Demisaisons.
Capes.
publiciteit hier im stede! 3400 ex. worden wekelijks met iorg verspeld, ©ratste FnMislieii.
SCHERP
8. J F N T E IJ N.
CONCURREERENDE PRIJZEN.
No. 49;
Woensdag 16 September 1903-
Zevende Jaargang.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid
A, D. UTTOOIJ Az.
Span jaar datraat
der Admrtentièn
van 1—8 regels 15 Cent, iedere regel meer 5 Cent.
S maal plaatsing wordt slechts 2 maal berekend.
©rootste
INDISCHS PENKRASSÉÏL
XXVII.
NIEUWSTIJDINGEN;
In alle Maten vo'o r r a d i g,
Eene buitengewone onderscheiding
Burgelij ke Stand van Middelburg.
I
mm
■IDDEIIORGSCH
1DTEEIEJ1IEBUD
DE FAAM
MET WONINGGIDS.
UITGEVER
Groote letters naar plaatsruimte, Bij abonnement van
1000 of 500 regels voorde elige voorwaarden.
Onze lezers weten reeds welk droevig onge
luk tijdens den storm Vrijdag met den tram
plaats had. Een jong veelbelovend leven werd
afgesneden
Hoe zinkt echter dit ongeval in 't niet bjj
de zeerampen, die, om ons slechts bij onze
naaste omgeving te bepalen, het arme vis-
schersdorp, Arnemuiden, troffen.
Drie hoogaartsen werden een prooi der gol
ven, waardoor niet minder dan 13 menschen
het leven verloren. Negen weduwen met 25
kinderen blijven onverzorgd achter. Onver
zorgd En dat met den winter in 't gezicht,
na een, ook voor de visschersbevolking, slechte
zomer,
Hulp, financiëele hulp is dringend noodig!
Wij zyn blijde, dat zich een comité in ge
noemd dorp heeft gevormd, dat zal trachten
de geslagen wonden eenigermate door gelde
lijke inzameling te verzachten.
Wy verhelen echter niet, dat wij met de
wijze van optreden ons niet volkomen kun
nen vereenigen, Neen, de gelden moeten niet
gebracht worden, want, ach, het brengen
wordt door zeer velen vergeten. De gaven
zullen eerst rijkelijk vloeien, indien men er
zelf omkomt. Laten de visschers in visschers-
tenue, dat maakt indruk na verlof van de
Burgemeesters, in onze goede stad en elders
persoonlijk huis aan huis rondgaanzijn er
bezwaren aan verbonden, dat de visschers het
doen, dan zullen zich overal wel eenige jonge
mannen voor dit werk disponibel stellen.
Laat ons toonen, inderdaad toonen, dat wij
meeleven met het zwaar geteisterd Arne
muiden.
Mijne Zaterdagavonden breng ik meestal door
in de cantine der dokter-djawaschool. Het is
er altijd zeer gezellig en het doet mjj terugdenken
aan het leven als cadet te Breda,
De jongelui zijn op die avonden vrij van
gedwongen eigenoefening en ze amuseeren zich
met biljart- en kaartspel of wel bestudeeren
ijverig de verschillende bladen en tijdschriften
op de leestafel,
Evenals wij cadetten in onzen tijd, houden
ook die jeugdige inlandsche studenten veel van
versnaperingen, aan het buffet voor weinig
'geld te verkrijgen. Er wordt onderling nooit
anders dan Hollandsch gesproken en niet een
gebroken taaltje, zooals Justus van Maurik den
indo-europeaan in den mond legt (Indrukken
van een Totok), doch zuiver echt beschaafd
Nederlandsch, zooals men dat onderontwikkelde
jongelui in Nederland gewoon is. Een inlander
is van nature weetgierig en zoo komt het, dat
de leerlingen dezer inrichting voor hun leeftijd
al heel wat hebben gelezen en ook over ver
schillende kwesties van den dag een zeer besliste
meening hebben, Feitelijk zijn het geen inlan
ders meer, al blijven ze gelukkig veel voor
hun land en volk gevoelen.
De sport vindt in hen trouwe beoefenaars.
In gymnastiek en voetbal behoeven ze voor de
westersche jongelui in 't geheel niet meer onder
te doen. Er zijn zelfs echte acrobaten onder,
wat niet te verwonderen is vanwege de hun
aangeboren vlugheid,
Evenals op de Militaire Academie te Breda,
hebben de jongelui hier hun verschillende clubs
en vereenigingen, die het leven onderling zeer
veraangenamen en dekameraadschap bevorderen.
De verhouding tusschen Christenen en Mo-
hamedanen laat niets te wenschen over. In
vroegere jaren is dat wel eens anders geweest,
doch gelukkig heeft de geest van verdraagzaam
heid en broederschap ook hier de slagboomen
der godsdiensten doen wegvallen,
Aan het hoofd der inrichting staat de heer
H, F. poll, oud-officier van gezondheid, die
een militaire tucht handhaaft, vergrijpen tegen
de discipline worden met^arrest en provoost
gestraft, terwijl 't eiken dag^by^dengdirecteur
rapport is. Ik vind dit systeem voor burger
studenten wel een beetje bar en vooral de
eenzame opsluiting, voor betrekkelijk onbedui
dende feiten, eene marteling, die m. i. niet
noodig is. Deze opmerking geldt trouwens ook
voor het leger en alleen officieren, die vroeger
zelf nooit eens in de „de pot" gezeten hebben,
zullen lichtvaardig een medemensch voor eenige
dagen „in 's Loch stecken", zooals het in het
duitsche leger genoemd wordt. Schrjjver dezes
heeft er als cadet eenige malen van geprofiteerd
en vond daarom steeds eenzame opsluiting een
zeer wreede straf. De toepassing er van moest
op een burgerinstituut als de dokter-djawaschool
zeker verboden zijn. Men vindt het misschien
een kleinigheid, doch ook kleinigheden wensch
ik de aandacht de vestigen.
Behalve genoemde directeur zijn aan de school
werkzaam een onderdirecteur-leeraar, eenige
vaste en tijdelijke docenten en een assistent
leeraar. Dit voor zoover het medischonderwjjs
betreft,
't Voorbereidend onderricht berust in handen
van 3 onderwijzers. Om voor Hoofd der voor
bereidende afdeeling in aanmerking te komen,
moet de candidaat van eené acte in de wiskunde
zjjn voorzien. Een taalleeraar van het Gymna
sium Willem III treedt als docent in de Duitsche
taal op.
Evenals aan andere inrichtingen van middel
baar en uitgebreid middelbaar onderwijs in
Indië, heeft men ook aan de school tot opleiding
van inlandsche artsen te kampen met het
leeraarspersoneel. De meesten zijn tijdelijk-do-
centen. Het zjjn officieren van gezondheid en
militaire apothekers in actieven dienst, men
schen dus, die buiten hun leeraarschap nog
andere plichten te vervullen hebben.
Dan zijn de talrijke overplaatsingen ook
oorzaak, dat het onderwijs op een bepaald
oogenblik tjjdeljjk moet worden gestaakt. Ten
einde deze onaangenaamheid te voorkomen,
heeft de Regeering besloten vaste leeraren voor
de voornaamste leervakken aan te stellen, zoo
b.v. voor de 3 hoofdvakken genees-, heel- en
verloskunde en dan nog voor de natuurweten
schappen (physica, chemie, zoölogie, botanie).
Oandidaten voor de betrekking van vast leeraar
zijn uiterst schaarsch, aangezien de daaraan
verbonden bezoldiging te gering is (f 350.- als
beginsalaris per maand, welk bedrag een officier
van gezondheid, als tjjdeljjk-leeraar, te zamen
met zijn salaris als officier ook geniet.) Daarbij
komt nog, dat een officier van gezondheid,
tijdelyk leeraar, het recht tot uitoefening der
particuliere praxis behoudt, eene toelage voor
civielgeneeskundigen dienst en voor het opzicht
over de vaccine geniet, alle welke voordeelen
geheel wegvallen bij eene aanstelling als vast-
leeraar.
De assistent-leeraarwordt gekozen uit de
meest kundige inlandsche artsen.
Op het oogenblik is dit de Javaan Mas Radji-
man, een inlander van zeer groote algemeene
ontwikkeling, die hjj zich door veel lezen en
denken heeft eigen gemaakt.
Het onderwijs is zoowel theoretisch als prac-
tisch, Theoretisch onderwijs wordt door de
leeraren gegeven in de schoollokalen, practisch
onderwijs op de Poliklinieken en Klinieken,
in de operatie- en sectiekamers en in het natuur
kundig en chemisch laboratorium der school,
waaraan ook een apotheek is verbonden.
Aan de school zyn 4 poliklinieken voor be
hoeftige personen:
lo in oogziekten,
2o in interne- en zenuwziekten,
3o in chirurgische en huidziekten, en
4o in ziekten van keel, neus en oor.
De poliklinieken worden zeer druk bezocht.
Vooral de chirurgische en oogheelkundige
polikliniek trekken vele patiënten.
iSvOok werd in het laatste jaar eenmaal's weeks
door de hoogste klasse eene klinische les ge
volgd in het z.g. stadsverband te Batavia, eene
inrichting voor zieke behoeftige inlanders, voor
gevangenen en prostituées.
Het materiaal voor medisch practisch onder
wijs is in dat ziekenhuis steeds zeer ruim
voorhanden, het is alleen maar jammer, dat de
afstand naar 't Stadsverband in de benedenstad
zoo groot is, waardoor een bezoek daarvan,
meerdere malen in de week, aan bezwaren
onderhevig is en een geregelde observatie der
patiënten onmogelijk wordt.
Sinds 1899 is het onderwijs op de School
zoodanig uitgebreid, dat zij bepaald wetenschap
pelijk gevormde mannen aflevert, die officieel
thans niet meer dokter-djawa, doch inlandsch
arts worden betiteld en die na eene voorberei
dende studie van drie jaren, nog gedurende
zes jaar college liepen, gedwongen college
volgens militaire régime in de genees-, heel-,
verlos- en artsenijbereidkunde. Als kinderen
van het land hebben die inlandscheartsen
meestal een snelleren blik op de inheemsche
ziekten dan de jonge dokters uit Europa en
dit is de reden, dat dan ook menig Europeaan
aan hen de voorkeur geeft.
Er zijn inlandsche artsen, die, dank zij hun
goede reputatie en succes by verschillende
patiënten, een bijslag op hun traktement genieten
van ongeveer 500 gulden per maand!
De jongeren blijven eenvoudig leven en be
sparen zich daardoor een kapitaaltje, om later
in -Holland nog verder te kunnen studeeren.
De Maleier Abdul Rivai te Amsterdam, ook
een oud-dokter-djawa, heeft een voorbeeld
gegeven, dat de jonge artsen, tot navolging
prikkelt. Over eenige jaren zullen er meerderen
naar Holland komen. De évolutie der Indiërs
begint
Arnemuiden. Vry dagmorgen voor den orkaan
voeren eenige hoogaartsen van hier uit de
haven van Oolijnsplaat. De wind dreef hen uit
den koers. Twee konden nog te Veere binnen-
loopendoch een verging voor het Sas van
Goes en de overige twee zijn in de Zandkreek
omgeslagen. De opvarenden zyn jammerlijk
verdronken. Hulp verleenen was onmogelyk
zonder eigen leven te verliezen, want alles
verkeerde in nood. "Vergaan zijn de ARM. 19,
22 en 25. De schipper van de 19 heette B. de
Nooijer Bz.de bemanning bestond uit drie
mannen en twee jongens buiten den schipper.
Van ARM. 25 was schipper K. van de Ketterij
de bemanning bestond uit 3 mannen buiten
den schipper. Van de ARM. 22 was schipper
Jan de Nooijer, met een bemanning van 3
mannen, buiten den schipper. In het geheel
zyn 13 menschenlevens te betreurenacht van
de verdronkenen waren gehuwd en laten 25
kinderen na.
Stavenisse. Aan den Margarethapolder
onder deze gemeente, is tijdens het stormweer
van jl. Vrijdagmorgen eene zoo goed als nieuwe
roeiboot, waarin alleen een stevig touw, opge-
vischt en aan den berm vastgelegd. Herken-
ningsteekens ontbraken geheel. Niet onwaar
schijnlijk is zy afkomstig van de vrachtboot
Stad-Amsterdam III, Vrijdagavond te Hans weert
aangekomen, waarvan op de Ooster-Schelde de
sloep van het dek is weggeslagen.
De storm van Vrijdag heeft te Bruinisse
een ramp tengevolge zooals zeker bij men-
schenheugenis niet is voorgevallen. De hoog-
aarts no. 34 is vlak voor de haven van Bruinisse
omgeslagen en de opvarenden, een drietal
jonge mannen, waarvan een gehuwd en vader
van een tweetal kinderen, zjjn jammerlijk omge
komen. Het was een vaartuig van de Gebr.
van den Berg; als schipper was aan boord
W. van den Berg Dz., terwijl mede aan boord
waren D. van den Berg Jz. en H, Okkerse.
De stoomboot „Numansdorp" van de Rott.
Tramw. Mij, heeft nog eene poging aange
wend om te redden doch moest helaas wegens
den lagen waterstand te ver van hen verwy-
derd blijven, Het laatst heeft men hen gezien
zittende op het vlak van de naar omlaag lig
gende hoogaarts dicht by den oever van den
Anna Jacobapolder, tot op eens een golf hen
van het vaartuig afsloeg en in de diepte deed
verdwijnen. Machteloos stond men op de haven
het woeden der elementen aan te zienslechts
zeer enkelen hadden het ongeval gezien en
vertelden vol siddering wat zy vermoedden,
dat dicht by de veilige haven werd afgespeeld.
Geen hand tot redding kon wegens het ver
schrikkelijke weer worden uitgestoken en
telkens weer zag men een ander vaartuig langs
de haven voorby jagen in den storm en nevel
om in het Zijpe een toevluchtsoord te vinden.
Van vele vaartuigen wist men niet of zy reeds
behouden waren en telkens ontspande zich het
gemoed als men hoorde dat die en gene goed
waren aangekomen.
Des avonds werd door de stoomboot de drij
vende hoogaarts opgevischt en hier aangebracht.
Hoewel men langen tyd heeft gedregd en ge
zocht, is men er nog niet in geslaagd al de
lijken te vinden. Zondagmiddag is hetlykvan
v. d. Berg opgevischt.
Van alle andere vaartuigen zyn berichten
gekomen van behouden aankomst en zijn reeds
velen hier aangekomen. Zaterdagmiddag is hier
aangebracht de hoogaarts Arnemuiden 22 die
drijvende werd gevonden in de bocht van
Ouwerkerk.
Moord te Kuitaart. De rechtbank te Mid
delburg heeft het bevel tot gevangenhouding
van Salomon Koole, verdacht van dïievoudigen
moord te Kuitaart, wederom met 30 dagen
verlengd.
Ook op het Haringvliet heeft de storm van
Vrijdagochtend zich doen geldenvooreerst
zijn vele visschersvaartuigen blazers in
deze haven gevlucht, allen met verlies van
zeil en netteneen' zit in het Aardappelgat
vastnog één sloeg vol water met het treurig
gevolg, dat de jeugdige knecht A. de L. van
Stellendam door de staffok overboord sloeg en
jammerlyk verdronk. De blazer GO 12, schip
per J. v. d. H., zjjn mast verloren hebbende,
is door een sleepboot opgepikt en te IJmuiden
binnengebracht. Omtrent den blazer GO 22,
schipper W. L., weet men nog niets met
zekerheid.
heeft de welbekende en in ons land door 45
filialen vertegenwoordigde Singer Maatsehappjj
wederom behaald; want zjj verkreeg op de
onlangs te Waalwjjk gehouden Internationale
Tentoonstelling van de Schoen- en Leder-In
dustrie niet slechts een hoogsten prijs (een
Eere-Diploma), maar buitendien ook nog de
door H. M. de Koningin-Moeder geschonken
Eere-Medaille.
van 814 Sept.
ONDERTROUWDC. Baas jm. 26 j. met
L. Danielse jd. 24 j., A. Compeer wedr. 41 j.
met F. J. de Wagter jd. 42 j., J. Kemeling
wedr. 32 j. met M. J. Wynes wed. 30 j.
GETROUWDA. Breel wedr. 43 j. met M.
Gideonse wed. 45 j., J. P. Gillissen jm. 20 j.
met A. de Steur jd. 18 j., J. de Rjjkejm. 26 j.
met A. de Kujjper jd. 21 j., J. Trapman jm.
24 j. met 0. S. Petiet jd. 21 j.
BEVALLENJ. A. Lejjnse geb. Yogel z.,
N. de Nood geb. Cornelisse z., L. M. Lampert
geb. van Gemert d., B. C. Bellaart geb. Maandag
z., A. J. H. Meertens geb. Wens z., J. U. Brons
feb. Pots d., D. M. Alewjjnse geb. Maas d.,
C. H. Verstelle geb. Rivière d., J. Loojjse
eb. Joosse d., T. Sturm geb. De Rjjcke d.,
J. J. de Graaff geb. Berger d.
OVERLEDENJ. A. Barto wed. van J.
Goudswaard 78 j., J. Kaboord wedr. van D.
M. van de Kreke 85 j., P. M. Kooiman wed.
van H. Mol 86 J., P. M. van der Staal 10
maanden z., A. Wolff 8 maanden z»
