01184-84316
TOHiKi
'Gewoon je boerenverstand ontwikkelen'
Fort Rammekens en Ritthemsebos
deze zomer open voor publiek
WAARDEBON
501
KEES DEN HOLLANDER EN ZIJN BAND MET DE KUST
'UNIEK GEBIED MET LEGIO M
NU
Levis
32fe^\-c
Weschappel (2)
r
3-PAK 100 ASA 24 OPN
FOTO VERSCHOORE
Opvallend
adverteren op
deze plaats
met gebruik van
steunkleur!
Interesse? Bel:
94e JAARGANG NUMMER 29
20 JULI 1994
door Jan Zwemer
De kampeerders komen er al jaren en vormen
zo'n beetje één familie. Het is op hun verzoek
dat op het hek van de boomgaard van Huib den
Hollander een oeroude naam prijkt: L'Hermita-
ge. Aan het begin van deze eeuw was uit over
levering alleen nog bekend dat het stuk grond
niet ver van kasteel Westhove 'Den èrmen
taoien' heette, de arme taaie. Huibs vader. Kees
den Hollander, is niet alleen fruitkweker, maar
ook amateur-historicus en hij kwam te weten
dat ter plaatse een 'hermitage' van het kasteel
gelegen heeft.
PZC WEEKBLADEN
m
de gehele 2e set
voor maar 25 cent
FOTO VERSCHOORE
door Joep Bremmers
Sinds kort is Fort Rammekens, gelegen tussen
het Sloe en het Ritthemsebos, voor bezoekers
geopend. Beheerder Staatsbosbeheer en het
Stedelijk Museum Vlissingen hebben een 'kas
teelheer' aangesteld onder wiens wakend oog
tot en met 30 september het bouwwerk uit 1547
te bezichtigen is. Fort Rammekens is niet alleen
historisch gezien een belangrijk monument.
Door de ligging in natuurgebied Rammekens-
hoek heeft het fort ook een grote natuurhistori
sche waarde. Bijna het hele Ritthemsebos is
deze zomer eveneens voor wandelaars toegan
kelijk.
Kasteelheer
Geldig tot 31 juli 1994
VAKANTIEGANGERS OPGELET!
LAST MINUTE - AANBIEDING
en diverse andere topmerken
op echt op
Langeviele 36, Middelburg
Grieks specialiteiten restaurant
Magdalenastraat 5 Goes
Tel.: 01100-15715
GRIEKSE
BOOTTOCHT
met warm en koud buffet
en 2 bands op
VRIJDAG 5 AUGUSTUS
65,- p.p.
Reserveer tijdig Oi 100-15715
„Dat was toen in de mode.
Veel buitens hadden een her
mitage, een lusttuin met
vogels en zo. Er moeten schut
ten omheen hebben gestaan
met pauwen er op geschilderd.
Stadhouder Willem de Vijfde
heeft er nog eens een bezoek
gebracht in de achttiende
eeuw. Toen hebben ze er een
als heremiet (kluizenaar) ver
klede boswachter neergezet.
Vroeger kon je nog goed zien
dat het zo'n tuin geweest is: er
waren waterpartijen en heu
veltjes met lindebomen."
'Kees van 'Uube' tuinierde op
historisch gebied. L'Hermitage
is nooit verkaveld geweest, de
tiendepalen staan er nog. Niet
ver van daar moet ook de oud
ste nederzetting van Walche
ren gelegen hebben. Nu ligt
die in zee of onder de duinen.
Tien jaar geleden nog vond
Kees den Hollander vers lijken
de ploegsneden op het strand
na het afslaan van de duinen.
Van tussen 800 en 1000, legt
hij uit, toen ze door verstuiving
onder het duinzand geraakt
zijn.
ben Hollanders grootvader
was om heel andere redenen
geïnteresseerd in de kust. Eind
vorige eeuw kocht hij van de
strandvonderij houten sche
pen die op 't strand waren
gelopen. „Voor de afbraak,
maar daar had hij alleen wat
aan als het goed weer was. Als
't weer ging stormen was het
weg." Vóór die tijd leefde de
familie Den Hollander in Mid
delburg en omgeving. Van
Domburg waar ze in de zes
tiende eeuw vandaan kwa
men, vertrokken ze voorgoed.
ED® IFai&um
Oplage: 24.600.
Gratis huis-aa.n-huis op
geheel Walcheren in
combinatie met de Vlissinger.
Totale oplage: 49.000.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18, 4380 AA
Vlissingen.
Advertentieverkoop:
J.L. Saija,
tel. 01184-18686.
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81271 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81270.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215.
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36,4570 AA Axel.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Markt 51, 17.00 uur,
Postbus 5017, 4330 KA
Middelburg, tel. 01180-81000
Oost-Souburgseweg 10,17.00
uur. Postbus 18, 4380 AA
Vlissingen, tel. 01184-84000.
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huis-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 170.025
„Wij zijn de kleinste tak, de tak
van Jan den Hollander die
rond 1600 leefde, een her-
vormd-humanistische tak. De
andere tak, van zijn broer Pie-
ter, is veel groter en veel stren
ger orthodox."
Kees den Hollander blikt graag
terug, maar meer uit verwon
dering dan uit nostalgie. „Ik
ben nu zesenzeventig. Ik weet
nog dat er maar één strand
huisje in de düinen stond, van
burgemeester Van Teylingen.
Er waren enkele pensions, er
werd eens een kamer ver
huurd. Wij waren als kinderen
de eersten die gingen zwem
men hier in Oostkapelle." De
Duinbeekse weg waaraan hij
woont, zo legt Kees uit, had nu
het centrum van toerisme kun
nen zijn. „Er waren hier parti
culieren die hun eigen rust wil
den veilig stellen en die koch
ten aan weerszijden van de
weg een strook land op. Toen
is het toerisme allemaal aan de
Duinweg gekomen. En hier is
het nog landelijk."
Aan die komst van het toeris
me heeft Kees den Hollander
zelf meegewerkt, vooral aan
Kees den Hollander.
het begin van zijn 24-jarig
raadslidmaatschap. „De
gemeenteraad was toen ik
begon in 1958 nogal verjongd
en we zetten door dat de raad
voortaan elke maand zou ver-'
gaderen. Toen is de ontwikke
ling van Oostkapelle pas goed
op gang gekomen. Van 1952 af
waren er weer Duitse toeris
ten, enkele jaren later ook wat
meer Hollanders. Maar bakker
De Visser had nog het secreta
riaat van de VVV aan huis, hij
kreeg daar elk jaar een kistje
sigaren voor. Wij zijn toen
begonnen om als gemeente
bestuur aan het eind van de
Duinweg en rond het dorp
boerderijen aan te kopen.
Want wij wilden het dorp leef
baar houden en niet laten ver
grijzen. De herindeling zat er
aan te komen en Oostkapelle
moest wat- te bieden hebben
tegenover de andere dorpen."
Den Hollander kan over het
resultaat tevreden zijn. „Het
dorps- en verenigingsleven
floreert, de sanering destijds is
gelukt. Alleen jammer dat we
niet een kustgemeente zijn
gewo den met Vrouwenpolder
erbij. Waarschijnlijk hebben ze
in V :ere destijds minister
Toxcfpeüs om weten te praten
bij het diner." Het VVV groeide
uit tot een miljoenenbedrijf en
Kees benadrukt het positieve
aan deze ontwikkeling.
„Tegenstanders van het toeris
me hebben er meestal zelf niks
mee te maken. Het is een scho
ne industrie. Kijk eens naar de
mini-campings. Voor de boe
ren zijn ze hard nodig. Stel je
eens voor dat ze massaal op
varkens- of kippenhouderij
waren overgegaan. Dan had je
wat gehoord."
„Ik snap die zogenaamd
progressieve milieu-mensen
niet: zij zouden toch juist het
belang moeten voorstaan van
de stadsbevolking die hier in
de vrije natuur komt recreëren.
De boeren planten voor hun
camping rijen bomen aan, de
stadskinderen leren er een
aardappel uit een pee kennen,
en door de kleinschaligheid
blijft het heel goed in de hand
te houden. We zijn niet over
voerd met toerisme. Je moet
niet kijken naar de topdagen
als het hele achterland naar
het strand komt. Wanneer de
toerist weg is, is de landelijke
sfeer intact gebleven. Ga maar
eens naar de Belgische kust
om te zien hoe het anders
kan..."
Kees is een sterk voorstander
van praktisch denken en wan
trouwt grote plannen en
bestuur van bovenaf. Daarom
was hij ook raadslid voor
'Gemeentebelang'. „Bekend
zijn met de plaatselijke
omstandigheden is veel
waard. Ik heb het dikwijls naar
voren gebracht in de raad:
Hoedt u voor deskundigen!
Die zijn over-gespecialiseerd
en daar komen fouten van.
Hier aan het strand heb je dat
ook kunnen zien. Voor West
hove hebben ze destijds de
paalhoofden gehalveerd en de
stenen er van tussen gehaald.
Maar nu moet het strand er
opgespoten worden. De reke
ning komt achteraf." Een leven
lang van opmerken en zelf
standig denken spreekt uit zijn
woorden als hij vanaf de dui
nen de stromingen in zee aan
wijst. „Probeer maar gewoon
je boerenverstand te ontwikke
len, dat is het beste van al..."
De vijf Achterhoekse rockers die samen de band
Normaal vormen, zijn op veldtocht. Tijdens die tocht
doen ze op 28 juli Westkapelle aan. Voor de
Veldtocht 1994 - genoemd naar de gelijknamige
nieuwe cd 'Gas d'r bi-j' - heeft de band zich een
nieuwe geluidsinstallatie en een bijzonder
achterdoek aangemeten. Voor het eerst zullen de
Achterhoekers een aantal compilaties ten gehore
brengen, om ruimte te geven aan nieuw materiaal en
tegelijk de liefhebbers van oude hits tevreden te
stellen.
De Zeeuwse natuurgebieden zijn goed voor
bedreigde vogelsoorten. Uit onderzoek van de
Vereniging Natuurmonumenten blijkt dat vooral de
Middelplaten langs het Veerse Meer, de Zepeduinen
en het Slotbos in Haamstede populair zijn onder
bedreigde vogelsoorten. Neeltje Jans blijkt van
essentieel belang voor het voortbestaan van de
dwergstern. Al deze terreinen worden beheerd door
de Vereniging Natuurmonumenten.
Verder in deze krant nieuws van gemeente en
provincie en de rubrieken Psychoconsult en
Bedrijfskundig Bekeken.
'0'
por foto
Goes, Middelburg, Vlissingen,
Zierik.ïee, Hulst, Terneuzen
Goes, Grote Markt 7
Middelburg, Lange Geeré 28
Het bekendst is het West-
kappels dialect om zijn
'dikke I', die je kunt
nadoen door je tong
lang(er) tegen je verhemel-
te te drukken. Officieel
heet dat 'mouillering' van
de I. Samen met de ouder
wetsere woorden, het
gebruik van 'of' in plaats
van 'af' en de oa-klank in
plaats van de oo in het Wal-
chers (doape - doope),
maakt het dat Westkappels
op Zuid-Bevelands lijkt en
op sommige varianten van
het Vlaams. Ook het Zuid-
Bevelands is behoudender
dan het Walchers en ook
Vlaanderen heeft kust
plaatsen met sterk afwij
kend dialect, zoals het Oos-
tends.
Fort Rammekens werd in de
zestiende eeuw aangelegd op
last van Karei V. In die tijd
stroomde in dit gebied de Wel-
zinge, de toenmalige toegang
tot de belangrijke havens van
Middelburg. Het uit 1547 stam
mende fort is ontworpen door
de Italiaan Donato de Boni.
Voorheen werden in Neder
land vestingwerken in de vorm
van kastelen - zoals het Mui-
derslot - gebouwd. Rond 1500
werd echter het geschut uitge
vonden zodat de kastelen niet
meer in staat waren een bele
gering te doorstaan. De Italia
nen kregen hier het eerst mee
te maken. In 1494 viel het Fran
se leger met behulp van de
toen moderne kanonnen Italië
aan, waarbij de fortificaties
waardeloos bleken. Omdat Ita
lië als eerste de modernere
forten ging bouwen, trok Karei
V Donato de Boni aan om Fort
Rammekens gestalte te geven.
De Boni ontwierp het fort zo,
dat de zeezijde vanuit een bol
werk bestreken kon worden.
De ingangspartij en het achter
land van Rammekens werden
door twee kleinere bolwerken
verdedigd. Op de open bin
nenplaats van het fort werden
legeringsgebouwen voor offi
cieren en manschappen
gebouwd. Rammekens is ove
rigens niet de oorspronkelijke
naam van het bouwwerk. Aan
vankelijk werd het Zeeburg
genoemd, de volksmond her
noemde het echter tot Ram
mekens. De bouwer van het
fort liet zijn land van herkomst
duidelijk in het bouwwerk
doorschemeren. Zeker de
natuurstenen toegangspoort
in Italiaanse renaissance-stijl is
uniek voor heel Nederland.
Nadat het fort was opgeleverd,
zijn er eeuwen lang geen grote
veranderingen in aangebracht.
Maar Napoleon achtte het ves
tingwerk aan het begin van de
vorige eeuw niet meer modern
genoeg en liet er in 1812 nieu
we kazematten bouwen. Het
fort was ondertussen niet
meer belangrijk voor de verde
diging van de Middelburgse
haven, maar nu voor Vlissin
gen. Rammekens werd hekke-
sluiter van de linie van forten
die Napoleon rond Vlissingen
projecteerde.
Sinds 1984 verzorgde de Stich
ting Natuur- en Recreatieinfor
matie (NRI) de openstelling
Polaroid
100 is24
Polaroid
L ft- HifhDeLnAon
NORMALE ADVIESPRIJS
FOTO VERSCHOOREPRIJS
^95
voor slechts
A
BIJ IE0ER PAK TEVENS 7.50 KORTINGSBONNEN
VOOR ONTWIKKELEN EN AFORUKKEN (DUS 2.50
PER FILM) IN DE 1-UUR FOTOSERVICE
Boswachter Bram Vader bij de poort van Fort Rammekens.
GOES - VLISSINGEN - MIDDELBURG - HULST - TERNEUZEN
van het fort in de zomermaan
den. Het NRI kon het fort ech
ter niet langer bemannen.
Staatsbosbeheer, beheerder
van het fort, kampte met het
zelfde probleem. Door een
samenwerking van Staatsbos
beheer en het Stedelijk Mu
seum Vlissingen is Fort Ram
mekens nu de hele zomer ge
opend voor publiek. Staats
bosbeheer deed er nog een
schepje bovenop door ook het
bos rond Rammekens voor
publiek toegankelijk te maken.
Conservator Weber van het
Vlissings museum beschouwd
deze zomer nog als een experi
mentele fase. Weber: Het
hele gebied heeft verschillen
de elementen in zich die
samen een uniek geheel vor
men. Naast het fort is er
natuurlijk het bos. Buitendijks
is er het enige schorrengebied
van Walcheren en bij het voor
malige dijkgat liggen de cais
sons nog op het strand. Die
caissons zijn afkomstig van de
in 1944 aangelegde kunstmati
ge havens in Normandië".
VERVOLG ELDERS
IN DEZE KRANT
Ook historisch is het verant
woord om Westkapelle als
variant op een Vlaamse kust
plaats te zien: rond het jaar
1000 lag op de plaats van de
Vlaamse kustlijn een serie
eilandjes met waarschijnlijk
vooral vissersbevolking - Wal
cheren met de vissersplaats
Westkapelle sloot daarop heel
natuurlijk aan. Tot in Noord-
Frankrijk was dit één cultuur
gebied en het zou kunnen dat
we hier de legendarische
Noormannen-afkomst van de
Westkappelaars moeten zoe
ken. Namelijk bij de uit de
omstreken van Denemarken
gekomen Saksen die zich in
het zuiden van deze kuststrook
vestigden en ook de eilanden
voor de kust bevolkten - men
sprak vroeger wel van een
'Saksisch' element in de
Vlaamse bevolking. Meer naar
het zuiden woonden aan de
Franse kust de 'Noormannen'
die in 1066 Engeland verover
den
75.
