MIDDELS0R6SGH
11 ÏT W0N1HUIDS.
A. D. LITTO0IJ Az.
Grootste publiciteit
Mer. ter stede! 3400 ex. worden wekelijks met uorg verspreid.
Grootste Publiciteit.
Gravenstraat 1313. S. J. FONTEIJN. Gravenstraat 1 313,
No. 45:
Woensda? 19 AngU8tus"190S.
Zevende Jaargang.
Verschijnt eiken Woensdagavond,
wordt door de geheele stad gratis verspreid
Span j aar d straat.
Ëry* der Adv&rtentten:
van 1-3 rtgtli 15 Cant, iadere ragal maar 5 Oant.
8 maal plaatsing wordt slecht» 3 maal be rakend.
INDISCHE PENKHASSEN.
NIEUWSTIJDINGEN;
Steeds voorradigeeren-, Jongeheeren- en Kindercostuums, Pantalons enz. in alle grootten en een prachtige sorteering Stoffen voor Kleeding-
naar maat. Scherp concurreerende pry zen.
60ED PASSENDE NIEUWSTE MODELLEN.
Burgelijke Stand van Middelburg.
IIEUWS
ADVERTENTIEBLAD
FAAM
UITGEVER
,An?ro!iJn1ntt,nl,Qaar plaatsruimte. By abonnamant van
1000 of 500 regels voordeelige voorwaarden.
XXIII.
We namen lieden eens een kijkje in Toko
Oost en West" op Ryswyk.
De Indische vereeniging van dien naam werkt
geheel zelfstandig, doch houdt natuurlijk voeling
met het Hoofdbestuur van „Oost en West' in
Nederland.
Toen zich in patria mannen en vrouwen van
verschillende richting aaneensloten met het
gemeenschappelijke doel om nuttig werkzaam
te wezen voor Indië en de Indiërs, toen vond
dit streven spoedig weerklank in deze gewesten
zelf en werd er eene ^ederlandsch Indische
Vereeniging „Oost en West" opgericht.
Deze Vereeniging yvert yoornameiyk voor
de zedeiyke en stoffelijke verheffing van den
inlander. We kunnen het niet genoeg toejuichen,
dat er in de laatste jaren menschen zijn opgestaan,
die begrepen, dat er ook eindeljk iets voor het
arme volk hier moest worden gedaan.
Och, de inlander is over het algemeen zoo
volgzaam, zoo geduldig. Hij heefi; nog niet zoo
leeren morren over der menschen ongelijke
lotsbedeeling hier op aarde, want fatalist als
hy is, schikt hy zich in het onvermydelijke.
Hij wordt door geen afgunst verteerd, hij haat
nog niet hen, die door Allah s genade, rijk met
wereldsche goederen werden gezegend, s' Men
schen lot is door den Meester des Heelals vooruit
bepaald en het past den nietigen aardwurm
niet om zich tegen Diens heiligen Wil te ver
zetten. Daarom is de kleine man hier nog
tevreden met z'n handjevol ryst en wat zout
met wat lombok (spaansche peper) als
bijspys 1 Van klassenstryd heeft hy geen flauw
begrip 1
Nu is het echter helaas een treurig verschyn-
sel, dat heerschende standen en rassen meestal
eerst dan hun natuurlijk gevoel voor recht en
biliykheid laten spreken wanneer ze op rumoeri
ge wyze worden wakker geschud.
De geheele wereldgeschiedenis is d&ar om
ons te bewyzen, dat er by na nooit hervormingen,
op welk gebied ook, tot stand kwamen of zij
werden voorafgegaan door eene krachtige actie
van ontevredenen. We vinden dit meer dan
jammer, omdat het ontwaakte rechtsgevoel der
heerschers dan allicht aan vrees wordt toege
schreven en vrees al een zeer slechte raadgeef
ster is. Bovendien is dwang van beneden even
hateiyk en onduldbaar als dwang van boven.
De massa is niet ontwikkeld genoeg om duidelijk
te zien tot hoever eischen gaan mogen, zonder
het maatschappeiyk organisme als geheel te
schaden en wanneer er dan nog leiders optreden,
die of in troebel water willen visschen, als ze
slecht zyn, of wel te goeder trouw meer hun
gevoel dan hun verstand laten werken, dan,
ja dan is het leed niet te overzien. Onwillekeurig
denken wij terug aan de dagen van spanning,
malaise en beroering, die achter ons liggen,
dagen, die menig gezeten werkman maatschap
peiyk deden ondergaan I
Hoe geheel anders is de toestand in ons
rustige Indië.
Wordt er geleden, dan is 't in stilte, in volle
onderwerping aan Allah's wil 1
Welnu lezers, een reden te meer voor ons,
voogden over dit arme volk, om nu eens zonder
dwang van beneden, geheel uit eigen beweging
dus, te helpen aan wat meer levensgeluk, aan
wat meer welvaart. Dat volk zal er ons te liever
om krygen en God er voor danken, dat Hy
door Zyn machtigen Wil eindeiyk ook het
zelfzuchtig gemoed van den blanken overheer*
scher heeft verteederd.
Ieder Nederlander heeft wel eens in de bladen
gelezen, dat verschillende streken van Indië
door eene tydeiyke voedings nood worden be
zocht, d. w. z. dat dan door misoogst de arme
Javaan op een gegeven oogenblik zelfs zyn
bordje ryst met zout en sambal moet ontberen.
Geld om te koopen heeft hy in den regel niet.
We zullen 't later nog wel eens uitvoerig over
de oorzaken van een en ander hebbeD, doch
op 't oogenblik is de eenvoudige constateering
van het feit voldoende. Daar het nu gebleken
is, dat er in den landbouwenden inlander een
groote aanleg sluimert, dat het oud-Indische
kunstgevoel nog in hem leeft en dat zijn vaardige
slanke vingers zulk heerlijk werk kunnen voort
brengen, zoo is een der wegen om arm Indië
te redden als van zelf aangewezen. Naast den
landbouw, die hem de noodige voeding voor
zich en de zijnen verschaft, moet de inlander
ook gelegenheid vinden om aan contant geld
te komen, geld zoo noodig om voeding te koopen
als de oogst eens mislukt.
hiertoe nu wijst „Oost en West' ons den weg.
Deze vereeniging koopt, voor zoover hare
middelen t toelaten, voortbrengselen der in-
landsche nijverheid op.
Zij betaalt meestal vooruit en ziet vooral
ook toe, dat het byzondere indische karakter
dier voortbrengselen niet verloren gaat, terwijl
zij aanwyzingen geeft, hoe met behoud van
dat karakter nieuwe voorwerpen zouden kunnen
worden vervaardigd, die ook op de groote wereld
markt aftrek moeten vinden.
Wanneer we nu zien, dat Chineesche en
Japansche artikelen op ontzettend groote schaal
naar alle deelen der aarde worden geexporteerd,
dan is de mogelijkheid niet uitgesloten, dat
ook eenmaal onze inlanders zooveel geld kunnen
verdienen en overleggen, als zij zelf maar willen.
Intusschen hangt m i. alles af van het
regeeringsinitiatief, dat wat deze zaak betreft,
nog niet ontwaakt schynt Kiezers van Neder
land, leest daarom deze en de volgende Pen-
krassen met aandacht, laat dan uw gevoel
voor billijkheid spreken en dringt er krachtig
by uwe afgevaardigden op aan, dat zij naast
uwe belangen ook eens beter dan tot dusverre
die van uw bruine mede onderdanen zullen
behartigen.
We hadden heden 'n langdurig gesprek met
den ijverigen voorzitter van „Oost en West"
den Heer H. J. W. van Lawick van Pabst die
als Hoofdinspecteur voor de rijstkultuur maar
al te goed weet, waar de schoen hem wringt.
Deze kundige man, hier in Indië geboren, wil
den inlander voor ondergang bewaren, weet
den weg naar een betere toekomst en ziet nu
met smart, dat de regeering voor deze hoogst
gewichtige zaak slechts een bagatel over heeft,
er blijkbaar het groote belang niet van inziende.
Door gebrek aan kapitaal kan „Oost en West"
niet doen, wat het wel zou willen, worden er
slechts enkelen geholpen, blijft het een treurig
modderen
Want, wat geeft het eigenlijk of er hier in
de toko al tal van fraaie voorwerpen uitgestald
zyn en verkocht worden aan touristen en 1 epa-
trieerenden, als de omzet in de maand nog
geen f 3000 bedraagt en hiervan bovendien heel
wat onkosten afmoeten I
Wat beteekent zoo'n beetje geld op eene
bevolking als die van Indië
Er is geen kapitaal om op groote schaal een
export te beginnen en alleen toch door voor
millioenen guldens uit te voeren, kan arm Indië
op den duur worden gered.
In myn volgende Penkras kom ik op deze
gewichtige kwestie terug.
Het gerucht als zou Mutsaers, die in
gevaar van sterven is, bekend hebben de moor
denaar van Maria Kessels te zijn, wordt van
bevoegde zijde tegengesproken
In ieder geval is het een feit dat Mutsaers
te Antwerpen overleden is. Volgens sommigen
nadat hy aldaar uit den trein gesprongen was,
en volgens anderen nadat hy aldaar onder het
uitoefenen van zijn ambacht op een ladder
staande, door een brouwerswagen was omver
geworpen en overreden.
In een speeltuin te Haarlem kreeg een
dame die daar met haar kinderen vertoefde,
een schommel tegen de borst en bezweek
binnen enkele uren. - Het zesjarig zoontje
van een spoorwegbrugwachter te Utrecht viel
in de Vecht, terwijl het aan het visschen was.
Zt1n vader trachtte hem te redden, doch met
dit ongelukkig gevolg dat beiden, vader en
zoon verdronken. Te Schiedam viel een 20
jarige metselaarsknecht van de tweede ver
dieping van een in aanbouw zijnd huis en
overleed aan de gevolgen. Een brouwers
knecht te Etten viel in een kokenden brouwketel
en brandde zich daarby zoo ernstig dat men
voor zijn leven vreest.
Aan de Nassaukade te Amsterdam liep
een 15 jarig meisje te huilen Toen eenige
voorbijgangers haar naar de reden van het
verdriet vroegen, verklaarde zij een portemon-
naie met geld te hebben verloren. Enkele perso
nen gaven haar iets, maar iemand die het
zaakje niet vertrouwde, bracht haar naar het
politie bureel en toen bekende het meisje, dat
zij om snoepgoed te koopen haar oorbelletjes
had boleend. zy durfde zonder deze sieraden
niet thuis komen en had om ze weer in te
lossen, het medelijden van voorbygangers
trachten op te wekken.
Op de Rotterdamsche kermis is aange
houden|eene"minderjarige in een poffertjeskraam.
Zy was haar ouders te Amsterdam ontloopen.
Nog werd in een luchtschommel een vrouw
met haar kind door haar man met politiehulp
opgespoord en na hooge ruzie en verwytingen
door dezen mee naar Den Haag, vanwaar zy
was weggeloopen, terug gevoerd.
Een eigenaardige manier van 121/2 jarige
huweiykaankondiging had Dinsdag teNaarden
plaats. Zekere D. liet per omroeper dit heugeiyke
feit bekend maken en tevens daarby vermelden,
dat hij 's avonds in 't Hof van Holland een
partij gaf, voor een ieder toegankeiyk. In zyn
groote vreugde over zijn jubilé hield de man
's middags, tameiyk aangeschoten, met een
krans op het hoofd, een optocht door onze
gemeente met een honderdtal kinderen tot
zijn gevolg. Of hy 's avonds zijn rol als gastheer
nog heeft kunnen vervullen, kwafh ons niet
ter oore.
De kommiezen van het grensdorpje Net-
terden verdachten reeds geruimen tfld een
hunner plaatsgenooten, G., rywielhandelaar,
van rijwielfraude. Menig nachtelijk uurtje had
den zij reeds opgeofferdeindeiyk in den nacht
van 31 Juli j.l., gelukte het hun G. te zien
binnenkomen, heel bedaard rijdende, zonder
licht aan het rywiel. De kommies Kelder had
zich geposteerd onmiddeliyk aan de grens, de
kommies Doeksen 100 meter binnenwaarts;
zij wisten reeds dat het niet gemakkeiyk was
rijwielsmokkelaars te snappen. Toen G de
grens over was en door kommies K. onder
bekendmaking van qualiteit „halt" was toege
roepen, ging het in volle vaart vooruit, die
kommies kon hem niet meer inhalen.
MisgerekendDe kommies Doeksen had zich
op den roep van zyn collega met uitgestrekte
armen voor het rywiel geplaatst en liet dienst
doende (en expresseiyk gekleed zynde voor dit
doel) als stroozak, tegen zich aanloopen, na
het ambteiyk „halt" te hebben geroepen. De
berijder stortte van de fiets en bleef met hoofd
en handwonden eerst bewusteloos liggen ook
de kommies D. werd door de vaart van het
rywiel eenige passen over de heerbaan gewor
pen, maar kwam er zonder letsel af By inven
tarisatie bleek het rywiel nieuw te zyn, merk
Pheil. De invoerder kreeg proces-verbaal en
mocht te voet naar huis gaan.
De kassiersflrma Laane en v Bemmel
te Haarlem is failliet. Het passief bedraagt 1
millioen volgens „men"; doch de curator mr.
de Kanter kan er nog niets van zeggen. Vele
zijn de slachtoffers, meest katholieken en ka
tholieke instellingen. Eene firma is er voor
f50000 in betrokken.
De Zeehond (een Nedorl. wachtschip ter be
scherming der visscherfj in de Noordzee) had
te Grimsby de Seth teen Éngelsche blazerschuit)
wederrechtelijk opgebrachtde eigenaar eischte
f 600 schadevergoeding. De Nederlandsche re
geering heeft aan de Éngelsche hare veront
schuldigingen aangeboden en de door den ei
genaar van bovengenoemde trawler opgegeven
som ter schadevergoeding aangeboden.
Men meldt uit Rotterdam dat de beruchte
Zaterdagnacht van de kermis zonder groote
rampen is geëindigd. Op het kermisterrein had
den slechts eenige meer of minder ernstige
verwondingen plaats. Te half 2, het sluitings
uur der herbergen, brak een felle brand uit in
het gaskronenmagazyn van Scheffer, Van Ho
gen dorpsplein, welk pand uitbrandde.
Te Arnhem viel een sjouwer in de haven
van een plank, kwam tusschen twee schepen
terecht en verdronk. Maandag werd een vrouw
door een automobielryder aangereden en ge
dood te Putte (N.-Br.) De fietsryder trok zich
dat geval zoodanig aan dat hy er ziek van
werd. Een paar dagen daarna overleed hy.
Te Winterswyk werd eene vrouw bij een
onweer zoodanig door schrik bevangen datzy
bewusteloos neerviel, en na te zyn bygebracht
sprakeloos bleef. Te Amsterdam kwam een
man in zulk een zwaar beschonken toestand
thuis, dat hij in het trappenportaal neerviel
en bleef liggen. Twee buren met zijn lot be
gaan, hebben hem naar zyn kamer en op bed
gebracht. In plaats van biy te zyn dat hy
althans zyn roes op een geschikte plaats kon
uitslapen, heeft hij geruimen tijd liggen vloe
ken en schelden, tot hij eindeiyk in slaap viel,
waarop zyn helpers vertrokken. Eerst eenige
dagen later werd opgemerkt dat men den
dronkaard al dien tyd niet had teruggezien en
ging men eens op zijn kamer kijkendaar
vond men hem dood in bed liggen. Een paar
doctoren, die den dood constateerden, gaven
als hun meening te kennen, dat overmatig
drankmisbruik oorzaak van den dood was.
Te Twisk is bij het passeeren van een overweg
een paard en rytuig door den trein aangereden,
het paard was op slag doodde voerman kreeg
geen letsel.
Yan 1117 Augustus.
ONDERTROUWD J. Trapman, jm.
24 j. met C. S. Petiet, jd. 21 j.; W. Lou-
werse, wedr. 59 j. met C. Polderman,
jd. 35j.
GETROUWDA. Dingemanse, jm.
30 j. met C. Jongepier, jd. 23 j.J. Ver
meulen, jm. 26 j. met P. Jongepier, jd.
20 j.A. G. B. Bisehoff, jm. 29 j. met
C. M. Clarys, jd. 24 j.L. Plejjte, jm.
24 j. met M. K. Dirkse, jd. 21 j.H. L.
Wiessner, jm. 25 j. metH, J. van Varik.
jd. 21 j.P. J. Grims, wedr. 32 j. met
J. Carmejoole, jd, 24 j.
BEVALLEN:
A. G. Antheuni9se, geb.
Van Essen, z. en d. (tweelJ P. de vos,
geb. Florisse, z.M. E. Radder, geb.
Meulmeester, d.P. Reijnoudt, geb. De
Hamer, z.M. E. Cornu, geb. Kryger,
z.Y. de Kok, geb. Van der Walle, z.
OVERLEDENJ. R. van IJzeren,
vrouw van G. A. de Keyzer, 48 j.L.
Dingemanse, d. 30 d.S. den Engelsman,
d. 2 j. en 11 m.J. H. van Nouhuys,
man van T. M. Mulder, 57 j.J. M.
Riemens, z. 11 m.
