Ïopheffings- i uitverkoop a Duitse journalist ontdekt waarheid over bevrijding van Walcheren Wereldbank. 1495,- XIONTEL Bewogen jaren Middelburg 20e eeuw in boek gebonden axe Un? trouwdag tot in de... verzorgd. deHjJlflOtt MANUSCRIPT KLAARA/ü A/OG VERTALEN EN BOEK UITGEVEN LEVEN ALS EEN MILJONAIR! 32(38 H-CL B 10% 30% I bnassede door Ad Hanneman Als Walcheren en Antwerpen gelijktijdig bevrijd waren van de Duitse overheersing, had de oor log minder lang geduurd. Tot die conclusie komt de Duitse journalist Ansgar Dürnholz na een journalistieke reportage waaraan hij onge veer tien jaar werkte. De 64-jarige verslaggever van de Kölnische Rundschau ontdekte dat de slag om Walcheren onvoldoende wordt belicht in de oorlogsgeschiedschrijving. „Toch werden hier 23.000 mensen gedood. Om een vergelijk te maken: in Normandië stierven 20.000 militairen tijdens de invasie". En er werden zoveel denk fouten gemaakt dat generaal Eisenhower een rapport onder tafel werkte waarin de opeensta peling van fouten werd vermeld. P2C WEEKBLADEN Geen hongerwinter Nieuwsgierig Geen tijdvak in de dui zend jaar oude geschiedenis van Mid delburg is zo ingrij pend geweest als de twintigste eeuw. Dat stellen gemeente archivaris Peter Sijnke en adjunct-archivaris Anneke van Waarden- Koets vast in hun boek 'Bewogen Jaren, Mid delburg in de 20ste eeuw'. Het boek wordt zondag 6 november officieel aangeboden door beide auteurs. Burgemeester Chris Rutten neemt het eer ste exemplaar in ont vangst. Walcheren ontbreekt Nederlandse vereniging Weer as wost NIEUW De Bank van Nederland -V- Markt 19. 4331 LJ Middelburg Tel. 01180-12998/24359 94e JAARGANG NUMMER 44 2 NOVEMBER 1994 de fouten en over het belang van Walcheren durft of wil nie mand iets schrijven". Dat Walcheren een belangrijke schakel vormde naar het vero verde Antwerpen eind 1944 is bekend. Dat Walcheren even wel in één adem genoemd wordt met de invasie in Nor mandië en de slag om Stalin grad willen historici niet kri tiekloos slikken. De Duitse journalist wil met zijn geschiedkundige reportage aantonen dat Walcheren wel degelijk een peiler was waarop de geallieerden hun strijd tegen de Nazi-overheersing hadden gebouwd. Sinds 1982 heeft hij bewijzen voor die stel ling verzameld. Het resultaat ligt nu klaar om gedrukt te worden. Niet dat de geschie denis herkauwd wordt, legt hij uit. Integendeel. Er worden puntjes op de i gezet en hiaten opgevuld die anderen kenne lijk niet de moeite vonden om in te vullen. ,,Er zijn zoveel boeken geschreven. Maar over Speel vanaf nu iedere maand (voor 35 gulden) mee in de Spaanse loterij en maak kans op 6,5 miljoen gulden (totaal 90 miljoen). DOEMEEJEWEET TOCH MAAR NOOIT! Gratis Info: UNITED MEDIA GROUP Postbus 704 2900 AS Capelle a7d IJssel Tel: 010-4512178 HD® Utam Oplage: 24.600. Gratis huis-aan-huis op geheel Walcheren in combinatie met de Vlissinger. Totale oplage: 49.000. Uitgave: Provinciale Zeeuwse Courant b.v. Administratie: PZC Oost-Souburgseweg 10, postbus 18,4380 AA Vlissingen. Advertentieverkoop: J.L. Saija, tel. 01184-18686. Redactie: Ad Hanneman, 01180-81271 en Liesbet Mallekoote (ai), 01180-81270. Redactie-adres: Postbus 5017, 4330 KA Middelburg Faxnr. 01180-81215. Bezorging: 01184-84215. Druk: Vink-Rotadruk b.v., postbus 36,4570 AA Axel. Druktechniek: offsetrotatie. Sluitingstijd: advertenties vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur, Postbus 5017, 4330 KA Middelburg, tel. 01180-81000 Oost-Souburgseweg 10, 17.00 uur. Postbus 18, 4380 AA Vlissingen. tel. 01184-84000. De Faam en De Vlissinger maken deel uit van de Zeeland Combinatie huis-aan-huisbladen in Zeeland. Totale oplage: 170.025 Kern van de lijvige reportage is de opeenstapeling van fouten die werd gemaakt. Waarschijn lijk, zo legt Dürnholz uit, besef ten de generaals van de geal lieerden onvoldoende dat het wel interessant is om een haven als Antwerpen in har den te hebben, maar als er geen schepen kunnen komen is zo'n haven volstrekt nutte loos. Het duurde veel te lang voordat de geallieerden Wal cheren bevrijdden. Dürnholz stelt vast dat als de bevrijding van Walcheren gelijktijdig was gepland met de verovering van Antwerpen, Europa voor de winter van 1944/1945 ont daan was van het Nazi-juk. Bij na drie maanden moesten Brit se en Amerikaanse soldaten duimdraaiend in Antwerpen wachten op een volgende stap richting front. Het grote aantal doden in bijvoorbeeld het Ardennen-offensief had door de tijdige aanvoer van deugde lijk materiaal voorkomen kun nen worden en van een hon gerwinter was geen sprake geweest. Het zou voorbarig zijn om de redacteur van de Kölnische Rundschau klakkeloos te ver gelijken met Cornelius Ryan, de auteur van 'Een brug te ver' en 'De Langste dag'. Niettemin is beider werkwijze dezelfde. Ook Dürnholz heeft de afgelo pen twaalf jaar op allerlei niveaus gesprekken gevoerd en hij spitte in archieven in Duitsland, Engeland en Ameri ka. Sinds het begin van zijn geschiedkundige oorlogsre portage staat hij jaarlijks in november tussen oud-strijders bij de herdenking van de bevrijding van Walcheren in Vlissingen en Westkapelle. „Ik heb er enorm veel vrienden door gekregen", meldt hij. Zowel Nederlandse als Britse oud-strijders zijn bij hem kind aan huis. Aanleiding tot het onderzoek naar de positie van Walcheren in de herovering op de Duit sers was een tentoonstelling van de Documentatie Groep Walcheren in juli 1982 in Vlis singen. „Ik ben journalist en dus heel nieuwsgierig", stelt hij een aantal keren vast. Dus: „Ik wilde meer weten over wat er toen aan de Schelde was gebeurd", legt hij uit. Hoe hij ook zocht, hij vond niks, behal ve persoonlijke verslagen van Britse officieren. En dat prik kelde zijn journalistieke nieuwsgierigheid. In Duitsland ving hij trouwens nog meer bot bij zijn zoektocht naar documenten die het juiste licht op de gebeurtenissen op Wal cheren eind 1944 zouden wer pen. „De laatste aanzet om me met dit thema bezig te houden was een ontmoeting met Brit se soldaten die de landing op de diverse punten op Walche ren hadden meegemaakt. Het klinkt vreemd, ofschoon ik Duitser ben, kreeg ik meteen een hechte band met die men- - Ansgar Dürnholz bij het oorlogsmonument aan de Commandoweg in Vlissingen. sen. Het zijn zelfs dikke vrien den geworden". Kernvraag werd op gegeven moment waarom er zo weinig over de gevechten bij de bevrijding van Walcheren ge schreven was. Oorzaak en gevolg - er was geen enkele analyse te bemachtigen. Dus ging hij zelf op onderzoek. Stukje bij beetje paste de puz zel uiteindelijk. En wat hij ver moedde bij het begin werd langzaam maar zeker waar heid. In de top - Montgomery en Eisenhower - kibbelden ze teveel en het spook van de bureaucratie sloeg ook toe in de oorlogshandelingen. Som mige Duitse officieren zoals marinekapitein Hopmann waarschuwden in die periode dat als Walcheren behouden bleef voor de Duitsers de geal- Het boek behandelt chronolo gisch gebeurtenissen in de Zeeuwse hoofdstad. Het eerste hoofdstuk beschouwt de periode 1900-1940. Beide samenstellers zien in hun gemeente-archief hoe Middel burg gezapig de 20e eeuw bin nenschrijdt - niet wetend wat allemaal te wachten staat. In woord, maar vooral met foto's vertellen ze geschiedenis op 180 pagina's. De Eerste en Tweede Wereld oorlog bijvoorbeeld. Maar Middelburg ontwikkelt zich ook als een moderne stad. Zo verrijst buiten de vesten een moderne wijk, die nu nog Nieuw Middelburg wordt genoemd, Leuk in die periode is ook dat in 1924 de overgang van Middelburg naar Willem van Oranje wordt herdacht met teksten van de in Middel burg geboren P.C. Boutens. Uiteraard belichten Sijnke en Van Waarden ook de restaura tie van gebouwen in de monu- mentenstad. De Gistpoort bij voorbeeld. Die zag er niet uit bij de eeuwwisseling, maar tien jaar later kregen de restau rateurs de kans om ze op te knappen. Middelburg werd in 1929 opgeschrikt door een brand die was ontstaan in de Fransche Bazaar. Aangewak kerd door een harde wind breidde het vuur zich snel uit. De Middelburgse brandweer kon de vlammenzee niet aan. Zelfs uit Rotterdam en Den Haag werden motorspuiten aangevoerd om de brand meester te worden. Een groot deel van de Lange Delft werd verwoest. Het boekt telt een groot aantal interessante herinneringen. Zo wordt het paradepaardje van de Middelburgse binnenstad, de Spanjaardstraat, genoemd. Die straat vormt het decor voor de roman 'De humeuren in de straat der weduwen' van S. Greup-Roldanus. Het ver- Mi m mr haal speelt in de achttiende eeuw. Het gemeentebestuur bekroonde de schrijfster. 'Het breukvlak' is de titel van de zwarte jaren 1940-1944. Een verwoeste stad en een langza me opbouw, Duitse bezetters, onvrijheid, gedwongen vertek van Joodse Middelburgers. Op 6 november 1944 haalde ieder een opgelucht adem nadat de bezetters zich overgaven aan de geallieerden. Onder het hoofdstuk 'Tijdperk van expansie' wordt 1945-1994 beschreven. Wederopbouw, uitbreiding met wijken, bezoe ken van leden van het konings huis en allerlei andere belang rijke tijdsbeelden passeren de revu. Ook acties tegen bijvoor beeld kernenergie krijgen aan dacht alsook de toegepaste bouwstijlen. De Lange Delft wordt promenade en de indus trie verdwijnt uit de stad. Het boek geeft niet alleen in woord, maar vooral in beeld een eeuw geschiedenis weer. Talrijke foto's zijn geplaatst om de kijker te boeien en min of meer te dwingen de teksten te lezen. 'Bewogen jaren, Middelburg in de 20ste eeuw' van Peter Sijn ke en Anneke van Waarden- Koets is een uitgave van de Europese Bibliotheek en kost f49,50 gebonden met harde gelamineerde omslag. Tot 6 november geldt bij Boekhan del Fanoy een intekenprijs van f45,-. Overgave van Duitsers in 1944 voor het verwoeste stadhuis. FOTO ZEEUWS DOCUMENTATIECENTRUM. msm lieerden geen schijn van kans hadden om verder te komen. In de Belgische wereldhaven kon dan zelfs geen handdoek voor een soldaat worden aan gevoerd. In zijn onderzoek stuitte Dürn holz op veel onduidelijkheden. In het Imperial War Museum in Londen vond hij nauwelijks iets over de beslissende slag om de Schelde. Allerlei kaar ten die Montgomery gebruikte hangen er op. „Opvallend is", schrijft hij in een samenvat ting, „dat de landkaart waarop Walcheren had moeten staan ontbreekt". En zo is er veel meer. De Amerikaanse gene raal Omar Bradley noemt het een fout van Montgomery dat Antwerpen niet snel genoeg bereikbaar was. En er zijn mensen in de legertop van toen die beweren dat Walche ren zonder veel moeite vero verd had kunnen worden, maar dan gelijktijdig met Ant werpen. Dat generaals fouten maken en vaak dezelfde vindt Dürnholz niet vreemd. Maar dat de feiten over de slag om Walcheren onder tafel werden gewerkt verbaast de Duitse journalist. Dürnholz hoopt van harte dat zijn boek wordt uitgegeven. Hij heeft al veelvuldig contact gehad met een uitgever in Vlis singen. „Die is bang dat de tekst niet goed genoeg ver taald kan worden. Ik heb mijn best gedaan om het in een voor iedereen toegankelijke taal neer te zette. Dat is ook logisch, want ik ben journalist en geen historicus. Ryan heeft hetzelfde gedaan met zijn boe ken. Ook hij was journalist". Als sinds jaar en dag vertoeft Dürnholz samen met zijn vrouw meerdere keren per jaar in Vlissingen. In Keulen is hij een vooraanstaand lid van de Nederlandse vereniging. „Ik hield meteen van Nederland en Vlissingen in het bijzonder. Dat ik geïnteresseerd ben in de oorlog en van Nederlanders ben gaan houden, heeft me op het spoor gezet van een onder zoek naar de ware toedracht over de gebeurtenissen bij het einde van de Tweede Wereld oorlog op Walcheren. Ik heb tijdens dat onderzoek veel vrienden hier gekregen. Piet Eekman van de Documentatie Groep Walcheren is er een van". „De geallieerde soldaten die meevochten bij de bevrijding van Walcheren hebben me tel kens aangespoord om verder te gaan met het onderzoek. Ze zeiden altijd tegen me: we heb ben er gevochten, maar nie mand heeft vastgesteld wat de gevolgen daarvan waren. Ik ben in Keulen opgegroeid en was veertien jaar oud toen de Amerikanen in 1944 Keulen binnenvielen. Ik weet dus wat oorlogsgeweld is, want Keulen werd zowat de hele oorlog gebombardeerd. Overigens werden we gewaarschuwd vanuit Walcheren. Daar stond een heel belangrijke radarpost die wist wanneer de bommen werpers er aan kwamen. Ik denk trouwens dat niet alle schuld op Montgomery afge schoven moet worden. Eisen hower was minstens net zo schuldig aan de vertraging bij de bevrijding van Walcheren. Die had namelijk nauwelijks ervaring met een oorlog". Dürnholz wil na zijn pensione ring zo snel mogelijk vast in Vlissingen gaan wonen. „Ik voel me onderhand meer Nederlander dan Duitser", zegt hij. „Ik moet alleen nog een leuke woning zoeken. Nu wonen we tijdens de vakantie en vrije weekeinden in een klein appartement". De Zeeuwse Komedie speelt vanaf aanstaande vrijdag de komedie De Burger Edelman van Molière. Na de spraakmakende opvoering van Sade heeft regisseur Willem Huijbreghs bewust gekozen voor een heel ander soort stuk. Ten eerste om toeschouwers en spelers te bedienen - die willen ook wel eens wat anders - en verder om de paniek te voorkomen als een vergelijkbaar stuk zijn voorganger niet kan overtreffen. „Na Sade hebben we wel even in een afkickperiode gezeten." Om het publiek weer terug in de bibliotheken te krijgen is de Vlissingse bibliotheek bezig een nieuw beleid te ontwikkeien. Omdat het medium boek steeds minder belangrijk wordt, gaat de bibliotheek zich richten op andere informatiedragers, zoals 'on-line' computerverbindingen. Waarschijnlijk besluiten de Zeeuwse bibliotheken volgende week gezamenlijk om over te gaan op een nieuw beleid. Verder in deze krant de rubrieken Bedrijfskundig Bekeken, Psychoconsult en nieuws van provincie en gemeente. Een korte maar krachtige manier om guur en vervelend weer te beschrijven is: 't Is weer as wost, mè minder vet. Een beetje oneerbiedig mis schien, maar in deze uitdruk king ligt dan ook iets van pro test. Over 'weer' en dialect is een heleboel te melden. Ik laat het hier bij enkele losse opmerkingen. Enkele minder vaak gehoorde woorden uit de sfeer van het weer zijn: miezelingetjes (hele kleine sneeuwvlokjes) en tilte (een weerperiode). Het laatste wordt bij voorbeeld als volgt gebruikt: 'Een goeie tilte mochte me is 'ebbe, dan kon 't nog wat 'oore (worden) mee de peeën.' Veel bekender zijn waarschijn lijk 'diezig' (nevelig in de ver te), smoor (motregen) en 'riem'. Riem is een oud woord voor 'rijp' (wit opvriezende dauw) dat al in de middeleeu wen in het Nederlands voor kwam. 'Smoor' is het onder werp van twee weerspreuken die ik ken, maar die een tegen gestelde strekking hebben. De ene is: Noordse smoor brieng' droogte voor (voort). De ande re luidt: Noordse smoor brieng' regen voor. Misschien kan iemand me vertellen welke de juiste is? Het gaat dus om motregen uit het Noorden. Enkele bijzondere Walcherse woordcombinaties over het weer zijn: 'de zunne staet op stelten' en 'de zêê wolkt op'. Het eerste kunt u waarnemen wanneer de zon vanachter een wolk schijnt en haar schijnsel in banen (stelten) naar bene den straalt. Het tweede doet zich voor wanneer de stroming van de zee en het weer de aan voer van 'vuil' ondoorzichtig water veroorzaken, een na tuurverschijnsel dat gewoon een onderdeel is van de water huishouding van de zee. Tenslotte: wanneer een Wal- cherenaar zegt 'dat is een bui tje', hoeft u geen pèrreplu op te zetten. Het betekent: dat is een meevaller. Jan Zwemer Aangenaam: de wereldbank. Of eigenlijk liever sofa of canapé. Internationaal georiënteerd typesophisticated en passend in zo-wel een modern als in een klassiek interieur. Naar wens te komplementeren met een eveneens werelds voetenbankje. Alooi Voor Maar voetenbankje v.a. 279,- in diverse kombinatiestoffen leverbaar. i.i,neki Het gratis Bank boek je van Monl'el. boordevol met exclusieve en betaalbare zitmeubelen, ligt voor it klaar. Even bellen en u krijgt 'm snel in de bus. zeeuws-vlaanderen Alle beroemde meubelmerken onder één dak. Elke dag geopend tot 18.00 uur, alleen vrijdags tot 21.00 uur. (let op: zondags gesloten). Tel. 01155 - 62010. Sie Matic Keukenstudio 1e verdieping.

Krantenbank Zeeland

de Faam | 1994 | | pagina 1