METALLED!
MAAI? OOK
r«
4
Rokende puinhopen van 17 mei 1940
geboekt in Vreselijke Vrijdag
den boer drukkers
4 m H
VJSA
ALLE &0EDI MEUKEN
<PeR6TUIC
ALLE ÖOEBE KLEUK&l
fEP tlUR.
OP ONZ "DAMES AFDELING
EEN ALTUD WISSELENDE
KOLLEKTIE.
BLAUWE
WINKEL
OP ONZE HEREN AFDELINÖ
ALT'JÜ EEN HARTSTIKKE LEUKï
EN 15ETAALEARE KOLLEKTIE.
at:
NIEUWE BURG 27 MIDDELBURG tel: 38478
Magirius
Einde van de wereld
Brüder
Bij de Duitse aanval vanaf de Sloe dam werd
Middelburg zwaar gebombardeerd en beschoten.
Fosforgranaten veroorzaakten zware branden.
Een ware vuurzee veranderde onze stad tot een
ruïne. Ook Den Boer Drukkers werd getroffen en
brandde volledig af, geen steen bleef op elkaar.
Deze maand, 50 jaar na de verwoesting, herdenkt
onze stad op vele manieren dit feit.
Ons bedrijf heeft daarom haar bijdrage willen
leveren door middel van de uitgave „Vreselijke
Vrijdag, 17 mei 1940: de dag dat Middelburg
brandde". Een blad in tijdschriftvorm, dat deze
zwarte dag in tekst en beeld heeft vastgelegd.
In de verwoesting van Middelburg en in de
wederopbouw ligt immers de geschiedenis van
Den Boer Drukkers verankerd.
markt 51
middelburg
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 16 mei 1990
OP Pt VERNIEUWDE BURG-
DE BLAUWE WINKEL
-LA'Lrl
GROOT
-GOED
■J.
vow
15?
TStilfft
12P
,\y-
De reden van het monument
op de kop van de Burgprome
nade is vreselijke vrijdag, 17
mei 1940. Niet minder dan
500 woonhuizen stortten in
of verbrandden, achttien
openbare gebouwen werden
weggevaagd waaronder het
Middelburgse stadhuis en het
Abdijcomplex. Het dodental
bleef beperkt tot 22, omdat
de meeste inwoners op tijd de
stad hadden verlaten. De
Duitsche Luftwaffe gaf an
dermaal haar visitekaartje af,
drie dagen na Rotterdam
werd genadeloos toegslagen.
Middelburg was geen vergis
sing van 'de moffen'. Middel
burg was de zoveelste vorm
van machtsvertoon.
Die conclusie kan worden getrok
ken na lezing van het eenmalige
tijdschrift Vreselijke Vrijdag. PZC-
redacteur Jacques Cats heeft het
werk samengesteld. Den Boer
Uitgevers in Middelburg en Boek
handel De Ruiter in Vlissingen te
kenen voor de uitgave. Helaas is
het werk voor het grootste deel
uitverkocht. Voorzover bekend
komt er geen tweede druk. Jam
mer, want velen zullen het nog
willen aanschaffen. Zeker als de
verslagen van de plechtige her
denking donderdag 17 mei in de
kranten verschijnen en Omroep
Zeeland enkele uren heeft gewijd
aan de herdenking in de Nieuwe
Kerk en de onthulling van het
monument op de Burgpromena
de.
De uitgave begint met foto's zo
als het was, voordat de stad ver
anderde in een rokende
puinhoop. De Lange Delft, de
Markt met winkelende mensen.
Ook de Botermarkt, de vroegere
Lange Burg en de Balans met St.
Joris zijn opgenomen. Bladerend
zien we hoe de Duitsers Zeeland
binnenvallen, er een bekendma
king van de burgemeester J. van
Walré-de Bordes verschijnt waar
in wordt opgeroepen dat vrou
wen en kinderen maar beter de
stad kunnen verlaten en hoe de
Franse soldaten vluchten voor
het 'Gründliche' geweld. Cats no
De Lange Burg voor de verwoesting.
teert op die pagina's geschiede
nis. Hij citeert dr. L. de Jong en
L.W. de Bree, waaruit duidelijk
wordt dat de toenmalige eerste
burger alles in het werk zette om
Middelburg te ontzien.
Onder het hoofdstuk 'Een orgie
van rook en vuur' zien we de af
grijselijke hel van vuur die de
Duitse bombardementen hebben
veroorzaakt. Een luchtfoto toont
eerder een vergelijk met het Bot-
letgebied anno nu dan een rustig
provinciehoofdstadje in 1940. En
als de rook is opgehouden en de
schade zichtbaar wordt krijgen
we twee dubbele pagina's op de
binnenstad, wat er overbleef, een
ruïne. Vervolgens noteert Cats de
ervaringen van Willem de Hollan
der, die met de Magirius tegen de
bierkaai vocht. Cats heeft ook
het logboek van de brandbestrij
ding er bij gehaald en we lezen
hoe hulp uit de omgevende plaat
sen ook al als een druppel op een
gloeiende plaat nauwelijks scha
de kon tegenhouden, hooguit er
ger kon voorkomen.
Even verder het verslag van de
blusleider. Daaruit kan worden
opgemaakt dat gloeiende scher
ven van granaten veel branden
veroorzaakten. Ze begonnen
klein en waar de inwoners niet
thuis waren werden de branden
groter omdat niet onmiddellijk
werd ingegrepen. Ook stelt die
'bluschleider' vast dat de gebou
wen aoor het gebruikte materiaal
zeer brandbaar waren. En er was
eigenlijk geen beginnen aan. Er
stond veel te weinig druk op het
bluswater en in de grachten en
havens was te weinig water
vooradig. En de toegesnelde
spuitgasten uit Serooskerke za
gen hoe midden tijdens hun werk
hun auto waarmee ze zich ver
plaatsten werd gevorderd door
de Duitsers.
„De verwoesting is zö geweldig,
dat de tranen je in de ogen sprin
gen", schrijft Cats de woorden
over van een inwoner die verslag
doet.
Even stilstaan moeten we bij het
interview met M.P. de Bruin, oud-
hoofd van het Zeeuws documen
tatiecentrum. „De gebeurtenis
sen op de 17e mei 1940 hebben
zo'n ontzettende indruk op hem
gemaakt, dat de beelden van
toen hem voor eens en altijd in
het geheugen staan gegrifd",
schrijft Cats. De Bruin aan het
woord: „Ik herinner me nog dat ik
daar in Domburg op de Hoge Hill
stond en van daar die brandende
stad zag. Het was voor mij net of
de wereld ten onder ging. Toen ik
de volgende dag terugkwam in
Middelburg en daar die branden
de en rokende puinhopen zag,
werd dat beeld van het einde van
de wereld nog eens versterkt.
Dat komt waarschijnlijk omdat ik
de stad door en door kende met
al die leuke straatjes en plekjes
waar je herinneringen aan had".
Het cariillon speelde 'Alle Me-
schen werden Brüder', voordat
het met de torenspits van de Lan
ge Jan in de vuurzee stortte. Op
een foto zien we hoe een Un-
tersturmbahnfuhrer van de SD de
buiten de toren gevallen grote
klok inspecteert. Mensen op fo
to's rond de Lange Jan kijken
machteloos toe. De puinhopen
rond het Abdijcomplex - zo blijkt
ook uit de foto's - zijn enigszins
weggeveegd om voetgangers en
fietsers doorgang te verschaffen.
Van de Provinciale Bibliotheek
zijn honderdduizend boeken ver
brand en twintigduizend exem
plaren liggen onder het water.
Ook de documenten van het
Rijksarchief zijn vernietigd en het
vuur maakte korte metten met
een verzameling schilderijen,
spiegels met wapens en een wa
penbord.
Winkelstraten waren er niet
meer, compleet weggevaagd. En
uiteraard heeft Cats - zoals altijd
oog voor detail - merkwaardige
taferelen opgespoord. Zoals die
boer uit Oostkapelle die met de
kar vol stro door het oorlogsge
weld van duikende bommenwer
pers rijdt. In het stro blijken
gewonde Franse soldaten te lig
gen die hij naar de schuilkelder
van het Rode Kruis brengt. Daar
aangekomen, vliegen de bom
men hem langs de oren. ledereen
duikt de schuilkelder in. Het
boertje uit Oostkapelle niet. Die
blijft liever bij z'n paard.
Via leugens over het bombarde
ment, uiteraard gemeld door de
vijand, komen we bij de weder
opbouw. Foto's van de noodwin-
kels op de Dam en de Houtkaai
staan afgebeeld naast een teke
ning van de Middelburger Wim
den Hollander waarin hij van Mid
delburg een wereldstad a la New
York wil maken. Dat vond dus
geen doorgang.
Vreselijke Vrijdag -17 mei: de dag dat
Middelburg brandde.
Uitgave Den Boer Uitgevers en Boek
handel De Ruiter - Vlissingen
Samenstelling Jacqus Cats
Prijs: f 9,75
sssss
