Overdenking
Woord
Daad
Wafels voor TWR
K^rulstocht
naar LeHiMgrad
v1W?ölg¥¥rhaal
uit de
Heilige Schrift
HET
.KUKVENSTER
André Knevel geeft
orgelconcert in
Strijen
Aantal
tweelinggeboorten
in 25 jaar verdubbeld
Goeree A Overf lakkee
BIAI1DBt-t1IEUW5
iTEEN UIT OE IHWO
iiivEumitii
ZIIOE iPINNEN
Rioleringsservice - Camera-inspectie
Tel. 0187 - 483983 06 - 50201599
'T ÊEIEÜE iCHOaOERmRK
Vertrouwen
Goeree Overf lakkee
ga voor een Hondla!!
•afaiga-trilogie deel 1
PAGINA 5
VRUDAG 13 AUGUSTUS 2004
Blik op kerk
en samenleving c^
- De uitspraak van Peper
- Jongeren en ouderen
Dat was wel te verwachten dat het de pers
zou halen en dat het op alle mogelijke manie
ren zou worden becommentarieerd. Ik bedoel
wat Bram Peper, de voormalige minister en
de oud-burgemeester van Rotterdam, heeft
gezegd. Hij is van mening dat de jongeren
cultuur in ons land te vèr is doorgeschoten,
dat er meer geluisterd wordt naar de jeugd,
zonder ervaring, en dat de oudere generatie
aan de kant wordt gezet. Dat zal volgens
Peper consequenties hebben, want de oude
ren laten zich niet zomaar op dood spoor zet
ten. Wanneer ze bekwame leiders kunnen
vinden, dan komen ze over enkele jaren met
tien of twintig zetels in de Tweede Kamer.
Misschien was zijn uitspraak wel iets genu
anceerder, maar ik citeer uit het hoofd. Het
waren in ieder geval woorden van gelijke
strekking. En, zoals ik al zei, het was voor
spelbaar dat een en ander niet onweersproken
zou blijven. Aan de ene kant gingen er stem
men op in de geest van: "Zie je wel, wij heb
ben het altijd al gezegd, nu hoor je het ook
eens van die kant". Anderzijds waren er niet
weinigen die de uitspraak van Peper in twij
fel trokken, of zelfs, er dwars tegenin gingen.
Dat moet hij nodig zeggen, nu hij boven de
zestig is! Vroeger, op zijn dertigste, sprak hij
ook de taal van de jongeren!
Dat laatste is natuurlijk geen goed argument.
Een mens kan op latere leeftijd andere dingen
zeggen dan hij in zijn jonge jaren gezegd
heeft. In die tijd kan je mening grondig
gewijzigd zijn. Kun je een andere kijk op de
dingen hebben gekregen. En het is geen
schande, daar eerlijk voor uit te komen. Te
zeggen: "Voorheen dacht ik er ook anders
over, maar ik heb mijn mening moeten her
zien". Overigens heb ik dat van Bram Peper
niet gehoord, maar dat doet er nu niet toe.
Is het waar wat hij heeft opgemerkt, of is het
beeld dat hij van deze maatschappij schilder
de, minstens wat gechargeerd?
Ik denk dat het in z'n algemeenheid waar is
dat de jongeren andere meningen hebben dan
de ouderen. Vooruitstrevender, progressie
ver. Dikwijls ook minder genuanceerd. Dat is
ook niet verontrustend als we de leeftijd in
aanmerking nemen. Ouderen zijn dan ge
neigd te zeggen: "De wilde haren moeten er
nog af'. Jongeren worden meestal meer
gematigd bij het klimmen van hun jaren.
Gaan dan meer in het spoor van hun ouders,
en denken meer zoals de ouderen denken.
Ik denk dat het in z'n algemeenheid óók waar
is dat er in onze samenleving te veel naar de
jeugd geluisterd is. Dat we te weinig de ken
nis en de ervaring van de ouderen hebben
verdisconteerd. Zij die buiten het arbeidspro
ces stonden telden eigenlijk niet meer mee.
De jeugd genoot de voorkeur.
Die trend was zelfs in de kerken merkbaar.
Ouderlingen van vijftig jaar of daarboven
werden uitzondering, terwille van de jonge
ren koos men liever ambtsdragers die qua
leeftijd dichterbij hen stonden. Zocht een
kerkenraad een predikant, dan moest het bij
voorkeur iemand zijn die niet ouder was dan
bijvoorbeeld 45 jaar, want je moest toch aan
de jeugd denken? Vergeten werd nogal eens
dat aandacht voor de jeugd geen kwestie is
van leeftijd, maar van instelling!
Die trend was merkbaar over de hele linie.
Bij sollicitaties maakten ouderen weinig
kans. Bedrijven en instellingen mikten op
jongeren. Een ondeugende opmerking:
waren de ouderen misschien te duur? Hoe
dan ook, hierdoor ging veel praktische kennis
en ervaring verloren.
Er zijn ontwikkelingen aan de gang waarbij
de wal het schip gaat keren. Maar dat de
ouderen massaal in opstand komen, dat moet
ik nog zien. En dat ze zoveel vertegenwoor
digers in de Tweede Kamer krijgen, geloof ik
al helemaal niet. Met partijen voor de oude
ren hebben we in dit land niet zulke beste
ervaringen.
Waarnemer
Deze vraag- en antwoordrubriek staat geheel ten dienste van de lezer die er
kostenloos gebruik van kan maken. Uw vragen op velerlei gebied kunt u stu
ren aan: Redactie Eilanden-Nieuws, Postbus 8, 3240 AA Middelharnis, met
in de linkerbovenhoek 'Vragenrubriek' vermeld. De vragen worden door
deskundigen beantwoord en zullen binnen enkele weken na de inzending
compleet met antwoord in deze rubriek worden gepubliceerd.
Hierbij enkele stukjes van hard gesteente,
dat ik bij 't graven van een sleuf in Drente
aantrof. Wat is dit voor soort steen
Antwoord: Dat is gneis, een granietachtig
gesteente, dat onder hoge druk en bij flinke
temperaturen diep in de aarde ontstaat. Het
blok dat u aanstootte kan echter niet in Dren
te zijn gevormd, maar is afkomstig uit Scan
dinavië. In het pleistoceen, een bekend ijs-
tijdperk, vergletscherde de noordelijke helft
van ons land. De geleerden spreken van
Saaie- of Rissvergletschering. In die tijd
werden door vooruitschuivende ijsmassa's
uit het noorden allerlei zwerfstenen meege
sleurd en voortgeduwd. Ook die enorme kei
en van onze hunebedden zijn op die wijze
van de bergen in Noorwegen en Zweden
hierheen getransporteerd.
In de kelder vinden we tegenwoordig gere
geld zilverachtig glanzende strepen. Wie of
wat laat er zo 'n zilveren spoor achter?
Antwoord: Dergelijke glanzende strepen
bestaan uit opgedroogd slijm, dat kelder-
slakken achterlaten bij het kruipen over
vloer of muur. Het ontstaat aan de kruipzooi.
Overdag houden deze diertjes zich verbor
gen op donkere en vochtige plaatsen, zodat u
ze niet ontdekte bij uw speurtocht. Tegen de
avond gaan ze op zoek naar groenten en
andere planten. Als u bepaalde voorraden
tegen slakken wilt beschermen, kunt u er
omheen droog zand, gruis of evt. ongebluste
kalk strooien, want daar kruipen ze niet
overheen. Anderzijds kunt u ze lokken met
bier en ze dan in kokend water doden. Er zijn
vergiften tegen slakken in de handel, maar
dan is het wel oppassen met kinderen en
huisdieren. Beter is het overtollige voor
raadjes en resten van planten op ruimen, ook
gebruikte bloempotten goed schoon te
maken en goed te stofzuigen, vooral in reten
en kieren en op donkere plaatsen. De bestrij
ding zal nog veel tijd vergen, omdat de twee
slachtige slakken natuurlijk overal eitjes
hebben gedeponeerd.
We hebben een moerbeiboom in de tuin. Is
het ook mogelijk, daar met behulp van echte
zijderupsen een bedrijfje mee op te zetten
voor het spinnen van ruwe zijde?
Antwoord: In principe wel, maar er komt
Op vrijdagavond 20 augustus geeft
de Canadese organist André
Knevel een orgelconcert op het orgel
van de Grote of Sint-Lambertus-
kerk te Strijen. Vorig jaar concer
teerde André Knevel voor het eerst
in Strijen en was zo onder de indruk
van het orgel dat vrijwel direct een
nieuwe afspraak werd gemaakt.
André Knevel werd in Bussum geboren en
volgde daar vanaf zijn achtste jaar orgel- en
pianolessen.
André kreeg onder andere orgellessen van
Rutger van Mazijk en Willem Hendrik
Zwart. In 1975 emigreerde André Knevel
naar Canada (Ontario). Daar heeft hij een
full-time lespraktijk voor orgel en piano en
is hij tevens kerkorganist. André rondde
zijn orgelstudie af bij John Tuttle, orgelle
raar aan het Royal Concervatory in Toronto.
Elk jaar in de vakantieperiode maakt André
Knevel een concerttoumee door Nederland,
waarbij hij op de mooiste orgels speelt.
Naast de zomertoumee maakt hij regelma
tig concertreizen door verschillende landen.
Zo concerteerde hij in Parijs op de orgels
van de St. Eustache en de Sacre Coeur, in
Sens op het orgel van de Kathedraal en op
het vierklaviers huisorgel van de Franse
organist/componist Marcel Dupré.
Voor 20 augustus heeft André Knevel een
boeiend en goed in het gehoor liggend pro
gramma samengesteld, waarmee hij de
klankkleuren van het orgel optimaal uitbuit.
Na een opening met een Choralvorspiel van
eigen hand speelt hij twee koraalvoorspelen
van Johann Chr. Kellner Van Chr. Ph. E.
Bach speelt hij de sonate nr. 5 in D. Van
Charles Marie Widor staat het Allegro Can
tabile uit de 5e symfonie op het programma.
Uit sonate nr. 7 van Alexandre Guilmant
speelt André Knevel 3 delen. Na de pauze
volgen nog twee werken van Feike Asma,
van wie het alweer 20 jaar geleden is dat
deze overleed. Als afsluiting speelt de con
certgever een 'natuurreisfantasie'. Kortom:
een programma met voor elk wat wils.
Het concert begint om 20.00 uur. De kerk
deuren zijn vanaf 19.30 uur open. De toe
gangsprijs bedraagt 5,00 p.p. (incl. pro
gramma en een kop koffie of thee in de pau
ze). Gezinnen met kinderen t/m 12 jaar
betalen maximaal'€ 15,00.
heel wat meer bij kijken dan die kweek van
een kolonie zijdevlinders. De rupsen die uit
hun eitjes kruipen, zijn namelijk heel gevoe
lig voor temperatuurverschillen, vreemde
luchtjes, harde geluiden, een te kort aan
hygiëne en nog zo het een en ander. Daarna
komt dan nog de moeilijke zijdespinnerij en
eventueel de weverij. Bovendien zijn de
afzetmogelijkheden nog maar klein, omdat
nog maar weinig mensen echte zijden stof
fen kopen, nu er zoveel kunststoffen te koop
zijn.
Ik draag een schoudertas als ik naar m'n
werk fiets, maar de riem glijdt onderweg
vaak van mijn schouder. Hoe houd ik die
beter op zijn plaats, zodat ik geen ongeluk
ken maak met die volle tas?
Antwoord: Dan moet u aan de onderkant
van de riem, op de plaats waar hij op uw
schouder hangt, een reepje zelfklevende
schuimrubber of klitband plakken. Bij foto
zaken e.d. zijn ook riemen verkrijgbaar met
speciale schouderstukjes, die u soms kunt
overzetten op andere riemen. Nog veiliger
zijn zgn. epauletten op de schouders van uw
mantels, dus bandjes in de zelfde kleur die u
met een knoop of drukker kunt vastzetten en
waarmee zo'n riem kan worden vastgehou
den.
Psalm 13 vers 6a: 'Maar ik ver
trouw op uw goedertierenheid'.
Wie psalm 13 leest, ontmoet David. Gezien
de inhoud van deze psalm gaat het niet over
een gemakkelijke periode in zijn leven. De
psalm begint met een klacht (Ps. 13:2).
'Hoelang Heere, zult Gij mij steeds verge
ten'? Blijkbaar heeft David de indruk dat de
Heere niet meer naar hem omkijkt, hem ver
geten is. En na de klacht volgt een gebed.
'Aanschouw, verhoor mij HEERE, Mijn
God'. David wil dat het anders wordt. Hij
wil voelen dat de HEERE weer naar hem
kijkt, naar hem omziet. Zodat hij zich niet
meer zo alleen voelt. En dan volgt onze
tekst. 'Maar ik vertrouw op Uw goedertie
renheid'.
Hier lijkt een omslagpunt in de psalm te zit
ten. Hier wordt opeens op een volstrekt
andere toonhoogte gezongen. Ineens klinken
andere woorden. 'Maar ik vertrouw op Uw
goedertierenheid'. Dat woordje 'maar' geeft
de tegenstelling, het keerpunt ook al aan. De
vraag is: waarin zit dat dan? Waarom veran
dert hier de toon? Heeft David gekregen wat
hij vroeg? Is er sprake van verhoring? In de
tekst zien we daar niets van terug. Soms lees
je dat wel eens in psalmen. Zoiets als: 'Toen
hoorde God'. Of: 'Toen sprak God'. Maar
hier zien we dat niet. Het is nog steeds David
die spreekt. En nergens staat er een ant
woord van God, of van wie dan ook. En toch
die veranderde toon.
Het hier gebruikte woord voor 'vertrouwen'
wordt veel gebruikt in de Bijbel. Het bete
kent zoiets als 'je ergens zeker bij voelen'.
■Je ergens op verlaten'. Zoals een kind zich
zeker kan voelen bij zijn ouders. Wij kennen
dat wel, denk ik. We hebben allemaal wel
iets of iemand waar we op vertrouwen. Iets of
iemand waar we van uitgaan. Waar we zeker
van zijn. Daarom is het ook zo verschrikke
lijk als iemand dat vertrouwen beschaamt.
Dat maakt diepe indruk op een mensenleven.
'Ik vertel je dit in vertrouwen' zeggen we
dan, en dan is het erg als blijkt dat die ander
onbetrouwbaar bleek en alles doorvertelde.
Vertrouwen, ondanks alles wat David blijk
baar heeft meegemaakt, is dat er nog. Ver
trouwen, waarop? Op iets van hemzelf? Zo
van: 'Morgen ga ik aan de slag en dan komt
het goed!'? Gaat het hier bij David om zelf
vertrouwen? Nee. Zijn vertrouwen rust op
Gods goedertierenheid. Dat is een ouderwets
woord. Het betekent zoiets als 'welgezind
heid' Het betekent dat David erop vertrouwt
dat God het goede wil. Dat God goed is!En
David lijkt zich dat hier te realiseren. Niet
David zelf, of zijn gebed, of zijn daden, zor
gen voor de omkeer in deze psalm. Nee, het
feit dat David zich indenkt dat God goeder
tieren is.
Weet u, dat is iets machtigs om te weten. In
deze psalm kunnen we zien dat David weet
dat hij maar geen speelbal is van het lot. Hij
weet zich in Gods handen. Daarom klaagt hij
tot de Heere God; 'Hoelang'? Hier zien we
dat David weet en gelooft dat dit goede han
den zijn. Geen handen die er opuit zijn om
hem kwaad te doen. En die gedachte troost
David hier. Dan kan het leven wel door een
dal gaan. Dan zijn er in het leven vele
beproevingen. Beproevingen waar je mee
worstelt, net als David. Maar wie op God
vertrouwt, mag weten, net als David, dat God
goed is. Dat de HEERE 'alle kwaad van ons
weren of ten onze besten keren wil'
Gods goedertierenheid betekent niet dat ons
leven als een vlakke zee is, zonder rimpels.
De werkelijkheid van ons leven is vaak
anders. Voor veel mensen is het leven vol
van moeite, zorg en strijd. Maar dat betekent
wel dat de HEERE het gebruiken wil ten goe
de. En dat betekent ook dat de HEERE u niet
vergeet. Dat Hij u nabij wil en zal zijn als het
moeilijk is.
Dat kunnen wij hier leren van David. Uitein
delijk wint, door Gods genade, zijn geloof
het van zijn twijfel en zwaarmoedigheid. Is
dat ook uw of jouw kracht. Kent u die kracht
bron, het geloof in God? De verbondenheid
aan de Heere Jezus? Want dan zult ook u
gesterkt worden als dat nodig is. Paulus zegt:
'Als ik zwak ben dan ben ik machtig'. Daar
mee bedoelt hij dat hij in zijn zwakke
momenten steun zoekt bij God.
Zult u, zul jij dat meenemen? En zeg nu niet:
'Dat zijn goedkope woorden. U moest eens
weten wat ik allemaal meemaak'. David
maakte hier blijkbaar ook heel wat mee. Hij
klaagt. Hij meent dat God hem vergeten is.
Hij bidt. Maar in dat alles weet David dat de
HEERE goedertieren is. En dat troost hem.
Zou dat u of jou niet kunnen troosten? Ik
weet niet wat u allemaal mee moet maken.
'Elk huis heeft zijn kruis' zeggen we dan. En
dat is zo. Maar David zegt tegen ons: 'Blijf er
niet mee lopen. Ga ermee naar Hem. Ver
trouw op Hem'. Laten we naar David luiste
ren en iedere keer weer tot de Heere vluch
ten. Laten we bidden om de Heilige Geest dat
Hij ons schenkt dat ook wij, als het stormt in
ons leven, zullen zeggen: 'Maar ik vertrouw
op Uw goedertierenheid'.
Ds. F. van Duijvenboden,
Den Bommel
In 2003 zijn 3,6 duizend tweelingen
geboren. Halverwege de jaren zeven
tig was dit aantal half zo groot. De stij
ging van het aantal tweelinggeboorten
is mede een gevolg van het toepassen
van moderne medische technieken
zoals in-vitrofertilisatie (IVF) om
vrouwen met vruchtbaarheidsproble
men te helpen met het krijgen van een
kind.
Tweelingen
Sinds halverwege de jaren zeventig stijgt het
aantal tweelinggeboorten. Werden in 1976
zo'n 1,8 duizend tweelingen geboren, in
2003 was dat aantal verdubbeld tot 3,6 dui
zend. Middenjaren zeventig werd bij één op
de 103 bevallingen een tweeling geboren, in
2003 was dat bij één op de 55 bevallingen.
Meer twee-eiige tweelingen
Het aandeel tweelingen dat uit een jongen en
een meisje bestaat is sinds het begin van de
jaren tachtig toegenomen. Het aandeel twee-
eiige tweelingen is ook toegenomen.
Bijna zes op de duizend bevallingen betreft
een eeneiige tweeling. Dit aandeel is de
afgelopen decennia weinig veranderd. Het
aandeel twee-eiige tweelingen is sinds het
midden van de jaren zeventig meer dan ver-
DO
O
3
dubbeld tot bijna 13 op de duizend bevallin
gen. De toename van het totaal aantal twee
lingen bestaat dan ook vooral uit twee-eiige
tweelingen.
Minder kans op een drie-,
vier- of vijfling
Het aantal drie-, vier- of vijflingen is zeer
klein. In de jaren vijftig, zestig en zeventig
werden jaarlijks gemiddeld 25 drie-, vier- of
vijflingen geboren, één procent van het tota
le aantal meerlinggeboorten. Dit aandeel
nam toe tot ruim 4 procent in 1991. Deze
toename was ook een gevolg van de toepas
sing van IVF. In deze periode werden nog
vier tot vijf bevruchte eicellen in de baar
moeder teruggeplaatst.
Begin jaren negentig is het aantal bevruchte
eicellen dat bij IVF in de baarmoeder wordt
teruggezet beperkt tot twee of drie. Hierdoor
daalde het aandeel drie-, vier- of vijflingen.
Momenteel worden vrijwel nooit meer dan
twee eicellen teruggeplaatst.
www.janvandijk.nl
U m«BLJl£. "HUiiimiin mmSH - 411 37 7
Deze zomer werden tijdens de braderieda-
gen in Middelharnis wafels gebakken voor
Trans World Radio (TWR) - nu al voor het
derde achtereenvolgende jaar. De actie is
een spontaan initiatief van de familie
Louws. De opbrengst is bestemd voor
TWR. De familie stond op 9 juli en 6
augustus met een marktkraam op de brade
rie. De wafels werden ter plaatse gebakken.
Het gaat om echte Meneerse (Brusselse)
wafels volgens Flakkees recept, die voor
50 cent per stuk werden verkocht. De
opbrengst hiervan bedraagt 254,47, wat
geheel ten goede komt aan TWR. Dat is
alleen mogelijk door de medewerking van
anderen. Zo werden de grondstoffen gele
verd door de leden van een gebedsgroep, de
elektriciteit werd geleverd door Buijsse
Mode, die ook het huren van de kraam
bekostigde, en Rozenhoed Hoedenmode.
De wafelijzers werden ter beschikking
gesteld door vrienden en bekenden. Naast
het wafels bakken werd er ook informatie
gegeven over het evangelisatiewerk van
TWR.
Tenslotte volgt onderstaand het recept en
de bereidingswijze van de Meneerse
wafels, zodat u zelf ook aan de slag kunt.
- Benodigdheden: 500 gr. (wafel) witte
bloem, 200 gr boter, 30 gr gist, 4 thee
lepels kaneel, 4 dl. lauw water, 2 snuf
jes zout, 4 dl. lauwe melk, 6 eieren, 30
gr suiker, voor het bestrooien: een
mengsel van suiker en kaneel.
- Bereidingswijze: Los de gist in een
gedeelte van de zeer lauwe melk op. Doe
de bloem in een kom, maak in het mid
den een kuiltje en giet daar de gistoplos-
sing in. Begin vanuit het midden met een
houten lepel een glad deeg te maken.
Voeg langzamerhand het overige lauwe
vocht toe, daarna de losgeklopte eieren,
vervolgens de lauwe gesmolten boter, de
kaneel en een snufje zout. Laat het
beslag, dichtgedekt met een vochtige
doek op een warme plaats ongeveer 1
uur rijzen. Bestrijk het wafelijzer een
poosje voordat het gebruikt wordt met
gesmolten boter Lepel (met een soeple
pel) wat beslag in het ijzer en bak de
wafels in ca. 3 minuten gaar Bestrijk ze
met boter wanneer ze nog warm zijn en
strooi het suiker-kaneel mengsel erover
-62-
Daarin staat de dood reeds getekend die hen over niet
al te lange tijd zal overvallen Karl bekijkt de nog bijna
kinderlijke gezichten. Hij weifelt,. Franz ziet dat en
begrijpt wat Karl bedoelt. Als ze niets doen zullen deze
jongens over enkele ogenblikken onder een lading gra
naten bedolven worden.
Ook snapt hij nu wat Karl van plan is. Het Russische
vuur zal op de stellingen gelegd worden. Daarom moe
ten zij nu ergens voor die stellingen in dekking gaan,
om na de beschieting terug te kruipen, want dan zullen
de Russen de mijnenvelden onderhanden nemen, opdat
de infanterie er door kan.
Hij holt de loopgraaf door en brult zijn bevelen.
'Naar voren. Ingraven voor het mijnenveld!'
De soldaten kijken met angstige ogen naar de sergeant,
die volgens hen zijn verstand heeft verloren.
Maar wat doet een Duits soldaat met een bevel? Hij
gehoorzaamt, ook al doet hij het van angst in z'n broek.
Karl-Heinz is al uit de loopgraaf geklommen en kruipt
als een slang naar voren. Zijn twee maats volgen hem
en terzijde zien ze de infanteristen, eveneens in de rich
ting van het mijnenveld kruipen.
Spoedig klinkt het gehaaste hakken van talloze pio
nierschoppen waarmee de soldaten zich in de grond
werken.
Ze zijn er nog maar net mee bezig of de eerste salvo's
rukken de stellingen waarin ze zich nog maar een
minuut geleden bevonden, uit elkaar.
Ze drukken hun gezichten in de aarde en horen hoe
stukken gloeiend staal en scherven gierend over hen
heen vliegen. De voorste stelHngen worden wegge
vaagd; loopgraven worden door bergen zand gedicht
en de veihge bunker waar ze zoeven nog zaten te pra
ten, gaat in een wolk van vuur en scherven de lucht in.
Langzaam wordt het vuur naar achter gelegd en na een
minuut of tien ligt het al zover dat ze zich verder kun
nen ingraven. Hoewel de mist zeer dicht is, kan Franz
zien dat de gevolgen van de beschieting onder zijn
mensen geen noemenswaardige verliezen heeft ver
oorzaakt.
'Ingraven!' brult hij, 'maar blijf wel zo laag mogelijk
bij de grond.'
Weer hakken de pionierschoppen in de rood-bruine
hard bevroren Russische aarde. De soldaten werken in
een tempo, zo hoog dat ze zelfs in hun opleiding onder
de meest gevreesde drilsergeant niet hebben kunnen
halen. Zelfs met helmen scheppen sommige de grond
weg. Nog nooit is in zo'n korte tijd, met zulke primi
tieve middelen, zoveel grond verzet.
'Wapens tot vuren gereed houden!' brult Franz tegen
zijn buurman die op korte afstand een schuilplaats
heeft gegraven. Door het oorverdovend gedreun van de
inslaande granaten kan de man hem slechts met moei
te verstaan.
'Bericht doorgeven!' brult hij opnieuw.
De soldaat kijkt hem met een door angst vertekend
gezicht aan.
'Verstaan?'
'Jawohl.'
De soldaat schreeuwt het bevel van de sergeant tegen
de man die naast hem ligt en die geeft het weer door
aan de daarop volgende.
Steeds verder wordt het artillerievuur van de Russen
naar achter gelegd. De gevolgen zijn catastrofaal:
kanonnen, tanks, gevechtswagens en bijna al het zwa
re materieel gaat verloren. Ontelbare soldaten, van wie
nooit meer iets gevonden wordt, sneuvelen, terwijl de
verdedigingsgordel, die de Duitsers rond het Lenin-
gradfront hebben gebouwd, kapot wordt gebeukt.
Hoe lang ze daar gelegen hebben weten ze niet. Ze
hebben alle gevoel voor tijd verloren. Door het aan
houdende dreunen lijkt het of hun hersenen versuft
zijn, terwijl hun oren suizen.
Zoals het schieten begon, eindigt het. Dan valt er een
vreemde doodse stilte over het Leningradfront.
Nog dreunt het geweld na in hun hersenen. Maar ze
weten dat nu het ergste zal komen. De Russen zullen
met hun artillerie de mijnenvelden bechieten of dade
lijk kunnen uit de inist pioniers opduiken die de mijnen
ruimen. Daarna komt de infanterie en het meest
gevreesde wapen van de Russen: de tanks.
Franz gluurt behoedzaam over de rand van hun schuil
plaats. De mist is zeer dicht en door de rook die van het
front komt is het zicht beperkt tot enkele meters voor
hen.
Hij spant zich in om te horen wat er voor hen gebeurt.
Na enig ingespamien luisteren meent hij reeds vlak
voor hen Russische pioniers te horen, die het mijnen
veld opruimen.
Geschrokken kijkt hij zijn kameraden aan.
'Allemensen, de Russen zitten ons vlak op de hielen.
Die kerels hebben onder dekking van hun artillerie
vuur mijnen geruimd. Ze hebben dat goed bekeken en
in principe hetzelfde gedaan als wij.'
Nog eens luistert hij aandachtig. Nu zijn gehoor weer
wat normaal is geworden, is er geen twijfel meer
mogelijk. De Russen zijn hen tot op korte afstand
genaderd. Dat betekent dat over enkele ogenblikken de
infanterie gaat aanvallen.
Nu weet hij wat hem te doen staat. Hij zal het vuur op
de onzichtbare vijand openen. Die zullen op hun
beurt gedekt worden door de artillerie, die zijn vuur
weer op de voorste linie zal leggen en zo vervolgens
steeds verder naar achter. Als het een beetje meeloopt
kunnen ze achter het Russische granaatvuur terug
trekken.
Franz overlegt met zijn kameraden. Karl-Heinz grin
nikt: 'Beste jongen, je krijgt de zaken door.'
Om zich niet te verraden kan hij niet luidkeels zijn
bevelen uitschreeuwen. Hij richt zich op z'n ellebogen
op en kruipt een eindje in de richting van de soldaat die
naast hem ligt.
'De Russen zitten vlak voor ons. We leggen een sper-
vuur vlak boven de grond. Het vuur wordt geopend als
ik daar het tegen voor geef. Dit bevel doorgeven!'
De soldaat geeft het door aan zijn opvolger die het ook
verder vertelt. Weinige minuten later wachten de over
levenden met de vinger aan de trekker op het bevel om
de Russen, die onzichtbaar voor hen in het terrein zit
ten, te beschieten. Franz pakt zijn machinepistool en
legt dat over de rand van zijn schuilplaats, dan haalt hij
de trekker over. Een korte vuurstoot, een lange vuur-
stoot. Meteen ratelt vlak naast hen een mitrailleur, bij
gestaan door vele andere. De strijd aan het Leningrad
front barst weer los.
Hoewel ze de uitwerking van hun salvo's niet kunnen
zien, blijkt het resultaat geweldig te zijn. Voor hen in
de nevel klinkt gekerm en gillen de getroffen tegen
standers.
Wat verwacht werd, gebeurt. Nauwelijks een halve
minuut later komt het antwoord van de Russen, en wel
op zo'n manier dat de aarde verscheurd lijkt te worden.
Granaten slaan in. Fonteinen modder en zand spatten
op, scherven gieren en jankend vliegen de mitrailleur
kogels over hun hoofd.
Uit de mist komt de Russische infanterie opzetten, ach
ter hen dreunen mortieren die hun ladingen naar de
Duitsers spuwen. 'We moeten terug', schreeuwt Franz.
Met een armbeweging maakt hij dat duidelijk aan de
mannen die naast hem Hggen.
(wordt vervolgd)