Ïopheffings-
i uitverkoop a
Duitse journalist ontdekt waarheid
over bevrijding van Walcheren
Wereldbank.
1495,-
XIONTEL
Bewogen jaren Middelburg
20e eeuw in boek gebonden
axe
Un? trouwdag
tot in
de... verzorgd.
deHjJlflOtt
MANUSCRIPT KLAARA/ü A/OG VERTALEN EN BOEK UITGEVEN
LEVEN ALS EEN
MILJONAIR!
32(38 H-CL
B 10% 30% I
bnassede
door Ad Hanneman
Als Walcheren en Antwerpen gelijktijdig bevrijd
waren van de Duitse overheersing, had de oor
log minder lang geduurd. Tot die conclusie
komt de Duitse journalist Ansgar Dürnholz na
een journalistieke reportage waaraan hij onge
veer tien jaar werkte. De 64-jarige verslaggever
van de Kölnische Rundschau ontdekte dat de
slag om Walcheren onvoldoende wordt belicht
in de oorlogsgeschiedschrijving. „Toch werden
hier 23.000 mensen gedood. Om een vergelijk te
maken: in Normandië stierven 20.000 militairen
tijdens de invasie". En er werden zoveel denk
fouten gemaakt dat generaal Eisenhower een
rapport onder tafel werkte waarin de opeensta
peling van fouten werd vermeld.
P2C WEEKBLADEN
Geen hongerwinter
Nieuwsgierig
Geen tijdvak in de dui
zend jaar oude
geschiedenis van Mid
delburg is zo ingrij
pend geweest als de
twintigste eeuw. Dat
stellen gemeente
archivaris Peter Sijnke
en adjunct-archivaris
Anneke van Waarden-
Koets vast in hun boek
'Bewogen Jaren, Mid
delburg in de 20ste
eeuw'. Het boek wordt
zondag 6 november
officieel aangeboden
door beide auteurs.
Burgemeester Chris
Rutten neemt het eer
ste exemplaar in ont
vangst.
Walcheren
ontbreekt
Nederlandse
vereniging
Weer as wost
NIEUW
De Bank van Nederland
-V-
Markt 19. 4331 LJ Middelburg
Tel. 01180-12998/24359
94e JAARGANG NUMMER 44
2 NOVEMBER 1994
de fouten en over het belang
van Walcheren durft of wil nie
mand iets schrijven".
Dat Walcheren een belangrijke
schakel vormde naar het vero
verde Antwerpen eind 1944 is
bekend. Dat Walcheren even
wel in één adem genoemd
wordt met de invasie in Nor
mandië en de slag om Stalin
grad willen historici niet kri
tiekloos slikken. De Duitse
journalist wil met zijn
geschiedkundige reportage
aantonen dat Walcheren wel
degelijk een peiler was waarop
de geallieerden hun strijd
tegen de Nazi-overheersing
hadden gebouwd. Sinds 1982
heeft hij bewijzen voor die stel
ling verzameld. Het resultaat
ligt nu klaar om gedrukt te
worden. Niet dat de geschie
denis herkauwd wordt, legt hij
uit. Integendeel. Er worden
puntjes op de i gezet en hiaten
opgevuld die anderen kenne
lijk niet de moeite vonden om
in te vullen. ,,Er zijn zoveel
boeken geschreven. Maar over
Speel vanaf nu iedere
maand (voor 35 gulden) mee in
de Spaanse loterij en maak kans op
6,5 miljoen gulden (totaal 90 miljoen).
DOEMEEJEWEET
TOCH MAAR NOOIT!
Gratis Info:
UNITED MEDIA GROUP
Postbus 704
2900 AS Capelle a7d IJssel
Tel: 010-4512178
HD® Utam
Oplage: 24.600.
Gratis huis-aan-huis op
geheel Walcheren in
combinatie met de Vlissinger.
Totale oplage: 49.000.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,4380 AA
Vlissingen.
Advertentieverkoop:
J.L. Saija,
tel. 01184-18686.
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81271 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81270.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215.
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36,4570 AA Axel.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur,
Postbus 5017, 4330 KA
Middelburg, tel. 01180-81000
Oost-Souburgseweg 10, 17.00
uur. Postbus 18, 4380 AA
Vlissingen. tel. 01184-84000.
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huis-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 170.025
Kern van de lijvige reportage is
de opeenstapeling van fouten
die werd gemaakt. Waarschijn
lijk, zo legt Dürnholz uit, besef
ten de generaals van de geal
lieerden onvoldoende dat het
wel interessant is om een
haven als Antwerpen in har
den te hebben, maar als er
geen schepen kunnen komen
is zo'n haven volstrekt nutte
loos. Het duurde veel te lang
voordat de geallieerden Wal
cheren bevrijdden. Dürnholz
stelt vast dat als de bevrijding
van Walcheren gelijktijdig was
gepland met de verovering
van Antwerpen, Europa voor
de winter van 1944/1945 ont
daan was van het Nazi-juk. Bij
na drie maanden moesten Brit
se en Amerikaanse soldaten
duimdraaiend in Antwerpen
wachten op een volgende stap
richting front. Het grote aantal
doden in bijvoorbeeld het
Ardennen-offensief had door
de tijdige aanvoer van deugde
lijk materiaal voorkomen kun
nen worden en van een hon
gerwinter was geen sprake
geweest.
Het zou voorbarig zijn om de
redacteur van de Kölnische
Rundschau klakkeloos te ver
gelijken met Cornelius Ryan,
de auteur van 'Een brug te ver'
en 'De Langste dag'. Niettemin
is beider werkwijze dezelfde.
Ook Dürnholz heeft de afgelo
pen twaalf jaar op allerlei
niveaus gesprekken gevoerd
en hij spitte in archieven in
Duitsland, Engeland en Ameri
ka. Sinds het begin van zijn
geschiedkundige oorlogsre
portage staat hij jaarlijks in
november tussen oud-strijders
bij de herdenking van de
bevrijding van Walcheren in
Vlissingen en Westkapelle. „Ik
heb er enorm veel vrienden
door gekregen", meldt hij.
Zowel Nederlandse als Britse
oud-strijders zijn bij hem kind
aan huis.
Aanleiding tot het onderzoek
naar de positie van Walcheren
in de herovering op de Duit
sers was een tentoonstelling
van de Documentatie Groep
Walcheren in juli 1982 in Vlis
singen. „Ik ben journalist en
dus heel nieuwsgierig", stelt
hij een aantal keren vast. Dus:
„Ik wilde meer weten over wat
er toen aan de Schelde was
gebeurd", legt hij uit. Hoe hij
ook zocht, hij vond niks, behal
ve persoonlijke verslagen van
Britse officieren. En dat prik
kelde zijn journalistieke
nieuwsgierigheid. In Duitsland
ving hij trouwens nog meer
bot bij zijn zoektocht naar
documenten die het juiste licht
op de gebeurtenissen op Wal
cheren eind 1944 zouden wer
pen. „De laatste aanzet om me
met dit thema bezig te houden
was een ontmoeting met Brit
se soldaten die de landing op
de diverse punten op Walche
ren hadden meegemaakt. Het
klinkt vreemd, ofschoon ik
Duitser ben, kreeg ik meteen
een hechte band met die men-
- Ansgar Dürnholz bij het oorlogsmonument aan de Commandoweg in Vlissingen.
sen. Het zijn zelfs dikke vrien
den geworden".
Kernvraag werd op gegeven
moment waarom er zo weinig
over de gevechten bij de
bevrijding van Walcheren ge
schreven was. Oorzaak en
gevolg - er was geen enkele
analyse te bemachtigen. Dus
ging hij zelf op onderzoek.
Stukje bij beetje paste de puz
zel uiteindelijk. En wat hij ver
moedde bij het begin werd
langzaam maar zeker waar
heid. In de top - Montgomery
en Eisenhower - kibbelden ze
teveel en het spook van de
bureaucratie sloeg ook toe in
de oorlogshandelingen. Som
mige Duitse officieren zoals
marinekapitein Hopmann
waarschuwden in die periode
dat als Walcheren behouden
bleef voor de Duitsers de geal-
Het boek behandelt chronolo
gisch gebeurtenissen in de
Zeeuwse hoofdstad. Het eerste
hoofdstuk beschouwt de
periode 1900-1940. Beide
samenstellers zien in hun
gemeente-archief hoe Middel
burg gezapig de 20e eeuw bin
nenschrijdt - niet wetend wat
allemaal te wachten staat. In
woord, maar vooral met foto's
vertellen ze geschiedenis op
180 pagina's.
De Eerste en Tweede Wereld
oorlog bijvoorbeeld. Maar
Middelburg ontwikkelt zich
ook als een moderne stad. Zo
verrijst buiten de vesten een
moderne wijk, die nu nog
Nieuw Middelburg wordt
genoemd, Leuk in die periode
is ook dat in 1924 de overgang
van Middelburg naar Willem
van Oranje wordt herdacht
met teksten van de in Middel
burg geboren P.C. Boutens.
Uiteraard belichten Sijnke en
Van Waarden ook de restaura
tie van gebouwen in de monu-
mentenstad. De Gistpoort bij
voorbeeld. Die zag er niet uit
bij de eeuwwisseling, maar
tien jaar later kregen de restau
rateurs de kans om ze op te
knappen. Middelburg werd in
1929 opgeschrikt door een
brand die was ontstaan in de
Fransche Bazaar. Aangewak
kerd door een harde wind
breidde het vuur zich snel uit.
De Middelburgse brandweer
kon de vlammenzee niet aan.
Zelfs uit Rotterdam en Den
Haag werden motorspuiten
aangevoerd om de brand
meester te worden. Een groot
deel van de Lange Delft werd
verwoest.
Het boekt telt een groot aantal
interessante herinneringen. Zo
wordt het paradepaardje van
de Middelburgse binnenstad,
de Spanjaardstraat, genoemd.
Die straat vormt het decor
voor de roman 'De humeuren
in de straat der weduwen' van
S. Greup-Roldanus. Het ver-
Mi m mr
haal speelt in de achttiende
eeuw. Het gemeentebestuur
bekroonde de schrijfster.
'Het breukvlak' is de titel van
de zwarte jaren 1940-1944. Een
verwoeste stad en een langza
me opbouw, Duitse bezetters,
onvrijheid, gedwongen vertek
van Joodse Middelburgers. Op
6 november 1944 haalde ieder
een opgelucht adem nadat de
bezetters zich overgaven aan
de geallieerden.
Onder het hoofdstuk 'Tijdperk
van expansie' wordt 1945-1994
beschreven. Wederopbouw,
uitbreiding met wijken, bezoe
ken van leden van het konings
huis en allerlei andere belang
rijke tijdsbeelden passeren de
revu. Ook acties tegen bijvoor
beeld kernenergie krijgen aan
dacht alsook de toegepaste
bouwstijlen. De Lange Delft
wordt promenade en de indus
trie verdwijnt uit de stad.
Het boek geeft niet alleen in
woord, maar vooral in beeld
een eeuw geschiedenis weer.
Talrijke foto's zijn geplaatst
om de kijker te boeien en min
of meer te dwingen de teksten
te lezen.
'Bewogen jaren, Middelburg in
de 20ste eeuw' van Peter Sijn
ke en Anneke van Waarden-
Koets is een uitgave van de
Europese Bibliotheek en kost
f49,50 gebonden met harde
gelamineerde omslag. Tot 6
november geldt bij Boekhan
del Fanoy een intekenprijs van
f45,-.
Overgave van Duitsers in 1944 voor het verwoeste stadhuis.
FOTO ZEEUWS DOCUMENTATIECENTRUM.
msm
lieerden geen schijn van kans
hadden om verder te komen.
In de Belgische wereldhaven
kon dan zelfs geen handdoek
voor een soldaat worden aan
gevoerd.
In zijn onderzoek stuitte Dürn
holz op veel onduidelijkheden.
In het Imperial War Museum in
Londen vond hij nauwelijks
iets over de beslissende slag
om de Schelde. Allerlei kaar
ten die Montgomery gebruikte
hangen er op. „Opvallend is",
schrijft hij in een samenvat
ting, „dat de landkaart waarop
Walcheren had moeten staan
ontbreekt". En zo is er veel
meer. De Amerikaanse gene
raal Omar Bradley noemt het
een fout van Montgomery dat
Antwerpen niet snel genoeg
bereikbaar was. En er zijn
mensen in de legertop van
toen die beweren dat Walche
ren zonder veel moeite vero
verd had kunnen worden,
maar dan gelijktijdig met Ant
werpen. Dat generaals fouten
maken en vaak dezelfde vindt
Dürnholz niet vreemd. Maar
dat de feiten over de slag om
Walcheren onder tafel werden
gewerkt verbaast de Duitse
journalist.
Dürnholz hoopt van harte dat
zijn boek wordt uitgegeven. Hij
heeft al veelvuldig contact
gehad met een uitgever in Vlis
singen. „Die is bang dat de
tekst niet goed genoeg ver
taald kan worden. Ik heb mijn
best gedaan om het in een
voor iedereen toegankelijke
taal neer te zette. Dat is ook
logisch, want ik ben journalist
en geen historicus. Ryan heeft
hetzelfde gedaan met zijn boe
ken. Ook hij was journalist".
Als sinds jaar en dag vertoeft
Dürnholz samen met zijn
vrouw meerdere keren per jaar
in Vlissingen. In Keulen is hij
een vooraanstaand lid van de
Nederlandse vereniging. „Ik
hield meteen van Nederland
en Vlissingen in het bijzonder.
Dat ik geïnteresseerd ben in de
oorlog en van Nederlanders
ben gaan houden, heeft me op
het spoor gezet van een onder
zoek naar de ware toedracht
over de gebeurtenissen bij het
einde van de Tweede Wereld
oorlog op Walcheren. Ik heb
tijdens dat onderzoek veel
vrienden hier gekregen. Piet
Eekman van de Documentatie
Groep Walcheren is er een
van".
„De geallieerde soldaten die
meevochten bij de bevrijding
van Walcheren hebben me tel
kens aangespoord om verder
te gaan met het onderzoek. Ze
zeiden altijd tegen me: we heb
ben er gevochten, maar nie
mand heeft vastgesteld wat de
gevolgen daarvan waren. Ik
ben in Keulen opgegroeid en
was veertien jaar oud toen de
Amerikanen in 1944 Keulen
binnenvielen. Ik weet dus wat
oorlogsgeweld is, want Keulen
werd zowat de hele oorlog
gebombardeerd. Overigens
werden we gewaarschuwd
vanuit Walcheren. Daar stond
een heel belangrijke radarpost
die wist wanneer de bommen
werpers er aan kwamen. Ik
denk trouwens dat niet alle
schuld op Montgomery afge
schoven moet worden. Eisen
hower was minstens net zo
schuldig aan de vertraging bij
de bevrijding van Walcheren.
Die had namelijk nauwelijks
ervaring met een oorlog".
Dürnholz wil na zijn pensione
ring zo snel mogelijk vast in
Vlissingen gaan wonen. „Ik
voel me onderhand meer
Nederlander dan Duitser",
zegt hij. „Ik moet alleen nog
een leuke woning zoeken. Nu
wonen we tijdens de vakantie
en vrije weekeinden in een
klein appartement".
De Zeeuwse Komedie speelt vanaf aanstaande
vrijdag de komedie De Burger Edelman van
Molière. Na de spraakmakende opvoering van
Sade heeft regisseur Willem Huijbreghs bewust
gekozen voor een heel ander soort stuk. Ten
eerste om toeschouwers en spelers te bedienen -
die willen ook wel eens wat anders - en verder
om de paniek te voorkomen als een
vergelijkbaar stuk zijn voorganger niet kan
overtreffen. „Na Sade hebben we wel even in
een afkickperiode gezeten."
Om het publiek weer terug in de bibliotheken
te krijgen is de Vlissingse bibliotheek bezig een
nieuw beleid te ontwikkeien. Omdat het medium
boek steeds minder belangrijk wordt, gaat de
bibliotheek zich richten op andere
informatiedragers, zoals 'on-line'
computerverbindingen. Waarschijnlijk besluiten
de Zeeuwse bibliotheken volgende week
gezamenlijk om over te gaan op een nieuw
beleid.
Verder in deze krant de rubrieken
Bedrijfskundig Bekeken, Psychoconsult en
nieuws van provincie en gemeente.
Een korte maar krachtige
manier om guur en vervelend
weer te beschrijven is: 't Is
weer as wost, mè minder vet.
Een beetje oneerbiedig mis
schien, maar in deze uitdruk
king ligt dan ook iets van pro
test. Over 'weer' en dialect is
een heleboel te melden. Ik laat
het hier bij enkele losse
opmerkingen.
Enkele minder vaak gehoorde
woorden uit de sfeer van het
weer zijn: miezelingetjes (hele
kleine sneeuwvlokjes) en tilte
(een weerperiode). Het laatste
wordt bij voorbeeld als volgt
gebruikt: 'Een goeie tilte
mochte me is 'ebbe, dan kon 't
nog wat 'oore (worden) mee
de peeën.'
Veel bekender zijn waarschijn
lijk 'diezig' (nevelig in de ver
te), smoor (motregen) en
'riem'. Riem is een oud woord
voor 'rijp' (wit opvriezende
dauw) dat al in de middeleeu
wen in het Nederlands voor
kwam. 'Smoor' is het onder
werp van twee weerspreuken
die ik ken, maar die een tegen
gestelde strekking hebben. De
ene is: Noordse smoor brieng'
droogte voor (voort). De ande
re luidt: Noordse smoor
brieng' regen voor. Misschien
kan iemand me vertellen welke
de juiste is? Het gaat dus om
motregen uit het Noorden.
Enkele bijzondere Walcherse
woordcombinaties over het
weer zijn: 'de zunne staet op
stelten' en 'de zêê wolkt op'.
Het eerste kunt u waarnemen
wanneer de zon vanachter een
wolk schijnt en haar schijnsel
in banen (stelten) naar bene
den straalt. Het tweede doet
zich voor wanneer de stroming
van de zee en het weer de aan
voer van 'vuil' ondoorzichtig
water veroorzaken, een na
tuurverschijnsel dat gewoon
een onderdeel is van de water
huishouding van de zee.
Tenslotte: wanneer een Wal-
cherenaar zegt 'dat is een bui
tje', hoeft u geen pèrreplu op
te zetten. Het betekent: dat is
een meevaller.
Jan Zwemer
Aangenaam: de wereldbank. Of eigenlijk liever sofa of canapé.
Internationaal georiënteerd typesophisticated en passend in zo-wel een modern
als in een klassiek interieur. Naar wens te komplementeren met een eveneens
werelds voetenbankje.
Alooi Voor Maar
voetenbankje v.a. 279,- in diverse kombinatiestoffen leverbaar.
i.i,neki
Het gratis Bank boek je van
Monl'el. boordevol met
exclusieve en betaalbare
zitmeubelen, ligt voor it
klaar. Even bellen en u
krijgt 'm snel in de bus.
zeeuws-vlaanderen
Alle beroemde meubelmerken onder één dak.
Elke dag geopend tot 18.00 uur, alleen vrijdags tot
21.00 uur. (let op: zondags gesloten).
Tel. 01155 - 62010.
Sie Matic Keukenstudio 1e verdieping.
