
houden dat het echte Middel
burgs door de werkmansbe
volking gesproken wordt, dan
kunnen we in elk geval de vol
gende kenmerken onderschei
den.
De lange ij wordt in woorden
zoals 'blijven' geen 'uu' (Wal
chers) maar een 'ui': bluive. De
Walcherse 'ae' wordt een 'ao'
('schaoi' in plaats van 'schae' -
schade). De 'e' aan het eind
van een woord valt meestal
weg: geen kèrreke, goote en
kaoie, maar 'kèrrek', 'gööt' en
'kaoi'.
Verder wordt de lange ij niet
zo systematisch door een 'ie'
vervangen als in 't Walchers
en wordt de Walcherse lange
'oo' een zoals in Zuid-
Beveland (bööm en dröög).
Typisch Middelburgs is het om
'bööiem' en 'gesneeje' te zeg
gen, waar een Walcherenaar
'boom' en 'gesnee' zegt (voor
bodem en gesneden). Een
Middelburger heeft het over
de keunieng, een Walcheren
aar over de konienk (koning).
Een woord dat uitsluitend in
Middelburg gebruikt wordt is
'li(p)stig' in de betekenis: slim,
goed uitgedacht. 'Da's listig
gedaon, zöö een ströömdraod-
je naost de deur.' Ook is het
echt Middelburgs om een
kleerhanger 'een kapstok' te
noemen en uit de tijd van de
deftige burgerij dateert in het
burgerzeeuws nog 'assièt'
(vleesschaal), afgeleid van het
Franse woord voor etensbord.
Jan Zwemer
WiATVCS W
BBL/Er RDCES SZk.
Unieke service
Honderden skates
van topmerken in
voorraad
Alle onderdelen uit
voorraad leverbaar
Ook verhuur
BOULEVARD PLAZA
TEL. 07 754-37007
Zondagmiddag geopend
Segeersstraat 6 - Middelburg
maat
per stuk
4 stuks
145 R 13 S
155 R13 S
165/70 R 13 S
175/70 R 13 T
Nieuw
Radiaal
AKKU'S, APK, BANDEN, OLIE VERVERSEN, REMMEN, SCHOKDEMPERS, TREKHAKEN EN UITLATEN.
MIDDELBURG, Kanaalweg 4/6. 01180-33686
dus noteert u mij maar voor een abonnement, vier weken de PZC
voor 14,25
Naam:
Adres:
Postcode:
Handtekening:
Plaats:
In enveloppe zonder postzegel zenden naar:
PZC, afdeling abonnementen, Antwoordnummer 123,4380 VB Vlissingen.
Bellen gaat sneller! 01 184 84216