Capes S.J.FONTEIJN
Kortedelft G 27.
Zuurkool en Snijboonen.
A, D. UTTOQIJ Az.
P. J. TAVENIER,
Grootste publiciteit hier ter stede!
3450 ex. worden wekelijks met
zorg verspreid. Grootste Publiciteit.
Uitsluitend soliede kwaliteit.
Alle maten voorradig.
a zyn
A VAN l>ER WEE1E.
Prachtig voor St. Nicolaascadeau
Gebruikte, zoo goed als nieuw.
VERSTRAATE,
Reuzenkoeken,
DË JONtiE, Langeviele.
M. C. Dl WAAL.
MAAGLIJDERS!!
No. 6:
Woensdag II November 1908.
Achtste Jaargang.
Versohijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid.
Spanjaardstraat.
INDISCHE PENKRASSEN.
Burgerlijke Stand Tan Middelburg.
Advertentiën.
I 313, GRAVENSTRAAT I 313.
OOK IN RUIL.
GROOT en ZACHT, 11 CENT.
1IDDELBURSSCH
ADVERTENTIEBLAD
FAAM
HET WONINGGIDS.
NIEUWS'
UITGEVER
Prijs der Advertentiên
van 13 regels 15 cent, iedere regel meer 5 cent.
maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
Groote letters naar plaatsruimte. By abonnement van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
Auteursrecht uitdrukkelijk voorbehouden.
XXXIV.
De stoomtram van Batavia naar Meester-Cor-
nelis is een gemakkelijk en goedkoop middel
van vervoer, waarvan vooral door Inlanders en
Chineezen een ruim gebruik wordt gemaakt.
Voor slechts enkele centen besparen de bruine
broeders zich een heele wandeling en loopen
doet men op Batavia nu eenmaal niet dan by
gebrek aan geld. Ieder, die 't maar even mis
sen kan, maakt gebruik van tram of dos a dos,
en als men weet, dat er op Batavia en Meester-
Cornelis samen ongeveer 8000 van die karre
tjes zyn ingeschreven en dat elke dos a dos-
voerder gemiddeld 's avonds drie gulden thuis
brengt, dan begrypt men zeker wel hoe wei
nig of de wandelsport hier in trek is.
Karretjes en paarden zien er over 't algemeen
smerig uit en de dos a dos-verhuurders, meest
al Europeanen van gemengd bloed, Chineezen
of Arabieren, maken dan ook een prachtige
rente van hun kapitaal.
Ue Inlandsche koetsiers toch ontvangen
slechts vyftien gulden 'smaands traktement zon
der kost en een karretje met twee paarden koopt
men gemakkelyk voor ongeveer honderd twin
tig gulden. Onderhoud, voer, belasting enz. be
draagt niet meer dan vyf en twintig pop per
maand. Als men nu weet, dat iedere koetsier
's avonds drie gulden binnen brengen moet,
terwijl de rest door hem gestolen mag worden,
dan blykt hieruit, dat men met een kapitaaltje
van honderd en twintig pop een maandelyk-
sche rente van vyffcig gulden maken kan, waar
uit dan ook alweer volgt, dat een sommetje
van slechts 1200 gulden al voldoende zou zyn,
om als grand seigneur hier te leven.
Voor speculanten in Amerikaansche spoor
wegwaarden zeker om van te watertanden.
Luister echter verder, er is'ngroote „maar"
aan verbonden
Wanneer men geen duivel voor zyn volk is,
zal men, trots alle berekening, binnen weinige
maanden zoo arm als Job zyn. Er bestaan nu
eenmaal geen grooter gauwdieven dan onze Ba-
taviasche dos a dos-koetsiers, natuurlyk alweer
met de noodige gunstige uitzonderingen op den
regel.
Intusschen is de tram van de benedenstad
aangekomen en stappen wy aan de stopplaats
by Cang Ketapang in.
Het is nu wat koeler geworden, de zon staat
al ver in 't Westen en we kunnen juist nog
vóór het invallen der duisternis op „Meester"
zyn.
We volgen dan voorloopig het kanaal, waar
in weer vroolyk mannen en vrouwen, knapen
en meisjes, Inlanders en Chineezen rondsparte-
len. Het water is wel chocoladebruin, doch dat
hindert blijkbaar niet, 't koelt toch af en van
bacteriën hebben de luidjes nu eenmaal geen
verstand.
We komen thans aan een groote bocht,
't Kanaal zet zich n.l. in Oostelijke richting
voort. Hier zijn we op Ryswyk, dat van Noord-
wyk door 't water gescheiden is.
Dit gedeelte van Weltevreden is zeer schil
derachtig en 't krioelt er om dezen tyd van
wandelaars en dos a dos.
Vooral 's avonds, bij maanlicht, is het hier
aangenaam wandelen.
Eerst zien we rechts de bekende sociëteit
„de Harmonie", die reeds onder Daendels
werd opgericht. Jammer, dat het zoo fraaie
gebouw slechts een zeer klein tuintje bezit.
Het bestuur zou gaarne uitbreiden, doch
de naaste buurman vraagt een veel te groote
som voor zynf grond.
Weldra zien wy het oude Paleis van den
Gouverneur-Generaaldat door een overdek
ten jgang met hetj^nieuwe op het Konings
plein verbonden is.
Het oude gedeelte, dat van buiten al een
zeer eenvoudigen indruk maakt, bevat de za
len en galerijen, die voor groote audiënties
en feesten bestemd zijn.
Aan de overzijde op Noord wijk zien we nog
de betrekkelijk kleine woning van den Vice-
Admiraal, Commandant der Zeemacht met een
wacht van Europeesche soldaten.
Matrozen of mariniers zouden hier zeker
beter op hun plaats zyn
Een aardig effect maken aan de overzyde
de villa-toko's en café's van Versteegh en
Houpt, ondernemende banketbakkers, die hier
ryk worden.
Aan het einde van Noord wyk en Reiswyk
gekomen, is men op een der drukste punten
van Batavia, waar de Spoorlijn naar Biuten-
zorg en de stoomtram elkaar kruisen.
We zien hier rechts het fraaie Wilhelmina-
park, in 1898 met de Kroning van Hare Ma
jesteit geopend. Hier is ook het Atjehmonu-
ment zichtbaar, bij den ingang opgericht, als
een hulde aan de grondvesters van Neêrlands
gezag op Noord Sumatra.
In het voorbygaan werpen we nog even
een blik op fort Prins Fredrik, de vroegere
citadel van Weltevreden, die sedert jaren geen
bezetting meer heeft en tot munitiemagazijn
werd gedegradeerd.
De oude citadel wallen zyn handig in het
parkplan opgenomen en nu vooral bezocht
door baboe's met kinderen en vrijende paar
tjes! Dat hebben de militaire bouwmeesters
ook niet kunnen droomen
De citadel ligt op een eilandje en de fort
grachten staan in rechtstreeksche verbinding
met de rivier van Batavia, de Tji-Liwoeng, die
langs de sterkte, haar water loost in de gracht
Noordwijk-Rijswijk-Molen vliet en bovendien
nog door een groote sluis in het kanaal Pas-
sar-Baroe-Zuid, om later 't U van vroeger
bekende kanaal Goenoeng-Sahari, evenwijdig
aan Molenvliet, naar zee te stroomen. De tram
brengt ons langs Passar-Baroe-Zuid en we
zien daar o.a. het onoogelyke Post- en Tele
graafkantoor, alsook 't Bataviasche Komedie
gebouw, waar de tram alweêr een bocht maakt
en thans in byna Zuidelyke richting langs
Komediebuurt, Waterlooplein en Passar-Senen
stoomt.
Hier zyn we dan weder in de militaire wijk
en 't wemelt er dan ook van fuseliers, zoo
blanke als bruine.
We ryden hier n.l. langs de achterzyde der
kampementen.
De eigenlijke passar (markt), die we op on
zen rytoer reeds bezochten, de vuile slecht on
derhouden buurt der Chineezen, ligt meer Oos
telijk van onzen weg.
Toch kunnen wij nu en dan door een der ve
le zijstraten een blik werpen op dit drukke
vroolyke doch benauwde stadsgedeelte.
Over de brug by Kramat komen we aan den
grooten Postweg, die van hier dwars door Ja
va loopt en door Daendels werd aangelegd.
Zelden zagen wy zulk een straatweg
Er kunnen met gemak vyf of zes groote rij
tuigen elkaar passeeren en ook is er een pad
voor voetgangers en inlandsche karren.
De weg wordt door zwaar geboomte bescha
duwd en tot „Meester" toe, zien wy aan weers
zijden prachtige villa's. Jammer dat men zoo
weinig werk van de erven maakt. Goed onder
houden tuinen met bloemperken, zouden hier
heerlijk mooi uitkomen, doch 't schijnt wel alsof
deyeelderige Indische natuur de menschen hier
langzamerhand bederft en ze geen gevoel meer
voor 't schoone hebben.
a't Is altyd groen en nog eens groen", zoo
klaagde mij onlangs nog een knorrige oud-
gast, wiens familie op een bovenhuisjein Hol
land misschien met o zooveel zorg en liefde
bloemetjes kweekt en er dankbaar is voor elk
jong groen blaadje en knopje, dat ze ontdekken.
Ja, zoo is nu eenmaal de mensch!
Later als die mopperaar weer goed en wel
in 't vaderland zit, dan scheldt hy op 't land
van mist en kou en js ook daar dan weer ver
geten, hoe hy eens in Batavia stikte van hitte
en stof.
Elk land heeft nu eenmaal zyn goed en zyn
kwaad en 't beste is, er alleen de lichtzijde te
zoeken en 't kwade kalmweg niet op te mer
ken. Op die manier alleen behoudt men overal
z'n goed humeur!
Aan 't station te Kramat moeten we over
stappen en weldra gaat het nu in snelle vaart
langs den Postweg. Wy passeeren de gebou
wen van de Opiumfabriek, waar 't gevaarlijke
heulsap van Gouvernementswege bereid wordt.
Over den Opiumvloek zullen we 't later nog
wel eens hebben. Ik had hier nog geen gele
genheid 't resultaat der. regie, d.w.z. der re-
geeriugsleverantie, te bestudeeren en moet mijn
oordeel dus opschorten.
In alle geval beweer ik nu reeds, dat 't heel
wat moreeier geweest zou zijn, als invoer van-
opium door 't Gouvernement was verboden en
't gebruik er van zwaar werd gestraft.
Iets verder hebben we de sekola-radja (Ko-
ningsschool) of het Gymnasium Willem III, dat
feitelijk eene Hoogere-Burgerschool met vijf
jarigen cursus is.
Hier wacht ons de inlandsche arts Tehu-
peiory op, de jonge man, van wien ik U reeds
sprak.
Hij, een Amboinees van geboorte, werd dit
jaar tot dokter-djawa benoemd, nadat hy met
No I de Opleidingsschool te Weltevreden had
verlaten.
Hy is een warm voorstander van de Wes-
tersche beschaving en heeft plan opgevat om
spoedig naar Holland te komen en nader met
't moederrijk kennis te maken.
Als geneesheer heeft hij een grooten roep
en de Europeanen op Meester-Cornelis ver
trouwen hem ten volle bij de zwaarste ziekten.
Vurig hoopt hij, dat 't Gouvernement de
dokter-djawa's in de gelegenheid stellen zal
hun studie aan een der Nederlandsche uni
versiteiten te voltooien en, naar wy uit zeer
vertrouwbare bron vernamen, bestaat er alle
kans, dat de tegenwoordige Minister van Ko
loniën aan dit verlangen der Inlandsche ge-
neesheeren zal voldoen.
Al pratende met onzen dokter, die me juist
vertelt, dat hij is aangezocht om met een
wetenschappelijke expeditie dwars door Borneo
te trekken, in tegenovergestelde richting van
de expeditie Dr. Nieuwenhuis, komen we te
Meester-Cornelis, een lief klein plaatsje waar
't militaire element domineert.
Lt. Clockener Btousson b. d.
Batavia, 30 Juni 1903.
Van 3 9 November.
ONDERTROUWDJ. de Ridder, jm. 21 j.
met U. J. Oorné, jd. 21 j. A. B. M. Biesen, s.
26 j, met T. M. Meyer, jd. 26 j. H. Schoute,
jm. 30 j. met C. van den Berg, jd. 21 j.
GETROUWDJ. H. Snyders, wedr. 75 j.
met D. J. Ludikhuizen, jd. 44 j. J. den Hol
lander, jm. 24 j. met A. M. A. Stevens, jd. 21
j. A. Beaufort, jm. 27 j. met P. Janse, jd. 24 j.
D. G. Carol, jm. 29 j. met S. den Engelsman,
jd. 28 j.
BEVALLENM. 0. van Heulen, geb. De
Vroom, z. J. Kerkhove, geb. Francooy, z. M.
E. de Koster, geb. Malgo, d. P. IJsel, geb.
Geelhoed, z. C. van Agten, geb. Dirkse, d. J.
P. Boone, geb. Ingelse, d. J. L. van de Vyver
geb. Bouwense, z.
Geboren: Een buitenechtelijke d.; moeder
29 i.
OVERLEDENR. van den Broske, wedr.
van E. H. Meeuwsen, 70 j. A. M Westra,
ongeh. d. 57 j. S. Klap, ongeh. d. 18 j.
Demisaisons, Heeren Winterjassen, Jongens
Winteijassen, Kinder Winterjassen.
Heeren Pantalons, Kinderbroekjes in Cheviot,
zwart en bruin Manchester, Mans- en Jon
gens Werkbroeken in bruin en gestreept
Engelsch Leer.
ONTVANGEN een groote sorteering Ge
kleurde Cols, Piastrans en Zelfstrikkers, Zyde
Foulards en Kragen, Boord- en Manchetten-
Knoopen, enz.
Al was de Zomer nog zoo nat,
Al ging Transvaal in Engeland's schat,
Al moest De Wet het ook opgeven,
Al moest Dreyfus op 't Duivels-eiland leven,
Al vindt men in In die, nog zooveel Mooren,
De St. Nicolaas van v. Wittene, gaat toch nooit
Ze is altyd lekker, hard en versch, [verloren.
Men koopt ze nergens zoo lekker en best,
Men kan ze er krygen, wanneer men ook komt,
En dat voor den prys van 30 Cent 'tPond.
Eerst proeven voor men ze koopt, dat is de
[zekerste zaak.
By L. v. Wittene H 142, in de Heerenstraat.
lange Breestraat O 157.
Smederij en Kachelmakerij.
Ruim gesorteerd in:
Vulkachels, gegoten en geslagen
Haarden^ Kachels en Fornuizen,
Gepoetste en in vuur Verlakte
aan uiterst laaggezette pryzen.
TEVENS EEN GROOTE PARTIJ
Langeviele.
MUZIEKONDERWIJZER,
LANGE DELFT 129
geeft les in
Pianospel
Orgel- Harntondwmspel
Zang en
Theorie der Muxiek.
VRAAGT CONDITIËN.
Weer ruim voorzien van myne Reclame
poedercbocolaad per ons 12 cent, per 5 ons
55 cent, per kilo een gulden.
Timmermans, Noordstraat.
Door het Maag poeder van Apotheker
Boom zyn duizenden Maaglyders geheel ge
nezen van Maagpijn, Maagkramp, Zuur, Hart
water en slechte Spy svertering.
Overal verkrijgbaar in de Drogistwinkels a
75 ets. per doos met 500 attesten.
Te Middelburg by 0. A. Schulte Co.
