Een dankbare terugblik met Cees van der Sluijs 'Mijn leven is rijk gevuld met schilderen en muziek! EIIAI1D».|1IEUWS SOMMELSDIJK - Soms kan men op de honderd mensen er één tegen komen die door zijn bescheidenheid, talent en aan leg je gezichtspunt aanzienlijker kan verruimen dan menige wetenswaardige encyclopedie! Het geeft je tevens een gevoel van verbondenheid datje elkaar vindt en verstaat, alsook datje gezamenlijk interesses kan uitwisselen. Zo'n bescheiden kun stenaar ontmoette ik in augustus op het eiland Goeree-Over- flakkee. Cees van der Sluijs uit Sommelsdijk, voormalig leraar aan de bedrijfsschool Wescon Botlek (Rotterdam) en voor menigeen een bekende naam. Schooltijd Kunstzinnige duizendpoot Vooral schilders van de Haagse School Geen uitdaging te veel Ambachtelijke meester Bronnen: Swingtrio WiCoJazz Bewondering voor fijne kennismaking Creativiteit gave van Boven ^gsfii^ 'm:i-M'sm VRIJDAG 17 NOVEMBER 2006 Cees en Hester. Tekst en reprofoto's; dr. Pieter Vis 'Liggend meisje Het contact met Van der Sluijs werd via Henk Knöps uit Oude Tonge, die ik op een verjaardagsfeestje van zijn jongere neef Paul Knöps ontmoette, indirect gelegd. Deze neef is een aankomend tekentalent uit Nieuwe-Tonge en volgt voor het twee de seizoen zijn tekenleraaropleiding aan de 'Willem de Kooning Academie' te Rot terdam. Ter gelegenheid van Pauls twintig ste verjaardag was hij door schrijver dezes uitgenodigd om naar de indrukwekkende tentoonstelling te gaan rond '400 jaar Rembrandt Caravaggio' in Amsterdam. Enthousiast vertelde hij zijn bevindingen daarover aan vader Hans en moeder Adrie Knops-de Vries. Ook ome Henk, technisch tekenaar bij Het Waterschap, hoorde ons aan en vertelde dat uit Goeree-Overflakkee diverse bekende kunstenaars waren voort gekomen. Zo was hun (groot)vader Paul Knöps een verdienstelijk amateur-schilder geweest en diverse andere namen passeer den zo de revue, waaronder de bekende landschapschilder Constant Zegwaard uit Ooltgensplaat. Ook de 'Flakkeese Klad- ders' - een clubje van semi-professionele schilders en tekenaars, waaronder Ary Boogerman, Adrie Vogelaar, Piet Vroegin- dewei en last but not least Cees van der Sluijs - genoten bekendheid. Als een der initiatiefnemers en oprichters van deze groep bleek laatstgenoemde van dit viermanschap onder vooral enthousi aste 'doe-het-zelvers' een grote aanhang te hebben. Eind jaren zeventig van de vorige eeuw rondde schrijver dezes zijn tekenstudie af bij de vermaarde kunstcriticus PieiTe Jans sen aan de voormalige Kunst Academie van Rotterdam. Vervolgens volgde hij een oplei ding aan de Grafische School te Utrecht. Van de eerder genoemde Janssen, die vooral bekendheid kreeg met zijn TV programma 'Kunstgrepen' in de jaren zestig en zeventig van de 20e eeuw, leerde ik de niet alledaagse techniek van restaureren en reproduceren van oude meesters. Deze stijlvorm had ik nodig als meester-plateelschilder bij de firma 'West-Raven' te Utrecht en bij 'Porceleinen Flesch' te Delft. Hierdoor werd mijn inte resse gewekt voor de schilders uit de Noor delijke en Zuidelijke Nederlanden ten tijde van de Gouden Eeuw. In dezelfde periode van mijn vakopleiding te Rotterdam, voltooide de toen acht jaar oude re Cees van der Sluijs zijn opleiding aan de Ambachtschool te Middelharnis. Naast zijn beroep als leraar verzorgde hij ruim 30 jaar (1976-2006) zijn rubriek 'Beschouwingen over Flakkeese schilders' voor het Eilanden Nieuws. "Je moet op niet te lange termijn eens kennis maken met Van der Sluijs". Deze woorden sprak Henk Knöps op 28 juni jl. tot schrij ver dezes. Enkele weken later stond ik op de stoep van het echtpaar Van der Sluijs. Cees bleek een kunstzinnige duizendpoot te zijn, want zijn huis aan de Enkele Ring (nr. 83) te Sommelsdijk bestaat uit twee mooie, (zeif)verbouwde panden uit de eerste helft van de 17e eeuw. Als je binnenkomt, lijkt het eerder op een klein museum, de twee oude dorpspandjes zijn tot één woning samenge voegd! Op elke wand in het sfeervolle huis, zowel op de benedenverdieping als in het trappenhuis en op de bovenetage, is geen muur onbenut gebleven. Alles is in beslag genomen door zijn grootste hobby, schilde rijen. Maar ook de Delftsblauwe wandbor- den die hij schilderde en allerlei antiquiteiten en kunstvoorwerpen sieren het sfeervolle stulpje van het echtpaar Hester en Cees van der Sluijs. In de fraai gemeubileerde achter kamer, uitziende op een mooi aangelegde Romaanse tuin met beelden, raakten we in een zeer ontspannen gesprek verwikkeld. Cornells Gleijn (roepnaam Cees), geboren op 26 november 1941 te Sommelsdijk, was als kind altijd met een potlood en papier te vinden op straat of in de polders rond Som melsdijk en Middelharnis. Zijn tekentalent viel al vroeg op bij juffrouw Soldaat van de eerste klas van de lagere school. In de twee de klas kreeg hij van meester Van de Velde een tekenschriftje(boekje). De jonge Van der Sluijs trouwde op 23 februari 1962 met het blonde meisje Hester Noteboom uit Nieuwe-Tonge. Ze kregen een dochter Connie, die trouwde met Hans van den Boogert. Thans zijn Hester en Cees grootouders van drie kleinzoons. De zestienjarige Niels deelt de tekengave van zijn grootvader, maar zijn voorkeur gaat het meest uit naai" bloemschikken en tuinieren. De 13-jarige tweeüng Wilbert en Corné heb ben zich al jong verwoed op het gitaarspel toegelegd en spelen, in trio met opa Van der Sluijs, graag oude traditionele jazz. Na de MULO en Ambachtschool bekwaam de Cees van der Sluijs zich in zijn weinige vrije tijd verder, zowel in technisch als in vrij tekenen. Zo kwam hij terecht bij Wes con. Het was de heer Cees Becht die hem vroeg om daar te komen doceren voor de afdeling vakopleiding, waar o.a. technische metaalvakken werd beoefend. Deze school is later door Stork verkocht aan Randstad Amsterdam. Op zijn 58e, in het jaar 2000, kreeg Cees de kans om met vervroegde uit treding (VUT) te gaan, wat hij met beidde handen aangreep. Vele jaren daarvoor had Van der Sluijs zich al verdiept in oude meesters en schilders uit de periode van de Haagse School. Daarom stortte hij zich in de voorbije zes jaren van zijn vutregeling helemaal in de verfijning van zijn schildertechniek. Alsof hij niet genoeg te doen had, verrichtte hij daarnaast ook nog onderzoek naar de levenslopen van bekende maar vooral (rais)kende Flakkeese kunstenaars. Hij vertelde mij dat zijn eerste artikel voor Eilanden Nieuws verscheen op 30 december 1976 over de Sommeldijkse schilder (Eliza) Lies Razenberg (1889-1968). Het was als een wat latere hommage bedoeld voor zijn vermaarde plaatsgenoot. Van Cees' hand verschenen daarna nog vele bijdra gen als kunstcolumnist. Ter gelegenheid van het eerste lustrum van dit plaatselijke nieuwsblad stond in het najaar van 1981 een boeiend portret van de schilder Cees van der Sluijs zelf afgedrukt. Daarin werden vooral zijn belangrijke bijdragen rond Flakkeese kunstenaars belicht. Dit onderhoud ij was door de toenmalige redacteur/journalist Aart Grinwis uitgevoerd en gaf een heldere kijk achter de schermen van Van der Sluijs' werk wijze en diens onderzoekingen naar vergeten schilders. Wel aardig om aan te halen is het volgende ingezonden stukje 2) dat 10 jaar nadien verscheen in het Eilanden Nieuws. Het geeft precies weer hoe de bijdragen van Cees door zowel lezers als amateur-schilders van Flakkee werden gewaardeerd. "Aan Corn. v.d. Sluijs voor zijn boeiende artikelen die hij nu al enkele jaren laat verschijnen over onze Flakkeese schil ders. Eenvoudige mensen, die naast hun dagelijkse arbeid misschien met vallen en opstaan, toch in mijn ogen menig 'kunst werk' vervaardigd hebben. Ook in het Eilanden Nieuws van 27 december 1991 schreef dhr V.d. Sluijs een boeiend relaas over de 'Overkanter'Marius Richters. Cees, nogmaals hartelijk dank voor al jouw inspanningen om de naam van deze mensen aan de vergetelheid te ontrukken. Ik hoop dat ik namens menig enthousiaste 'Doe-het-zelverspreek als ik de wens te kennen geef dat er nog veel van zulke arti kelen mogen volgen!H. Knöps. Het zullen zeker rond de honderd artikelen zijn die Van der Sluijs als bijdrage leverde aan het Eilanden Nieuws, maar ook aan andere streek- en zelfs vakbladen in de afgelopen tijd. Hoe is dit allemaal mogelijk aeweest, dat een Sommelsdijker ruim vijf entwintigjaar lang een zodanig waardevol overzicht heeft geschreven over twee eeu wen bloeiende Flakkeese schilderkunst? Waar haalde hij, op D.V. 26 november a.s. 65 jaar oud, de tijd toch vandaan, om bij voorbeeld daarnaast ook nog eens twee a driehonderd kleine en grote meesterwerken te schilderen? Vaak was hij tot in de late uurtjes in zijn werkplaats bezig, om diverse oude gehavende schilderijen of ook rijk versierde 19e-eeuwse beschadigde lijsten met liefde te restaureren. Zijn antwoord was: "Mijn streven was, om dat wat cds onher stelbaar werd aangeleverd, weer in perfecte staat terug te brengen!" Hierdoor kreeg hij veel bewonderaars, die van zijn deskundige en artistieke stijl nog steeds genieten. Men deed nooit tevergeefs beroep op zijn ambachtelijke kennis. Als er uit een erfe nis, of uit een verkoop een gehavend schil- derstukje bij hem werd afgeleverd, wist hij het vaak weer vakkundig te herstellen. Zelfs beschadigde Delftsblauwe vazen en borden wist hij tot toonbare objecten te maken! Kortom, voor Cees was geen klus te moeilijk en geen uitdaging te veel. Tevens ontwikkelde hij zich tot een graag geciteerde kunstexpert, van wiens kennis veelvuldig gebruik werd gemaakt. Van der Sluijs gaf talloze lezingen en hield graag rondlei dingen in het nabijgelegen Streekmuseum en in het Rien Poortvlietmuseum. Met de laatst genoemde kunstenaar was Van der Sluijs goed bevriend. Rien, niet alleen een vermaard natuurschilder, maar genoot ook internationaal bekendheid als illustrator van eigen publicaties, en zoals Cees nog in 2004 zei: "helaas veel te jong - op 63 jarige leef tijd-gestorven". Tijdens ons gemoedelijk onderhoud - we werden even onderbroken door gastvrouw Hester die ons van een lekker kom soep met belegde sneetjes bruinbrood voorzag - groei de mijn waardering voor deze man. Hij kon alles zo klaar en helder uiteenzetten, wat hij aan kennis had opgestoken en in de loop der jaren vergaarde rond de schildertechniek van de Haagse School. Deze artikelen, die vrijwel alle aspecten van de negentiende- eeuwse schilderkunst behelzen, bevatten een grote historische schatkamer aan informatie. Hester Noteboom als sopraansoUste in 1959. Gelukkig zijn ze samengebundeld in ver schillende plakboeken en verschenen ze in diverse boekuitgaven. Zo blijven ze voor het nageslacht bewaard. Samen met Hester keken wij in de pronk- Cees met zijn twee kleinkinderen tijdens een trio optreden te Wageningen. 1'Cees van der Sluijs ook zelf een verdienstelijk schilder' door Aart Grinwis, Eilan den Nieuws november 1981. 2) Eilanden Nieuws 3 januaii 1992. 3) VGS Nieuws 10e jrg. nr. 2, augustus 2005. Informatieblad voor leden van de 'Vereniging Gepensioneerden Stork. 4) 'Sommelsdijk, een landbouwdorp - Omzien en niet vergeten' door Cees G. van der Sluijs. Uitgave Van der Boom, Somelsdijk, oktober 2002. Publicaties waaraan C.G. van der Sluijs meewerlite: - Kunstenaars op de Noordwest Veluwe 1880-1930; auteur K. Róodenburg, Har derwijk; Stichting Veluws Museum. Harderwijk, 1992-1993. - Kunstenaars op de Noordwest Veluwe 1880-1930; auteur K. Róodenburg, Har derwijk; Stichting Vehiws Museum, Harderwijk, 1996. - Chris van der Windt (1877-1952); Elsbeth Veldpape, Oegstgeest; Stichting Kunstkring Groenoord, november 1996. - Evert Moll (1878-1955); drs A. Knöps; Van Spijk Art Projects, Venlo, 2002. - Arend Jan van Driesten (1878-1969); Marina van Dongett, Oegstgeest; Stich ting Kunstkring Groenoord, november 2004. - Jan van Vuuren (1871-1941) Schilders van de Veluwe, 2006, auteur Wim van der Beek, Wezep, Van Spijk Art Projects. Venlo, Archieven: - Stedelijk Museum de Lakenhal, Leiden. - Rijksbureau voor kunsthistorische documentatie, Den Haag. - Zeeuws Museum, Middelburg. - Museum Scheveningen. Daarnaast zijn er verschillende gesprekken met Cees van der Sluijs gevoerd in augustus en november 2006. 'De eerste naailes'van een tekenkrabbel door Van der Sluijs, naar een schilderij van Alben Nooyhuijs. kamer naar de miniatuurtjes aan de wand, die Cees in zijn beginperiode veelvuldig had vastgelegd. Het zijn z'n lievelingsobjecten geworden, zoals het jongetje en het meisje liggend in het gras. Of de spelende kinderen, regelrecht uit het Ot en Sien tijdperk. In Van der Sluijs' creativiteit is duidelijk de hand van de ambachtelijke meester zichtbaar, die oog heeft voor kleur en compositie. Maar in de eerste plaats is gericht op realistisch kij ken en authenticiteit. De gevoerde techniek van lichte tinten op vaak donkere objecten, waaronder atteeldingen van landschappen en groepen bomen, geven een eigen stijl aan zijn werk. Maar ook de warme bruine en donkere kleuren van een repro naar een 18e- eeuws binnenhuisinterieur Islijven je boeien. Zo hangt er in de achterkamer van het echt paar Van der Sluijs een prachtig schilderij van de hand van onze gastheer. Het laat ons een huiselijk tafereel zien van een moeder met een kind, bezig aan de eerste naailes. Cees schilderde dit naar een ki'abbeltje van een schilderswerk van Albert Neuhuys. In al de werken die ik aantrof, weerspiegelen Cees' zielsharmonie en zijn hunkering naar vroegere tijden. Als kunstenaar weet hij het object voor je ogen uit te beelden en door kleurrijke penseelstreken het geheel tot leven te brengen. Zeker, hij is geen modernist, geen vernieuwer die zoekt naar uiterste gren zen en opvattingen over stijlrichtingen. Hij blijft gewoon trouw aan zijn oude leermees ters. En zijn enige uitdaging is om bescha digde kunstwerken weer in herstelde staat terug te brengen. Zoals ik bijvoorbeeld een groot schilderij aantrof dat klaai" stond om na een jaar van intensieve restauratie terug te gaan naar de eigenaar. Cees restaureerde dit Hollandse landschaptafereel uit circa 1867 (van niemand minder dan Jan van Gent) met piëteit en vakkundigheid. Zo mag hij zich hierdoor een gelukkig mens noemen. Van der Sluijs benadert het alledaagse gebeuren als een mogelijk onderwerp voor een schilderij; daarom hoeft hij geen con cessies te doen in het zoeken of doorbreken van kunstzinnige stijlen of commerciële objecten. En deze kunstvorm mag gelukkig weer in onze 21e eeuw worden gewaardeerd. Er heerst thans een hernieuwde belang stelling voor de vaak verguisde categorie schilders die ongeveer een halve eeuw tenig zelfs spottend 'zondagsschilders' werden genoemd. Van verschillende eilandbewoners vernam ik dat de schilderwerken van de autodidactische kunstenaar Van der Sluijs thans geliefde objecten zijn geworden voor de echte verzamelaars. Op deze wat drailerige donderdagmiddag van mijn bezoek aan Cees en Hester brak plotsklaps door het grote zolderraam van het atelier een zonnestraal door. Het toverde op de hangende en staande kunstvoorwerpen, die allemaal een eigen verhaal weergaven, een bijna Rembrandtachtige lichtsfeer. Hes- ter, die zeer betrokken is bij het werk van haar man, gaf in sappig Flakkeese tongval diverse aanvullingen, als Cees zich niet de juiste details wist te herinneren. Ook de overvolle maar keurig ingerichte werkplaats achter in de tuin staat volgesta- peld met kleine en grote schilderspaneien. Ze wachten met of zonder kader om door de kunstzinnige handen van Van der Sluijs weer tot eenheid te worden gebracht. Ik kan mijn bezoek natuuriijk niet afronden zonder over muziek te hebben gesproken. Want naast schilderen hebben Cees en ook Hester nog een hobby, de muziek. Je doet hen er veel plezier mee om hierover te bomen. Tevens doe je daarmee volledig recht aan het muzikale talent van deze twee mensen. Cees: "Als jongeman speelde ik al in een bandje, jazzgitaar, en die voorkeur j, heb ik vastgehouden. Maar nu vorm ik een i, trio met 'Wilbert en Corné, onze beide (twee ling) kleinzoons, dertien jaren jong. We heb ben diverse malen met succes opgetreden o.a. op jazzfestivals, zoals in Wageningen, 2004". 31 Met gepaste trots laat opa Cees de video zien waaruit blijkt dat deze tweeling in enkele jaren tijd veel succes hebben geboekt. Dat komt door de lessen op de muziekschool van Middelharnis en van diverse gerenommeerde muziekleraren waaronder Leo Verkerk en Julia Bognar, en thans in Amsterdam bij Reinier Voet. Maar zeker niet in de laatste plaats door het veelvuldig oefenen met opa Van der Sluijs. Deze is dan ook dankbaar dat zijn muzikale aanleg en liefde voor de muziek onmisbare voorwaarden zijn geble ken voor de muzikale ontwikkeling van Wil- bert en Corné. Het 'Swing-trio' WiCo-Jazz (genoemd naar de voorletters van Wilbert en Come, voor meer informatie zie website www.wicojazz.nl) hoopt in de toekomst nog regelmatig van zich te kunnen laten horen. Uiteraard is grootmoeder Hester even trots op de prestaties van haar kleinzoons als haar echtgenoot. Zij zelf is ook muzikaal onder legd. Zo zong ze graag bij het plaatselijke Mannenkoor 'Ons Koor'. En Hester liet mij een fragment horen van een opname uit 1959. Ik luisterde vol bewondering naar de stralende goed gecultiveerde sopraanstem van Hester Noteboom in de Finale van de uit tweede akte van de opera 'La Forza del Destino' van Guiseppe Verdi. Met als partner de bariton Aren de Gans en onder algehele muzikale leiding van Gerrit Zoon. Toch blijkt haar muzikale voorkeur uit te gaan naar de romantische liederenschat van Franz Schubert en Johannes Brahms. Cees van der Sluijs, die op het moment van mijn eerste bezoek al had moeten consta teren dat hij ongeneeslijk ziek is, sprak de hoop uit dat hij toch nog een tijd gespaard mocht blijven. Want zoals het echtpaar van der Sluijs zei: "Gezond blijven is het aller belangrijkste in ons leven!En ik kon niet anders dan deze conclusie van harte met hun delen. Bij het afscheid nemen van deze leerzame middag op 2 augustus 2006 kreeg ik een boek aangeboden, getiteld 'De echte Van Meegeren' van schrijver Bob Wallach uit 1947. Bijna 60 jaar oud. Dit kostbare geschenk ontbrak nog in mijn kleine ver zameling over de kunstschilder Han van Meegeren. De opdracht van Van der Sluijs luidde: "In bewondering voor een fijne ken nismaking!" Zowel mijn gastheer als schrij ver dezes zijn dezelfde mening toegedaan: dat deze meester-vervalser een schildergenie is geweest. Hij blijft onbetwist een der grootste Nederlandse kunstschilders die de twintigste eeuw heeft voortgebracht. Voordat dit verhaal naar de krant zou gaan, beloofde ik dat de inhoud van dit artikel met de schilder Cees van der Sluijs zou worden doorgenomen. Begin november kreeg ik Hester aan de telefoon. Ze vertelde: 'Mijn man is er slecht aan toe, maar hij staat erop datje komt!We spraken af dat we op zater dagmiddag 4 november elkaar zouden tref fen. In aanwezigheid van het echtpaar Van der Sluijs, dochter Connie en schoonzoon Hans, als ook Paul Knöps - die mij met de auto had vervoerd - redigeerden Cees en ik dit artikel. Hij was zichtbaar geroerd en ook wij allen waren dankbaar dat hij zijn verhaal nog zelf kon lezen en kon aanvullen. "Het is zo een getrouw beeld geworden, ik kan mij er volledig in vinden" aldus Van der Sluijs. Tijdens het terugblikken op zijn creativi- teiten bevestigt de schilder: "Dat de korte tijd die mij op aarde nog vergund wordt, als zeer kostbaar wordt en'aren!" Hij ziet dit als een gave van Boven, en hij weet ook dat 'in het Huis geborgen te verkerenhet grootste geschenk is datje in het leven mag ontvangen. Dat stijgt ver boven al de aardse schoonheid en verheven kunst door men senhanden gemaakt uit! Met een dankbaar gevoel citeer ik uit Cees' boek: 'Sommels dijk, een landbouwdorp' met als ondertitel 'Omzien en niet vergeten' 4). Laten we mee gevoerd worden in de diepste zieleroerselen van de auteur: 'Niets ging er snel, de enkele auto reed niet hard, de paard-en-wagens niet, de fietsers niet en ook al moest men opschieten, dan nog werd er niet gerend, want dan was er zeker wat aan de hand! "Tja Pieter" zegt de Sommeldijkse schilder, die voor het eiland Goeree-Overflakkee van grote betekenis is geworden, "dat is nu wel heel anders geworden, helaas...!" ^i^^-^^-'^.^ÜSïy 'Liggend jongetje

Krantenbank Zeeland

Eilanden-nieuws. Christelijk streekblad op gereformeerde grondslag | 2006 | | pagina 6