Zes gevallen van
polio op Tholen
Laatste Nablamoot voor wegdek op
Haringvlietsluis (bouwput) geplaatst
Ooitgensplaat kwam 150 jaar geleden
in verzet legen de Fransen
Verkoping boywland
te Ouddorp
Moedig optreden der bevolking
mei zegen bekroond
36e jaargang
Dinsdag 3 december 1963
No. 3243
Chr. STREEKBLAD OP GEREFORMEERDE GRONDSLAG
VOOR Dl ZUID-HOLLANDSE EN ZEEUWSE EILANDEN
Verschijnt tweemaal per voeek: dinsdag- en vrydagavond
Klaas de Vos bracht 5 dec. 1813 de vlag op het Fort
Onderscheidingen „Voor moed en
Vaderlandsliefde"
Melissant
Opbrengst gemiddeld
f 8700,per hectare
'i-^; vGarage khöjps
CENTRALE VEILING
iVliddelharnis
PRINS HENDRIKSTRAAT 14 - POSTBOX 8 - MIDDELHARNIS
Redactie en advertenties: Kantoor Langeweg 13, Sonunelsd^k
Tel. (01870) 26 29, na 6 uur 's avonds Tel. 2017 Giro 167930
ABONNEMENTSPRIJS 2,18 PER KWARTAAI»
ADVERTENTIEPRIJS 12 cent per aan.
Bij contract speciaal tarief.
Onze varende bevolking, die vooral met hun schepen de beneden rivieren als
hun route kiezen, hebben ongetwijfeld dilcwijls het oog laten vallen op de
fortificaties die zich langs het Hollands Diep, het Hellegat en het Volkerak
bevinden. Te Numansdorp bevindt zich fort „De Ruyter", te Willemstad en
Heiningen fort „De Hel", of ook wel genoemd „Sebina" en te Ooitgensplaat
fort „Prins Frederik". Voor 1813 heette dit fort „Duquesne"'.
Dit fort en die aan de overkant van de rivier bestrijken het gehele vaarwater
tussen Overflakkee en Noord-Brabant en konden vroeger de scheepvaart al
daar geheel beheersen. Aan het fort te Ooitgensplaat is een grote geschiedenis
verbonden. Nu het een dezer dagen 150 jaar geleden is dat Nederland werd
bevrijd uit de macht van Napoleon, willen wij 'bij de herdenking van dit 150-iarig
onafhankelijk Koninkrijk, onze lezers het een en ander vertellen van de ge
beurtenissen die zich in 1813 rond dit fort hebben plaats gehad en bij de be
vrijding van ons land een belangrijke rol heeft gespeeld. Dat bij dit alles ook
de scheepvaart een belangrijk aandeel heeft gehad laat zich verstaan.
IWl^^S^W^^^R^^SpB^
Het Fort „Prins Frederik" te Ooltgen
ook hoge autoriteiten binnen zijn ves
1914—1918 bracht H.M'. Koningin Wil
gelegerde militairen. Het was in april
de Koningin met haar gevolg op de
inreed. Met de tramboot „Minister C,
aard wapperde, kwam het hoge ge
trok men via het Steiger weer naar
splaat heeft in de loop der eeuwen
ting gehad. Tijdens de mobilisatie
heimina een bezoek aan de op het fort
1915. Op de foto ziet men de auto van
Steigerdijlï, even voor dat zij het dorp
Lely", waarop de Koninklijke stad-
zelschap aan en na het bezoek ver-
Den Haag.
List met „vlag in top" mislukte
Wij schreven reeds dat de geschiede
nis van Ooitgensplaat als forteres, als
verdedigingswerk, zeer belangrijk is, ge
weest. Het eerste fort is opgericht in
de Spaanse tijd. Later is het weer ver
vallen maar omtrent het jaar 1600 was
er een schans met bekwaam bolwerk,
tot deliking van de vaart der provincie.
Over de jaren 1593 tot 1682 spreekt
men over de torenwachter en het slui
ten van de poorten, het onderhoud van
wachtjhuizen en palissaden. In 1792, toen
de Fransen ons land bedreigden en Wil
lemstad door hen belegerd werd, werd
de vijand vanaf het fort met „zwaar
geschut" bestookt met het gelukkige
gevolg, dat de Fransen de benen moes
ten nemen. In de zomer van 1751 deden
de Watergeuzen ook van deze plaats
een aanval, waarbij een Spaanse hop
man sneuvelde,
In later tijd, toen ons Vaderland tot
een Koninkrijk was verheven, onder
het bestuur van Lodewijk Napoleon,
broeder van de Keizer, werd Ooitgens
plaat gekozen als punt van retraite voor
de bezetting van dit eiland en van Hel-
levoetsluis. Ten gevolge van dit besluit
werd „De Plaat" omgeven door een vest
en in 1811 werden drie redoutes aan
gelegd, met respectievelijk negen, vier
en negen stukken zwaar geschut.
1813: een gelukkig jaar
Onder het keizerlijk bewind van Na
poleon I heeft men bij het 'havenhoofd
een fort gebouwd, toen „Duquese" ge
heten, thans „Prins Frederik". Tegen
het eind van 1813 voerde Generaal
E.ostoIland het bevel over dit fort. Dit
jaar deed duizenden in Nederland jui
chen over de verlossing van de Franse
overheersing. De omwenteling in Den
Haag en Amsterdam, deed de harten
op het eiland Overflakkee popelen van
vreugd en met verlangen werd uitge
zien naar het uur van de bevrijding.
De laatste dagen van november en
de eerste dagen van december waren
echter zeer ernstig voor de bewone^'
van 'Ooitgensplaat. Generaal Rostol-
land wist dat er tüas geschied en
misschien bracht hij het fort in een
krachtige verdediging en nam een
grote voorraad levensmiddelen binnen
de walle7i van deze vesting.
Van deze versterking trokken de be
woners van het dorp zich totaal niets
aan. De vlag, de Hollandse driekleur
liet men wapperen en jong en oud droeg
Oranje. Deze tekenen van verzet waren
voor de generaal aanleiding om op de
21sten november het eiland Goederee-
de en Overflakkee in staat van beleg
te verklaren, wegens rebellie tegen 't
wettig gezag. Bij de afkondiging was
tevens een niet malse dreiging gevoegd.
Vele inwoners uit Ooitgensplaat ver
trokken naar elders. Het gerucht ging
dat de dijken doorgestoken zouden wor
den en de sluizen opengezet om het
eiland te laten overstromen.
Generaal gevangen genomen
Deze ramp zou plaats hebben op 4
december. Terwijl iedereen met grote
zorg was vervuld gebeurde er een won
der. De bewoners zagen de Hollandse
vlag op het fort wapperen en hun vrees
werd veranderd in grote vreugde. Wat
was er gebeurd: een groep kanoniers
moest op 4 december vanuit het dorp
naar het fort om enkele stukken in ge
reedheid te brengen, om die op den
5den december ter ere van de Keizer
af te vuren. Bij deze groep, die onge
wapend was, voegden zich ongemerkt
enkele burgers, onder wie ook Klaas
de Vos. Op de brug van het fort werd
de groep doorgelaten, in totaal 22 man.
Eenmaal de brug gepasseerd werd de
wacht gevangen genomen en in het
wachthuis waren de geweren voor het
grijpen. Ook de Generaal was onder de
gevangenen en de rest van de bezetting
gaf zich, na het lossen van enige scho
ten gewillig over.
De moedige Klaas de Vos klimt
langs schietgaten en muren naar de
toren, maakt zijn jas los, trekt er een
verborgen driekleur van onder en
laat deze vrolijk wapperen van de
top. Een kanon buldert, het sein is
gegeven en Ooitgensplaat weet dat
de verlossing gekomen is.
Niet alle gevaar geweken
N&chtans was niet alle gevaar gewe
ken. De Fransen waren nog meester van
het dorp, de redoutes en de batterijen
werden nog bewaakt. Een gedeelte van
do vijand, o.a. een Compagnie Stran
gers, -meest-rPruisen, onder geleide van
hun Si.iigeant Lindaw met nog 25 kust-
kanoniers, liepen tot de verzetmensen
over. Door de grote verv^?arring die
hierdoor op het fort ontstond, werd een
vrouw van een kustkanonier door een
schot uit een geweer dodelijk getroffen.
Ongeveer 100 Fransen bleven verzet
bieden en deze lieten op de Voorstraat
enlcele stukken geschut opstellen, ter
wijl de bev/oners van Ooitgensplaat
werden gelast in hun woningen te blij
ven, op straffe te worden neergescho
ten. De aanvoerder van deze groep,
commandant Faubin, vorderde een wa
gen met twee paarden v/aarmede een
luitenant naar Oude Toirge reed om
van daar hulp in te roepen uit Bergen
op Zoom. De Maire ('burgemeester)
doorzag het plan en ook Jacob Oude-
water, de molenaar van Ooitgensplaat,
had het in de gaten en hij was nog
eerder in Oude Tonge dan de Fransen.
Hierdoor werd hun overtocht belet en
de Fransen werden door de Oude Ton
genaren gevangen genomen. Nog was de
hoop der Fransen de bodem niet in
geslagen. Om 4 uur in de middag nader
de vanuit Willemstad een vaartuig, met
de Hollandse vlag in top. Men wilde de
bezetters van het fort misleiden, maar
ook deze list mislukte.
Bloedbad op schip
Onder aanvoering van enen Van
der Helm schoot men er flink op los,
met het gevolg dat er van de 96 man
schappen er slechts 66 aan land kwa-
inen en zich bij de Fransen in 't Dorp
voegden. De andere 30 lagen dood of
ernstig gewond op het schip. Op 5 de
cember eiste de bezetting van het fort
de overgave van het dorp. De kom-
mandant weigerde. Na enkele ver
geefse pogingen van de Maire (de
(burgemeester) en de gevangen geno
men Franse kapitein, begon de fcom-
mandant het gevaarlijke van zijn toe
stand in te zien. Na een aanslag op
de Maire, die zich tussen de Redoutes
I en II doordrong en behouden een
woning binnen vluchtte, begonnen de
Platenaren verdere plannen te ver
wezenlijken. In deze woning trof de
burgemeester ook de heren J. Over-
water en J. van Rossum uit Dirksland
aan. Men was bereid om, m,et nog iOO
burgers de aanslag tot een goed einde
te brengen. De burgemeester en de
heer Overwater ondernamen een ge
vaarlijke tocht naar het Fort en kwa
men daar behouden bij de bezetting
aan. Zij vernamen van de komman-
daiit, dat hij met de Franse kom.man-
dant een verdrag had gesloten tot
overgave van het dorp, op voor
waarde dat de Fransen een vrije af
tocht werden gegarandeerd. Onder
tussen hadden de burgers de Redou
tes II en III veroverd. Bij hun af-
Gezicht op Fort „Prins Frederik" dat binnenliort zal worden ingericht voor recreatie-gebied
Ingebruikname nieuwe
auto- brandspuit
A.s. zaterdag, 7 december, zal de door
de gemeente aangekochte autospuit met
hogedruk-mistblusinstallatie in ge
bruik genomen worden en aan het
brandweerkorps worden overgedragen.
Genodigden zijn verzocht om op de ge
noemde dag, om 14.00 uur aanwezig te
zijn in het verenigingsgebouw Melishof
aan de Binnenweg.
De inspecteur voor de volksgezond
heid in Zeeland heeft meegedeeld, dat
er in het stadje Tholen thans zes kin
deren kinderverlamming hebben. Vier
van hen zijn leerlingen van de school
uitgaande van de gereformeerde ge
meente te Tholen; de twee andere be
smette kinderen komen uit dezelfde ge
zinnen.
Zij zijn overgebracht naar het Bur
gerziekenhuis te Bergen op Zoom, met
andere kinderen, van wie men ver
moedt dat ze de ziekte ook hebben.
In Tholen zijn nog tien kinderen bij
hun ouders thuis die koorts hebben en
van wie de mogelijkheid bestaat dat zij
OG'k besmet zijn. Genoemde school is
met anti-sceptische middelen ontsmet,
i Maandag zij'ri de lessen weer hervat.
De kinderen waren om principiële
I redenen van de ouders niet tegen polio
i ingeënt.
I Op het eiland Tholen in de plaatsen
Scherpenissé, St. Maartensdijk, Oud-
Vossernter èn Tholen is m.en bezig met
inenten. In Oud-Vossemeer gaat dat
vrij snel; zaterdag zijn er al 350 van
de 450 kinderen ingeënt.
Over het algemeen aanvaarden nu,
onder indruk van de gebeurtenissen,
ook dié inwoners die voorheen op re
ligieuze gronden weigerden hun kinde
ren te laten inenten, deze voorzorgs
maatregel.
tocht hielden de Fransen echter geen
woord. Dientengevolge werden hun
geweren onschadelijk gemaakt, even
als de kanonnen en inoesten zij de
kassen der ontvangers met een waar
de van 15 d 16 duizend gulden af
staan. Een en ander deed de woede
van de Platenaars ten top stijgen en
zij hielden de Generaal Rostolland tot
8 december gevangen. Hij werd die
datum aan de heer Anthonisse, Pro
voost-generaal overgegeven. De
overwinning was behaald en de geha
te Fransen verdwenen. Oud en jong
dankten God, die hen had bevrijd.
Onderscheidingen
Aan de heren J. van Putten (Maire
of burgemeester), J. Overwater, J. van
Rossum en F. Boois, werd in naam van
Zijne Koninklijke Hoogheid een zilve
ren gedenkpenning uitgereikt. Op de
ene zijde stond: „Voor moed en vader
landsliefde" en op de andere zijde: „Du
quesne 4 december 1813".
In de gevel van Hotel „Hobbel" aan
de Kaai zit nog een kogel ingemet
seld. In het oude hotel, dat na de oorlog
is afgebroken was deze kogel voorzien
van het volgende randschrift:
„TER GEDACHTENIS AAN KLAAS
DE VOS EN ANDEREN 5 DECEM
BER 1813".
Bij de inneming van het fort kwam
deze kanonskogel in de oostelijke rnuur
van het hotel terecht.
Plechtige herdenking
In het Flakkeese Maandblad „Tot
't Nut van 't Algemeen", voor de maand
januari van 'het jaar 1821 stond onder
de „Nieuwstijdingen" het volgende te
lezen:
„Ooitgensplaat den 5den december
1820. Daar de verlossing van de Fran
se overheersing in den j are 1813 voor
dit eiland en vooral voor deze plaats
van het uiterste gewicht moet wor
den beschouwd werd door de plaat
selijke regering vastgesteld, om deze
gebeurtenis jaarlijks op den 5den de
cember plechtig te gedenken. Tenge
volge dezer resolutie vierden wij dan
ook op heden dien gedenkdag, door
het uitsteken van vlaggen en andere
gepaste vreugde bedrijven niet alleen,
maar vereenigde zich ook de Ge
meente des avonds godsdienstelijk, en
deed onze Leraar eene allessints op
die plechtigheid toepasselijke leerre
den, naar aanleiding van Hosea 11
vers 8 en 9, terwijl na het eindigen
der godsdienstoefening de aanzienlijk-
sten der Inwoners dezer plaats, het
overige van den dag onderling in ge
paste vreugde hebben doorgebracht".
Van deze 5den december-herdenking
is niets meer overgebleven. Zo heeft dit
fort een roemruchtige geschiedenis
en ook over de jaren na 1813 tot op
heden zou er over deze vesting nog zeer
veel te vertellen zijn. Het heeft voor
oorlog en vrede gediend, voor berg
plaats en vacantie-oord.
ST. ANNALAND
Benoeming. De heer C. de Bruine uit
St. Annaland, thans werkzaam te Am-
hem is benoemd tot technisch ambte
naar te Krimpen, a.d. IJssel.
De laatste nabla-moot voor het weg
dek boven de doorstroomkokers van de
uitwateringsluizen in de bouwput van
het Haringvliet, is verdeden week aan
gebracht. Dit was een "historisch mo
ment. In totaal zijn er 17 maal 22 van
deze nabla-moten, oftewel 374 stuks
aangebracht. ledere driehoekige moot
heeft een gewicht van 250 ton, waaruit
wel valt af te leiden welk een gigan
tisch werk hier in zijn totaliteit tot
stand komt.
Met precicieuze nauwgezetheid wordt
de laatste moot tussengeschoven. Boven
aan een gedeelte van de majestieuze
portaalkraan, waarmee de moot als
laatste van de 374 op zijn plaats wordt
gebracht.
De voegen moeten nu nog gestort, de
langskabels ingebracht, waarna het
spannen volgt.
Eerste ariiien voor de stalen
schuiven.
Op alle fronten wordt in de ■bou\vput
gewerkt, men is meters 'beneden de zee
bodem in de 'bouwput bezig met het
storten van de geweldige gewapend be
tonnen vloeren, die vóór de peilers wor
den aangebracht, om ondermijning door
de stroom tegen te gaan. Op de peilers
zelf is men bezig met de afbouw van de
machinekamers.
Vrijdag j.l. is de eerste arm gearri
veerd om de stalen schuiven die in de
doorstroomkokers komen, heen en weer
te bewegen. Voor iedere schuif zijn 4
armen nodig, in totaal dus voor 34
schuiven (aan de zee- en rivierzij de)
136 in totaal. ledere arm weegt 60 ton.
Vrijdag 28 nov. heeft in de Oude School
te Ouddorp ten overstaan van notaris J.
de Vries te Dirksland de afslag plaats
gehad van diverse landerijen onder
Goedereede en Ouddorp, ten verzoeke
van mevr. Wed. K. Lodder-Tanis. Het
betrof 7 percelen, waarvan de eerste
drie. onder de gemeente Goedereede uit
de veiling zijn genomen. i
Er was voor deze veiling grote be
langstelling; de prijzen liepen niet zo
hoog als op de verkoping te Herkin-
gen, wat aan de kwaliteit van de grond
ligt en ook dat de percelen geen van
alle bestemd of geschikt zijn voor re-
creatie. De percelen IV, V en VI zijn
bovendien niet gelegen aan openbare
wegen doch aan landdreven. Perceel VI
is ook nog tamelijk ongelukkig van
vorm; bij elkaar factoren die op de prijs I
zetting een rol speelden. Drie van de
vier percelen liepen aan op de ingezet
te prijs; behalve perceel IV liggend in
de z.g. Kruisse. Dit werd 4000,hoger i
afgemijnd, al bleek dit bij de afslag een
vergissing te zijn, die de mijner toch
moest nemen.
Incident
Perceel IV groot 1,52.25 ha. was inge
zet op 11.000,door Teunis Tanis,
bakker, Hoenderdijk te Ouddorp. Bij af
slag liet Pieter van Dam Klz. bij 15.100
een duidelijk „mijn" horen, waarbij zijn
vader riep: „Dat is te hoog, dat mag die
jongen niet doen!"
Bij navraag van de notaris bleek de
jongeman 28 jaar oud te zijn, dus ten
volle verantwoordelijk voor zijn „mijn"
bij de afslag. In overleg met de heer
Lodder, moest de notaris zich aan dit
bod houden, waar de heer P. v. Dam
Klz. sip van opkeek. Later bleek, dat
met de lastgever van dhr. v. Dam toch
overeenstemming is bereikt zodat het
bod niet onoverkomelijk was.
Perceel V in het Oudeland te Ouddorp
groot 0.96.60 ha. was ingezet door Abr.
V. d. Spaan te Mëlissant op 8.500,
Bij afslag aangelopen.
Perceel VI te Ouddorp groot 1.42.00
ha. was ingezet voor eigen gebruik door
dhr. Maarten Voogd, Dirkdoensweg te
Ouddorp op 10.900,Bij afslag aange
lopen.
Perceel VII aan de Kommersweg te
Ouddorp, groot 1.49.10 ha. was ingezet
voor zijn lastgevers door dhr. Willem
Mooyaart te Oude Tonge op 13.700,—.
Bij afslag aangelopen.
Ook in Zeeland duur bouwland.
Werd te Kerkingen verleden week
bouwland verkocht voor gemiddeld
12000,— per ha. in Wolfaartsdijk (Z.Bev.
bracht een perceel van 0.6 ha. 14.200
op. Dit perceel van iets meer dan een
halve ha. had echter een duide,lijk re
creatieve bestemmingsmogelijkheid.
In Zeeuws Vlaanderen, waar de kwa
liteit van de grond niet met die van
Flaltkee kan concurreren, is het sche
ring en inslag dat Belgen daar 15.000
per ha. veteren.
Er is door de waardedaling van de
gulden een vlucht van kapitaal merk
baar in vaste goederen, dit betekent
echter dat de rente-opbrengst van het
geïnvesteerde kapitaal zeer miniem is.
Uitgerekend brengt bouwland, waarvoor
10 tot 12.000,— per ha. wordt betaald
met aftrek van alle lasten maximaal V/o
rente oplevert.
Voor deze abnormale hoge prijzen kan
niet worden geboerd, op landbouwgrond
tussen de tien en twaalf mille per ha.
kan op geen winst worden gerekend.
Mïddelharnis - Telefoon 2043
Uienveiling van dinsdag 3 dec. 1963
Klasse I Grove 17,54; Middel 13,50;
Drielingen 14,07.
Klasse II: Middel 12,—; Drielingen
12,Aanvoer 7% ton.
------O------
OOLTGENSPLAAT
Kerkdienst Geref. Gem. Vrijdag 6
dec. a.s. des avonds 7 uur zal in het
kerkgebouw van de Geref. Gem. voor
gaan ds. P. Blok te Dirksland.
