Goeree-Overflakkee
heeft nationale primeur
met waterzaic
Naar binnen met tuinplanten
Samenzangavond
Ger. Gem. Tholen
Aanduwen
of aanslepen van
de auto:
Ontreddering
Leiden alle
godsdiensten
uiteindelijk tot
dezelfde God?
EIIAtlDBI-tllEUWS
Hoe word ik verlost
van mijn ongeloof?
Inwoner van Middelharnis, enthousiast over regentonactie, is al stap verder
Tip van de week VAN ANWB
Nog wat extra algemene tips:
Sluit de winter buiten de deur door binnen met tuin
planten in de weer te gaan. Een enkele tuinplant zorgt
samen met wat zorgvuldig uitgezochte accessoires
voor een stijlvol binnentafereel.
PAGINA 9
VRUDAG 19 NOVEMBER 2004
Overal in Nederland kunnen particu
lieren die deelnemen aan de actie 'Een
Ton voor Water' eind november bij
het waterschap hun regenton ophalen,
zo ook op Goeree-Overflakkee. Sinds
2000 zijn via honderd gemeenten
twaalfduizend van deze waterbespa
rende tonnen besteld. Door de lande
lijke campagne uit te breiden met
waterschappen hoopt de organisatie
er duizenden meer af te zetten. Van
elke verkochte waterton gaat vijf euro
naar waterprojecten van de Novib in
Bangladesh, Ethiopië, Nicaragua en
Soedan. Eén inwoner op Goeree-
Overflakkee is in zijn maatschappelij
ke betrokkenheid - zo min mogelijk
regenwater verspillen - al een stap
verder gegaan: Fred Prins uit Middel
harnis. Hij heeft in de kruipruimte
onder zijn woning aan de Dieklaan
een waterzak gelegd die zesduizend
liter regenwater kan bergen! Bedui
dend meer dan de 400 liter in de
regenton. Die waterzak, die via een
pomp is aangesloten op toiletten, was
machine en tuinkranen, is zelfs een
landelijke primeur: het was het aller
eerste prototype. Wie is Fred Prins?
Waarom is hij zo zuinig met regenwa
ter? En hoe belandde de waterzak uit
gerekend op Goeree-Overflakkee?
door Gert van Engelen
Fred Prins is lyrisch over de regentonnenac-
tie. Niet alleen omdat daarmee een massa
bruikbaar water eenvoudig kan worden
opgevangen, maar veel meer omdat Neder
landers zodoende misschien eens indringend
gaan stilstaan bij dat probleem dat 'zo sterk
onderschat' wordt: de dreigende rivierover
stromingen, de extreme hoogwatergolven
van Rijn en Maas. 'Water is mijn ding, mijn
thema', zegt Prins, geboren in 1971 in Har-
dinxveld en sinds 2,5 jaar wonend in Mid
delharnis. Afgestudeerd aan de HTS in
Enschede heeft hij zich ontwikkeld tot
expert decentrale waterproblematiek. Met
enig gezag kan hij daarom stellen dat de
waterbeheersing in Nederland een 'reusach
tig' probleem i's, en voorlopig blijft.
'Nederland is een polderland', zo begint hij
zijn uiteenzetting over hoe regenton en
waterzak de verontrustende rivierwateraf
voeren kunnen indammen. 'Terwijl de pol
ders inklinken, stijgt de zeespiegel. Wij zak
ken steeds dieper weg. Ons hele waterbeheer
is al jaien gericht op hogere dijken en land
aanwinning door percelen land in te polde
ren. Door de klimaatverandering blijkt de
regenintensiteit heftiger te worden. Het
regent veel meer en harder, in kortere tijd.
'Vroeger viel al dat regenwater moeiteloos
weg; het stroomde de grond in en verdween
langzaam en geleidelijk via beekjes en
kreekjes. Tegenwoordig kan dat niet meer.
Alles is bebouwd en bestraat. Het overvloe
dige regenwater stort zich noodgedwongen
met extreme hoeveelheden in de riolen,
waardoor straten en kelders onder water
komen te staan. Vervolgens gaat dat water
met een bloedgang naar de Noordzee. Die
enorme waterstroom begint al in Zwitser
land. Het gevaar komt nu dus van twee kan
ten.'
Noodoverloop
Nederland is zich de ernst van extreem hoge
waterstanden zeer bewust. Het kabinet heeft
ter voorkoming van een overstromingsramp
een strategie aan de vork gestoken; een heel
pakket aan mogelijke maatregelen, vastge
legd in de Nota Ruimte. Fred Prins is kritisch
over die aanpak. 'Wij zijn het enige land ter
wereld met een oigaan als Rijkswaterstaat.
bit is een dwarsdoorsnede van een huis dat is voorzien van het waterzak regenwatersysteem. Zit er ie
weinig regenwater in de zak. dan schakelt het systeem automatisch over op drinkwater. Gemiddeld
kan met de zak 57% worden bespaard op de waterrekening. (Illustratie: CEP Benelux).
Fred Prins in de kruipruimte van -ijn waning bij het havenhoofd. Direct naast hem de pomp die alle
regenwater naar toiletten en wasmachine dirigeert. Links is een deel van de waterzak te zien, die
6000 liter regenwater bevat, (foto üen van Engelen)
land het watertarief opgedreven, zodat het
vanzelf aanlokkelijk wordt om regenwater te
sparen, voor bijvoorbeeld het wassen van je
auto, het sproeien van je tuin. Ook is er een
speciale belasting ingesteld: over alle water
dat op bebouwing en bestrating valt en moet
worden geloosd op het riool, moet jij belas
ting betalen. Je krijgt alleen een vrijstelling
als je op je eigen perceel aan waterbesparing
doet.'
Bewustwording
Zo komt Fred Prins uit bij de regentonactie.
'Wil je het probleem van rivierafvoeren
oplossen, dan moet je óók in het klein den
ken. Wil je de bevolking meekrijgen, dan
moet je een draagvlak maken, zodat burgers
weten: hier heb ik tenminste wat aan. De
praktijk in Duitsland bewijst dat als je bur
gers verantwoordelijk maakt voor hun per
ceel, als je hen stimuleert om regenwater op
te vangen, er geen probleem meer is. Neder
land is nog niet zover en daarom vind ik die
regentonactie zo leuk, zo nuttig. Het publiek
gaat ervan nadenken: waar komt water van
daan, wat kost het, wat kan ik er mee, wat
zijn achter de schermen de problemen?
'Technisch gezien is de regenton de meest
simpele vorm van water vasthouden. Het is
het begin en het is begrijpbaar. Visueel
maakt de regenton voor iedereen duidelijk
wat er gebeurt. Via tuinen sproeien, ramen
lappen en auto's wassen dringt tot mensen
het besef door hoevéél regen er valt en wat er
allemaal mogelijk is met regenwater. Je
kweekt bewustwording met zo'n actie. En
vooral vind ik het sympathiek dat er een edu
catief leerpakket aan is gekoppeld voor
scholieren: ze krijgen les in de waterproble
matiek. Ik ben geen wereldverbeteraar, maar
zie wel in dat je via deze actie een steentje
bijdraagt aan de oplossingen.'
Primeur
Zelf is Fred Prins de regenton al voorbij. Hij
gebruikt in zijn huis de waterzak, die grote
re hoeveelheden regenwater kan bergen. Hij
heeft dit product zelf ontworpen, in opdracht
van zijn werkgever, een bedrijf in Numans-
dorp. Begin 2003 werd het prototype van de
waterzak bij wijze van proef geïnstalleerd in
zijn kruipruimte. Zo kreeg Goeree-Overflak
kee de nationale primeur. Inmiddels voldoet
de waterzak en zijn er verspreid door heel
Nederland al zo'n vijftig aangebracht.
De waterzak is bedacht als alternatief voor
de waterput, licht Prins toe. 'Voor zo'n put
moet je een gat graven in de tuin, drie meter
diep, drie meter breed. Dat is veel werk.
'Laat maar zitten', hoorden wij vaak van
belangstellenden. Om zonder te hoeven gra
ven toch iets te bedenken voor Nederlandse
woningen, kom je al gauw op kruipruimtes.
Maar die zijn dikwijls krap, dus zouden ook
watertanks klein worden. Zo werd het de
flexibele waterzak. Die neem je opgevou
wen onder je arm mee naar beneden en leg je
in de kruipruimte.'
Er komt wel wat meer bij kijken. Het regen
water wordt op het dak opgevangen en afge
voerd via de regenpijpen. Daar kan allerlei
vuil in terecht komen, bladeren bijvoor
beeld. Om gefilterd, schoon water in de zak
te laten belanden, zijn er allereerst filters in
de regenpijpen nodig. Daarnaast moet het
regenwater vanuit de zak (een rol van zwart,
stevig dakbedekkingsfolie van 60 cm) naar
toiletten en wasmachines kunnen worden
gepompt. En bij een tekort aan regenwater
moet automatisch omgeschakeld worden op
drinkwater. Hiervoor zijn een pomp, sys
teembesturing, drinkwateromschakeling en
aansluitschacht nodig.
Alles bij elkaar komt de aanschaf op 2100
euro. Doe-het-zelvers kunnen het systeem
zelf aanleggen; anders moet een installateur
worden ingeschakeld.
Besparen
Fred Prins woont in Park Nieuw Zeeland,
een complex van 186 woningen. Niemand
anders dan hij bezit er de waterzak, maar,
verduidelijkt hij: 'Als iedereen hier voorzien
zou worden van zo'n waterbuffer, zou dan
1,1 miljoen liter regenwater schelen. Dat
water houd je uit het riool, een aardige hoe
veelheid.' Persoonlijk bespaart hij zich veel
drinkwater ('Theoretisch daalt je waterreke
ning met 57%'), sinds de aanleg van de
waterzaak heeft hij 'nooit meer' drinkwater
hoeven gebruiken voor toilet en wasmachine
- de zak was steeds vol genoeg. 'Maar ik
moet hierbij de kanttekening maken dat ik
M/ y -...; t
Fred Prins wijst op het jjIter in de regenpijp dat
alle regenwater schoon houdt van bladeren en
ander vuil. (fmo Gen van Engelen)
En die bekijkt het waterbeleid heel groot,
zeg maar vanuit een helikopter. En wat zie je
dan gebeuren? Onze overheid gaat retentie-
gebieden maken, polders die tijdelijk alvast
onder water kunnen worden gezet, voordat
de piek in de hoogwatergolf komt.
'Van oudsher waren de uiterwaarden hier
voor bedoeld, maar die zijn klein geworden
voor al die rivieraanvoeren. Vandaar dat nu
wordt gezocht noodoverloopgebieden. Als
voorbeelden zijn genoemd de gebieden Rijn-
strangen, Ooijpolder en de Beersche Over
laat. In 2006 neemt het kabinet een definitief
besluit. Het is geen slecht idee, die noodop
vang. Het kan werken. Maar tegelijk is het
raar dat Nederland als meest dichtbevolkte
land ter wereld grote gebieden onder water
gaat zetten. Grond die we eigenlijk niet heb
ben, grond die schaars en peperduur is.'
Duitsland
Het is dat denken in het groot, dat centrale
denken van Rijkswaterstaat, dat leidt tot zul
ke scenario's, vervolgt Fred Prins. In Duits
land, één van die landen die net zozeer wor
stelen met de rivierafvoeren, wordt ook
decentraal gedacht, in het klein. Hij geeft
enkele voorbeelden die aantonen dat de
Duitse aanpak minstens zo effectief is. 'Een
onderzoek heeft uitgewezen dat, als aan
weerszijden van de Rijn, over een breedte
van dertig kilometer, alle betrokken bewo
ners een betonnen put van drieduizend hter
bij hun huis aanbrengen, de Rijn nooit meer
zal overstromen! 'Dat is een geweldig resul
taat. En hier gaat nu dus aan gewerkt wor
den. Zoals het in Duitsland ook al lAiger ver
boden is om te bouwen in de uiterwaarden.
Ze worden bouwvrij gehouden. Als je in
Limburg zo streng zou zijn, zou er een
volksopstand uitbreken. Verder heeft Duits-
In september 2003 is het nieuwe kerkge
bouw van de Gereformeerde Gemeente te
Tholen in gebruik genomen. Zoals velen
zich nog herinneren was de ruimte boven de
preekstoel een lege ruimte. Een ruimte die
later nog opgevuld zou gaan worden. In
december van datzelfde jaar kon orgelmake-
rij Steendam een begin maken met de plaat
sing van een historisch instrument, dat door
deze Orgelmakerij geheel was gerestau
reerd. Deze restauratie was geheel in stijl
van de oorspronkelijke orgelbouwer Van
Oeckelen. Een geheel verloren gegane kast
werd in historische stijl opnieuw vervaar
digd. Groot was de belangstelling toen in
april 2004 het orgel in gebruik kon worden
genomen. De verwachtingen waren hoog
gespannen! Hoe zou het orgel klinken? De
orgelbouwcommissie had het orgel nog
nooit gehoord! Het lag voorde restauratie en
de plaatsing opgeslagen op de zolder van
genoemde orgelbouwer. Toen de eerste
tonen werden gehoord, hadden velen niet
verwacht zo'n mooie, warme klank te horen.
Maar ook de draagkracht ontbreekt niet.
Daar komt ook de goede akoestische kerk-
zaal nog bij, en de basis voor een gevoelvol
le en imponerende samenzang is gelegd.
In dit kerkgebouw wordt zaterdag 27
november een samenzangavond gehouden.
Op deze avond zullen Psalmen gezongen
worden in de berijming van 1773. Het orgel
zal op deze avond worden bespeeld door
Bram Bout, één van de vaste organisten ter
plaatse.
Zoals velen ongetwijfeld weten, hoort men
in Tholen bij veel Psalmen een spontane
bovenstem. Dit zal ook het karakter zijn van
deze avond.
Tevens zullen de samenzangen worden
opgenomen om een CD uit te kunnen geven.
De toegang van deze avond is vrij. Wel zal
er een collecte worden gehouden, deze col
lecte is bestemd voor
Graag nodigen we u uit om deze avond, die
aan zal vangen om 19.30 uur, aanwezig te
zijn. De deuren gaan om 19.00 uur open.
De opening van deze samenzangavond zal
worden verzorgd door de weleerwaarde heer
ds. de Jongste, terwijl ouderling Aamoudse
de sluiting van deze avond voor zijn reke
ning hoopt te nemen.
Aanduwen: Alarmlichten aan; Contact
aan; In de 2e versnelling zetten; Koppeling
in; Zo hard mogelijk duwen; Koppeling vol
ledig los; Klein beetje gas; Motor loopt.
Aanslepen: Alarmlichten aan; Contact
aan; In de 2e versnelling; Koppeling in;
Wegrijden; Koppeling volledig los; Klein
beetje gas; Motor slaat aan.
Trap direct de koppeling in om te voorko
men dat u tegen de voorste auto rijdt. Stop
als de motor niet direct aanslaat, want dan
kan de katalysator beschadigen.
(Uit: "Pech voorkomen of verhelpen", gratis
brochure voor ANWB leden, verkrijg
baar bij VVV/ANWB Middelharnis en
VVV/ANWB Hellevoetsluis).
alleen woon. Met een gezin van vijf mensen
zou de zak af en toe leeg zijn.'
Bijkomend klein voordeel van de waterzak
is dat Fred Prins niet uitsluitend van zonnig
weer geniet. Glimlachend: 'Als het regent,
denk ik: Dat gaat goed, de zak wordt nu
gevuld.'
Op de vraag of al dat water, dat in de zak
terechtkomt, niet gaat geuren of broeien,
schudt hij gedecideerd het hoofd: 'Alleen
licht en temperatuur beïnvloeden de kwali
teit van water. Hoe warmer het water en hoe
meer licht er op valt, hoe slechter het water.
Maar de waterzak is een donkere zak die
koel in de kruipruimte ligt. Je kunt het water
er lang laten liggen. Voor de wasmachine
maakt drink- of regenwater bovendien ook
geen verschil uit, is gebleken uit lang onder
zoek van het Hygiëne Instituut in Bremen. Je
hebt niet eens een speciaal wasmiddel nodig,
zelfs minder.'
De verslagenheid en de woede na de moord op Theo van Gogh was groot.
Woede vooral bij het spraakmakende deel van de natie, verslagenheid bij
veel burgers. En dat waren niet alleen autochtone inwoners van ons land.
De internetforums stonden al snel bol van reacties op de moord en op
allerlei standpunten die werden gelanceerd. Pagina na pagina regen de
korte en lange opmerkingen zich aaneen. Dat is begrijpelijk, maar het
werd de herhaling van de herhaling. Uiteenlopend geschrijf over religie,
radicale moslims en de vrijheid van meningsuiting deden de virtuele
gemoederen soms hoog oplopen. Uiteindelijk mondden al deze
opiniemarktplaatsen uit op een Babylonische spraakverwarring en een
kakofonie van geluid. Woorden en nog eens woorden. Een stroom die zich
zou blijven voortzetten. Een stroom ook die misverstanden opriep. De
woordkeus van minister Zalm werd veroordeeld terwijl precies dezelfde
kamerleden een week later boos waren op het kabinet en om toerbeurt
riepen om krachtige maatregelen. De ontreddering was inmiddels omges
lagen in verbijstering toen op verschillende plaatsen in ons land aanslagen
en brandstichting bij islamitische scholen, moskeeën en kerken plaatsvon
den. De verslagenheid in Uden was groot. De terroristische aanslag in Den
Haag was het bewijs van de stelling dat terroristen in ons land meestal
moslim zijn. Wie neemt dit standpunt over? De pers speelde af en toe een
minder positieve rol door voortdurend de ene oneliner na de andere te
lanceren. Ons land was voor korte tijd niet in de ban van terreur, maar van
terroristische activiteiten. Of in Den Haag een bloedbad werd voorkomen
is nog maar de vraag.
De vraag is: hoe nu verder? In de allereerste plaats moet worden gezegd
dat de gebeurtenissen niet onderschat moeten worden. Ook al is er geen
sprake van een wijdvertakt en goed georganiseerd netwerk van moslimter
roristen, toch zijn de gebeurtenissen op z'n zachtst gezegd beangstigend.
De verschillende (impulsieve) uitingen zijn ook begrijpelijk, maar een
aantal reacties waren ronduit bedenkelijk. Met het oppakken en het land
uitsturen van een x aantal moslims is het 'probleem' niet opgelost. De dis
cussie en de aanpak van moslimterrorisme moet beginnen met een dis
cussie over de verhouding tussen de grondslagen van onze cultuur en die
van de Islam. Een van de gevaren die onze samenleving bedreigt is misken
ning. Bepaalde moslimgroepen voelen zich miskend, maar bepaalde
groepen Nederlanders, onder wie jongeren, zien dat ook zo. Deze ver
houding van wederzijdse miskenning wordt in het ergste geval de lont in
het kruidvat. Ondanks succesvolle integratie van moslims moet worden
geconstateerd dat de islam in wezen vreemd is aan onze cultuur en aan de
christelijke en joodse religie. Veel moslimjongeren leven in twee
werelden. Onze liberale en tolerante maatschappij is voor menig immi
grant een vreemde samenleving. Die positie heeft trouwens niets met 'aan
passen' te maken. De 'alles mag' cultuur werkt naar beide kanten
averechts. Op dit moment staat de derde generatie op het punt 'vol
wassen' te worden. Zullen zij zich de liberale waarden en 'normen' van
onze samenleving eigen maken of trekken zij zich terug in hun bastions?
Er is nog veel te doen op het gebied van integratie. Doen wij mee door te
vertellen dat onze maatschappij ons, ondanks tekortkomingen en man
co's, veel waard is? Of geven wij de moed op?
Over deze vraag gaat de dienst voor belang
stellenden, die zondagavond 21 november
a.s. wordt gehouden in de Gereformeerde
kerk te Ouddorp. Vandaag reizen we met
gemak naar de andere kant van de wereld.
We zien mensen van andere godsdiensten
en culturen. We ontdekken dat ook die men
sen vaak bijzonder vriendelijk en gastvrij
zijn. De gedachte dat die mensen allemaal
verloren zouden gaan, omdat ze Jezus
Chrisms niet kennen stuit ons al gauw tegen
de borst. En vervolgens trekken we al snel
de conclusie dat, als mensen maar oprecht
godsdienstig zijn, het dan wel goed komt:
alle godsdienst is toch dienst aan God? Die
gedachte lijkt heel aantrekkelijk. Je bent
meteen van alle moeilijke vragen af. Maar
IS dat ook echt zo? Leiden alle godsdiensten
inderdaad tot dezelfde God? Of maken we
ons op die manier toch te gemakkelijk van
moeilijke vragen af? En wat zegt God daar
Zelf over? Hierover wordt nagedacht op
zondagavond 21 november Voorganger is
ds. C.G. Kant. Het interkerkelijk koor
'Rejoice' uit Zuidland verleent medewer
king aan de dienst. Iedereen is hartelijk wel
kom. Aanvang half zeven.
SOMMELSDIJK - Op dinsdagavond 23
november hoopt kandidaat. P.C.H. Klein-
bloesem uit Goudswaard een lezing te hou
den over het onderwerp 'Hoe word ik verlost
van mijn ongeloof?'. Aan alle jongeren
wordt een dringende oproep gedaan om deze
avond, georganiseerd door de Stichting
Reformatorisch Appèl, te bezoeken. De
sprekers tijdens deze avonden zijn predikan
ten uit verschillende kerkverbanden die een
onvoorwaardelijk aanbod van genade predi
ken. De avonden worden gehouden in ver
enigingsgebouw 'Vita Nova' aan de van
Aerssenstraat in Sommelsdijk. De avond
begint om 19.30 uur zowel jong als oud is
van harte welkom!
Met de jongerenavonden wil de SRA het
volgende bereiken:
- Elkaar als jongeren opzoeken rondom
Gods Woord, vanuit een verlangen naar een
herleving van het geestelijke leven in Neder
land; tot Gods eer en tot uitbreiding van Zijn
Koninkrijk.
- Gelegenheid bieden voor jongeren om per
soonlijke gesprekken te voeren over geloofs
zaken en geestelijke vragen.
- Samen nadenken over Gods Woord om
zodoende duidelijkheid te krijgen over
geloofsvragen.
Wil je meer weten over de Stichting Refor
matorisch Appèl? Kijk dan op www.jonge-
renavonden.nl of bel: 0187-681342.
Ook 's winters zijn er tuinplanten te koop. Bekende tuinplanten,
waarvoor 's winters biimen een plekje wordt ingeruimd zijn kleine
struikjes met bessen, zoals bergthee (Gaultheria) en Skimmia reeve-
siana. Steeds populairder worden de kerstrozen en ook verschillende
soorten dop- en struikheide doen het goed in de winterse huiskamer.
Purperklokje
Voor wie eens wat anders wil, kan experimenteren met vaste planten
in de huiskamer. Heuchera bijvoorbeeld, ook wel purperklokje
genoemd, is 's winters een aanwinst binnen.
Heuchera's zijn geliefd vanwege hun bladeren in diverse groene en
rode tinten. Bijzonder is Heuchera micrantha 'Palace Purple' met
mooi, donker chocoladekleurig blad.
Ook verschillende soorten Euphorbia's, die 's winters te koop zijn,
versieren de huiskamer op eigen wijze.
Natuurlijk is de winterse huiskamer niet optimaal om buitenplanten
lang mooi te houden. Het is er te warm, te donker en de lucht is vaak
te droog. Toch bUjven de planten een aantal weken hun sierwaarde
behouden.
Toegevoegde materialen De planten komen het best tot hun recht
als ze in een voldoende diepe bak worden gezet. Een grillig stuk hout
en metaalkleurige knikkers maken het tafereeltje van Heuchera
micrantha 'Palace Purple' compleet.
Naar binnen met tuinplanten.
